NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ho. 17 1899.
Homfkiliifj 9 Hosemficr.
WeerftPiirfe la ariiang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Engeland en Transvaal.
12LTEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02 s.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Weer waait de Vierkleur!
30 Oot. 1899.
o
Weer waait de Vierkleur naar omhoog;
Viel zij een wijle neer,
Toen Elandslaagte kwam in 'toog,
Nu stijgt di Vierkleur weer.
Zij wappert
En klappert
Op 't bloedige veld
't Gewapper
Verdappert
Het hart van den held.
Het Hol lan lach harte kromp ineen
Op 'tsehrikkelijk gerucht.
Vlood 't Afrikaansche volk al heen
In onweerhoudb're vlucht
Geruchten
Doen vluchten,
Maar waarheid houdt stand
Geen zuchten
Ontvluchten
Bij winnende hand.
De Brit trok stillekens in 'thol
Met groot verlies en schand
Zijn ezelsbatterij werd dol
Zoo werden ze overmand.
De dieren
Bestieren
Der Engelschen lot
De Boeren,
Die vieren
Hun zegen van God!
Waar God Zijn rijken zegen zendt,
Daar baat geen tegenstand;
Gods heil zij naar Transvaal gewsnd,
Voor vrjjheid van hun land
Maar Heere,
Gij Heere
Van hemel en aard,
De vrede,
Dra keere,
Het hart onbezwaard.
J. P. V.
w
De heer Pierson in de Nederl., daarna
de heer Wormser in de Standaard hebben
medegedeeld uit de beste inlichtingen dat
het Transvaalsche Volkslied is niet het
Vlag"elied met zijn zes sprekende couplet
ten maar „Kent gij dat volk" enz.
De lezer vindt dit officieele Volkslied
in ons no. van jl. Zaterdag. Pakkeuder,
pittiger, inniger, sprekender vinden wij „De
Vierkleur". Doch iets kenmerkend met-
calvinistisch vinden wij in het andere
evenmin.
Met den heer Wormser zeggen wy: ik
wou dat het anders ware. Maar het is
nu eenmaal niet anders.
Lyddiet is een ontploffingsstof, die aan
de zuidkust in Lydd vervaardigd wordt,
welke zulk eene ontzettende verwoesting
kan aanrichten, dat op 150 tot 200 yard
van de plaats waar de patroon springt,
omstanders nog door den luchtdruk kunnen
werden gedood.
De proef is genomen met een lyddietbom
op een kudde van 100 schapen. Er werden
er 80 terstond gedood, en zij waren geen
vau allen gewond. Alleen de schok had
hen gedood.
En dan lachen de Engelsche bladen nog
om de kinderachtigheid van Joubert dat
hij tegen 't gebruik maken van dat metter
daad helsche tuig, in naam van beschaving
en menschelykheid protesteerde!
In het „Utrechtsch Dagblad" komt het
volgend gedicht „De Boeren", van den 85-
jarigeu Nico laas Ëeets voor:
Zult gij een ij die wereld leeren
Wat Godsbetrouwen zegt,
Gij «tïjjders in de kracht des Heeren
Voor vrijheid, erf en recht;
Klein volk van ploegers, herders, jagers,
gelasterd en veracht
Door uw hoogmoedige belagers,
Gerust op overmacht
Gij, in hun oog nog half barbaren,
Alleen verdelging waard,
Maar Heldenkroost van Martelaren,
Niet van hun bloei ontaard,
Gij predikt Koningen en Volken,
Hoe groot en machtig: Hij
Die zetelt boven lucht en wolken
Is machtiger dan gij.
De God dier psalmen en kronyken,
Waar onze ziel bij leeft,
Zal nooit doen wanklen of bezwijken
Die Hem zijn eere geeft;
„Op wagens, paarden, en op helden
Zij onze vijand stout,
„Maar wij, wij zullen de eer vermelden
„Van Hem die ons behoudt!"
Behoud hen, God der legermachten,
Sta Godlijk aan hnn zij!
Verhoog ze die Uw heil verwachte»,
Verplet hun weerpartij
Laat nog de stervende eeuw ervaren,
Dat, waar Ge in glans verschynt,
'tBoos opzet van geweldenaren
Als rook en damp verdwijnt 1
NICOLAAS BEETS.
4 November 1899.
Terwijl de IJslandsobe vissehersvloot in
de Fransehe zeehaven St. Pol op verzoek
van dan reeder Jonbert aldaar vlagde ter
eere van 't sucoes der Boeren (de voor
onders van generaal Joubert zijn nit die
streek afkomstig) juicht men te Londen
over 't bericht dat de Boeren in het ge-
veoht van Donderdag bij Aathamsfarm
nabij Ladysmith 800 man aan dooden,
gewonden en gevangenen verloren hebben.
Reeds hebben wij gemeld dat het En
gelsche transportschip Rapidandat Don
derdag de Mersey verliet met troepen
voor Transvaal, door een jzwaren storm
genoodzaakt werd naar Liverpool terug
te keeren. Nader bleek dat 200 paarden
waren gedood, of zoo gewond dat zij moes
ten worden afgemaakt.
Weer vertrekken vier stoomschepen
met troepen, en nog vier zullen deze
week volgen.
Een telegram uit Kimberley meldt dat
de bewoners zich nogal schikken in hun
lot. Na de laatste, voor hen niet onge
lukkige schermutselingen hielien zij een
groote danspartyen „Rhodes keek glim
lachend naar de pleriermakerg".
De gezamenlijke Legermacht die te Kaap
stad den generaal Buller zal ontmoeten
schijnt 50 duizend man sterk te zyn, met
11 duizend paarden en 13 dnizend muil
ezels.
Een Engelsche berichtgever heeft ver
slag gedaan van het gevecht by Nicholsons-
nek, dat voor de Engelsche brigade onder
bevel van luitenant Carneton zoo onge
lukkig afliep.
Uit de raededeelingen blijkt dat White
hen Zondagavond tien uur daarheen had ge
zonden. Het is een soort ingedrukte weg
die een verbinding vormt tusschen de
Behouders van het Drakengebergte en van
groote krygskundige beteekenis is.
Het duurde niet lang, of de troepen
macht werd ontdekt, want het kon slechts
even over half elf zgn geweest, tjen eenige
Boeren, ongeveer duizend voet hoog ge
posteerd op een paar heuvels, welke de
colonne moest voorbygaan, er in slaagden
de muilezels op holte brengen, door stukken
rots naar beneden te werpen en door te
vuren. De marsch werd evenwel, dwaas ge
noeg van Carleton, voortgezet. De colonne
bezette een aangrenzenden heuvel cn be
reidde zich voor op den aanval. Doch de
Boeren waren bun voor.
Na een uur ongeveer kwam een n euw
commando opdagen, omstreeks 2000 man
sterk, en ging onmiddellijk tot den aanval
over. Zg kwamen van het front en bezetten
ook twee kopjes, één duizend yards achter
de borstweringen, die van achteren geheel
open waren. Er werd een woeden 1 vuur
geopend, maar de positie was ongelukkig
te uitgebreid om door zulk een kleine
macht als Je onze te kunnen worden ver
dedigd.
De officieren hadden groote moeite om
de mannen over te halen het vuren te
staken; ware het gevecht voortgeduurd,
dan zou het ongetwgfeld geëindigd zgn
met aller dood.
Het kan niet wirien tegengesproken,
dat de Boeren prachtig schoten. Teliens
wauneer een onzer mannen het hoofd op
hief om te zien waar de vyand was, viel
hg onmiddellgk terug met doorgeschoten
h >ofd.
Na het gevecht toonden de Boeren groote
vriendel jkbeid tegenover de gewonden en
niet-gewonden. Dit oogstte dön hoogste lof
in. Zij haalden water voor onze gewonden,
gaven hun de ens, vingen rau'.lezds op
voor hun hospitaal w. gens. Sommigen vroe
gen naar de gordels als een herinnering
aan hun groote overwinning, maar daar
gezegd werd, dat verscheidene daarvan
geld bevatten in veel gevallen de soldij
der manschappen drongen zg niet lan
ger op hun verzoek aan. Sommigen lieten
hun geld vallen, maar de Baeren wilden
liet niet aannemen. Slechts een man trachtte
den hospitaal wagen leeg te halen, en dat
was een Duitscher. De Bjereu evenwel
delen sulks niet.
Daar de Boeren lxun geneeskundige uit
rusting voor hun eigen gewonden noodig
hadden, werd een boo 'schap naar hier
(Lalysmith) gezonden. Sir George White
zond dragers uit om de onzen naar 't
kamp te brengen. De gevangenen werden
naar Pretoria getransporteerd, maar velen
slaagden er in, te ontsnappen.
De Boeren brachten dan namiddag door
met het zingen van droefgeestige z gelie-
deren onder de hoornen. Zij hadden raden
om droefgeestig te zijn, want zij hadden
verscheiden mannen verloren. Z j erkennen,
dat zg Maandag veel verliezen hebben
gehad en dat hun voornaamste dokter ge
dood was.
De Boeren mylen ver te vervolgen is
even gevaarlyk ;alB een gewonden tijger
met leege geweerloop na te zitten, heeft
eon Britscb oud-overste die tegen de Zoeloes
het vechten leerde, gezegd.
Hebben wy eerst geleefd van opgeschroefde
telegrammen alleen, thans krygen wg ook
eens nuchtere brieven en dagbladartikelen
te leren, die een gansch anderen indruk
maken.
Zoo bevatte een Jobannesburgscb blad,
de „Standard and Diggers News" een zeer
merkwaardige verklaring van den lieer
James H&y over de toekomst vau de goud-
myudistrictei, om welks bezit Engeland
thans oorlog vosrt tegeude Zuidafrikaanscbe
Republieken.
Wat de heer Hay zegt is dubbel merk
waardig, omdat kg, een geboren Engeisoh
Afrikaander, voorzitter ia geweest van de
Johannesburgsche Kamer van mgnwezen en
als zoodanig lid van de in lustriëele com
missie, die in 1897 het b -faamde industrie-
rapport heeft opgemaakt. De heir Hay is
koopman en lid der directie van drie goud-
mgnen, wavronder de Robinson-mgn en van
een steenkolengroeve, dus eeii man van be
teekenis, wiens woorden de uiting zgn van
een door aanschouwing,ervaringen inzicht
gevormde meening.
De heer Hay reroordeelt Engelani's hou
ding zeer scherp. Engeland, zegt hij, wik
kelt rich in een oorlog, waarvau het berouw
zal hebben, zoolang het bestaat. Het heeft
een onoverkomelyke kloof gegraven tus
schen zichzelf en het Hollandsche ras in
Zuid-Afrika, zonder welks meiewerking
van vooruitgang geen sprake kau zijn.
Engeland zal door den oorlog dit land
voor jaren en jaren tot een hel maken.
Hg wgst op de algemeene wapening der
Boeren en op de vrouwen, die nog meer
i-eestdrift tooneu dan de mannen„Zg
hebben van haar mannen en vaders afscheid
nomen en hun gezegd voor hun land te
gaan vechten en als zg verslagen mochten
worden te zorgen, dat er geen steen op
den anlere blijft in de stal, die zg den
vloek van het land noemen. Als ge een
photographie hebt van Johannesburg, be
waar die dan als een kostbare reliquie.
Overeen jaar zal er geen Johannesburg
meer zgn.
„Zoo zeker als wg hier staan zult gg
zien, dat de Boëren na hun eerste groote
nederlaag naar Johannesburg zullen gaan
en hg zichzelf zeggen: „Engeland wil dat
ryke stukje gronl hebben en onze onafhan
kelijkheid daarvoor nemen. Goed, maardan
zal Engeland er voor betalen" en alle
machinerieën in de mijnen vernielen. Let
op mjn woorden: de raaatschappyen zullen
ten minste vijftien inillioen moeten besteden
aan nieuwe machinerieën."
Hay stelt de kapitalistische huizen voor
don oorlog verantwoordelijk: „Denk eens
even aan het aantal mijnen, waarin de
Eckstein's meesters zijn, om nog niet eens
te spreken van die, waarbij zg betrokken
zijn. Bedenk dat eike bestuurder, elke klerk,
mijnwerker, machinist enz. in deze mijnen
afhankelijk is van de Eckstein's; beienk
dat een woord van de kapitalisten aan de
bladen, die zij in eigendom hebben een
eind kan maken aan de Jingoïstische arti-
kele v van hun gehuurde redacteurs en
mocht iein.nd u ilan nog zeggen, dat deze
beweging geen kapitalistische beweging
is, dan zult ge hem zeggen dat hij onzin
praat."
W at zal de oorlog uitwerken
Den invloed van den oorlog op Zuidafri
kaanscbe toestanden schilderde de heer
Hay in een niet minder klemmend betoog.
Wg geven hemzelf het woord:
„Gg hier (in de Kaapkolonie) zult spoe
dig beseffen wat het beteekent. Gg vergeet,
dat ge voor een groot deel leeft van de
Randindustrie. De menschen van den Rand
verteeren hier eu in Natal ruimschoots geld
en geprikkeld door de opwinding van het
oogenblik roepen uw zeehavens om oorlog.
„Maar wacht een beetje.
„Ge vergeet, dat de vluchteling van den
Rand zgn laatste geld uitgeeft. Tot verle
den week was Johannesburg nog aan het
werk. Het leverde ongeveer 50,000 per
dag op, maar daarvan gaan 30.000 pond
onkosten weg en was 20.000 winst. Dat
is nu uit. De menschen van den Rand doen
de inkomsten van uw spoorwegen toene
men, maar dat is het laatste wat ge van
hen zult krijgen! Waar zullen de rechten
van de; ingevoerde goederen blijven ?Bin-
n'enkort zult ge uw volk zware lasten
moeten opleggen om uw schulden te betalen
En Natal zal nog voor de Kaapkolonie ge
ruïneerd zijn.
„Vergeet ook niet dat, als alles voorbij
is, er scheiding zal zgn in Zuid-Afrika. Tot
dusver hebben de Engelsche handelaars on
der de Hollanders gebloeid. Na den oorlog,
als ge eenigen van de vrienden en verwan
ten van uw Hollandsche klanten hebt ge
dood, zullen de Hollanlers deze han leis-
firma's boycotten, zullen de Duitschers er
in komen. Denkt ge soms dat de vrouwen,
die den strijd overleven, niet aan haar
kinderen zullen leeren alles wat Engelsch
is, te haten? Dat zullen ze zeker. En ver
geet ge ooit ieis van wat uw moedir u
leert?
„Ik wenseh Sir A. Miluer veel geluk
met zgn overwinning. Zij zal Engelan l en
den Engelschen in Zuid-Afrika meer k.nten
dan ze denken. Duizenden en honds den
handelaars en werklieden hebben mg g -/.egd
dat ze God zouden danken als ze maar
weer terug kouden zgn waar ze in Januari
waren, met hun grieven op den koop toe.
„De staatkunde die de heer Chamberlain
volgt oorlogvoeren met de Republieken
is de treurigste en meest d vaze, die hg
had kunnen uitdenken.
LAATSTE BERICHTEN.
Ooggetuigen van den slag bg Lalysmith
van Donderdag verklaren dat de Bieren,
in 't open veld bestookt, witte vluggen
opstaken. Toeu de Engelschen daarop zon
der te schieten dichtbij genaderd waren,
vuurden de Bieren een salvo op hen af.
Verwoed over dt verraad, stormden de
lansiers, huzaren en dragonders, gevolgd
door de infanterie met gevelde bajonet,
dwars door de Boeren heen en hielden
duchtig onder hen huis. Zg maakten vele
gevangenen en krijgsvoorraad buit.
Vrijdag had een verwoed gevecht plaats
ten zniden van Ladysmith. Een Engelsche
divisie deed een verkenning met het doel
de Colenso colonne, welke door de Boeren
wer l aangevallen, te on'zetten. De Engelsche
infanterie lie r storm op de Boeren, die op
Groblerskloofhenvel een sterke stelling
innamen, en dreef hen de vlakte in naar de
Toegela toe. De cavalerie voltooide de
overwinning en vaagdede, Boeren weg.
Het veld lag bezaaid met (verslagen Boeren.
Na Vrijdag hebben geen vijandelijkheden
meer plaats gehad.
Vrgdag zond White aan Joubert een
verzoek of de niet-strijdenden, zieken en
gewonden naar bet Zuiden mochten gaan.
Jonbert weigerde, maar was bereid toe
te staan dat zg naar een afzonderlijk kamp,
4 mijl van Ladysmith, gingen; welk aan
bod (niet?) werd aangenomen. Zieken, ge
wonden en eenige burgers werden daarheen
gebracht.
Slechts enkele voorpostengevechten "er-
stoorden nog eenigszins de rast. De granaten
der Boeren richten niets geen schade aan.
Vrgdag hebben de Engelschen onder gene
raal Brocklehnrstde Boeren teruggeslagen en
een kanon ontwricht. Er was ook een ge
vecht bij Boelwana, waarbij de Engelschen
slechts 8 dooden hadden. Hun stelling in
Ladysmith wordt volmiakt veilig ge
acht. Zij is zeer versterkt. En de bevolking
huist nu iu bomvrije kazematten.
Zaterdag was er wapenstilstand tot 't
hegraven der dooden wederzijds. Toch
moet dien dag nog, in een gevecht bg
Ladysmith een bloedige nederlaag aan de
Boeren zgn toegebracht, dn Engelschen
maakten 2000 krijgsgevangenen
Altemaal akelig nieuws
Maar 't komt uit Engelsche bron!
Bg een uitval uit Kimberley heeft Baden
Powell een aantal muilen en paarden van
de Boeren buit gemaakt. Een Engelsche
colonne uit Rhodesia, onder bevel van
kolonel Piumer, heeft zich een weg gebaand
naar Mafeking. Toch schijnen de belege
raars niet heel bevreesd te zgn daarvoor,
want zij zonden 1500 man versterking aan
de belegeraars van Kimberley, die 35 ton
dynamiet van de De Beers-Maatschappg
lieten springen.
Intusschen is een commissie benoemd om
het gebruik der Levensmiddelen te regelen,
wat toch niet op een rooskleurigen toestand
schijnt-te zien.
Ook klinken de Fransehe berich'en heel
anders. Die zeggen dat er uit Ladysmith
en Kimberley maar geen berichten komen
en dat het zwaar geschut haastig te Durban
is ontscheept om naar Ladysmith te worden
gezonden.
De bewegingen der transportschepen ver
oorzaken groote ongerustheid. Twee er van
zgn al drie dagen over hun tijd een ander
meet schipbreuk geleden hebben op de
Zuidkust van Mayo.
Bedenkelijk is ook de terugtocht der
Engelschen in Kaapkolonie van Stormberg
naar Queenstown. Het geheele noordelijk
deel der Kaapkolouie wordt daardoor ont
bloot van Britsobe troepen.
8 Nov. '99.
By kon. besluit is met ingang van
16 dezer de brugwachter bg het kanaal
door Zuid-Beveland te Wemeldinge A.
Amadio, benoemd tot hulpsluismeester bg
dat kanaal te Hansweert.
Bij kon. besluit is op zijn verzoek
eervol ontslag verleend aan jhr. P. H. A.
Martini Bugs als dyagraaf vin den Anna
Jacobapolder.
