NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
Duising (Dcfofar,
- '•-"CHRISTELIJK
HISTORISCH
Eei
"S
Heerfiriufo la afgang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
*s* Yoor de
-■igstelling eiy
mwygraaacsgMB
MAANDAG-, WOENSDAG- en VlIJDAGAVOND.
Prij.~. per drie maanden franco pp0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
2 Oct. '99.
HH. MM. de Koninginnen bezochten
de vorige week Beverwijke> Kennemerland
Een bezoek aan 'tfort werd gebracht waar
HH. MM. verschillende strategische (krijgs
kundige) bijz )i) lerhe len getooal werden.
Zij werden luide en algemeen toegejuicht.
Het rijkstelegraafkar.toor met te.le-
phoondienst te Sirjansland wordt, met ingang
van 2 October aanstaande, voor het algemeen
verkeer heropend.
D' J-ed. Staten van Zeeland is be-
slo' nchtens 2 van art. 7 van het
i op de wegen en voetpaden, tot
uercpzegging ontheffing te verleenen
van het verbod in 1, voor wat betreft de
wegen, welke voorkomen in den ligger der
wegen en voetpaden in de gemeente
Waarde, zoodat die wegen mogen worden
bereden met twee aan elkander gekoppelde
onbeladen voertuigen, mits alsdan de on
derstellen stevig aan elkander verbonden zijn.
Het drankmisbruik kost Nederlaud
aan directe uitgaven aan sterken drank
pl. m. 90 millioen per jaar, het bier 30
inillioen, de wijn 9 rrillioen. Totaal 129
millioen.
Vo>r die 129 millioen gullen jaarlijks
kan men 160.000huisgezinnen onderhouden,
door elk huisgezin jaarlijks f780, weke-
lyksch f 15 te geven. Elk huisgezin schat
ten! op pl. m. 5 personen wont dat te
zaraen 900 duizend personen, of bijna 2
maal zooveel als er in de provincie Gel
derland te zamen wonen; of by na 7 maal
zooveel als er in Drente wonen. Nog an
ders. Men zou er mede kunnen onderhouden
EO steden zoo groot als Zutphen, of 100 zoo
groot als A88 n, of 90 zoo groot als Ber
gen op Zoom, of 60 zoo groot als Sneek.
Nog iets anders: voor de ruim 80 millioen
gnlden jaarlijks aan sterken drank worlt
het 219 duizend gulden eiken dag of 8
duizend in elk uur, nacht of dag, of ruim
150 gulden in elke minuut. Voeg daarbij
de vermindei de werkkracht, ongeluk,
ziekte, krankzinnigheid, en al de ellende
eraan verbonden, eu vraag u dan, lezer(es),
eens af, of ge dat moogt laten blijven.
Moet ge niet meehelpen aan het uitroeien
van dat kwaad? Weg met alle alcoholische
dranken
Koning Willem III en de Troonrede.
De Haagsche briefschrijver van De Tijd
de troonrede en de opening der Kamers
besprekende, brengt de volgende historische
herinnering aan wijlen Koning Willem III:
„Indertyd vernam ik van een persoon,
welke met dien Vorst op intiemen voet
mocht omgaan, dat Z. M. een grooten afkeer
had van den jaarlijkschen tocht naar de
S aten-Generaal, niet omdat hij die verga
dering zelveniet waardeerde en respecteerde
maar omdat hem de rol niet beviel, welke
hij (Darbij speelde.
Groote waarde,zoo verzekerde mijnzegs-
man, hechtte by aan de Troonrede niet.
Onder het e'rste en tweede ministerie-
Tliorbecke kwam herhaaldelijk de wensch
bij hem op om verandering te brengen in
deOpeiingre le, 'naar hij begreep dat dit
moeilijk zou gaan, daar vooral met Thor-
becke over zulk een zaak niet was te onder
handelen.
Nu kan men zeggen, dat dergelijke stem
ming bij Z. M. sympathie verried voor
een meer persoonlijk gouvernement, dat
alzoo het Russische bloed bij hem boven
kwam, doch ik kan de houding van Willem
III best begrijpen. Een degelijk en beslist
karakter zal men hem niet kunnen betwis
ten en daarom mishaagde hem de veelszins
lijdelijke positie, welke hij innam.
Onder Thorbecke kwam het meermalen
tot een conflict, hetwelk doorgaans eindigde
met den triomf van den premier.
Eenmaal moet het geheurd zijo, dat de
Koning, nadat de Troonrede reeds was
uitgesproken, op de gewone miuisters-audi-
Intie aan Thorbecke te kennen gaf dat hij
el geen bezwaren had griaakt, doch dat
ij de Troonrede zoo drool had gevonden
lts een stokviseh. ,,'t Zou ontbreekt door
gaans in dat staatss'uk", '.ei de Koning:
't kost mij moeite, zoo iei voor te lezen".
Hierop antwoordde Tiiorbfke „Uwe Ma
jesteit gelieve te bedenktn dat 'aLands
saken en belttug.-.n in de Toonrede worden
tehandeld; op den vorm ient minder te
Korden gelet", 't Wederaiuvoord des Ko-
ïigs luidde „Nu een halig woord kan
bch altijd worden gesprokni".
Diezelfde zegsman verba,Ide mij, datKo-
iing Willem III, toen mri Van Hall, des-
tjils hoofd vsn't April-Kajj'net, hem kwam
sireken over de Troonrede, met welke de
ipril-Karner in '60 zou (orden geopend
nr. Van Hall toevoegde loven alles moet
gj mij /erzoenend laten sjreken, en bij al
vat gij in dezen doet magniemands recht
iji de verste verto worden tiiskend."
Dat de Kerkwet van 'Oi ten slotte op
riet veel neerkwam, mag ^ker wel voor
em gedeelte worden toegesihreveu aan den
persoonlijken invloed van Loning Willem
EI, daarin gesteund d or den overleden
saatsman Van Reeiión.
Ook voor mr. Heemsker raaikteJeKo-
ruig er geen gehejin van, at het uitspre
lsn van de Troonrede hem
eiiitte.
tegen de borst
Mr. He emskerk, dfe zeer goed met den
Koning wjist, om te gaan, 'zeide daarop
„ja, UweI Majesteit ik kan dit begrijpen
maar er I zijn staatkundige beproevingen
waaraan zelfs Uwe Majestei niet ontkomen
km". Dó Koning lachte hagelijk gelijk hij
mrermalen tegenover mr. heemskerk van
gcede luim deed .lijken.
Alleeri bij het tot stand konen der Grond-
wst van '87 wa3 er een pa'iode, waarin
de Koning minder vriendelik jegens mr.
ILemskerk was. Men had h m toen in het
off gfo.bi.azen, dat de koninkijke machtbij
di Grotndwet zou worden vennindard, het-
gen vootr mr. Heemskerk «inleiding was
ot uitvojerig het tegendeel 1) betoogen."
Ei'olv. Blad no. 110 le vat't bericht
di ged. citaten met toek nniig op verzoek
vsi eervotl ontslag aan den leer J. C. L.
Giemans als prcv. veearts weede klasse,
der dienstj, van den veeark ter stand-
pl.a s tijdtfelijk hebben opgedfagen aan den
ppvincialt;n vee its der 2e klasse G. A.
Blndenbacjh te Zieiikzee.
Verplichte hengstenkeuring.
Door Gjredeputeer'e Staten is bepaald dat
in 1/et reglement op de keuring van
Jeikey.j^sten bedoelde, geworè keuringen
zul %ii plaats hebben te
Vilhelminadorp Maandag 2S October 1
acht r de kerk
(Tiddelburg Dinsdag 21 Ottobor 9 uur
school
-lostburg Woensdag 25 Oitober 8 uur
de Wed. Luteijn-Mazure;
de
uir
Rï
b9
iortgene DonderJag 26 October 10 uur
bïj
vei
f
Gr(
paa
hou
Wed. Noordhoek;
ierikzee Vrijdag 27 October 8 uur Ha-
plein
t. Maartensdijk Dinsiag 31 October 10
Marktplein
1 .ulst Woensdag 8 November 8 uur
ote Markt
oor 1900 wordt als keuringsmerk be-
d de letter z, terwijl de eigenaar of
Ier, die zijn hengst wenscht te loen
keuVen, verplicht is daarvan ten minste 7
dag.U te voren aangifte te doen bij den
secretaris der keuringsc iramissie M.C. v.
Buuiren distrietsveear's p'aitsve vaiger te
Zniijland; het Onderzoek naar suuiveiiden
darnjn (cornuge) aan de loi-'ge zal geschieden
en lHet verboden is hengsten tot dekking
van rnerriër. te gebruiken, niet goedgekeurd
over eenkomstig de voorschriften van het
reglement, ten ij de hengst eu de merrie
gedurende tien achtereenvolgende dagen
aan "lenzelfden persoon toebehoorden.
o-
Z K N j) I iN <i.
No. 9 <an „Het Eeuwig Evmgelie", or
gaan de. Salatiga Zending, uitgave Bureel
Vredebide Dordrecht, bevat weer ver
schillende uittreksels uit brieven, als van
zendeling Jiingst, van zendeling Die'zel,
die weer hersteld is, en diens vrouw, van
zendeling Gericke, en van zendeling van
Engelen. Deze laatste en zendeling Heller
hebben 't druk met het verbinden van
wonden. De zieken wonen soms ver uit
de buurt doch Van Engelen bezoekt ze
per rijwiel. Dat rijwiel lokt veel belang
stelling, schrijft hij. Zoolra ik aan den
ingang van het dorp koni, weerklinkt door
de heele dessa de roep „LérèngLérèng!"
en alles stroomt uit. De weg door het dorp
is zeer smal en heelt ontelbare bochten,
zoodat ik, tot gro->t genoegen der jeugd,
verplicht ben langzaam 1e rijden. De
jongens loopen ray dan allen na, schreeuwend
en roepen 1, oogmisehijnlijk zeer dankbaar
voor deze genotvolle afwisseling in hun
eentonig dagelijkseh leven. Stijg ik af
om mijn patiënt te bezoeken, dan blijven
zij by mijn rijwiel staan, en ik geloof
niet dat al een hunner den m ied gehad
heeft het aan te rakenhet mocht er eens
met hem van doorgaan, meeneu zij.
De polikliniek te Djokjakarta.
Hebben de vrienden van ilr. Scheurer
en zij" gewichtvoilen arbeid ouder de hon
derden kranken te Djogja, en de belang
stellenden in den bouw van zijn hospitaal,
h.et 3de jaarverslag gelezen, herlezen, ter
lezing uitgegeven en besproken? Zoo ja,
dan hebben ze zich verblijd over den zegen
hem en de Zending geschonken. Waar
niet-geloovigen, Mohammedanen, zelfs de
soliditeit en den zegen van zijn arbeid, niet
kunnen loochenen, ere die openlijk erkennen,
daar wordt aan hem in. 't bijzonier en aan
de Zinding in 't algemeen het woord ver
vuld Indien iemands wegen den llecre be
hagen, zal Hij zelfs zijne vijanden met zich
bevredigen.
Iedereen roemt Soheurer's arbeid. Het
onderstaande uittreksel uit een brief van
zendeling Verhoeven in het Orgaan det
Nederlandsche Zendingsvereeniying strekke
mede ten bewijze.
Het Samarangsch dagblad De Locomotief
bevatte nderhalf jaar geleien. Red.) een
zeer waardeerend „Oordeel van Dr. J. Grc-
neman over de kliniek van den zendeling
arts L. G. Scheurer te Djogja." Dat lezens
waardig o -ideel van een te Djogj i zelve
praktizeirend geneesheer, die niet werd ge-
ïnfluenseerd door groote liefde voor Je
Zending, maar alleen beschreef wat hij zag,
wekte in mij her, verlangen te gaan zien,
hoe dr. Scheurer op zoo eenvoudige en
toch zoo doeltreffende, op zoo goedkoope
en toch zoo degelijke wijze zoovele Inlan
ders dagelijks kan helpen. Ik werd door
dr. Scheurer afgehaald van het station te
Djogja, en kreeg ik al dadelijk een kijkje
langs de uitnemend aangelegde wgen van
deze zich zoo uilnemend ontwikkelende
plaats.
Hier te Djogja was ik aan het eigenlijk
doel van mijn uitstapje, en dr. en mevrouw
Scheurer maakten het mij zoo aangenaam
en mijn verblijf alhier was zoo leerzaam
en nuttig, dat ik, na vijf dagen hier geweest
te zijn, inderdatd met moeite verder ging.
Zal ik nu van stuk tot stuk gaan ver
halen wat ik hier zag? Dat mag niet. Bij
een docter die inlanders en Chineezen me
dicineert, krijgt men dingen te zien waar
over men in fatsoenlijk gezelschap zwijgt.
Ik mag volstaan met de verzekering, dat
Dr.Schsu.'er het mij zeer gemakkei ijk maakte
om alk-s te kunnen zien en zijne wijze van
werken van nebij te kunnen volgen. Daar
door heb itc niet alleen veel geleerd, dat
mij in mijn hulpziekenhuis uitstekend te
stade komt, maar hierdoor is ook de moed
verhoogd tot volharden. Ook mag ik nog
wel verklaren, my niet te kunnen voor
stellen, dat op eenig medisch zendingster-
rein ter wereld op meer eenvoudige en
toch degelijke wijze met den arbeid isaan-
gevangen dan hier. Gij ziet daar die „speek-
karaet", en daarnaast do „operatiezaal".
Maar lach nie' hoor! 't zij n twee
oude, Javnansche plarde.istallen,uit weinig'
latten saamgespijkerd, naai gissing twee
meter breed en drie meter lang en hoog.
Die twe'. stallen heeft Dr. S. naast elkaar
gez-'t-, wan len van gevlochten bamboe er
omhe n gebonden daarvoor eene wat groo
tere ruimte door l'/a meter hooge bamboe
wanden afgesloten voor apotheek en behan
deling van depaiienten, en roor de apotheek
eene weer grootere ruimte voor wachtkamer
waarvan eene duidelijke foto is gegeven,
met welgelijkend portret van Dr. S. (o. a.
in het 3e jaarverslag van de vereeniging
Dr. Soheurers hospitaal Red.) Dat alles
is wel doelmatig, en toch ja, wat zal
ik zeggen
Toen Dr. S. my dat alles liet zien,
scheen hij teleurgesteld, dat ik mijne ver
bazing niet uitgalmde over zijne „uitnemende
inrichting", want de gelukkige man heeft
't nog minder gehad. Gedurende de 6 jaren
dat Dr. en Mevrouw Scheurer nu elders
en hier werkzaam zij", kwam de vinding
rijkheid en practische zin van beiden
uitnemend te stade. Om lat zij elkander
zoo volkomen aanvullen en beide gedreven
worden door die lief le en toewijding, die
Jezus verleent, is er nu reeds zooveel
veroverd. Ik schrijf dit hier vrijmoedig
neer, overtuigd zijnde, aat Br. en Zr.
Scheurer er in roemen, dat zj weten te
leven ei te mogen arbeiden doorlouter
genade. Weldadig doet het aan te zien,
dat deze dienstknecht en die-.streuagd des
Heeren, die nog niet lang te Djogja wonen,
nu reeds zooveel vertrouwen en achting
onder de Inlaudsohe bevolking en onder
allen verwierven. Een klein staaltje ten
bewijze welk een indruk de Medische
Zending nu reeds op M. Java hoeft gegeven.
Na iu;t Dr. S. 2 u-en gespoord te hebben
van Djogja in de richting naar het westen,
s apte aan een station een Regent (Jav.
opperhoofd) in onzen waggon, die Dr. S.
kende en met ons beiden een gesprek begon.
In den loop van dat gesprek informeerde
Dr. S. naar de Raden Ajoe (echtgenoote
van den Regent), en vernemende dat zij
in een ander gedeelte van Jenzelfden wag
gon zat, ging hij zijne opwachting bij dia
adellijke dame naken. Daarheen gaande
werd hij tersluiks nigewezen door deu Re
gent, die tut mij zeide „Die dokter is
toch buitengewoon knap ei hulpvaardig,
zelfs den armsten Inlander helpt hij eu hij
vraa;t er geen halven cent voor; eu de
menschen worden lij hem veel spoediger
beter dan by andere dokters". „Ja, Re
gent-, dat heb ik dezer dagen al meermalen
zoo gehooid; rnair gij moet niet vergelen,
dat de Inlanders geen hulp vragen aan
de andere dokters. Deze dokter wil de
menschen gaarne helpen, want hij is een
Christen. Of hij knapper is dan de andere
dokters weet ik niet, maar nu ik bij Dr.
S. log -er, weet ik dat hij iets doet wat de
anderen gewoonlyk n daten. Zie eens Re
gent, gij gelooft dat alle medicijnen door
God zyn geschapen, en d .t ook de kennis
staat onder de macht van God Nu hebben
ook de andere dokters dezelfde goede me
dicijnen en dezelfde eoe :e kinnis als dr.
S, maar deze smeekt eiken mo-gen tot God
en bij ieder ernstig geval, opdat God hem
wijsheid schenke en voorlichte en de ziekte
goed doe ke non dat liy de beste me licynen
kieze en die medicijnen zullen gezegend
worden. En gij begrijpt wel, Regent, dat
een dokter,'die dat alles aan God vraagt,
ook zyu bist doet zijn patiënten zoo goeil
en zoo getrouw mogelijk te lidpen; en die
dat duet, kan np den zegen Gods rekenen,
't Is dus niets vreemds, dut die patiënten,
zooals gij zegt, spoedig herstellen." Nu
wenschte ik wel, lezer, dat ia hier met de
pon kon weergeven (1e wijze, wa rop die
Regent zich oprichtte en met een gloed in
't oog antwoordde: „Ja, juist, dat is het,
mijnheer; datzelfde hebben wij onder elkaar
al vaak gezegd Dr. S. is een waar Christen
hij gelooft in God, hij wordt geholpen door
God, en daarom worden de menschen zoo
s.ioedig beter.
Wasrde lezer! tracht eens te fi-pal-n de
waarde die i.et heeft voor het vve.h. des
Heeren, als Mohammedsansche Hoof i amb
tenaren z jO met elkander bespreken wat zij
waarnemen,en tot zoodanige conclusies komen
Maar vele onzer Hollandsche vrienden zien
liever zielen herboren worden als vrucht
van den arbeid. Welnu,toevnllig over een der
Indische adsistenten sprekende, vernam ik,
dat deze als Mohammedaansch patient ou
der behandeling was gekomen daarmede ook
kwam on er invloed van Gods Woord,
later Christen werd en nu zeer goede diens
ten bewijst in de apotheek en op zijn beurt
uit Gods Woord voorleest aan de verza
melde patiënten. Dagelijks zag ik bezig
eene uitnemende vrouwelijke bediende, die
eveneens als patiente daar kwam; nu ia zij
een der beste Christinnen en staat genoteerd
als candidate voor den op te richten cursus
voor „diaconessen." Ik noem slechts wat
ik toevallig zag; Dr. 8. kan u meer ver
halen; God alleen weet volledig, wolke
zegeningen nu reeds werden verkregen.
De Zcndingsgeschiedenis van gansch Java,
ja van die in alle Mohummedaanscbe landen,
leert dat, wanneer een gewoon Zendeling
rich uitsluitend bepaalt tot het eene deel
van Jezus' bevel 1), eu iu den meest aan-
trekkelijken vorm het levende Evangelie
zoodanig am Mohammedanen voordraa-fi s
dat het den hoorders gaat treffen en '0U0J\
enkele wordt gewonnen, en dan direct,1-
slechts vijandsc .ap wordt geboren zov
overal, maar als eeu Blagboom wordt ,y
worpen tusschen den prediker en de menigl
zijne hoorders van weleer. Wat die pree
ker brengt, druischt zoo lynrecht i
tegen het evangelie naar den menscl
van Mohammed, dat men hem dadelyk
herkent als een van hen, voor wie men
reeds werd gewaarschuwd, eeu prediker
vau een mislukten, een valschen godsdienit,
een als engel des liehts vermomden gezant
vau hu:i aller vijnnd, den Duivel; dus een
man, voor wien men op zijn hoede moet
wezen.
Door hulp te verleenen, zooals de medi
sche Zending dat bedoelt, doet zich al
da lelijk gelden de innerlijke levenskracht,
het essentiëele, de kern vau het Kenirikzyk
der Hemelen, dat niet is gelegen in woor
den, maar in kracht; komt ai dadelyk "de
lief le, de ontferming in zoolanigen vorm
t->t den hulpbehoevende, dat het met mee-
ningeu en stelsels opgevulde hoofd kalm
blijft en buiten spel geraakt; maar allereerst
en allermeest getroffen en getrokken woqdt
het hart, de bronader van het menschelijk
bestaan, van waaruit de wedergeboorte haar
aanvai g neemt.
En zeg nu niet, waarde lezers! gelijk
zoo vaak wordt gezegd door wie geen dui
delijk begrip beeft van Zending onder
Mohammedan' n „Ja maar, 'tis niet de
taak van de Zending, de menschen licha
melijk te helpen, er moet maar gepredikt
worden." Maar is „prediken" dan alleen
een spreken, met inachtneming hetzij van
het ritueel van een Hollandschen keikdienst,
hetzij van de eenvoudiger vormen eener
straatprediking Vinden wij van onzen
Heiland niet veel meer veruield dalen, met
een toelichtend of vermanend woord, dan
„predikaties?"
En bovendien, ik durf u vragen, of gij
het mogelijk acht, dat een echte medische
Z-ndeling, of ook een gewoon Zendeling,
zich dag nit dag in zou kunnen neerbuigen
om i.e soms met vuile wonden overdekt
lichamen te reinigen, te verzorgen; of
dag en r.acht gereed te zijn ea^rbeen
gaan waar zijne hulp wordt gevrae
en dit die man dan zou kunnen iw
vau den ilciiaiil, door Wien men '»ln"
gezonden te zijn en Die kracht en g(
geeft om in zoodanig werk te kunnen g.
harden? Wordt er gedurende de beht
ling tot de patiënt menig woord gerichf"
onder 'sHeeren invloed, kan wori^e^|jjj
1) Luc. 9 2. „oak
Dezo opvatting bl ij vo voor rekening
den heer V. (Red.),