NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
lo. 152.
3)iusiag 26 Scpfemfiec,
JWirwle Junrpng.
VERSCHIJNT
PRIJS DER ADVERTENTIËN
G.
M. KLEMKERK, te Goes
F.
P. D'HUIJ, te Middelburg.
Een Kameleon.
MARIA STUART.
Buitenlandsch Overzicht.
UITGAVE VAN
:lke:: MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
en
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel
Enkele nummers0,02s.
meer 10 cent.
Zij die zich met 1 October a. s. op ons
blad wenschen te abonneeren, ontvangen
het tot dien datum gratis.
Weet gij, lezer, wat een kameleon is?
Een kameleon is een liagedis die in de
warme gewesten van liet oostelijk Halfrond
leeft en om haar zeer veranderlijke huids
kleur bekend is. Deze kleurverandering is
afhankelijk van de lichtprikkel der om
geving en onderworpen aan de willekeur
van 't dier.
Men geeft dien naam ook wel aan som
mige staatslieden die maar al te lichtvaar
dig van politieke kleur veranderen.
Onder hen muntte in 't begin onzer
eeuw nit Bernadotte, die eerst tot de
Bergpartij behoorde, vervolgens in dienst
van Napoleon was en eindelgk zich als
monarchail constitutioneel koning kronen
liet. Op zijn armwas de phrygisehe muts
getatoueerdonnitwischbaar teeken zijner
politieke kleurverandering.
In 't eind dezer eeuw staat daar de
staatsman Chamberlain als de gepersonifi
eerde veranderlgkheid.
Als een volslagen republikein trad hij op
in 1871. Hij sprak onverholen zijn afkeer
uit voor aristocratie en prinsen. Den prins
van Wales stelde hij in beroemdheid op
één lijn met Tichborn, den beruchten op
lichter.
Hij was toen burgemeester van Birming
ham en daags daarna zou de prins Birming
ham bezoeken. En 't was bij die gelegenheid
dat Chamberlain zijn eersten draai nam.
Hij was zeer hoffelijk in zijn gedragingen
en van zijn repubiikeinsehe gevoelens
geen spoor.
Het Handelsblad herinnerde er dezer
dagen aan hoe in die dagen Punch hem
zijn weekprent wijdde, Chamberlain geknield
voor de prinses van Wales en onder de
prent stond„Our Brummagen lion".
Men moet weten dat Birmingham veel
namaak van goud en zilver, nabootsing van
hecht en solied goed fabiiceert, welk na
maaksel met verbastering van de namen
der stad Brummagemgoedgenoemd wordt.
De satyre was derhalve treffend.
Een nagemaakte leeuw, geen echte, bleek
deze repnblikeinsche schreeuwer.
T en werd Joe van republikein radicaal.
Later, onder Gladstone's derde ministerie,
werd hij liberaal; na diens positie nemen
voor Ierland liep Chamberlain openlijk tot
de unionisten over.
Thans, als minister, is hij gewoon con
servatief (tory).
En tegenover Transvaal?
Na de over vinnir.g van Spitskop stond
hij aan Gladstone's en Krugers zijde.
Hij schreef:
„De Boeren (zijn) een volk, begaafd met
de"beste eigenschappen van de Engelsche
natie, zijn niet van nature een oorlogszuch
tig ras. Ze zijn eenvoudig en werkzaam,
doch eenigszins ruw en onbeschaafd, een
volk van landbouwers, levende van de
opbrengst hnnner akkers. Ze zijn bezield
door een diep en zelfs gestreng godsdien
stig gevoel; en hun onverwinbare liefde
FEUILLETON.
O
De tijd die 'tal regeert, brengt alles aan
het licht;
Wat eens historie was, big kt thans te
zijn verdicht.
Deze regelen, die wij reeds hebben zien
toegepast op Willem Teil, op Albrecht
Bailing, welke twee personen, en meer, wij
nu met geheel andere oogen beschouwen
dan in onze kinderjaren, big ken, volgens
onuitgegeven en nu aan het licht geko
men documenten, geheel van toepassing op
jyparia Stuart.
Men heeft Schiller wel eens verweten,
voor de vrijheid erfden zij van hun voor
geslacht, van de mannen die Holland's
onafhankelijkheid ontweldigdenaandedwing-
landij van Philips van Spanje."
Maar dit waren slechts woorden. Wat
hij thans levert zijn daden.
Eu die hebben geen ander commentaar
noodig, dan dat Joe Chamberlain de ver
volger der Boeren is in wie hij niets anders
dan bedrog en trouweloosheid ziet; en
dat hij voert de meest verachtelijke kameleon-
politiek
Abbê Daens.
Wij komen iets naders te weten omtrent
dezen merkwaardigen man. De ïedactie
van De Hollander heeft hem gehoord en
schrijft
Abbé Daens is een man van meer dan
middelmatigen leeftijd. Een hooge ge
stalte, een vol gelaat en grijzend haar. Hij
was in priesterkleeding, niettegenstaande
hij door de kerkelijke autoriteiten in de
waarneming van het pries'erlijk ambt is
geschorst. Een onderhoudend aangenaam
spreker. Zeer gematigd. Airdig was het
hem zoo ongeveer anderhalf uur in een
sterk Vlaamschen tongval te hooren spre
ke*. Het was meer een causerie, waai mede
hij intusschen veel succes had. Herhaal
delijk werd zijn boeiende voordraoht door
applaus en gejuich onderbroken. Een volks
man in den vollen zin des woords, die weet
wat voo. een volksvergadering geschikt
is, maar die daarom ook het volk wel
een ernstig vermanend woordje durft toe
te voegen.
En vraagt men ons nu den indruk van
het gehoorde, dan verklaren we al dadelijk,
dat veel van hetgeen wij van hem hoorden
door ons volkomen kan worden onderschre
ven, en niet alleen door ons, maar zeer
zeker ook door de geestverwanten van de
Residentiebodegelijk trouwens dit blad
gisteren ook verklaarde. De vraag rijst
daarom vanzelf: hoe komt de man in het
gezelschap van socialisten en van grooten-
deels vija"den van allen positieven gods
dienst
Abbé Daens wil in de eerste plaats alge
meen stemrecht en dan, op den grondslag
van „Rerum novarum" verbetering van den
toestand der arbeidende klassedoor ->en-
sioneering, verzekering tegen ongevallen,
vaststelling van minimumloon en maximum-
arbeid, beperking van vrouwenarbeid. En
het geld daarvoor? dat is te vinden door
vermindering van groote inkomsten b.v.
van den graaf van Vlaanderen; belasting
op het roerend vermogen; en zeer groote
vermindering van uitgaven voor het leger.
Maar hg wil ook de zedelijke vorming van
den arbeider door leerplicht met de vrije
school en door het vereenigingsleven.
Voorop had hij evenwel gesteld, dat de
standen altijd zullen blijven bestaan, dat
het dwaasheid is het privaat-bezit te willen
opheffen, en dat hij voor zich geen goede
maatschappij zich kan indenken, waarvan
de godsdienst niet de grondslag is. Hij
betreurde het, dat „zijn socialistische vrien
den" het hiermede niet eens zijn maar
dat hij ons in zijn schoon treurspel de ko
ningin te idealistisch heeft voorgesteld.
Thans blijkt het, dat zij nog onschuldiger
aan het haar ten laste gelegde was, dan wij
haar uit dat stuk leeren kennen.
Wel boezemde Maria, meer dan een an
dere vrouw of vorstin, by haar leven en
na haren dood, tegelijk den onverzoenlijken
haat en de vurigste genegenheid in. Maar
de geleerde wereld weet nu, dat de voor
gewende vertrouwelijkheid der koningin
met haren secretaris door de Lords bedacht
is, om een vreemdeling te dooden, die hun
afbreuk deed. Tevens, dat Darnley omge
bracht is, omdat de trots van don jongen
koning hem kreukte. Het Britsch Museum,
het Rurd office en andere oflficieele stukken
zgn daarom te bewijzen, dat zelfs de aan
Maria verweten brieven valsch waren. Haaj
dit mocht hem niet weerhouden om op den
grondslag der „gemeenzame punten" met
hen samen te werken, ook omdat zoovelen
zijner geloofsgenooten in België hem niet
willen steunen.
Abbé Daens zoo hoorende, kalm-gemoede-
lijk en smakelijk zijn denkbeelden ontwik
kelende, zal het velen wellicht verbaasd
hebben, dat die man in de waarneming
ran zijn kerkelijke bediening werd geschorst.
Ook ons is dat niet geheel duidelijk. Of
hij door Woeste en anderen is afgestooten
en daarna, in al te grooteu demoeratischen
ijver, wat al to gemeenzaam met de socialisten
omging ten einde het Belgische Ministerie
te verzwakken wij weten het niet. Ons
kwam hec echter voor, dat men had moeten
pogen dien mm te behouden en niet af
te stooten.
Of daarom zgn optreden geheel was in
overeenstemming met de eischen, die aan
een r. s. priester kunnen worden gesteld?
Neen. Vooreerst geeft de heer Daens blijk
van een wel wat zonderlinge opvatting
van den „go is lienst", als hij de oqjossing
van het sociale vraagstuk meent te kunnen
vinden buiten den gods lienst om. Hij scheidt
blijkbaar den godsdienst van de maatschappij,
waar hij poogt r-et de hulp van zijn
„socialistische vrienden" allerlei sociale
üervormingen te verkrygen. En vervolgens
maakte het wel een vreemden indruk,
dat de heer Daens Woensdagavond zweeg,
nadat de socialist Van Kol op echt moderne
wijze den godsdienst van Daens karakteri
seerde en den Belgischen priester in de
hoogte stak, hem zelfs gelijk stelde met
„Jezus den Nazarener". Een „Massias" werd
Daens genoemd.
En Daens kwam daartegen niet op, wat
hg had moeten doen.
Begrijpen wij De Hollander goed, dan
heeft zy dit tegen Daens dat hij in der.
priesterrok optrad, niettegenstaande hij is
geschoret.
Nu is dit misschien zoo erg niet. Mis
schien behoeft een geschorst priester zijn
kleed niet af te leggen. Op ons zou het
misschien een goeden indruk gemaakt heb
ben dat hij 't priesterkleed aan had
niettegenstaande hij wist dat onder zijn
hoorders en wie hem inleiden zouden god
loochenaars en priesterverachlers zijn.
Hun wilde hij misschien wel toonen dat
bijvoor alles de priester wensoht te blij ven,
en zich zgue verachte pij niet schaamt.
Dan acht de Hollander zijn optreden
niet geheel in overeenstemming met de
eischen aan een r. k. priester gesteldwijl
hij oplossing van het sociale vraagstuk
buiten den godsdienst om mogelijk acht.
En dan ook omdat hij zweeg toen Van
Kil hem een „Messias" noemde.
Indien beide opmerkingen juist zijn, dan
komt ook ons dit niet priesterlijk voor.
Maar zou v. Kol't zoo bedoeld hebben
Een Messias met een hoofdletter is in die
kringen immeru niet bekend. Zelfs God met
een hoofdletter kennen zij niet.
Maar de oplossing van 't sociale vraag
stuk buiten den godsdienst om ook maar
mogelgk te achten komt ons voor wel
democratisch doch niet Christelijk te zijn.
Altijd wanneer de aanmerking van De
natuurlijke broeder, Murray, wilde haar
van den troon stooten om zelf te heerschen.
Zg was het slachtoffer der intriges en ten
einde raad zocht zij troost en hulp bg Eli
sabeth, haar ergste vijandin. Zelfs bij haar
leven kwam reeds hare onschuld aan het.
licht. Maar hare vyanden verduisterden
alweer de bewijzen.
De gerechtigheid vorderde hare invrij
heidstelling; de hartstocht overwon en zg
bleef hier gevangen. Elisabeth h id gaarne
gezien, dat zg geheizinnig was ver i wenen.
Men ontnam haar alles: hare dienaren, hare
kostbaarheden. Zonder het te weten, trof
Schiller juist den spyker op den kop. De
samenzweringen, die men zelfs in de ge
vangenis haar ten laste legde, gingen uit
van de aanhangers van Elisabeth, Zg
kreeg geen advocaat. Zij werd nooit met
Holl. juist is. Immers in De Residentiebode
lezen wy dat Daei s „verkondigt dat het
geloof en de Katholieke kerk grondslag
z jn der sociale hervorming, en dat alleen
bij stoffeiijken vooruitgang men geen baat zal
vinden".
Dit zal toch wel een opvatting zgn „in
overeenstemming met de eischen die aan
een r. k. priester kunnen warden gesteld"
Wij schorten nochtans liever ons oordeel
op tot wij er meer van weten.
Wg weten nu dan toch zeker dat een
antirevolutionair blad welks uitspraak in
den regel vertrouwen verdient, van oordeel
is dat men dat is Rome had moeten
trachten dezen merkwaardigen man te be
houden.
Wij hebbm, ondanks het naarstigste on
derzoek nog maar niet kunnen vinden
waarom de gansche Roomsche pers i.i de
beide Nederlanden dezen priester tracht af
te maken nadat zg met name Het Cen
trum ijn optreden eerst warm had toe
gejuicht.
i
Met groot genoegen vermelden wij, dat
de ..'irecteur van het Mauritshuis, Dr.
Bredius, zijn driemaal herhaald verzoek om
ontslag op uitdrukkelijk verzoek van H.
M. de Koningin heeft ingetrokken.
Dat de directeur zulk een vereerend
verzoek niet kou weigeren, spreekt van
zelf. Aan H. M.'s tusschenkomst danken
wij het, dat zoowel de Directeur zelf als
zgn prachtige, daar opgehangene schilde
rgen voor het Mauritshuis bewaard blgven
en dat ons land de schande is bespaard,
dat een van zgn verdienstelgkste mannen
op kunstgebied opgeofferd is geworden aan
om het zachtste woord te bezigen
bureaucratische willekeur, betweterij en
kleinzieligheid. Nederlander.
Het wordt al duidelijker dat er van
een ooriog tusschen Engel'nd en Transvaal
niets komen zal. In hoever op deze mis
lukking van het krygsgeschreeuw der oor
logszuchtige jingo pers de adressen der
Nederlanders van invloed zgn geweest, valt
niet te zeggen.
Het zou kunnen wezen dat deze invloed al
even gering isgeweest alsdievan de vlieg
welke achter tegen een zwaren wagen stond,
en nu meende dezen door haar drukking
in beweging te hebben g-bracht.
Hit zou echter ook kunnen zgn dat van
deze adressen kracht was uitgegaan. Daarom
hebben wg ze ook toegejuicht. En nu hopen
wij dat de zon langzamerhand naar het
teeken van den vrede neigen zal.
De Engelsche ministeraad heeft nog geen
besluit genomen. De volgende week zal
hg weer bgeen komen. Eeu uitstel dat
niet ver van afstel schgnt. De krggszuch-
tige bladen hebben het tenminste aldus
begrepen. Zg zingen al menig toontje lager;
bg anderen begon de wiud reeds uit een
anderen hoek te waa'en.
Natuurlgk zal de flinke hou ling der
regeeringen van Transvaal en Oranje-
Vry staat op de aarzeling grooten invloed
hare aanklagers geconfronteerd. Naar
lichaam en ziel lijdende, werd haar het
doodvonnis bekend gemaakt. Zg hoorde
het gelaten aan en met de hand op haar
gebedenboek betuigde zij haar onschuld.
Men beleedigle haar zelfs in haren gods-
dienit. Men weigerde haar een biechtva
der. Tot het laatst dacht de ongelukkige
alleen aan anderen, niet aan zichzelve. Zg
sprak over haar zoon, hare familieen
dienaren en vroeg voor hen verlof naar
hun land terug te mogen keeren. Zij
beurde hen op en verdeelde al wat zg had
onder hen. Zg gebruikte het avondete
met hen en dronk op bun welzijn. Het
overige van den nacht braoht zj biddend
door, schreef eenige brieven, voleindigde
haar testament, omhelsde hare vrouwen,
veroorloofde aan hare mannelijke bedien-
gehad hebben. En niet minder 't moedige
positieve woord van den president dezer
laatstgenoemde republiek Steyn die
z'ch beslist voorgenomen heeft,zgn broeders
bg te springen, wanneer de oorlog komt.
Ook mag niet uit 't oog verloren dat de
Engelscheu riet klaar zijn.Zjj zouden, voor
eene vruchtbare optrediag, wel vijftigdui
zend man op de been moeten heboen. Dat
contingent moet Indië leveren; en dat kan
't ook wel, wanneer men een zes weken
wacht. Maar in dien tijd zou er al heel wat
kunnen gebeuren zyu. En wat een neder
laag beteekenen zon voor de Engelsche,
schreeuwers, begrijpen zg zeiven nog beter
dan een ander.
Bovendien is de minister-raad niet een
stemmig. Twee leden, onder welke Salis
bury, zijn tegen den oorlog, deze laatste
ter wille der Koningin, die volgens haar
eigen uitdrukking „God dagslgks bidt om
hare verantwoordelijke raadgevers te ver
lichten en het tot een vreedzame schikking
tusschen beide landen te leiden, daar zij
enkel de vredesjaren van haar lange regee
ring als werkelgk gezegende jaren be
schouwt".
Wij zullen dus dienen af te wachten
wat de ministerraad verder besluit. Moge
lgk wordt het Transvaalsche voorstel aan
gaande een scheidsgericht nog wel aange
nomen; en dan heeft Kruger een groote
overwinning behaald. Zg de Heere voorts
met hem.
Men bazelt nu in sommige Engelsch S
bladen nog wel dat er een vrye Zuid-Afri-
kaansche Statenbond moet zg n, onder Britsch
protectoraat, maar eer die er is zal er nog
menige druppel water door de Oceanen
stroomen die Zuid-Afrika's kusten besproeien
Een Zuid-Afrikaansche Statenbond, zeker
die zal er wel komen; maar onder eigen1
vlag, de vierkleur. i
Ook in Dnitschland is eene machtige
beweging tegen den oorlog openbaar ge
worden, een en ander in verband met
Duitschlands invloed in Oost-Afrika.
De vorige week is in Oostenrijk het
ministerie-Thun gevallen. Het heeft
anderhalf jaar ruim het bijltje gehanteerd,
met weinig kracht, althans met weinig
succes; thans heeft het onverwacht hetbyltje
er bg neergelegd. Misschien zagen de mi-
nisteis in dat zij de oplossing der crisis
tusschen de heterogene bestanddeelen der
natie in den weg stonden.
Halden zg dit eer begrepen, mogelgk
ware de quaestie omtrent detaalverordeninT
tussc.ien de Duitsehe bevolking en de
regeering nader aan de oplossing geweest.
De Keizer begint meer neiging lot be
vrediging der Duitsch sprekenden te open
baren.
De manoeuvres zullen lit jaar worden
gehouden in Duitsch Bohemen en nabij
Klagenfurt, een Duitsehe grensplaats in
Karinthië.
De Keizer vindt op 't oogenblik jn alle
plaatsen groote toejuiching.
Vrydag was zelfs ergens de geestdrift
zoo groot dat zgn paard en rijtuig er van
op hol sloegen en de vorst zich slechts
redden kon door uit 'trytuig te springen.
den haar hand te kussen, liet zich een
prachtgewaad aantrekken om als vorstin
gekleed te sterven en ging toen in haar
bidvertrek.
Even voor zg naar het schavot ging,
zeide zg tot hare eeredames: Prent u
mgne laatste oogenblikken goed in het
geheugen, opdat gij daar later getuigenis
van kunt geven, want mijn leven is zoo be
lasterd; zorgt gij, dat men zulks niet mijn
uiteinde kan doen.
Hardop biddend wachtte de ongelukkige
af, dat de beul zyn werk zou verrichten.
De eerste slag mislukte en doodelijk ge
troffen moest de vorstin den tweeden gb-
nadeslag afwachten.
