NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ho. 25. W99. Huisilag 28 looemöec. ^ccrfiftiilc lüarpng.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRJJS DER ADVERTENTIËN
OOWI PIET.
Buitenlandscli Overzicht.
<0*
a. n
5SLKEH MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p.0,95.
Kr.!:de nummersI0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
27 November '99.
De Staatscourant no, 279 bevat de
statuten van de vereeniging „Christelijke
Nationale Werkmansbond" voor leden der
Nederlandsch Hervormde kerk, te Mid
delburg.
Tal van rijks subsidiën zijn voor
bestrijding van drankmisbruik ten laste der
begrooting van binnenlandsche zaken ver
leend aan tal van vereenigingen en instel
lingen; o. a. Het Kruisverbond, de Volks
bond, de Nederlandsche Vereeniging tot
Afschaffing enz.; deafdejling Steen wijs, en
de afd. Haarlem der Nationale Christen
Geheelonthouders Vereeniging; de Nederl
Militairenbond.
Winste.
üp drie punten, zegt de Standaard, is
beproefd het centralietisoh karakter der
Ongevallenwet te breken.
Het verst ging de poging van Dr. Kuy-
per in zijn bekend amendement, dat strekte
om een deel van de uitvoering der wet
over te dragen aan de Bedrijfsverseni-
gingen.
Dit voorstel verwierp de Kamer.
De tweede poging was die, gewaagd door
de heeren Lohman, de Visser en Knyper,
om de financieele aansprakelijkheid over te
dragen op partioniiere maatschappijen.
Ook hierin bewilligde de Kamer niet.
De derde poging eindelijk ging uit van
de Commissie van Rapporteurs- die strekte
om het centralistisch karakter der regeling
FEUILLETON.
Oom Paul en Oom Piet, Paul Kruger en
Piet Joubert zijnde tweegroote „Voorman
nen" van de Transvalers geweest in de
laatste dertig jaar. In vele opzichten eikaars
tegenhangers ja tegenstanders hebben
zij toch beiden met evenveel warmte en
moed gestreden voor het welzijn en de on
af hankelijkheid van hun land. Als het er
op aankwam om de Transvaal tegen het
buitenland te verdedigen, dan waren Kru
ger en Joubert één. En nn is in den laat-
sten tijd „oom Piet" weer meer op den voor
grond getreden.
In de Transvaalsche geschiedenis wordt
al geruimen tijd van Kruger gewaagd,
vóórdat Joubert een man van beteekenis
werd. Kruger had al lang een gewichtige
rol gespeeld, was al commandant-generaal
en was reeds in den burgeroorlog opgetre
den zoowel als hoofdman als ook (en vooral)
als bemiddelaar, toen Joubert nog geheel
onbekend was.
Eerst in 1870 begon Joubert invloed te
kragen. Hij was rondborstig en toch sohran-
deren had van zijn Hugenoten-vooronders
«en levendigen, geestdriftigen aard geërfd.
Toen dan ook in 1870 de grensquaestie be-
sieeUt moest worden tusschen de Vrijstaat
en de Transvaal (het liep over het district
Wakkerstroom) was de aandacht reeds zoo
zeer op Joubert gevestigd dat hg, met Kruger
en den toenmaligen president Pretorins be
nevens eenige anderen, benoemd werd tot
gedelegeerden van de Transvaal. De uit
spraak van den scheidsrechter, den Natal-
schen gouverneur Keate, viel ten voordeele
van de Transvaal nit.
Geen wonder dat in 1874, toen er sprake
was van een trek naar Damara-land die
werkelijk reeds begon, de trekkers het oog
vestigden op Joubert zoowel als op Kru
ger om hen te leiden. En beiden weifelden
geruimen tijd daar de ontvredenheid onder
het bestuur vau den alles moderniseerendea
president Burgers zeer groot was geworden.
Doch beiden bleven ten slotte toch in
het land en in September van hetzelfde jaar
werd Jonbert tot voorzitter van den Volksraad
gekozen, waarin hij met de meerderheid de
nieuweonderwijswet van Burgers hielp aan
nemen, waarbij de neutrale school, de school
zonder den Bijbel, werd ingesteld. En dat
in het land der oude Voortrekkers 1 Wel
te breken door eon rechtspraak van be
langhebbenden.
Hiermede vereenigde de Kamer zioh,
en zoo staat het nn in de wet.
Dit nu is een metterdaid belangrijke
winste, war.t hierdoor is verkregen, dat
alle belangrijke beslissingen van het
centraal gezag onderworpen worden aan
de critiek en aan de correctie van werk
lieden en werkgevers.
Winste schuilt ook in de in te stellen
Commissiën, nu de Regeering verklaard
heeft, ook het toezicht op de geneeskun
dige behandeling," en meer dan dat, aan
deze Commissiën te willen toevertrouwen.
En winste eindelijk, vooral op anti
revolutionair standpunt, ligt er in, dat
Overheidstaak en Bankadministratie weer
tot ondersoheiding zijn gekomen, doordat
het Rijk voor de helft heel het ambte-
naarspersoneel, als metStaatsoi ntröle belast,
salariëeren zal.
Tegen onze verwachting in is er dus
toch nog aanmerkelijke winst behaald. En
al kan het nu eenmaal niet anders, of
deze centralistische wet zal totstandkomen,
een feit blijft het dan toch, dat zelfs deze
Kamer, in haar meerderheid, dat centralisme
geoordeeld, en op meer dan ééu punt zelfs
feitelijk gebroken heeft.
Met het oog op de verdere sociale wet
geving is dit niet zonder beteekenis.
Omtrent Atjeh wordt laatst geseind!
„Majoor Van der Wedden nam een
heuvelstelling dn verdreef den vijand. Aan
onze zijde werden gewond de onderofficier
De Thouars, de adjudant Weintge en 14
een bewijs dat hij onder den grooten per
soonlijken invloed van Burgers geraakt was.
In 1875 ondernam Bnrgers eene reis naar
Europa en Joubert werd benoemd tot waar
nemend president. Hij had het in dien
tijd niet gemakkelijk, want het land was
toen in ten berooiden toestand, Zijn ver
trouwen in Bnrgers werd echter door het
zelf ondervinden der naieelige gevolgen
van diens bestaar niet geschokt want in
1876 werkte hij voor de verkiezing van
Burgers en tegen Kruger. Toen reeds waren
de beide groote Voormannen het oneens.
Zelfs schijnt Joubert niet afkeerig te zijn
geweest van een Afrikaansehe federatie
onder Engelsch protectoraat.
Doch zoodra was de nood niet aan den
man of Krnger en Joubert sloegen de han
den ineen. En zoo vindt men dan ook beider
namen onder die van de Commissieleden die
in 1878 plannen beraam len om de onaf.
hankelijkheid des lands, welke air Theo-
philus Shepstone plotseling had opgeheven,
terug te krijgen. Zóo dicht stonden toen
Oom Paul en Om Piet bijeen, dat ze te
zamen naar Londen konden worden gezon
den om, met E. Bok als secretarie, de be
langen van hun land te bepleiten.
Op die reis naar Londen heeft Joubert
den gouverneur van Kaapkolonie, sirBartle
Frfere, te Kaapstad op diens zeggen dat
de Engelsche vlag over het land zon blij
ven waaien toegevoegd deze merkwaardige
woorden: Over het land misschien: over
het volk nooit."
Doch dezelfde man die zulk een krachtig
woord sprak, was niettemin bedachtzaam
toen het volk, ongeduldig geworden, ontij
dig naar de wapens wilde grijpen. Joubert
wist zijn tijd af te wachten om zgn slagte
slaan, en dat blijkt hij nu nog te weten.
Alvorens tot geweld over te gaan moest
alles gereed zijn. En dat was, na den terug
keer der Commissie uit Engeland, uog lang
niet het geval. Liever wilde men nog eens
pogen sir Bartle Frère door eigen aan
schouwing tot inkeer te doen komen en
Joubert reisde dan ook naar Nat al (waar Sir
Bartle zich toen bevond) om hem te ver
zoeken over te komen.
Hij kwam terng met het bericht dat Sir
Bartle wel zon komen maar dat deze on
voorwaardelijke onderwerping eischte. En
daarbij sprak Joubert wederom woorden
die teekenend zijn voor den man
„Engeland, zei hij, „kan ons verpletteren,
minderen".
Jouberts afstamming.
Dr. Dozy te Leiden schrijft in de N. R.
C. dat Jouberts stamvader niet een St.
Polnaar maar een Hugenoot is geweest en
zijn naam wel degelijk op zijn Fransch moet
worden uitgesproken. Trouwens in Trans
vaal doet men dat ook daoh spreekt de J.
uit als de Hollandsche.
Hij vermoedt dat Joubert wel degelijk
afstamt van een familie in Zuid-Frankrijk
maar het is onzeker, onbewijsbaar althans.
Dr. Dozy kwam tot de volgende ontdek
king:
Den 1 Februari 16S8 woonde in Den
Briel Pierre Joubert, gebooatig van La
Motthe d'Aignes in Provence, met Susanne
Reyne de la Roque uit Antheron in Pro
vence, beiden „embarqnés danB le vaisseau
le Mont de Sinai, faisant voile pour le Cap
de Bonne Espérance, sous la conduite du
capitaine Samuel van Groll (ingescheept
naar de Kaap met het schip „Berg Sinai",
kapitein v. Groll). Maar ook den 20 Maart
1688 vertrok van Rotterdam met het schip
China ook een Pierre Joubert met zijn
vrouw Isabeau Richard. Idcnditeit is moei
lijk aan te nemen ai gelijken de namen
der schepen op elkaar en is er op de lijst
der Oost Indische C impi enie geen „Berg
Sinai" te vinden.
Maar wat doet het er toe, zegt dr. Dozy,
en wij zeggen het met hem.
Donderdagavond had ook te Brussel
iu de Hervormde kerk. („van wijlen ds.
de Jonge") Place St. Cathérine een bidstond
maar liever laat ik mij in het stof verplet
terendan van mijn vrijheid afstand te doen.
Diezelfde hardnekkigheid betoonde Jou
bert in een onderhoud Jat hij in het laatst
van 1879 te Wakkerstroom had met sir
Garnet Wolseley (den tegenwoordigan lord
Wolseley, hoofd van het Engslsche leger)
die met een aanzienlijke macht naar Afrika
was gezonden. Hij zeide tot den tolkt
„Zeg aan Zijne Excellentie dat ik mijn
volk gediend heb van dat ik zes jaar oud
was, en er was niets te goed, noch heb ik
thans iets te goed om voor hen op te
offeren, als ik hun daardoor van nut kan
zijn. Doch ik wensch hun geen leed te doen,
en ik zie geen kans er voor dat het tegen
woordig gouvernement hun eenig goed kan
doeD."
Is echter de tijd tot handelen daar,
dan wil Joubert ook van geen uitstel weten.
I» de vergadering van Wonderfontein
op 12 December, bleek een ontzaglijke
geestdrift te bestaan voor den strijd. Kru
ger, die in geen geval wilde dat de Boe
ren iets zouden doen waarvan zij lat"r mis
schien spijt zouden hebben, wees op den
ernst van de zaak en zei„Gij steekt uw
hoeden op, maar als de strijd begint, zult
gij dan niet zeggen, dat uw werk u wegroept,
uwe plaats u wacht Eu mieschien onder
den indruk van deze woorden, verzocht de
oude Thennis Dreyer dat het Comité nog eens
I ogingen zou doen om tot een vreedzame
oplossing te komen.
Maar toen stond Joubert op om te be-
toogen dat alle vreedzame middelen nu
waren uitgeput en dat er slechts twee wegen
openstonden: onderwerping of strijd. Ook
hg waarschuwde tegen overijling en wilde
niet na reeds een beslissing doen nemen.
Doch nog eens onderhandelen, dat ging niet.
Geen wonder dat sir Owen Lanyon, de
Engelsobe agent, zoo iemand voor een ge
vaarlijk man hield. Hij vond zelfs dat men-
schen als Bok, Jorissen en Joubert moes^n
worden opgeknoopt!
Nog éénmaal had Joubert een vreedzame
zending te vervullen, nl. toen hij met
Kruger en Jorissen naar de Kaap ging om
te voorkomen dat het Parlement aldaar
het Confederatieplan aannam. De zending
slaagde. Doch toen naderde de oorlog snel.
Met Krnger en Pretorins werd hij in het
Driemanschap gekozen, dat alles zou voor
bereiden en kort daarop brak de oorlog uit.
Het is in die dagen dat Jouberts grootste
alenten zijn nitgekomen. Die lagen onte-
plaats voor Transvaal. Sprekers de predi
kanten Hoek, Laan, Wolf, Faure en v. d.
Bruggen. De Nederlandsche, Transvaalsche
en Vrijstaatsche volksliederen werden ge
zongen. Een collecte voor de weduwen
en weezen van gesneuvelde Boeren werd
gehouden. Dr. Leyds en de heer v. Deth
consul-generaal en de leden van het Trans,
vaalsch gezantschap woonden den bid.
stond bij.
Rusland heeft ai misbruik gemaakt van
de omstandigheid dat Engeland de handen
te vol heeft om zich in Azië te doen gelden.
De Russen hebben Herat (een khanaat
in Afghanistan, tusschen Perzië en Kaboel,
groot 2100 vierkante mijlen met 1 miljoen
inwoners) „bezet".
Een echt Russische wijze van handelen.
Immers het gebied van den beneden Amoer
„verkreeg" het toeu de Engelschen en
Franschen het met de Chineezen te volhan-
dig hadden. Port Arthur „nam" het tij
dens den oorlog van China met Japan. En
zoo viel Herat in zijn handen.
De oorlog van 1879 was om dat bezit
begonnen geweest. Doch bg de hierop ge
troffen schikking bleef Herat aan Afghanië.
Doch Rnsland naderde sinds al meer, nam
nu en dan wat weg, versterkte zijn gar
nizoenen, en thans de kans schoon ziend,
legt het beslag op Herat, na te Knrsk, op
Afrikaansch gebied, en te Karl aan de
Amoer Paria ten noorden van Knrsk,
forten te hebben gebouwd.
genzeggelij k in zij n veldheersbekwaamheden.
Zeer voorzichtig en geduldig, met veel zorg
zijn mannen sparend, toch Btoutmeedig in
zijn plannen (zooals uit het omtrekken van
Colley en voorgenomen uitzending van
Smit naar den Biggarsberg big kt) wist hij
met veel helderheid den toestand en de te
nemen maatregelen te overzien om dan op
het juiste tijdstip en op het juiste punt zijn
slag te slaan.
En zijn tactiek werd met schitterenden
uitslag bekroond. In dien strijd heeft hg
bewezen „Slim Piet Joubert" te zijn,
zooals hij nogal eens genoemd wordt.
Zoodra werd niet bet geweer tot zwijgen
gebracht om den mond te laten spreken
bg de voorloopige vredesvoorwaardenof
Joubert had baast al zijn werk weer bedor
ven. Zijn ridderlijke, maar wel wat naïeve
soldatennatuur was voor den sluwen woor
denstrijd ongeschikt. Het sluiten van den
wapenstilstand, hetgeen onder de leden der
Boerenregeering zeer veel ontevredenheid
verwekte, daar men bang was dat generaal
Wood daardoor maar tijd zocht te winnen,
mag Joubert niet alR een font worden aan
gerekend. Er heerschte gebrek en onte
vredenheid in zijn leger zoodat hij mifschien
een krachtigen slryiniet meer had kannen
voeren.
Maar bij de onderhandelingen zou Jou
bert, met zgn goedgeloovigheid, zich door
Wood hebben laten beetnemen wanneer niet
Kruger en Jorissen er bijtijds een stokje
voor hadden gestoken. Eens zelfs was het
zoo, dat sir Evelyn Wood generaal J.iubert
tot een apart afspraakje had overgehaald
en reeds een ordonnans afzond om daarvan
kennis te geven aan het Engelsche kamp,
toen Kruger er achter kwam en nog juist
voor de ordonnans wegreed, uitriep: Stop
that mani" een van de zeldzame keeren
dat Kruger Engelsch sprak.
Na den oorlog is telkens weer de eigen
aardige wrijving inzeilen Kruger en Jou
bert aan den dag getreden. Zoo in den
zonderlingen brief van Joubert aan den
Volksraad (van 4 Juli 188 3,) zoo :n zijn
herhaald optreden als tegencandidant van
Kruger bij de presidentsverkiezingen, zoo
in de uitlanders-quaestie, waarin Joubert,
tegenover Kruger, beweerde, dat men „even
goed den Oceaan zou kunnen trachten te
keeren, als de instrooming der nieuwe be
volking."
Dat verschil van meening op onder- i
Natuurlijk zal de Russische regeering wtl
zeggen dat de bezetting noodig was om
den Emir het rustig bezit te waarborgen
en dat men het eerst na, zijn dood naasten
zal. Maar de Aziatische rijken zijn toch
ten doode opgeschreven.
Afghanistan en Beloedf-jestan, als Perzië
en Turkestan, zullen het zoo lang niet maken
als zij 't al gemaakt hebben. Hunne oplossing
in 't groote Russische rijk is slechts een
quaestie van tijd.
In Frankrijk blijft het verhoor van Guérin
en zgn jeugdigen, haast ontoerekenbaren
aanhang de aandacht trekken.
Na Guérin zgn nog eenige antisemie'ische
oproermakers gehoord, hnnne opmerkingen
waren onbeduidend, doch zij schreeuwden
hard.
Een hunner, Brunet, sprak met hartstocht
over de Commune, en over de noodzakelijk
heid van revolutie; en toch is hij maar een
jongen, die tijdens de Commune nog lang
niet geboren was.
Men laeht onwillekeurig bij de gedachte
dat Frankrijk een oogenblik in verwarring
is geweest door 't optreden van deze knapen
en hun blufferigen aanvoerder in de rue
Chabrol.
Toch kan dit proces nog lang dsren.
Het was een breed vertakte samenzwering
die een lange reeks getuigenverklaringen
van ginds en her noodzakelijk maakt.
Met 't oog daarop h eeft de regeeriig, die
den Senaat niet tot spoed maken aanzetten
kan, de driejaarlijksehe verkiezingen voor
Kamer en Senaat, welke in Jannari moeten
seheidene punten kerkgenootschap, poli
tiek en levenis toch slechts ten deele
de oorzaak geweest van Jouberts bedanken
als commandant-generaal, veel meer de
onverstandige annexatie-proclamatie omtrent
de Kafferstammen op de Westgrens waardoor
Jouberts onderhandelingen in die zaak plot
seling werden gedwarsboomd. Joubert had
zeker volkomen gelijk zich gekrenkt te
achten over de wijze waarop men in de
Westelijke grensquaestie te Pretoria had
gehandeld.
Doch lang is Oom Piet niet in het amb-
telooze leven gebleven. Het volk, dat hem
vertrouwde als opperste van het'leger, her
koos hem bij de eerste gelegenheid de beste
en Joubert liet het zich welgevallen. Toen
sohijnt hem dit succes wat overmoedig te
hebben gemaakt, althans hij schiep uit eeni
ge nieuwe klaohten (waarvan sommige wel
gegrond schijnen) een quaestie die alleen
door de bezadigdheid van Kruger met een
sisser afliep.
Inderdaad heeft de rondborstigheid van
den Krijgsman in vredestijd soms wel eens
kwaad gesticht, gelijk zulks r-eer is gezien.
Nu en dan praatte Joubert zich nog wel
eens voorbij evenals ook nu en dan Jouberts
eerzucht ten opzichte van het president
schap na\r hoven kwam. Doch tot openlijke
oneenigheid tusschen Oom Paul en Oom
Piet is het nooit gekomen. Zij zgn dan
ook voor Engeland een gevaarlijk paar ge
bleven. Geen vleiender getuigenis voor die
twee dan dat van den aarts-intrigant sir
Theophilus Shepstone:
„Geen twee menschen in de Transvaal
hebben meer bijgedragen om de algeheele
verwoesting, welke gij wilt afwenden, moge
lijk te maken dan gij, en geen schouders
zal de verantwoordelijkheid, om deze af te
wenden, zwaarder drukken dan op de uwe".
Zulk een getuigenis van zulk een vijand
is hoogste lof.
En ook thans weer vindt de vijand dat
geduchte verbond van Cbm Paul en Oom
Piet tegenover zieh. Ook thans weer toont
Joubert, de man toch die in vredestijd
soms te voortvarend en te onvoorzichtig
blijkt, de kalme voorzichtigheid, het geduld
en het slimme overleg van zijnBoerenaard,
En hij zal ook nu tot Buller kunnen
zeggen, even..ls in '81 tot Wood: „Zie
Generaal, dit is nu juist het onderseheid
tusschen u en ons; gij vecht voor de eer;
wij voor ons recht." Handelsblad.
