BANK,
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
lLFVAARS
CHRISTELIJK- e
HISTORISCH
ialfvaars
4 MEID
ddelburg
!R, Goes.
I geplaatst.
Lijnkoeken
stmeid of
:onder kinderen,
ARBEIDER,
n MEID
I EI D
verband op
Ho. 143. 1899,
DitistCag 3 Sepfemfiec.
te Barneveld.
iermans,
a. adriaanse Kz. te
arte bonte Vaars
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
GERED.
Proces-Dreyfus.
Duimde loorqOBg.
en
ning van administratie
aarkt no. 32, te Breda
RONDE BRESSER,
IN HEEL Co., te
JEN en den Heer L.
bij den heer Mr. J. C.
jjE& ZOON te Zierikzee
voor kippen en
EIERMEEL
ren toonen aan:
eel vet (vorming
Lers en lichter ver-
cts. en in Gerst
•Itura 28 April '99).
00 per kip in 't
terfte meer.
80, 25 kgr. f4.
thode en Attesten.
-A. DOBBELAAR*
P. VOGELAAR,
TAES, Hengstdijk.
J. J. DE LANGE
Brouwershaven. A.
OEK, Kamperland.
5,25 de 52 stuks. Per
Middelburg.
koop:
lz. schout, Biggekerke.
EEN MEID benoodigd
KOOP:
dezelve terug bekomen
ng der gemaakte onkosten
R, Biggekerke.
)h gaarne met November
laatst als HUISHOUD-
rarger gezin, is van goede
en P. G.
letter C. R, Badhuisstraat
o. 37a, Vlissingen.
November gevraagd eene
30 jaar, die met de Mei-
bij JACOBUS KRIJGER,
mdbouwer, Driewegen.
'ERSTOND
beneden de 30 jaar by de
.AL te R itthem.
iinin ii iiii mi iiiuw
ev.
i en wat lezen en schrijven
voorvast werk, metofzon-
bij S. MALJAARS te Oost-
orp desverkiezende een wo-
nde MEID benoodigd bij
E Domburg.
een aankomende
A. LUTEIJN Koudekerks
elk.e1i MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Nicolaas Beets verjaart 13 September
wordt 85 jaar.
„Ik wil geheel mijn volk behooren",
zong hij. Onze Beets blijft hij.
Patrimonium doet aan politiek, beweert
men van kerkelijk-sociale zijde om zijne
afscheiding van dit algemeen christelijk
verbond er mee goed te praten.
Het praatje is reeds lang weerlegd.
Maar nu komt men er van sociaal de
mocratische zijde weer mee aandragen.
Het is naar aanleiding van Patrimoniums
motiën in zake Ongevallenwet en Rustwet.
Daarom schrijft Patrimoniumonder 't
opschrift „Op het kantje of middenop"
Geen van beide nog. Vermeldende wat
voorviel over de beide sociale wetten, zegt
de Sociaal-democraat„Als men deze feiten
„verneemt vraagt men zich af, waarom
„Patrimonium zoo langs het kantje van
„het politieke pad scharrelt en er niet
„middenop grat loopen."
Patrimonium scharrelt niet aan 't Santje
en loopt niet middenop, maar ziet toe, wat
de politieken doen.
De dokter, die zegt, dat de reglementeering
onzin is, of het Nieuw Malthusianisme
schadelijk, doet niet ten heele of ten halve
aan politiek, al kan op zijn oordeel een
politieke maatregel gegrond zijn.
Patrimonium, zeggende wat het denkt
van een wet, doet niet, ook niet een beetje
mee aan de wetgeving, al zal het zoo vrij
zijn, straks te zien, of zijn bezwaren en
wensohen wegen bij het wetten maken.
Patrimonium is uitsluitend een organi
satie van socialen aard, en bemoeit zich
niet met de politiek, al zwijgt het niet,
wanneer de politiek zich bemoeit met de
belangen, die het behartigt.
Of een politieke organisatie der Patri-
«nomum-mannen wenschelijk is, was nog
nooit, voor zoover wij weten, voorwerp
van gezette welvoorbereide bespreking.
Ook deHaagscheTran8vaalmeeting is best
geslaagd. De vergaderzaal ras overvol.
De heer Pynacker Hordijk opende, de
heer Schimmelpenninck v. d. Oye, lid der
eerste kamer en voorzitter van de Unie
Een school met den Bijbel, was voorzitter.
De heeren Heldt, dr. Schaepman en ds.
v. d. Valk spraken en werden somwijlen
luide toegejuicht.
Vooral het woord van den doctor moet
prachtig en krachtig en machtig geweest
zijn, gelijk trouwens wel te begrijpen is.
Een paar motiën worden aangenomen en
naar Transvaal gezonden.
Wanneer krijgen wij nn eene maeting
te Middelburg?
FEUILLETON.
o—
Uit zijn evaugeliearbeid in Zuid-Rnsland
verhaalt de Duitsche predikant Keiler het
volgende:
In mijn eerste gemeente aan de zee van
Azof had de Heere mij nen arbeid eensklaps
wonderbaar gezegend en velen kwamen tot
ernstig nadenken. Zulke tijden van opwek
king bewegen de gemoederen. In de huizen
bespreekt men vragen den godsdienst be
treffende, men onderzoekt den Bijbel en,
zooals het dan gewoonlijk gaat, er vormen
zich twee groote legers: gewonnenen en
tegenstanders. Naarmate de eersten zich
vuriger uitlaten over hunnen leeraar en
hun nieuw geestelijk leven, naar die mate
wordt de tegenspraak der laatstgenoemden
heftiger.
Een der moest besliste en gevaarlijkste
tegenstanders was een jengdig koopman,
dien ik Heller zil noemen. Hij was be
lt
De MiJdelburgsche Courant maakt, na
tuurlijk met de noodige saus er bij aan
't adres der „kerkelijke partgen" melding
van „de klacht door den kerkeraad van
Krniningen tot den minister gericht, o. a.
inhoudende dat het uur, waarop den amb
tenaren bij de recherche te water des
Zondags de bevelen worden medegedeeld,
jnist samenvalt met den aanvang der open
bare godsdienstoefening en dat ambtenaren,
leden hunner kerk, verhinderd worden,
getrouw^dejj1 godsdienstoefeningen bij |Te
wonen".
Die klacht acht de Midd. Crt. onge
grond want: „Vooreerst is er j maar één
persoon onder de ambtenaren bij de recherche
aldaar aan wien bevelen worden medege
deeld; en deze verklaart dat hij nimmer
Zondags op een bepaald nur ontboden
werd; terwijl ten slotte blij kt dat deze
ambtenaar niet tot de bezoekers of aan
hangers van de Geref. kerk behoort".
Wij merken de Midd. Crt. op dat het
onjuist is dat de gereformeerde kerk van
Krniningen alleen voor haar leden op
komt. Er is een algemeene Zondagsrust
gevraagd en daar was reden toe. Immers
het verloopen jaar hebben elt ambtenaren
niet minder dan 26 Zondagen te verdeelen
gehad; dus iets meer dan twee Zondage
voor een ambtenaar.
En wat nu |'t feit betreft dat dienst
orders gegeven worden op uren van gods
dienstoefening; voor wie goed leest heeft
de betrokken ambtenaar dit feitelijk be
vestigd in een ingezonden artikel in de
Nieuwe Rotterd. Crt. van 24 Aug., terwijl
deze ambtenaar wel degelijk „aanhanger
en (vaste) bezoeker der geref. kerk" is.
Mogelijk wil onze Middelburgsche col
lega, haar leus van „hoor en wederhoor"
getrouw, deze rectificatie ook wel aan
haar lezers mededeelen.
De Arnhemsche Courant, red. het libe
rale Kamerlid v. Gilse, laat zich over de
doopsbelofte en de daaruit voortvloeiende
verplichtingen der onders in betrekking
tot de Christelijke schoolopvoeding als
volgt uit
„Het is onwaar dat bij de doopsbelofte
de ouders op zich zonden nemen hunne
kinderen naar de christelijke school te
zullen zenden; zij beloven hun eene
christelijke opvoeding te geven, maar aan
hun eigen geweten blijft de beslissing wat
daartoe behoort. Diakenen die, hetzij zich
dan al of niet beroepend op de overtuiging
eener fictie, welke zij kerk noemen, dit
heilig recht der ouders aanranden, maken
zich aan denzelfden gewetensdwang schul
dig als de Saaxumhuizer boeren".
Niet om de vergelijking, maar om de
gaafd en welbespraakt, wist met eenige
aardigheden de lachers over te halen om
zijn party te kiezen, en bleef voor bet
overige naar het uitwendige der kerk wel
gezind. Men kon op zijn levenswandel
niet veel aanmerken. Nu en dan slechts
gaf hij aanleiding tot het praatje, dat hij
in zijn handelszaken niet zeer nauwgezet
was. Hij was agent voor verschillende han
delaars in wijnen en het was zijn hoogste
verlangen en streven om rijk te worden.
Dat zijn zaak er aanleiding toe gaf om
met zijn lastgevers en klanten nu en dan
ietwat te veel van den zwaren zuidelijken
wijn te drinken namen zijne vrienden hem
niet kwalijk.
Op Oudejaarsavond was ik na de gods
dienstoefening met mijne vrouw in het
huis van vrienden genoodigd aan den avond-
disch en ik was niet weinig verbaasd ook
den heer Heller daar aan te treffen. Op
uitgelaten toon Bprak hij over zijne zaken
en betrekkingen, en het scheen mij toe,
als wilde hij mij met mijn beslist Chri ten-
dom voor den gek houden. Ten laalste
liet hij eenige hatelijke komische verhalen
booreu en bespotte daarmede eenigen der
pas bekeerden in de gemeente.
moderne uitlegging van de beteekenis der
doopsbelofte, nemen wij dit zonderlinge
vertoog op.
Deze uitlegging op eigen hand zal wel
koren op den molen zijn van de chr. libe
rale, chr. „historische" en andere tegen
standers der chr. school. Wij achten 't
echter nietnoodig haar te weerleggen. Haar
vermelden is haar weerleggen.
ii»
Naar aanleiding van het beruchte
Saaxumhuizensche manifest schrijft onder
het opschrift „Boozo dwang" de Vader
lander
Ons dunkt, ieder die niet door partij-
digheid is verblind, moet zulk eene
proclamatie veroordeelen.
Onlerstelle men eens, dat de rollen
omgekeerd waren, dat er zoo voor de
bizondere school geijverd werd.
Men heeft dit optreden trachten goed
te praten; maar maakt het o. i. slech's
erger.
Dat de kerkeraad eener Chr. Geref.
Kerk voor Chr. onderwijs ijverten hare
leden tracht te overtuigen, dat hun kin
deren in het onderwijs moeten deelen,
is, dankt ons, nogal duidelyk en vol
komen geoorloofd.
De proclamatie vermeldt niet, dat de
kerkeraad van verkeerde middelen ge
bruik maakte, 't Schijnt dus niet ge
schied te zijn. Anders zou 't vermoe
delijk wel vermeld wezen.
Maar iemand, on dat bij zijn over
tuiging volgt, zonder met wet of zede
lijke orde in conflict te komen, in zijn
brood te straffen, dat blijft immoreele,
booze dwang. En daartegen moet ieder
waarlijk vrijzinnig man in verzet komen.
Gelijk men weet wordt uit De Vader
lander nogal eens iets overgenomen door
de liberale pers.
Of dit nu is omdat 't overgenomene
altijd tegen de Antirevolutionairen gericht
is, dan wel erkenning van de juistheid
der opmerkingen van dit thans zich noe
mende „chr. historische" blad?
Wij zullen zieD.
Neemt de liberale pers 't bovenstaande
ook over, dat tegen 't drijven van haar
geestverwanten is geschreven, dan zullen
wij 't weten.
Neemt zij 't niet over, waar nog meer
kans op is, dan weten wij 't natuurlij k ook.
Overigens schijnt de r,ad. te meenendat
de kerkeraad van Baflo hier de hand in
gehad heeft.
Dit is onjuist.
Die kerkeraad heeft er niet aan gedacht
de onders tot deze daad te vermanen.
Dat is een verzinsel van den berichtgever
in de N. Rott. Crt. geweest, en de Mid
delburgsche en andere couranten hebben
die leugen helpen verbreiden.
Toen legde ik mijn vork neder en zeide
zeer ernstig:
„Waarde heer Heller, die menschen schij
nen n belachelijk toe, omdat zij ernstig
verlangen zalig te worden. Hoe echter zou
men hedenavond van uit den hemel u be
schouwen, die zoozeer uw best doet om te
bespotten wat anderen heilig is? Hebt gij
mijn ernstig woord uit de preek van heden
avond zoo spoedig vergeten, dat het heden
de laatste nacht zou kannen zijn?"
Hij ontroerde, keek mij scherp aan en
vroeg haastig
„Meent gij in allen ernst, dat ik op slechte
wegen ga, dominé?"
„Stellig en zeker 1 Rijk willen worden,
lichtzinnige woorden spreken en de verlei
delijke wijnhandel dat alles is gevaar
genoeg! Wat zou het zijn, indien de Heere
u plotseling nit dat alles voor zijn rechter
stoel daagde?"
Zijn vrouw zuchtte diep en hij zweeg.
Den volgenden morgen kwam hij bleek
en opgewonden tot mij. Hij had den ge-
heelen nacht niet geslapen en de verschrik
kingen van den naderenden Rechter hadden
zijne ziel ontroerd en hem klein gemaakt.
Nu zocht hij vergeving. Hij vond haar en
^Dr. Kuyper en de Z.-A. crisis.
Qüe „Daily Chrocicie" heeft onder het
hoofd „Against War" verzameld de mee
ningen van. mannen van beteekenis in en
buiten Engeland over de Transvaalsche
crisis. Daaronder vindt men ook een brief
van dr. Kuyper geschreven voor openbaar
making. HetEngelsehe blad leidt den schrij
ver bij zijn lezers in met de opmerking,
dat dr. Kuyper door de Transvaalsche de
legatie *e Londen was uitgenoodigd om
zijn hulp te verleenen bij het opstellen
der veelgenoemde conventie, hij heeft dus
recht van spreken over den zin van dat stuk.
Dr. Kuyper die er op wijst, dat zijn mea
ning als komende van een [persoonlijk
vriend van president Kruger, niet anders
dm een indruk van partijdigheid en een
zijdigheid kan maken, verklaart omtrent
de conventie, dat de afgevaardigden de
conventie teekenden in de volle verzekerd
heid, dat niet alleen de artikelen, maar
ook de aanhef van de vorige conventie
door de nieuwe conventie vervangen werd,
dat in de nieuwe conventie de onafhanke
lijkheid der Zuid-Afrikaansche Republiek
ten volle erkend werddat daartoe
de vroegere naam van Transvaal ver
anderd werd in dien van Zuid Afri-
kaansche Republieken dat op deze
hoofdzaak alleen een uitzondering werd
toegelaten, n. 1. de verpliehting van de zijde
dor Boeren-regeering om aan uwe regeering
elk verdrag met een derde mogendheid
me le te deelen nadat het voltooid was.
Daarom hadden alle verdere transacties
tusschen Engeland en de Z. A. Republiek
geleid moeten worden niet door het depar
tement van koloniën, maar door het depar
tement van buitenlandsche zaken.
Schrijver constateert verder, dat onmo
gelijk uit eenige bepaling van het volken
recht kan worden afgeleid, bevoegdheid
om zich met de regeling van het kiesrecht
in een ander onafhankelijk land in te
laten en geen bepaling omtrent het bezit
van dat recht ten opzichte van de Z. A.
Republiek is in de conventie van Londen
gestipuleerd.
De bescherming van Engelsche kolonisten,
wonende in een ander land kan, zonder
openlijke schending van het volkenrecht,
er niet toe leiden, het kiesrecht van de
nieuwe kolonisten tot een casus belli te
maken, aangezien bet kiesrecht in een
anderen staat rechtstreeks in strijd is met
het „blijven van onderdanen van dekoniugin
van Engeland."
Het rasgevoel, nog versterkt door het
Calvinistisch karakter, bij kolonisten van
Nederlandsehen stam, ac it dr. Kuyper on
uitroeibaar. Na twee eeuwen, schrijft hij,
zult gij hetzelfde gevoel zoo krachiig als
ooit terugvinden in de staten New York en
New Jersey. Bij mijn laatste bezoek aan
werd een steun der gemeente. Niet alleen
werd zijn huis een plaats, waar de vrede
van boven woonde, ook op andere wijze
gaf d8 Heere zijnen zegen over de bekee
ring van dezen man. Nauwelijks had hij
zijn besluit kenbaar gemaakt, zijn wijnhan
del op te geven, omdat deze werkzaamheid
in strijd was met zijn nieuw geestelijk
leven, of de Heere zegende hem daarmede
dat eeu groot meelhandelaar in eene ver
wijderde stad hem aanbood zijn zaakwaar
nemer te zijn. Daardoor kon hij thans veel
meer verdienen. Hij is een zeer gegoed
man en tegelijk een beslist Christen ge
worden. Mijn vriend is hij gebleven.
In hetzelfde jaar had mijne verplaatsing
naar de Krim plaats, en sedert bezocht hij
mij menigmaal in mijn nieuwe pastorie,
ofschoon wij ongeveer vijfhonderd kilometer
van elkander verwijderd waren.
Bg gelegenheid van die bezoeken, welke
hg of zyne vrouw by ons brachten, sohreef
hy 'ij herhaling in ons „Vreemdelingen-
boek".
Ouvergetelyk echter zal mij zijn laatste
afscheid zyn, ofschoon wy destydsgeens-
zins vermoeden konden, dat ik na eenige
jaren naar Duitschland zou vertrekken en
de Vereenigde Staten was ik verbaasd dat
gevoel in de Metropolitan Club te New
York zelfs levendiger te vinden, dan het
nn in de Kaapkolonie is. België bewijst
hetzelfde. Elke poging van de regeering
te Brnssel, om in de westelyke provinciën
van België het Fransch inde plaats van bet
Nederlandsch te stellen, is vergeefsch ge
weest, na een hevigen stryd van een balve
eeuw dwong de tegenstand de regeering
het volle recht van het Nederlandsohe
element te erkennen.
Het is een onbetwistbare koloniale mis-
s ag geweest, dat Engeland, toen het in
het begin dezer eenw de Kaapkolonie in
bezit had genomen, noch dat rasgevoel,
noch het Calvinistisch karakter der Neder
landsohe kolonisten begreep en daarom
trachtte hen over te halen en hen tot
Engelschen te maken. Daardoor lokte het
verzet uit, hetwelk leidde tot den nittocht
van het beste deel der Nederlandsohe
kolonisten en de stichting van den Oranje
Vrystaat en de Z. A. Republiek.
De eenige uitwerking van een nieuwen
bloedigen strijd zal zyn, dat de rassenhaat
tot het uiterste wordt aangeblazen. Nieuwe
bloedstorting zal een verzoening voorgoed
buitensluiten. De mynen op den Rand zyn
uitputtelyk, en zyn de mynen eenmaal uit
geput, dan zullen de Uitlanders Transvail
in grooten getale verlaten, terwyl het nooit
verminderende geboortecyfer van de oor
spronkelijke kolonisten hun een immer toe
nemende bevolking waarborgt. Ieder scherp
waarnemer moet nu reeds het eind voor ien,
waarheen deze stroom van getuigenissen
moet leiden ingeval een doodelyke haat de
twee rassen mocht bevangen.
Indien een overstelpende troepenmacht
van 70,000 man, ten koste van vreeselyke
verliezen aan weerszyden, er in slagen mocht
de activiteit van het Nederlandsohe element
voor een oogenblik re verpletteren, dan zon
een blyvende bezetting, een leger van ten
minste 50.000 man noodigzynom een nieu
we uitbarsting te voorkomen.
En ten slotte vraagt de schrijver: „Be
antwoordt het aan het hooge gevoel vor
recht en billijkheid, dat in het betere deel
van het Engelsche volk overheerscht, om
in Zuid-Afrika Engelands positie als „Para
mount Power" te handhaven door onophou-
delyk bloedvergieten en daarna een voort
durende onderdrukking, waar er zooveel
andere wegen open liggen om denzelfden
nitslag te bereiken door vreedzaam overleg
en vriendschappelyke onderhandeling?"
Vrydag en Zaterdag werden verschil
lende getuigen a charge gehoord, meest
saamgegaard door Quesnay de Beaurepaire,
den nationalen sukkel. Er waren getuigen
by van twyfelachtigen wandel en gerept en
wy elkaar alzoo waarschynlyk op aarde niet
meer zien zouden.
Hy viel my om den hals en zeide onder
tranen „Wanneer het kon zyn, dat gy in
de eeuwigheid niemand hadt, die voor u
den troon van Jezus dankt, dat gy hem
door uwe getuigenis tot inkeer gebracht
hebt, laat my dan spreken. De Heere alleen
kan er u voor heloonen, dat gy op dien
Oudejaarsavond my zoo hard hebt aange
pakt. Daardoor is mijn leven en myn hart
en myn huis voer tyd en eeuwigheid ver
anderd geworden. Jaren van een nieuw
gelukkig leven zyn sedert voor my aange
broken en naast God dank ik dat aan u.u
In ons „Vreemdelingenboek" had hij ge
schreven „Ik verblyde my in degenen, die
tot my zeggen Wij zullen in het huis des
Heeren gaan 1"
Ja, in het huis met de vele woningen
willen wij allen gaan, en hetzy gy thans
in de eenzaamheid van eene kleine lande
lijke woning u voor dat tehuis hierboven
voorbereidt en ik in bet veelbewogen leven
van mijn nieuw Duitseh vaderland wy
komen samen in het licht en willen ver-
eenigd Jezus' naam loven in eeuwigheid.
