NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
1§. 1899.
Mecifag
ÜeerÜmdé
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIÈN
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
Verworpen.
LEESTAFEL
Ingezonden. Mededeelingen.
Engeland en Transvaal.
iLKEir MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02®.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel
meer 10 cent.
Plaatsgebrek dringt ons over de Onge
vallenwet k«rt te zijn. Vermelden wij
alvast dat het amendement-Kuyper verwor
pen is met 62 legen 32 stemmen.
Hoe dit kan
Hadden dan niet Kamerleden uit alle
richtingen zich voor 't beginsel van dit
amendement verklaard
Zeker, maar de regeering had geweigerd
de uitwerking van dit beginsel op zich te
nemen. De bestaande particuliere vereeni-
giugeuhet particulier initiatief moesten
worden opgedoektde Staat moest en zou
alles doen. Ook al deed hij 't duurder en
al berokkende hij duizenden schade aan
de „kapitalisten" die reeds een goede deug
delijke particuliere verzekeringsbank er op
na hielden.
De regeering weigerde uitwerking van
't beginsel van 'tamendement. Dat 'seen.
Maar in de tweede plaats verklaarde ,zy
't amendement onaannemelijk. Dat wil zeg
gen als 't aangenomen werd, zou minister
Lely aftreden en misschien zijn ambtgenoot
van justitie ook. En wie weet misschien, wie
nog al niet meer. En toen sloeg al dien libera
len voorstanders van 't amendement Knyper
de schrik om 't hart. Zij hadden toch al zoo'n
verlegen glimlachje getoond toen zij zich
onder Knypers vanen schaarden. Zij hadden
't zelfs noodig gevonden er hunne partij
excuus voor te vragen of hunne plaats in
't gelid aan verbleeking van 'tantirevoluti
onaire vaandel in hun geest toe teschryven.
Maar nnLely weg 1 Cort v. d. Linden
weg! Alles misschien weg! Ach, myn
lieber Augustijn, dat mocht, dat kon toch
niet. Ministers weg. Leerplicht weg.
Illusies weg! De liberale partij misscnien
ook wel voor een tijdje van de baanDe
macht weg
Neen, nog eens, dat mocht niet.
Eu daar zag men ze loopen, de Fokkers,
de Meezen, de Tydemans, de Boumans,
de Verhey's, nog wel ietwat verlegen
groetend hunne wapenbroeders van één dag,
maar toch men zag ze wegloopeu uit de anti
revolutionaire gelederen.
Eu of dr. Kuyper al zei, dat zij dan toch
het beginsel van het particulier initiatief
zouden helpen redden, door een eenvoudige
vingerwijzing, met hun stem voor 't amen
dement, zij gingen: de Fokkers zoowel als
de Meezen, met de Lohmans en Nolensen
in hun midden; en stemden met al wat
ter rechter en linkerzijde socialistisch denkt
tegen 't amendement.
Alleen de keeren Bastert, v. Kerkwijk
en Pijnappel bleven met de antirevolutio
nairen en vrij-antirevalutionairen (de heeren
Van Dedem en Lohman uitgezonderd), met
dr. de Visser en een elftal Roomschen den
antirevolutionairen leider getrouw.
Het was een heele verademing dat 't
amendement verworpen was.
Maar wacht u voor de gevolgen.
3 Nov. '99.
Bij kon. besl. is aan den bekenden milicien
Wend gratie verleend van den nog onver
vulden straftijd, hem wegens dienstweigeren
opgelegd.
Bij kon. besluit is benoemd tot raad
in het bestuur van den polder „Walcheren"
P. Pouwer.
Middelburg. In de raadsvergadering
van heden Zaterdag zijn aan de orde te
2 uur: Voortzetting behandeling begroo
ting. Voorstellen van B. en W. in zake
de adressen der politieagenten om verhoo
ging van jaarweddeen tot aanstelling
van een assistent meer bij het teekenonder-
wijs aan de B. A. S.
Voorts suppletoir kohier pl. directe be
lasting 1899. En gewijzigde tarieven in
cake te leveren gas, en te leveren buizen,
♦nx. van wege de waterleiding.
Tweede Kamer.
Bg de behandeling der ongevallenwet is
door aanneming met 40 tegen 32 stemmeD
van een amendement van den heer Druc-
ker c.s. beslist dat de wet als een werkman
ieder die in dienst van den werkgever in
diens onderneming tegen loon werkzaam
is, waardoor in verzekering vallen allen
wier dagloon meer bedraagt dan f4 mits
niet hooger dan f 1200 's jaars, zoodat de
hoogstbezoldigde personen werklieden zijnde
de voordeelen dezer wet genieten. De Ka
mer verwierp een voorstel van den heer
van Deinse om zelfstandige kleine bazen
verzekeringfilichtig te maken. De heer
Troelstra heeft zijn voorstel ingetrokken om
zeelieden, omdat de regeering zich die ver
zekering bg nadere wet voorbehoudt.
Opbrengst Transvaal-Collecte.
Ovezand f25,25. Nisse f38,30.
Driewegen f 21,40. Grijpskerke
f 51,15l/s. Meliskerke f53,75. Ierseke
f249,74. Kruiningen f 266,36l/s. Schore
f 31.60. Zierikzee f 976,98Vs. Middelburg
f 2324.64.
Leerplan voor de scholen met
den Bijbel le gedeelte Bijbel-
sche, Kerk en Zendingsgeschie
denis; bewerkt door H. Lan-
kamp, hoofd eener school te
Amsterdam. (Uitgegeven namens
de commissie volgens artikel
X der Statuten van den School
raad voor de scholen met den
Bybel. Uitgever J. M. Bredee
te Rotterdam.
Met sympathie begroeten wij deze uit
gaaf. Over een leerplan voor de Cbr.
School is al zoovele jaren gepraat en
geschreven. Thans komt de heer Lankamp,
een zeer kundig paedagoog, met een proeve
van uitwerking die zeker met belangstelling
zal ingezien en besproken worden door
onze Chr. onderwijzers. Het is waar, 1 et
gi' g op menige school toch goed met een
leerplan op eigen hand. Maar wanneer 't
nu niet beter gaat, zal men 't aan zichzelf
te wijten hebben. Het leerplan voor
Bybelsche-, Kerk- en Zendingsgeschiedenis
is niet 't gemakkelijkste, 't is dunkt ons
toch 't meest loonende. Man leze de dege-
lgke inleiding met stellingen van den
schrijver, men zwijge haar niet dood, maar
toone dat de leus onzer Chr. onderwijzers
ook op dit terrein reeds lang had moeten
zijn: Vooruit!
Schrijver en uitgever dank dat zij daarbij
wel wilden voorgaan.
Het dogma van de onfeilbaar
heid van den Paus; vastgesteld
op het Concilie van 1870 in
zijn ontstaan en beteekenis ge
schetst. Uit het Duitsch door
D. Snyder Jr., predikant te
Gorincbem. Rotterdam D.
A. Daamen.
De Briefwisseling tusschen den Paus
en de Koningin bracht 't slapende vraag
stuk der Pauselijke onfeilbaarheid weer
wat naar voren. De schrijver geeft een
naar hij zegt streng geschiedkundige uiteen
zetting van 't ontstaan v*n 't dogma der
onfeilbaarhetd, den loop van 't concilie te
Rome de beteekenis van 't dogma, enz.
Of alle conclusiën en veronderstellingen in
dit referaat even juist zyn, laten wij in 't
midden. Wel erkennen wy gaarne dat de
laatste bladzijden van zyn vertoog ons het
minst bevredigd hebben. Er straalt iets in
door van 't bekende verwijt der ethischen
aan de ge-eformeerdenWy den levenden
Christus en gij een boek met doode letters.
Trouwens de schryver staat niet op gere
formeerd standpunthy is van de Duitsch
luthersche richting. Evenwel heeft zyn
protest tegen 't dogma der onfeilbaarheid
aanspraak op waardeering. Tegen dat dogma
blij ven wy gereformeerdenvierkant overstaan.
Nog vestigen wy de aandacht op den
geillnstreerden catalogus van den uitgever
Bredee te Rotterdam. Zondagsscholen genie
ten 50 procent korting, sby meer dau 10
stuks. De catalogus biedt prachtige boek
werkjes, kalenders, tekstkaarten, bloem aar
ten en teekeningen, munrsteksten, en andere
feestgeschenken aan. Men vrage dien.
Ook ontvingen wy een schat van kerst
boekjes van de firma Callenbach, tal van
drukken en herdrukken met fraaie plaatjes.
Ook met schijubaar minder f'raiie chromo-
Iitographiëen doch waarvan debelangryk-
heid vooral hierin zit dat zij op de drukpers
rijn uitgevoerd. Als proeve van hetgeen
op 't gebied van platen door middel van
de pers geklenrendrukt wordt, kunnen wij
uiet anders dan deze uitgaven roemen. Op
den inhoud komen wy terug. Ons ontbreekt
thans de tijd daartoe.
Tweeërlei recht. Leerrede
uitgesproken in de Noorder-
kerk te Rotterdam 15 Oct.
1899 dooi dr. H. M. v. Nes.
Rotterdam J. M. Bredee.
Een leerrede, duidelijk 'ttweeërlei-recbts-
standpunt uiteenzettend, waaruit in den
oorlog tusschen Engeland en Transvaal
elk der partijen leeft. De tegenstelling tus
schen het recht van den sterkste en de
sterkte van 't recht helder doende uitkomen.
Met gloed en liefde voor 't recht en voor
de oude stamgenooten opkomend zulks aan
de hand van de schoone woorden uit Psalm
33 15—19. Een tijdwoord zonder toepas
sing, maar daardoor juist aan toepassing
zoo rijk. Wy bevelen 't zeer ter overweging
aan. De uitgave geschiedt ten bate van 't
Roode Kruis.
De oorlog in Zuid Afrika.
De strijd tusschen Engeland en
de verbonden Bóeren-Repu
blieken, in zijn verloop ge
schetst door L. Penning.
Rotterdam D. A. Daamen.
Van deze uitgaaf ligt de le aflevering
voor ons. De Boeren, de Oorlog, de Schry
ver, de Uitgever, zy allen zijn ie factoren
tot waarborging van een goed werk. Wie
de geschriften van Penning kent, zal erken
nen dat hy zeer bevoegd is de worstelingen
van deze en volgende dagen voor ons te boek
te stellen.De uitgever heeft daarbij een goeden
naam op 't gebied van uitvoering. En de
Boeren zijn een sympathiek volk, onze Broe
ders, wie zou er niet gaarne een rijksdaal
der voor over hebben om de geschiedenis
van dezen oorlog met tal van platen, kaar
ten en portretten en een fraaie in 6 kleuren
gedrukte kaart van Zuid Afrika er bij, voor
zijne kinderen na te laten.
De le aflevering bevat een overzicht
van den stryd der eerste trekkers en be
vat keurige photographieën van Kruger
en van Steijn den president van Vrijstaat.
Aantrekkelijk zyn de platen van 't Draken
gebergte de Boeren tusschen hunne „Kop
jes", Transvaalsche Boerenwagen en der
gelijke.
Het belooft een schoon boekdeel te zullen
werden dat in afleveringen van Blechts tien
cents verschijnt.
Methodisch knippen door
T. Heeringa, N. v. d. Zee-Ab-
binga en W. C. Postma.
Er wordt in den jaatsten tijd heel wat
verbeterd aan het vak „Nuttige Handwer
ken". Een duidelijker examenp ogramma
geeft de eischen nauwkeurig aan, maar zegt
tevensin welke richting het onderwijs moet
geleid worden. Het kan niet worden ont
kend dat in sommige inrichtingen van on
derwijs dit vak een stiefmoederlijke portie
krijgt en toch is het, mits practisch onder
wezen, van groot nut voor het leven. „Mits
practisch onderwezen", dit moet er nood
zakelijk bij, 't komt immers voor, dat on
mogelijke modellen geleverd worden, die
meer in de war sturen dan helpen.
Om een onderdeel van het vak, het knip
pen grondig te onderwijzen hebben de dames
Heeringa, v, d. Zee-Abbinga en Postma
een boekje het licht doen zien, uitgegeven
door dhr. T. Telenga te Franeker. De naam
dezer dames heeft in het noorden van ons
land op het gebied der Handwerken een
zeer goeden klank. Zij werken in dit boekje
bet eerste deel van het examenprogramma
uit, n.l. wat het knippen betreft. Het knip
pen aar ruitjes, met verhoudingen willen
ze niet meer. De ruitjes laten zij vervallen.
Maten worden opgegeven, als het niet anders
kan. Zoo geven zij geheel den geest van
bet programma weer, waar aspiranten na
tuurlijk rekening mee moeten houden. Het
zal haar dus goed doen, als zy van dit
werkje notitie nemen. De onderwijzeressen
zullen het evenmin mogen voorbijgaan, zon
der er grondige kennis van te nemen. De
prijs is slechts40 ct., duslevertgeen bezwaar.
Niauwdorp, 29 Oct. 1899. Heden
avond werd in de Gereformeerde Kerk alhier
een bidstond gehouden voor Transvaal. Onder
het zingen van Ps. 36 3 betrad onze
leeraar, ds. Donner, den kansel en hield
als inleiding op het gebed een boeiende
rede naar aanleiding van Ps. 1407, 8 en
9, die met gespannen aandacht door de zeer
talrijke schare gevolgd werd. Lettende op
de omstandigheden, waarin David deze bede
uitsprak, vond spreker gereede aanleiding,
om in zeer duidelijke trekken de geschie
denis van Transvaal te schetsen, om na het
zingen van Ps. 74 18 en 20 de vraag te
beantwoorden, wat kannen wij en wat zyn
wij geroepen in deze omstandigheden voor
de Transvaal te doen. Ten slotte droeg
spreker in een vurig gebed de nooden van
het bedreigde volk des Heeren op. De col
lecte ten bate van gewonden, verminkten
en nagelaten betrekkingen bedroeg f 60.
Koudekerke. Door onderwijzers en
leerlingen der Christelijke school alhier
werd voor de Boeren in Transvaal bijeen
gebracht en aan het Roode Kruis-Comité
overhandigd de som van f23,52.
Kapelle. Woensdag had, hy het pas-
seeren van den sneltrein, bijna een groot
ongeluk plaats. Een rijtuig vin V. met
één paard bespannen kwam juist aangereden
en aangezien de koetsier niet zag dat de
hoornen van den overweg gesloten waren,
reed hij er tegen aan zoodat de boom aan
stukken brak, en het rijtuig ook zeer veel
schade bekwam. De passagiers bekwamen
verwondingen aan armen eu beenen, door
de glasscherven van de gebroken ruiten.
Gelukkig dat juist op dat oogenblik de
trein voorbij was, anders was wellicht het
ongeluk verschrikkelijk groot geweest.
V"an een en ander is procesverbaal op
gemaakt.
Wissenkerke. Uitslag herstemming
op 1 Nov. jl, voor een lid va- den ge
meenteraad: ingeleverd 179 biljetten, van
onwaarde 6, alzoo geldig uitgebrachte
stemmen 173. Daarvan verkregen J. L,
Marcusse 79, J. W. van Nieuwenhnyzen
94, zoodat laatstgenoemde is gekozen.
Biezelinge. Zondag a.s. 5 Nov. des
avonds ten zes ure zal in de Geref. kerk
alhier ds. Kerssies optreden tot het honden
van een bidstond voor de Transvaalsche
broeders.
Middelburg. Woensdagavond waren
eenige jongens bezig oorlog te spelen.
Boeren en Engelschen gingen elkander met
gepunte stokken te lijf. Een 13 jarige voor
bijganger geraakte daarby in gedrang en
out ving zeer ernstige steken in 't gelaat,
zelfs zoo dat in 't gasthuis hem een zijner
zwaar gekwetste oogen moest worden uit
genomen.
De 30jarige kellner Heinrich Nolte
te Maassluis was gehuwd met de dochter
van de hotelhondster wed. v. Wiekern te
Rotterdam, Boompjes (hotel „Willemsbrug")
doch het huwelyk was ongelukkig; enzoo
verliet de vrouw haar man en lam met
haar kinderen haar intrek hij haar moeder.
Van dien dag af haatte Nolte zijn schoon
moeder, die hij als de oorzaak der scheiding
beschouwde. Hij begaf zich Woensdag raar
Rotterdam, overnachtte aldaar en sloop den
volgenden morgen vroeg het hotel zijner
schoonmoeder binnen. Hij vond haar op
haar kamer en bracht haar daar by eene
ernstige worsteling vier zeer gevaarlijke
doch niet doodelijke scheerrneesteken in halx
en hoofd en aangezicht toe.
Daarna snelde de moeder naar beneden
waar zij ineenzeeg. Politie en dokters
waren spoedig ter plaatse om hun plicht
te doen. De dader was naar boven gesneld
en had zich met hetzelfde scheermes den
strot afgesneden. Hierop had hij een oogen
blik in den spiegel staan zien. Van zich
zelf geschrokken of mogelijk ook van de
politie die hij de trap op hoorde komen,
liep hij nog een verdieping hooier naar 't
kamertje van etn kellner en wierp zich
daar neer op eenige koffers insschen klee-
dingstukken. Hij werd nog levend in arrest
genomen, doch zijn toestand is hopeloos.
Wij lezen in Avionltuia van 20 Oct.
1899
Belangrijk voor kippenhou .'ers.
Wij vestigen er nog eens de aandacht op,
dat het thans de tijd is om de kippen, door
doelmatig en krachtig v. edsel, spoedig door
den rui te brengen en vroeg weer aan den
leg te krijgen.
De resultaten by vele der voornaamste
en bekende fokkers toonen aan, dat hier
voor boven alles uitmunt het beroemde uit
alle soorten met eersten prijs bekroonde
P. SLUIS' Ochtendvoer.
Met daarmede nu te beginnen, kunnen
de kippen minstens 1 k U/s maand vroeger
dan met graanvoedering alleen, aan den
leg gebracht worden.
De heer C. J. RiJderhof te Dordrecht
gohreef dato 23 Jnni in „Avicultura".
„Ik heb nog met geen enkele voeder-
soort dat resultaat gehad, dat ik nu heb.
Ik voer nl. sinds 1 Jan. het Ochtendvoer
van den heer P. Sluis en de uitkomst was
meer dan verrassend, daar ik in Jan. reeds
3.5 en na dien tijd gemiddeld 5 eieren per
week en per kip hai. Mijne kippen zijn
steeds in beperkte ruimte". En dato 7 Oct.
in de „Zondagsboek voor stad en land",
„Dit voeder is vooral voor opgesloten hoen
ders onmisbaar. Ik heb nu nog kippen die,
hoewel kaal door den rui, nog steeds
le gen.
De heer L. Jaspers te Gouda schrijft
dato 12 Oct.
„Ik heb mijn hoenders al va verschillende
handelaars, het voeder gevoederd doch ik
vind uw Ochtendvoer prima prima van den
eersten dagat'werd het door hen met graagte
genuttigd".
Men seint uit Pietermaritzburg dat enkele
van de 1500 gedeserteerde muilezels met
hun last te Ladysraith zijn teruggekeerd.
Nog een ooggetuige schrijft dato 7 Oct.
uit Pretoria
Maar ach, als je dis treinen met vluch
telingen gezien hadt Kaapstad was al
stampvol en met treinen van 5, 10, 20, ja
meer wagens werden nog steeds meer aan
gebracht. Er waren geen passagiersrijtuigen
genoeg en zij werden meerendeelsop 't laatst
vervoerd in open goederenwagens; mannetje
aan mannetje stonden zij daarin.
Ik heb 2 oveidekte veewagens gezien
volgepropt tot berstens toe met met vrou
wen en kinderen. Een kind is in de armen
eener moeder doodgegaan van kou, gebrek,
of beiden, en „ngst. De vrouw hield het
doode lichaampje in haar armen en wilde
niet dat iemand het aanraakte.
Wat zyn die men«chen gestraft voor hun
boosdoen en hoevelen zullen voor hun mis
dadig drijven nog moeten boeten.
