NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Ho. 135. 1899.
Honfakg 17 Hugtisfus
Derfimife laargdng.
CHRISTELIJK- «r
HISTORISCH
TRANSVAAL.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRJJS DER ADVERTENTIËN
De Ongevallenwet.
n.
max-
y.LKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel
meer 10 cent.
Feitelijk hebben wij thans een tweeden
druk van dit wetsontwerp onder handen.
Met oorspronkelijke ontwerp was zoodanig
aan critiek onderworpen door de afdeelin-
gei» der Kamer dat de ministers besloten
tot het aanbrengen van vele wijzigingen.
In het oorspronkelijke ontwerp was vast
gesteld dat verzekerd zouden worden alleen
zij die niet meer dan f4 dagloon ontvangen
ot niet meer dan f1200 per jaar. Voorts
zouden werklui wien tengevolge van opzet
tf van dronkenschap een ongeval mocht
overkomen, geen schadeloosstelling, vergoe
ding of geregelde uitkeering ontvangen.
Eindelijk werd voorgesteld alleen die werk
lieden onder de verplichte verzekering op
te nemen, die werkzaam zijn in de volgen
de bedrijven:
lo. die waar ter gedeeltelijke of geheele
uitoefening van het bedryf eenig kracht
werktuig wordt gebruikt met uitzondering
van die uitgeoefend met vaartuigen fabrie
ken aldns):
,2o. het vervaardigenvervoeren of be
waren van ontplofbare stoffen;
3o. die, waarbij ontplofbare stoffen wor
den gebruikt
4o. het beurtschippers-bedrijf hier *e
lande; ook het bnitenlandsche, mits de
schepen uitsluitend de rivieren en binnen
wateren bevaren;
5o. het veerschippersbedrijf
6o. het visschersbedrijf, uitgeoefend alleen
op rivieren en binnenwateren (dus niet op
zee);
7o. spoor-, tram- en omnibus-onderne
mingen
8o. de éonic-bedrijven(het heiers-, lei
en rietdekker, loodgieters-, zinkwerkers-,
meiselaars-, schilders-, smids-, steenhouwers-,
eteenzagers-, stnkadoors- en timmermans
bedrijf).
9o. het aard- en grondwerkersbedrijf
100. het leggen van riolen en van gas-
waterleidingen buiten gehouwen
11 o. gasfabriekeu
12". het leggen van electrische geleidin
gen;
101. het ontginnen van mijnen
14". het glazenwaschers-be&tiji;
15.. het slachters-b^iv'i
FEUILLETON.
O
CRONJÉ OP MARSCH EN IN GEVECHT.
E .i dichter zon uit de lotgevallen der
Trc valera stof vooreen heldendicht kunnen
put<3r, zegt dr. Blink in zijn werk: de
Zuid-Afrikaansohe Republiek.
O aan de Engelsobe heerschappij te
ontvlieden, verlieten, raim 60 jaar geleden,
vele Boeren afstammelingen van Holland-
sche en Fransche uitgewekenen met ach
terlating van dikwijls uitgestrekte goederen
de Kaapkolonie.
Na lang zwerven, veel ellende en bloedi-
gen .strijd met Kaffers en Zoeloes, die aan
in*er dan 1000 Boeren het leven kostten,
vestigen zij rich in het door blanken nog
onbewoonde Natal, vormen er een staat en
leggen de hoofdstad Maritsburg aan.
°Da Engelschen zenden in 1841 een afdee-
liug soldaten om Natal te bezetten, en kort
hierop werpt een Engelsch fregat het anker
voor de haven van Natal. De Boeren ver
dedigen zich dapper, maar moeten voor de
overmacht bukken, wijken uit over de Vaal
en stichten de Zuid-Afri laaosche Republiek,
die in 1852 door Engeland als onafhankelijk
wordt erkend.
Misbruik makende van verdeeldheid onder
de Boeren, annexeeren de Engelschen in
1877 de Republiek.
In 1880 staan de Transvalers op, en na
een korten, glansrijken veldtocht, waarbij
16o. het stoken van moutwijn en jenever
17o. het schoorsteenvegers-\)Q&j§i
18o. de wevers, en
19o. het laden en lossen van schepen.
Aldns 19 verschillende soorten van be
drijven, die onder de verzekering zonden
vallen. Dit getal is intusschen, dank zij de
orietiekiu en buiten de Kamer tegen 'tzeer
beperkte getal uitgebracht, tot 58 uitgebreid
in de tweede editie van bet ontwerp.
En toch is de reeks niet compleet.
Waar zoovelen nn opgenomen werden,
mag gevraagd waarom de eevisschery en
de landbouw nog uitgesloten bleven.
Dit is een grief tegen 't ontwerp.
Dieper gaand is echter 't verschil van
opvatting tnaschen de regeering en de
antirevolutionaire party in betrekking tot
de vraag hoe de verzekering te regelen
zij en waarin zij bestaatmet welke vraag
in verband staat die andereWelke laak
is hierbij aan Staat, patroons en werklie
den opgelegd
Het ligt voor de hand dat onzerzijds
't meest gewenscht is saam werking van
patroons en werklieden in een bedrijfsver-
eeniging tot 't verkrijgen van 't gevraagde
natuurlijk, aanvankelijk met o verheiishulp
tot de zaak op de been is en zichzelf
redresseeren kan.
Dat is de eerbiediging van het particulier
initiatief waarvoor de antirevolutionair
veel voelt.
Voorts dient 't ontwerp speelruimte te
laten opdat in verschillende bedrijven ook
verschillende regelingen mogelijk zijn. De
visschers van Urk en de diamantslijpers van
Amsterdam wonen wel dicht bij elkander,
doch verschillen te veel in belangen en
aard van werkkring, om ze bij de verzeke
ring over éen kam te scheren.
Het ontwerp evenwel regelt alles uni
form. Er moet zijn éene verzekering voor
alle werklieden.
En dan vraagt 't ontwerp ook niet
naar de mogelijkheid dat de ongevallen
verzekering door de onderneming reeds
voldoende was ter band genomen. Er zal
ééne Rijksinstelling zijn te 'sGravenhage en
alle patroons en werklieden moeten onder
haar gebied besloten blij ven. Ook zij die
reeds op voortreffelijke wijzehnnpersoneel
hadden verzekerd.
Eén Rijks-verzekeringsbank. Een fond
ii8
vooral Joubert en ook Smit veel roem
verwerven, eindigt de strijd en bij de con
ventie van 1884 worlt Transvaal weder
door Engeland onafhankelijk verklaard. De
Republiek was arm, de Boeren van den
Oranje Vrijstaat en der Kaapkolonie be
tuigden onverholen sympathie met de Trans
valers en de Transvaal ligt 200 uren ver
van Kaapstad.
Toch was de conventie door den recht
vaardigen Gladstone gesloten, voor vele
Engelsohen een grove fout. Het trotsche
begeerige Albion, dat dank zij de ver
deeldheid der groote mogendheden in de
laatste kwarteeuw grooter veroveringen
maakte, dan ooit een Alexander of een
Cesar gedroomd hebben, liet een buit glippen!
Maar toen er bleek dat heel wat goud
in de Transvaal te vinden was, vele Engelsehe
gelukzoekers daarheen togen, Johannesburg
verrees, spoorlijnen den afstand aanmerkelijk
verkort hadden, waardoor een oorlog met
de Transvaal minder gevaarlijk werd, noem
den die Engelschen de font een gruwel.
Tweedracht werd gezaaid, oproer in Johan
nesburg verwekt, en een overvalling der
Republiek in vollen vrede ondernomen.
Deze aanslag bewees opnieuw, dat de Trans
valers zich uitmuntend weten te dekken,
en in juist schieten ongeëvenaard zijn, maar
ook bleek, dat zij zich, als hunne onafhan
kelijkheid bedreigd wordt, verbazend snel
in hun groot land met maar enkele
spoorwegen kunnen bewegen en concen-
treeren.
Yan belang komt het voor op laatstge
noemde krijgsdeugd ie het bijzonder de
aandacht te vestigen, maar daartoe zal het
noodig wezen den bekenden inval van Ja
met plaatselijke afdeelingakosten die ge
vestigd zullen worden ain de kantoren der
posteryen.
En die bank bestuurd door een drietal
regeeringsambtenaren, rekenplichtig in alles
aan den minister van waterstaat of eigen
lijk aan den door dezen aan te stellen Raad
van toezicht.
Das niet van leden der Kamers van
Arbeid. En dit is wat wij reeds te voren
als centraliseerend en bureaucratisch bestre
den hebben.
Een karaktertrek die wij met het oog op
groote belang der zaak die geregeld wordt,
ernstig betreuren. Eene regelirg die wel
eens in de practijk kon blijken <8 z jn niet
een stekje maar een stokje; gein levende
strijdkracht, maar een dooie.
g§Als tegenstelling tusschen toen en
nu in betrekking tot Dreyfus nemen
wij onderstaand bericht van zijn
degradatie op 5 Januari 1895 uit
de Zeeuw van 21 Januari 1895
over:
De degradatie van kapitein Dreyfus.
Deze tragische strafoefening aan den
Fransohen kapitein Drèyfus, schuldig be
vonden aan landverraad door het ver
strekken van gewichtige militairestukken
aan eene buitenlandsehe regeering, heeft
Zaterdagmorgen 9 uur op de binnenplaats
der Militaire School te Parijs plaats gehad.
De uniform van den veroordeelde was
den dag te voren onder handen genomeu.
De knoopen en galons waren losgetornd,
opdat zij aan de hand van der. uitvoer
der vau het vonnis geen weerstand zou
den biedende sabel was doorgezaagd en
de stukken aan elkander gesoldeerd. Kalm
hulde zich Dreyfus in het kleed der schan
de, terwijl hij den kapitein der republi-
keinsche garde, die hem was komen wek
ken, toevoegde„Kapitein, gij maakt u
tot het werktuig van het grootste onrecht
van deze eeuw".
Om half negen werden de troepen
ongeveer vier duizend man op de bin-
nenpliats in carré opgesteld.
De klok slaat en by den negenden slag,
beveelt de generaal: Over 't geweer! Op
betzelfde oogenblik verschij nt aan den Noord
meson in groote trekken aan te geven.
Op het einde van 1895 besloten ambte
naren der Chartered Company gebruik te
maken van een ernstig oproer in Johan
nesburg om de Transvaal te overvallen.
Vijf honderd bereden Engelsehe agenten
worden heimelijk door den administrateur
der Company dr. Jameson op eenige uren
van de Transvaalsehe grenzen verzameld,
en 's nachts, van Zondag op Maandag 29-30
December, marcheert de troep met 6 maxims
en 2 snelvurende kanonnen naar het Trans
vaalsehe dorp Otto's Hoop, bereikt dit
Maandag 5 nar v.m., vernielt er de tele
grafische gemeenschap, en vervolgt den
marscb in oostelijke richting dooreene bijna
onbewoonde landstreek.
Uit Otto's Hoop werden boden te paard
naar de rnim 5 en 9 uren verwijderde dor
pen Zeerust en LiclPenburg gezonden, en
van hier Jameson's doortocht naar Pretoria
geseind, waar men tusschen 11 en 12 uur
her bericht van den verraderlijken aanslag,
die aan den tijd der Noormannen doet den
ken, ontving. De tijding leek zoo vreemd,
dat om opheldering aan den commandant
van Zeernst geseind is.
Per telegraaf kregen Cronjé en Malan,
commandanten der disiricten Potchefstroom
en Rystenbnrg, bevel om de Engelschen te
keeren, en mede naar de andere deelen der
republiek, welke 10 maal zoo uitgestrekt
is als ons land, worden berichten afgezon
den. Daar het doel van den tocht aan
vankelijk even goed Pretoria als Johannes
burg ken wezen, nam Joubertin de hoofd
stad de noodige verdedigingsmaatregelen.
Aan het beleid van den president der Re
publiek gelakte het met de leiders van den
westelijken hoek van het plein een groep
soldaten, bestaande uit een kapitein der
artillerie, een adjudant der republikeinsehe
garde en vier artilleristen met de ontbloote
sabel in de hand in wier middon de ka
pitein Dreyfns, het hoofd omhoog, de lin
kerhand op het gevest, met vaste schreden
tot op twintig pas van den generaal voort
schrijdt.
jDe griffier leest onder diepe stiltjs het
vonnis voor. Daarna klinkt luid de stem
van den generaal: Alfred Dreyfus, gij
zijt onwaardig de wapenen te dragen; in
naam der wet degraleeren wij u!"
Dan nadert de adjudant-o iderofficier,
salueert en treedt op den veroordeelde toe.
Met beide handen rukt hij hem bet galon
van de képi, trekt de kwasten en de
knoopen van de uniform af, scheurt hem
de roode banden van mouwen en broek.
Eindelijk trekt hij hem de sabel uit de
scieede, grijpt die by punt en gevest,
breekt ze op de knie en werpt de stukken
met een smak tegen den grond. Vervol
gens salueert hy voor den generaal en
treedt terug.
Op dat oogenblik verheft de veroordeel
de, die al dien tijd onbewegelijk gestaan
heeft, ie met bloed beloopen oogen recht
voor zieb uit starend door het lorgnet, de
rechterhand en roept met rauwe stem zeer
luide: „Ik ben onschuldig. Leve Frankrijk 1
Ik ben onschuldig 1"
In zijn gehavende kleeding, den rug
gebogen en het hoofd vooruit, den mond
pijnlijk saamgetrokken onder den gebogen
neus, staat nu ex-kapitein Dreyfus tusschen
de artilleristen, die hem langs het front
der troepen zullen voeren. Wanneer hij de
oostelyke zijde der binnenplaats met snellen
pas heeft afgelegd, komt hij in het geziekt
der op de Place Foutenoy samengepakte
menigte, die losbarst in gillende, ijzing
wekkende kreten „Ter dood met den ver
rader! Naar Satory 1 Fusilleert den Judas 1
Ter dood! Ter doodï" Maar hy schudt
her hoofd, met de gescheurde muts gedekt
en slingert het tierend gepenpeL tegen:
„Ik ben onschuldig! Leve Frankryk!"
Weder herhaalt hy dat woord bij de
journalistengroep 1 „Zegt aan heel Frankrijk,
dat ik onschuldig ben!" En nog eens bijt
hy het eenige officieren toe, wien de dis
cipline niet belet het tot stikkens volle
opstand te Johannesburg overeen te komen
van weerszijden vooreerst geene vijandelijke
stappen te ondernemen. Later is gebleken,
dat vele uitlauders in Johannesburg tegen
gewapende Engelsehe tnssohenkomstgekant
waren en leden van het oproer-comité in
de laatste dagen van December op uitstel
van den tocht bij Jameson hebben aange
drongen. Van de meer dan 1000 goed ge
wapende Engelschen in Johannesburg ver
kreeg Jameson niet den minsten steun.
Ter verduidelijking van den veldtocht
leggen wij nu eene kaart ^an een gedeelte
van Transvaal op eene van dezelfde schaal
van ons land .net een Potchefstroom op
Turnhout en worden hieronder achter
Transvaalsehe plaatsnamen, de plaatsen
gezet, die ze daarbij op onze landkaart
bedekken. Potchefstroom is een district in
het zuiden van ie Transvaal, omtrent
zoo groot als Noord Brabant en de helft
der provinciën Zuid Holland, Zeeland en
Antwerpen. Cronjé was in 1895 comman
dant der weerbare mannen van het district
en woonde oeenigen afstand van de
hoofdstad, mede Potchefstroom genaamd.
Maandag 20 Dec. n. m. om 5 n ir ont
vangt hy per node uit Potchefstroom een
tetegrambevel van Jonbert om zijne mannen
bijeen te roepen en het avanceeren te be
letten aan een Engelsehe macht, die's mor
gens vroeg, ongeveer 500 man sterk met
eenig geschut, de grens bij Otto's Hoop
14 uren uit de kust van Noordwyk
aan Zee overschreed en in oostelyke
richting marcheerde.
Cronjé zendt boden naar zijn veldcor-
netten en gelast verzameling in de richting
van Krugersdorp-Arnhem.
gemoed lncht te geven in weinig nobele
kreten verrader I ellendige 1 nog eens
schreenwt hy tot hen: „Beleedigt een on
schuldige niet. Leve Frankrijk!" En tot
zyn vroegere wapenbroeders van het 39ste
regiment: „Ik ben een martelaar; gelooft
het 1"
Hy is nu bij den gevangenwagen. Al
die oogen, vol haat, zonder een zweem van
deernis, onverbiddelijk gestreng of harts
tochtelijk flikkerend, staren voor het laatst
naar den man, wien eens de eer toekwam
de Fransche uniform te dragen, naar den
verrader, die het laaghartigste bedreef, wat
bet Fransche gemoed zich denken kan, naar
hem, die eens de kapitein Dreyfus was. Nn
is hy de gedegradeerde, de galeiboef zonder
eer, de met een nummer geteekende misda
diger, dien het leger aan de justitie uit
levert. De brigadiers doen hem de hand
boeien aan en hij treedt den wagen binnen,
die zwaar geëscorteerd in vliegenden draf
naar den kerker terugrijdt onder het gehuil
van het verbitterde volk:
Ter dood 1 Ter dood 1
Dat alles neeft slechts twaalf minuten
geduurd. Twaalf minuten, waarin hem met
zijne insigniën de eer stnk bij stnkvsnhet
lijf gescheurd schijnt te zyn twaalf mi
nuten, waarin hem av de walgende veront
waardiging in het gezicht is geslagen, die
Frankryk in zich heeft voelen rijzen over
zijn gemeen bedryf. Twaalf minuten, die
door geen twaalf jaren van glorie en eer
bewijzen, door geen tonnen gouds, door geen
leven van roem, van rijkdom, van genot
zonden uitgewischt kannen worden
indien bet werkelijk blijken mocht dat de
uitgeworpen ellen leling, die het hoofd om
hoog hield bij zijne wreede terechtstelling,
een onschuldige was.
De deur van den kerker heeft zich nu
achter hem gesloten. Zy zal zich niet vosr
hem openen, alvorens üet schip gereed ligt,
om hem naar Nieuw Caledonië te voeren,
in zyn grauw tnohthuispak, den knevel
geschoren en de haren geknipt, met het
nammer der deportatie in plaats van den
naam, dien men met rooden inkt heeft
doorgekrast in de dienstregisters van het
leger der Republiek.
Men lette wel dit geschiedde
in 1895 Hoe zijn de zaken sinds
veranderd
Op Oudejaarsdag, vroeg in den morgen,
rijdt Cronjé met zyn vier zoons, voorzien
van repen gedroogd vleesch, beschuit, en
wat gemalen koffie naar Ventersdorp
Strijen, ten Z. W. van Dordt komt er
om II uur v. m. en vindt reeds 70Boersn
verzameld.
Uit het feit, dit Jameson in twee dagen
van Otto's Hoop tot Stone-Zeist, 23 uren
gaans vooruitkwam, is af te leiden, dat
hij, toen Cronjé Ventersdorp Strijen verliet,
Doornpoort-Leiden nog niet voorbij was.
Na een kort oponthoud te Ventersdorp
Strijen spoedt Cronjé zich oostwaarts, en
raat om 3 n. m. te Coetzeedrift-Gorinchem.
De kleinzoon van president Krnger, do
luitenant van politie Elof, mede op 31
Decemberin den morgen Krugersdorp
Arnhem uitgereden om de vrijbuiters te
gemoet te gaan, komt ze om 6 uur n. m.
tegen in de nabyheid van Stone-Zeist, en
wordt eenigen tijd in arrest gehouden.
Daarna rydt hij, hopende de Rustenburgers
aan te treffen in de richting van Rastenburg
Naarden, ontmoet 's nachts Malan, en deze
door Elof ingelicht, rent met 250 man
naar de zijde van Krugersdorp-Arnhem,
gaat Jameson om, die in de nabyheid van
StoneZeist bivakkeerde, en houdt om 10
uur v. m. van 1 Januari, op een half uur
van Krugersdorp-Arnhem, halt, by de
Queensbattery, waar het terrein eene uit
muntende stelling aanbiedt.
Te 6 uur n. m. altijd van denzelfden dag
vervolgt Gronjé den marsch na in Coetzee-
drift- Gorinchcm door velen van zyn
district en van het district Krugersdorp
versterkt te zijn. Dan geheelen nacht rydt
hij door, dikwijls is de weg ongebaand,
