NIEÜWSBLAD VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- HISTORISCH Ho. 10. 1899. Dinsdag 24 ®cto6ec, ttrerftmiie loargang, VERSCHIJNT G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Paul Krüger. elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,025. UITGAVE VAN en van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. *rr._- sa 1825 lO October 1899. De naam van den President der Zuid- Afrikaansche Republiek, Stephanus Johan nes Paul Krüger leeft thans wederom op aller lippe' Evenals in 1897; in 188:3 in 1878 in 1869; in,1864; in 1352 ja wan neer al niet. Zijne levensgeschiedenis is met de historie der Transvaalsche repu bliek als 8aamgeweven. Reeds in onze opstellen „Iets over Trans- Vaal" gewaagden wij van het aandeel dat hij in bovengenoemde jaren vooral heeft ge had in de meest beslissende gebeurtenissen. In 1852 bg de vestiging van bet centraal gezag in 1864 bp de demping van den opstand onder Schoeman in 1869 op diplo matiek gebied bij de grensregeling met Portugalin 1878 en later bp de onder handelingen met Engeland in 1883 na Spitskopin 1897 na Jamesons verraad. Kor tom op alle tijdsstippen zien wij dezen man in zijn kracht. En ook in gevechten, hetzij met Kaffers of met wilde beesten, als knaap, als jongeling, als man zien wp den held uitblinken. Met menig schitterend blpk van zijn staats- mansbeleid heeft hp de harten van Vorsten en Staatslieden gestolen. Hp de eenvoudige Boer, die nauwelijks zijn naam zetten kan, zettejreeds menigen volleerden, bestudeer den, beproefden, den-duivel-doorkropen Engelsehen diplomaat schaakmat. Zulk een man die een geheel volk zóo aan de zaak, welke hp voorstaat, heeft weten te verbin den, dat het bereid is goed en bloed op te offeren en, onvervaard, gereed staat dat te doen, moet een karakter als van Willem van Oranje, Cromwell, Lincoln evenaren. Het is goed dat wp in deze dagen nog eens weer zijne levensgeschiedenis in herin nering brengen. Ziehier in 't kort zpne levensgeschiedenis. „Paul Kruger, voluit eigenlijk Stephanus Johannes Paulus Kruger, meer bekend als „Oom Paul", werd den lOn October 1825 te Colesberg geboren, op de uiterste grens van de Kaapkolonie. Vele Krugers of Ciugers hebben zich in den loop der tijden, in Zuid-Afrika ge vestigd, maar bet is eene uitgemaakte zaak dat Oom Paul afstamt van zekeren Jacob Kruger, die in 1713 door de O. I. C. naar Zuid-Afrika werd gezonden. Deze huwde dn 1718 met Johanna Kemp en verkreeg, onbekwaam geworden voor den dienst, het burgerrecht. Tevens gaf de Compagnie hem eene uitgestrektheid woeste gronden, aan de uiterste grenzen der kolonie; welke hp in gebruik schijnt genomen te hebben. Zijn Diam bleef echter ingeschreven op de re gisters van Stellenboacb. „Voor zoover is na te gaan, gingen zijne talrijke nakomelingen steeds met afstamme lingen van Hollandsehefamiliën huwelijken aan. Zeker is dat het geval met den tak, waaruit de tegenwoordige president is voort gesproten. Zijn vader, Casper Jen Hendrik gehuwd met Elisabeth Steijn, stierf, na het veelbewogen leven der Boeren van die tpden te hebben meegemaakt, in 1852. Hij werd begraven op eene hoeve in Magalies- berg (Transvaal), thans bewoond door een Van Kruger's zonen. Zpne moeder was reeds overleden vóór 1836, toen de bekende „groote Trek" begon, waarbp zich deze familie Kruger, met twee anderen, van denzelfden naam, had aangesloten. Reeds lang voor 1836 hadden de nieuw- aangekomenen en afstammelingen der oude nederzetters zich gedwongen gezien, in de richting van de Oranjerivier, steeds verder landwaarts te trekken. L1 De Compagnie had geen andere bedoeling gehad dan daar een voordeelig handels station te stichten en volstrekt niet om daar de zorg over eene gansche bevolking op zich te nemen. O Deze bijzonderheid ontleenden |w(j aan hetNieuws ,au den Dag vaal° 0ct* Zoo werd de Kaap aanvankelpk ver waarloosd. Doch in 't laatst der vorige eeuw kreeg zp meerdere belangstelling. „Wellicht was het een gevolg van de pogingen om aan de O.-I. C. nieuw leven in te biazen, dat de Gouverneur van Plet- tenberg, in 1778, naar het district Colesberg trok, toen de Noord-Oostelijke uithoek van de kolonie, om te voldoen aan een verzoek om daar een landdrost aan te stellen, eene kerk te stichten, welke de grondvesten moesten vormen voor eene uiterst primi tieve beschaving, door de Boeren op zoo hoogen prijs gesteld. Het daartoe strek kende verzoekschrift, door een veertigtal hoofden *mn huisgezinnen onderteekend, was naar Kaapstad overgebracht door Jacob Krugereen kleinzoon van den stam vader der nu zoo beroemd geworden fa milie. Wel een bewijs, dat deze Jacob onder zpns gelpken reeds zeer in aanzien was. „Het uitzenden van Le Vaillant naar het Zuiden van Afrika, eenige jaren later, was een nader bewps van belangstelling. De enkele boekdeelen waarin deze koene reizi ger zpn wedervaren met levendigheid af schildert, vormen een kostbaar gedenk- teeken voor het Zuid-Afrika van dien tijd". Met wegsleependen stpl wordt daarin van het leven der Boeren een aan trekkelijk tafereel gegeven, hun hartelpke gastvrijheid, hun Spartaansche eenvoud van zeden, hun vreedzame verhouding tot de naturellen, van wie hij door hnn in vloed geen last had, hun manmoedige onver saagdheid op de spannende jachtavonturen, dit alles beschreef Vaillant met leven dige kleuren. Doch plotseling bielden zpn reizen op. De revolutie kwam; de Kaap werd door Engeland bezet, de Boeren, niet van plan Engelsch te worden, trokken noord waarts, enz. Dit alles is onzen lezers bekend. De eerste groote trek dagteekent van 1 Januari 1836. Paul Kruger was toen elf jaar. Ook uit het Tarka-gebied, gelegen bp de oostelpke grens der Kolonie, trok Andries Hendrik Potgieter met vele anderen uit Colesberg en aangrenzende streken de Ko lonie uit. Onder dezen bevond zich Casper Jan Hendrik Krugerde vader van Paul, en Paul ging natuurlijk mee. Reeds het volgende jaar was hp tegen woordig bij een hevig gevecht tegen de Kaffers. AL de ellenden van de eerste trekken heeft hp mee doorgemaakt. In 1842 verlieten weer velen het tegen woordige Transvaal, ook Krügeren ves tigden zich te Majuliesberg, waar hij eenige jaren veldcornet was. In 1845 zien wp hem onderhandelen met de Portngeesche regeering te Obrigstad over Delagoabaai, de ruimste en veiligste baai op de kust van Zuid-Afrika, van on berekenbaar belang voor den handel en het verkeer met midden-Afrika. (2) Van 1848 tct 1852 was hp commandant; daarna luitenant generaal en sinds 1862 commandant generaal en lid van den Uit voerenden Raad. In 1874 werd hp Vice president; en in 1883 Staats-President. Wat hij in die ruim vpftig jarer, als vaderlander heeft doorgemaakt, is in geen paar regels te zeggen. Wij stippen slechts aan dat hij in 1852, toen burgertwisten dreigden, zich aansloot bij M. W. Pretorius om het gezag te handhaven dat groot gevaar liep, vooral tegenover de Kaffers. (2) In dezen t(jd was het, dat Paul Kruger een sterk bewps van kordaatheid en groote koelbioedigheid gaf. Hij wer" namelijk bij het schieten op een daar vertoevend wild dier, door het springen van het geweer, aan den duim gekwetst. Daar dit misschien kwade ge volgen zou kunnen hebben, trok hp ter stond zpn zakmes en -.need eigenhandig de overgebleven beenstukken af. Graafschapper Door zpn toedoen werd besloten een gunstige plaats uit te zoeken voor de vesti ging van bet gezag. Pretoria werd gesticht. De naim herinnerde aan Pretorius, den trekker die met Potgieter zoo groot aan deel had in de worstelingen der Transva lere, doch met dezen in onmin geraakte en evenals hp, nog na zpn dood, oorzaak was van de veeten die de Boeren bleven ver- deelen, tot Kruger er een eind maakte. Daarna behaalde hij ook als krijgsman lauweren. De Volkspartij onder aanvoering van den president Schoeman bracht hp tot zwijgen. Den 10 Mei 1864 versloeg hij dezen en Kru ger bleef ook onder Schoemnns opvolgers, Rensburg en Pretorius als commandant het vaderland dienen. Als een blijk zpner onverschrokkenheid wordt het volgende verhaald. In den strpd tegen de Engelschen had Kruger aan een Kafferopperhoofd, Magata, een order opge dragen, die door dezen uit vrees voor de Engelschen niet werd uitgevoerd. Daarvoor moest Magata worden gestraft. Door slechts enkele mannen vergezeld, gaat Kruger naar de woning van Magata. Intus- sehen waren 100 gewapende Kaffers toege sneld om hun opperhoofd te verdedigen. Paul Kruger pakte hem bij den arm en zeide tot zijne mannen. „Pakt hem, hp is onze vijand", terwpl eeu der kaffers met een opgeheven wapen stond, om het hoofd van Kruger door tweeën te kloven, dat evenwel door de zonen van Maga en zpne raadslieden werd verhinderd. En telkens als gevaar dreigt, zien wp hem er zich heen spoeden. In alle districten bewondert men zpn moed. Vooraan in den strpd, nooit ziek, nooit gewond, ofschoon zpne kleederen vaak door assegaaien werden doorboord, zoodat bij- geloovige wilden hem voor onkwetsbaar hielden, wist hp toch nog meer door zede- lpk overwicht dan door wapengeweld te ze gevieren. Het gebod„gp zult niet dooden" was hem heilig. En zijn gedrag beheerschte dat der Boeren, en deed 'tzoo gunstig afsteken bp dat der Engelschen, die meer hielden van uitroeien dan van behouden. De ongelukkigejaren, voor en na Burgers bestuur zagen Kruger eveneens op zijn post. Terstond na de annexatie stelde hp zich met Joubert, Smit en Bok aan het hoofd der beweging om de annexatie ongedaan te maken. In meetings te Londen, te Pretoria, te Kaapstad, nog eens in meetings pleitte hp voor zpn volk en spoorde hy aan tot aan eensluiting. De oorlog kwam die den Engelschen noodlottig was, en tot de conventie (over eenkomst) met Engeland leidde. Eerst die van 1881, daarna die van 1884. Het was omstreeks den tijd in eerstge noemd jaar genoemd dat Kruger eeu ge sprek had met een Engelschen veldpredi ker en een paar Engelsche officieren. Deze heeren kwamen hem geluk wenschen met de teruggave van het land. Ook het gevecht op den Majubaberg, waar een handjevol Boeren een roemrpke overwinning op de Engelschen behaalden, kwam ter sprake. Eeu der Engelsche officieren schreef den nederlaag hunner soldaten daaraan toe, dat zp geen ammunitie, dat isgeen kogels meer hadden. Krnger wist dit echter wel beter en zei: „dan moet ik zeggen, dat Hare Majesteit de getrouwste troepen heeft, die op de wereld te vinden zpn; Hare Majesteit heeft zeker order gegeven, om een zeker aantal patronen voor de Boeren te bewaren; want uwe soldaten hebben zich waarlpk liever laten doodschieten, dan die orders te overtreden; daar wp de voor ons be stemde patronen nog in hun tasch hebben gevonden." Hoe Kruger in staatsmanstalent heeft uitgeblonken, tpdena zpn moeilpke regee ring, weten wij wel. Hp heeft meermalen den Engelsehman weten schaakmat te zetten. Schoon een ongeletterde boer is hp een geboren diplo maat. Maar hp is ook een geloovig Christen en juist daarin ligt het geheim van zpn kracht. Een paar jaren na den vrijheids-oorlog van 1881, sprak hp in een toespraak tot zpne landgenooten terwpl hij aan 't verleden herinnerde, de volgende merkwaardige woorden „Hoe waren wij in zulk een druk geko men 'tWas om onze zonden en ik wil 't zeggen, al is ook geheel de beschaafde we reld tegen my, H is omdat de Bijbel uit de school is genomen. Laat ons toch niet meer van den Heere af wijken, want deze steenen zullen eens tegen ons getuigen, als wij Hem weer verlaten." Hoe hij, de ouderling der gereformeerde keik (in de kerk der verachte „doppers" afgescheidenen zou men hier zeggen) het woord weet te voeren en de harten weet op te heffen, heelt hij kort geleden fep een bidstond met het oog op den kri tieken landstoestand nog getoond. Dat zpne godsvrucht hem niet belet voor goed onderwps te zpn, spreekt van zelf. En ook daarvan legde hp reeds jaren geleden getuigenis af. Onder anderen bp de opening der opleidingsschool te Pretoria sprak hp „Men heeft ons, boeren, van twee dingen beschuldigd, dat wp waren lafhartige en domme Boeren; wp onderen hebben gezorgd dat de naam van laffe Boeren door den vrp heidsoorlog is uitgewischt; en hoewel ik ontken, dat wy dom zpn wy zpn slechts ongeleerd, want het staal is niet goed geslepen zoo moet toch het jongere geslacht zorgen, dat wp voor het vervolg niet meer voor „domme Boeren" worden uitgemaakt." Maar dat hij tegen de neutrale school is, al geniet ook deze school in Transvaal zpne bescherming overeenkomstig zpn plicht als hoofd van den staat, zagen wp hier boven reeds. Hp is onvoorwaardelpk voorstander der school met den bijbel. Verdraagzaam is hp jegens andersden kenden. ,,Hp ziet er zelfs niet tegen op een Synagoge te openenen al doet hy dit wat vreemdsoortig met de luid uitge sproken woorden „In den naam van Jezus Christus verklaar ik deze Synagoge geopend", zoo bewpst zpn tegenwoordigheid toch, dat hy andersdenkenden draagt, zooals ten over vloede zpn laatste voorstellen tot toelating van Joden en Roomsehen in den Volksraad aantoonen."(3) Zpn vergevensgezinde houding is geble ken in 1896 bp de overgave van Jameson den landverrader aan de Engelsche regeering. Eene overgeving waarvan hp wist dat zp beteekende: een volslagen vrijspraak van wie den kogel verdiend hadden. Krugers levenswpze is zeer eenvoudig. Hij rookt gaarne een kort pijpje. Wpn of bier drinkt hp nooit. Veel boeken lezen doet hp niet. Zpne boekerij is zeer klein. Hp heeft en leest bp voorkeur den Bp bel, Cats, Bnnyan en de Geschiedenis der Nederlanden. En dit is hem genoeg. In 1846 is hp gehuwd met Snzauna du Piessis, die hem zes kinderen schonk. „Oom Paul" en „Ou San" staan in hooge achting. Hunne familie bestaat thans reeds uit on geveer vpftig personen. Maar zpn gansche volk beschouwt hp als zpn huisgezin, welks geluk hij zoekt. Zeer donkere wolken hebben zich om dat hoofd samengepakt. Doch de Heere is met hem. En zpn volk volgt hem met zpn liefde en gebeden en met vertrouwen zingt het ook in deze bange dagen zpn Krogerlied, het lied „waarin met het Godsvertrouwen het gedaver van den oorlog schettert en gromt" „Ik hoor trompetten klinken De vyand is naby 'k Zie harrenassen blinken; En niemant is met my; Timo'heus bl. 12. Het hert klopt door 't benouwen, Dies laat ik diep beschroomt, 't Gezicht 'tgebergt' aanschouwen, Of daer geen hulp van koomt; Daer is geen hulp voor ha-den, Voor handen, dan van God, Van God, die 's werelds landen Heeft onder zyn gebod." Ons opstnl besluiten wp met de over- drukking van eenig belangrpk nieuws om trent dezen geliefden staatsman, medege deeld door den heer J. A. Wormser, direc teur van de Standaard te Amsterdam, die voor driejaren Transvaal bezocht en aan een paar tpdschriften heel wat moois over deze reis toevertrouwde. Hp schrpft in Eigen' Haard onder meer het volgende Toen enkele dagen geleden een bericht de ronde deed dat president Kruger, na drie uren in het gebed te hebben doorge bracht, de verzekering in zijn hart gevoeld had dat hp „moest vechten en zich niet langer door Chamberlain te laten verschrik ken," heeft menigeen zich misschien daar over verbaasd, maar de Jingoes niet meegerekend heeft ook even zeker nie mand er om gelachen. Men moge op allerlei wpze van dezen stoeren Boer in overtuiging verschillen; de oprechtheid van zpn geloof is onverdacht. „Oom Paul" zou bp die gelegenheid ook gezegd hebben dat de Boeren geen zegen op hun oorlogvoeren zullen hebben indien zp zich niet bepaal den tot verdediging. Zoover ik hem ken, is het heel waarschpnlpk dat hp zoo iets gezegd heeft. En dan geeft ju'st het fiere, weergaloos stoute ultimatum, waarmeêüeze werkelpk teeder man het overmachtige Albion den handschoen toewerpt, het bewps dat hp alles behalve een droomer i». Zpn godsdienst is geen dweepzucht; Kruger is nuchter. Zpn mystiek is van de echte soort. Ala een kind zat hp te snikken van 't Bchreien onder de eerste godsdienstoefening, die na Jamesons verraad in Pretoria ge houden werd, toen dojr het stampvolle kerkgebouw Psalm 68: 1 weerklonk: „De Heer zal opstaan tot den strpd; Hp zal zijn hate.s wpd en zpd Verjaagd, verstrooid doen zuchten" den klassieken psalm waarmede de Huge noten gewoon waren ten strpde te trekken. „Oom Paul" kon niet meezingen; hp zat in zpn matten leunstoel, rechts van en vlak onder den kansel met zpn groote kerkboek voor de oogen, zoodat niemand van zpn getrouwe burgers zpn gelaat zien kon. Want Kruger was overtuigd dat het succes van de Boeren het werk was van Hem, dien Joubert na de overwinning op Amajaba „on/.en grooten generaal" noemde. Maar dat neemt niet weg dat maakt juist dat hp heel nuchter en helder is. Toen in 1896 de runderpest de grootste verwoestingen aanrichtte, beloofde de regee ring van de Zuid-Afrikaanscne Republiek een premie van 1000 pond sterlinguit, voor een afdoend middel tegen de pest. Zoo schriklpli woedde de z.ökte dat een Boer te Pretoria mp verhaalde hoe éen „beest" uit zpn vee stapel was aangetast en twee dagen later slechts 31 van de 800 op zpn plaats waren overgebleven. Daar kwam op een goeden morgen een Boer bp „Oom Paul" en ver telde hem„President, ek wou den President zeggen, dat ek een middel tegen die pest heb gevonden, President!" „Zoo en heb jp dat ook geprobeerd „Nee, President; dat was nie noodig nie, president, want God de Heero heeft het me inden dr om geopenbaard, piesident". „Zoo ja", hernam Oom Paul, „dan mot je die duizend pond hè, maar ons zal wach ten met uitbetalen tot God de Heere jou die middel geeft als jp klaar wakker is." Als Oom Paul dus in antwoord op zpn gebed voelt dat de Boeren geen sucoes zullen hebben indien zp aanvullen, wil dat niet zeggen dat hij nn ook als een onnoozele kleine jongen of als een fatalist zit te wachten tot er honderdduizend „Rooinekke" bp elkaar zijn en die beginnen te schieten,

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1899 | | pagina 1