I
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
B, Goes.
(Kleiburg
CHRISTELIJK- sr
HISTORISCH
116. 1899.
iDinsifa!)
tDerfimrfe laargang.
VERSCHIJNT
Die dure Hoofdelijke Omslag
Buitenlandscli Overzicht.
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
NDSCHE
EEKBR1EFBANK.
Cravenhage.
3gen matige rente (zon-
lden onder eerst Hypo-
lizen en landerijen en
FT-tmnfViAftthriftvftTi nit-
3U
,45
,45
,45
,45
',45
fins, za
Woen26
Dond,27
Vrijd.28
Zater.29
Zond. 30
Maan.31
(,ou
7.50
6,30
7,50
7,50
6,-
7,50
1 D
3,15
3,15
3,15
3,15
4,45
M5
500TDIENST
DDELB.-ROTTERDAM
Juli.
Van Van
Middelburg. Rotterdam.
live des Zondags, van
van Middelburg 8,45
u.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers 0,025.
In meer dan een gemeente wordt er over
geklaagd, dat de hoofdelijke omslag steeds
stijgende is.
Daar is in den regel weinig tegen te
doenwant de huishonding loopt nu een
maal. en men kan haar noch plotseling
stilzetten noch anders i irickten, dan zij op
het oogenblik is.
Men kan alleen enkele uitgaven wat be
snoeien, voor zoover de dienst het lijden
kan, en men kan toezien dat geen nieuwe
posten worden in het leven geroepen, die
onnooiig en daarom ongeoorloofd zouden
zijn.
Toch is er één post, waarop de gemeen
tebesturen wezenlijn wat zouden kunnen
uithalen, indien zy het ernstig wilden.
En op dien post willen wij wijzen, nu
wyj aan den vooravond van de gemeente
raadsheer kiezingen staan.
Wij bedoelen den post van het onder
wijs.
Op de openbare scholen wordt een mi
nimam schoolgeld betaald, omdat de wet-
Mackay dit nu eenmaal eischt.
Ten minste twintig cent per maand, dat
is twee gulden veertig per jaar, moet met
uitzondering van bedeelden en onvermogen-
deD, voor ieder schoolgaand kind worden
betaald.
Nog geen volle rijksdaalder.
Het Rijk doet daarbij een bijdrage over
elk dienstjaar, berekend naar het aantal leer
lingen, waarnaar het aantal onderwijzers
wordt bepaald.
Al het overige moet dus door de gemeen
te zelve, dat is door de belastingbetalende
burgerij worden bijbetaald.
Dit bedraagt heel wat, want geen enkele
leerling op de openbare school betaalt wat
het ouderwijs kost.
Vergissen we ons niet, dan berekende
men voor enkele jaren den kostenden prijs
van het onderwijs voor ieder schoolgaand
kind op de lagere school op ongeveer f25
a f30.
Laat ons, om niet te hoog te gaan, zeggen
op f 25.
Men kan dus berekenen door f 2.40 van
f 25 af te trekken, hoeveel voor ieder kind
de gemeente er bij legt.
En dan komen er nog de kinderen van
bedeelden en onvermogenden bij, die niets
betalen, en voor wie dus alles door de be
lastingbetalende burgerij moet worden bij
gepast.
En aangenomen, dat vele ouders in de
benarde tjdsomstandigheden dat moeilijk
zouden kunnen, zou men dezen algemeenen
regel kannen verzachten, door het toepassen
von een proportioneele hef ping.
Naar hunne maatschappelijke positie zou
den do burgers dan in klassen worden ge
plaatst, en ieder zon zooveel schoolgeld
betalen, als naar „de draagkracht" zijner
klasse mogelijk en billijk zou worden ge
oordeeld.
De vermogende en gegoede ouders zouden
dus den kostenden prijs geheel betaleneen
volgende klasse balf of voor een derde, en
wiens maatschappelijke positie zelfs dat niet
toeliet, zou met het wettelijk minimum
kunnen volstaan.
Over de zedelijke verplichtingen derouders
om de sehoolopvoeding hunner kinderen,
even goed als de huiselijke, zelf en wel
geheel zelf te betalen, willen we nu niet
spreken.
Daarover is trouwens in den langdurigen
schoolstrijd ten onzent zooveel gezegd, dat
het onderwerp wei nagenoeg uitgeput mag
heeten.
Als algemeene waarheid mag het daarom
hekend gerekend worden. Elk ouder moest
er een eer in stellen, zijn kind niet op eens
anders kosten te laten onderwijzen; ver
mogende en gegoede ouders wel in de eerstj
plaats
Doch beschouwen we de zaak nu eens
van een anderen kant, dan gevoelt toch
een ieder, tot welk een aanmerkelijk bedrag
de gemeentelijke begrootingen verlicht zou
den worden, wanneer dit stelsel eens van
algemeene toepassing werd.
En dat zou direct terugwerken op den
hoofdelijken omslag.
En geen enkele belastingschuldige, die
niet ingenomen zou zijn met een kleiner
aanslag op zijn biljet. Wy althans hebben
er nog nooit zoo een ontmoet.
Welnu, dit isde weg om daartoe te komen
en nu de gemeenteraadszaken door de stem
bus wederom ter sprake komen, is bet thans
de geschikte tijd er de aandacht op te ves
tigen.
Hoe eer het goede denkkeeld van pro
portioneele schoolgeldheffing gehoor vindt bij
de burgerij, hoe beter.
Men moet et den lieden klaar maken,
zonder veel omhaal van woorden i envoudig,
zooals het daar ligt, en er telkens op terug
komen.
De ontheffing onzer zwaar belaste ge-
meeute-begrootingen ligt voorloopig in aeze
richting.
De zaak is maar de publieke openie er
warm voorte maken.
En dat is misschien gemakkelijker dan
men denkt, want niets gaat den menscben
uit een financieel oogpunt zoo na als de
vraag: Isdezeof die dure uitgaaf welnoodig'?
Kan bet niet minder
Aan dit laatste is niets te verhelpen.
De armen moeten geholpen worden, niet
enkel aan brood, maar ook aan onderwijs
van hunne kinderen, en de burgerij die
zelf in beteren doen is, moet zich voor
zoover de particuliere en de kerkelijke
armenzorg hierin niet voorzien kan, dezen
dienst der barmhartigheid getroosten.
Maar wat niet behoeft is dit, dat de be
lastingbetalende burgerij voor een derde
deel of half het schoolgeld bijpast voor
ouders die het óf gedeeltelijk, óf geheel
zelf kunnen betalen.
De gemeentebesturen zouden dns kunnen
beginnen met tot stelregel te nemen, dat
alle ouders van schoolgaande kinderen, die
niet bedeeld en niet onvermogend zijn, den
vollen kostenden prijs betalen van het on
derricht, dat hunne kinderen op de open
bare scholen genieten.
De Belgische regeering had een kiee-
reehtontwerp ingediend op den grondslag
der evenredige vertegenwoordiging.
Dit ontwerp was echter niet naar den
zin der liberaal-radieaal-sociale Kamermin
derheid en vooral de socialisten roerden
zich tegen 't ontwerp op schandelijke wijze.
Wat in drie achtereenvolgende zittingen
in de kamer, niat minder wat twee achter
eenvolgende dagen in volks vegaderingen
en op de straten va Brussel is afgespeeld,
afgespeeld in letterlijken zin, laat zich moei
lijk beschrijven.
Het was één groote uitbarsting van haat
tegen het clericale kabinet en vooral tegen
den eminenten leider, den minister Vandepee-
reboom. Het was èén groote aanval op
het gezag, op den persoon des Konings, op
het Koningschap. Het was een afschuwelijke
kreet voor de troonsverheffing van den
revolutionairen volkswil, voor de sociale
republiek. En in dat gansche spel deden
radicalen als Lorand hartelijk mee.
In de kamer maakten de socialistische
Kamerleden een spektakel, als zelfs te
Weenen nimmer gehoord was.
Een hunner ging naast een clericalen
spreker staan die over het spoorwegont-
werp spreken zou en zong of declameerde
om hem 't spreken te beletten. Een ander
rukte 'tblad van zijn lessenaar en trom
melde daarmee drie kwartier lang op zijn
tafel. Anderen maakten leven op hoorns en
fluiten. Weer anderen hadden een bel in
elke hand en belden of de tram aankwam.
Nog anderen bedienden zich van jachthoorns
en karremansratels. Nog een sloeg met een
houten hamer.
En toen de zitting opgeheven was bega
ven zij zich onder het volk om hun ver
woestend werk te voltooien.
UITGAVE VAN
en
Men zong de meest oproerige regels uit,
„Het stomme meisje van Portici". een ko
mediestuk dat in 1830 bet sein gegeven
had tot, den opstand tegen 't gezag van
Koning Willem I. Er weerklonken kreten uit
dit stuk als „liever sterven dan ellendig
zijn."
In de Kamer werd Koning Leopold als
burger en huisvader beleedigd; als Koning
en drager van het gezag gesmaad en daar
buiten weerklonken kreten alsLeve de
Commune 1 en Leve de republiek Weg
met den kartonnen koning en dergelijke.
Het werd een formeel oproer dat op
's burgemeesters last door de gendarmes
werd te keer gegaan helaas met tal van
kwetsuren als gevolg.
De volgende Kamerzitting was niet min
der onstuimig. Sommige afgevaardigden
werden afgeranseld, de minister werd uit
gescholden en met gebalde vuist stonden
socialistische afgevaardigden dreigend hem
in den weg, belettend hem te spreken.
Des avondstrokken weer duizenden, met
liberale en socialistische afgevaardigden aan
bet hoofd naar de Groote Markt.
In den Senaat werd niet minder kwaad
gesproken van de regeeriug. Men noemde
bet kiesreobtontwerp bet vergif, de eenige
oorzaak van het oproer.
Wat zijn de menschen toch kortzichtig
die meer gevaar zien in een vonk dan in de
mijn; die meenen dat een Kiesrechtont-
werp een volk op eenmaal zoo revolutio
nair zon maken, als de Brusselaars zich
t.:ans weer hebben betoond.
Intusschen hebben de ministers onder
voorziterscbap des Konings, die daartoe op-
zettelyk nit Ostende was overgekomen, ver
gaderd. Ook Beernaert, die vice-president
is van de Haagsche Yredes-Conferentie,
werd haastig ontboden. Evenals Bourgeois
van daar naar Parijs geroepen werd om
een storm te bezweren en de rol van vre
destichter te vervullen, zoo ging Beernaert
naar Brussel om de kalmte te herstellen en
de verzoening te bevorderen.
Zijn werk begon reeds vrncht te dragen.
Er is een weinig meer bat delbaarheid bij
beide partijen waargenomen.
Bij beide partijen. Immers het zou best
kunnen zijn dat de houding van sommige
clericale afgevaardigden een prikkelenden
invloed heeft geoefend. En nu moet men
den aanranders van het gezag nimmer vrij
spel gunnen, maar ook ter andere zijde wel
bedenken, dat gestel en humeur dezer men
schen er niet op ingericht zijn om een hard
woord te verdragen.
In 1830 hebben liberalen en clericalen
saam de revolutie tot stand gebracht. In
1848 grepen de liberalen naar het z vaard
en de straatsteenen. Na doen het liberalen
en socialen in bond. Straks wanneer zij
hun zin hebben, zullen zij den strijd tegen
elkander voeren.
De partijeu die in 1899 samengaan, kun
nen elkaar al evenmin liefhebben, als die
welke zeventigjaar vroeger in bondgenoot
schap waren om hun wettige regeering te
verjagen.
Arme Leopold II. Wat is uw levensavond
donker.
Reeds had hij een samenkomst met de
burgemeesters der drie groote gemeenten
Brussel, Antwerpen en Gent, welke alle
drie verklaarden dat zij de orde niet meer
konden handhaven, indien de minister zijn
kiesreobtontwerp niet introk.
Men mag verwonderd vragen of dat nu
regeeren is, en het gezag niet op losse
schoenen zit.
Intusschen is, in de vergadering van
Vrijdag, de regeering geëindigd met voor
de revolutie opzij te gaan. De oproermakers
hebben 't gewonnen.
De regeering heeft sluiting der zitting
verzocht en het wetsontwerp is daardoor
voor zeer geruimeu tijd van de baan.
Naar verzoening zal nu door den minister
gezocht worden.
Wij vragen indien er derhalve nog eene
oplossing mogelijk was die minder kwaad
bloed zette, waarom daarmee dan maar niet
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel
meer 10 cent.
van het begin af gekomen
Nu isde indruk weer gevestigd dat eigen
lijk niet de Koning regeert en ooknietzyn
ministers en ook zelfs niet eens de meer
derheid van het sou'rereine volk; maar de
miuderheid, hetzelfde wat zoo ongeveerde
anarchisten willen.
De oproerkraaiers zijn in België de baas.
Dreyfus is Zaterdagmorgeu te Rennes
aangekomen, 's Nachts te voren, toen hij voor
het eerst sedert vier jaren den vaderland-
schen bodem betrad, weende hij. Hij reed
per rijtuig, in burgerkleeding, naar de
plaats zijner bestemming; waar hij des
morgens half 9 een roerend onderhoud had
met zijne 26jarige, mede zoo zwaar be
proefde vrouw.
Het is onmogelijk, zeggen de bladen,
een beschrijving te geven van de aandoen
lijke scènes die daarbij voorvielen.
Dat zal wel zijn omdat men er zelf niet
bij geweest is. Niemand anders dan alleen een
kapitein der Maréchaussées, die zich be
scheiden op den achtergrond hield, en me
vrouw Havet, de vriendin van mevr. Drey
fus, hebben dit t^oneel bygewoond!
Doch in ieder geval, wij begrijpen het,
de eerste omhelzing dezer twee, als uit
den dood aan elkander weergegeven, moet
wel treffend geweest zijn.
Dreyfus heeft grijzende haren en een
rosachtigen volgens anderen een grijzen
baard, zeggen zij die hem gezien hebben.
Het eerste schijnt niet vreemd, na die
vier in eenzaamheid doorgebrachte jaren,
waarin deze man, meer nog dan onderden
last van den doodenden tropischen hemel,
onder net loodzware gewicht van het onop
losbare raadsel zyner verbanning, heeft
gebogen gegaan.
Ook het Italiaansehe parlementwasle vori
ge week't tooneel van de grootste heftigheid.
Het waren ook daar weer de socialistische
afgevaardigden die de orde verstoorden.
Herhaaldelijk eiscbten dezsn appèl nominaal
(afroepen der namen om de aanwezigheid
vast te stellen) en stemming bij hoofdelijke
stemming over voorstellen. Toen er een
paar geheime stemmingen gelast waren, dat
wil zeggen stemmingen waarbij de afge
vaardigden een voor een hun briefje met
„voor" of „tegen" bij de presidentstafel in een
bus komen steken, ijlden socialisten naar
de stembus om dit te beletien. Er vielen
vuistslagen en er stroomde bloed bij die ruzie.
Het einde was dat de zitting geschorst
werd en de stemming over de. voorgestelde
wetsontwerpen der regeering niet kon
plaats hebben.
Er mag in sommige landen wel eens eene
prijsvraag uitgeschreven worden Voor het
beste reglement van orde voor hun parle
ment.
In ieder geval is 't met het gezag aller-
jammerlijkst geste'4 overal waar de toon
gevende mannen van jaren her met de Chris
telijke histonscne traditiën braken en een
geslacht kweekten „dat Jozef niet gekend
heeft".
In de verhouding tusschen Engeland en
Transvaal belooft 't eenigszins heter te
worden.
Van regeerings wege zal aan den Volks
raad worden voorgesteld een schikking
waarbij voor de Uitlanders het verkrijgen
van het kiesieoht afhankelijk gesteld wordt
van een zevenjarig verblijf, aan welke be
paling terugwerkende kracht zal worden
gegeven, alle uitlanders, vóór 1890 in het
land gekomen, zullen gerekend worden aan
stonds het burgerrecht te hebben verkregen.
Voorts zuilen eenige wijzigingen worden
gebracht in de naturalisatiewet.
BEKENDMAKINGEN.
Goes. Burgemeester en Wethouders
van Goes zullen Zaterdag 15 Juli 1899 des
voormiddags 10 uren by opbod in het
openbaar trachten te verpachten
a. de hoveniering in de voormalige zoute
vest groot 15 A. 16 oA. kadastraal bekend
gemeente Goes sectie D no. 981. b. ongeveer
43 A. 70 cA. grond gelegen aan den West
singel kadastraal bekend gemeente Goes
ssctie C oo. 797. c. het grasgewas van de
dijken bniten de voormalige Bleedveldsche
Carrière beginnende van het einde van den
tuin van perceel E no. 6 tot aan den
Noorddyk, benevens het afsluitdijkje der
oude haven, kadastraal bekend sectie B no.
340, 193bis en 307. d. het grasgewas van
af de begraafplaats voorbij de 's-Heer Hen-
drikskinderenbarrière tot bij en aan den
dyk van 's Heer Hendrikskinderen bekend
in sectie A no. 250, 251, 252, 253 en sectie
C no. 4111113, 788 en 789 in de gemeente
Goes.
De voorwaarden liggen ter lezing op de
Secretarie van 's voormiddags 9 tot 's namid
dags 2 ure.
De overgangs examens der leerlingen
van den loopenden cursus aan de Hoogere
Burgerschool zullen in het openhaar worden
gebonden op Vrijdag en Zaterdag 14 en 15
Juli a. s. Het programma voor de overgangs
examens, zooals dat is vastgesteld luidt als
volgtVrijdag 14 Juli. Voorbereidingsklasse
99,30 ure Franseh. 9.3010 ure Neder-
landsch.Eerste klas e 1010.30 ure Hoog-
duitsch, 10.30 11 ure Wiskunde. Derde
klasse 1111.30 ure Natuurlijke Historie,
11.3012 ure Geschiedenis. Tweede klaese
11.30 ure Wiskunde, 1.30—2 ure Hoog-
duitsch. Vierde klasse 2230 ure Staa s-
inrichting, 2.3C3 ureFransch. Eerste klasse
33.30 nre Aardrijkskunde. Zaterdag 15
Juli 99.30 ure vierde klasse Engelsch,
9.3010 ure vierde klasse Scheikunde,
10— 10.30nre derde Klasse Nederlandsch,
10.3011 ureVoorbereidingsklasse Rekenen.
1111.30 ure Tweede kias3e Aardrijks
kunde.
De ouders der leerlingen en andere be
langstellenden worden tot bijwoning der
examens uitgenoodigd.
3 Jnli 1899.
Bevorderd van kommies-verificateur
3e cat. tot kommies-verificateur 2e cat. A.
J. C. Montijn te Vlissingen.
De heer Herman Snijders te Middel
burg is gekozen in het hoofdbestuur der
Liberale Unie.
De konstabel-majoor v. k. D. W.
Spangenberg is met 1 Juli gedetacheerd bij
de Kon. Maatschappij „De Schelde" te
Vlissingen bij de gereedmaking van Hr.
Ms. pantserdekschip Noordlirabant en belast
met de zorg van het daar aan boord op
te stellen artillerie-materieel.
Br. Kuyper's amendement op de On
gevallenwet.
Men meldt uit Delft aan de N. R. C.
De op 19 Juni te Amsterdam gehouden
vergadering van werkgevers droeg aan
haren voorzitter, den heer J. C. van
Marken, alhier, op, aan dr. Kuyper, den
ontwerper van het „groote" amendement
op de ongevallenwet, den dank van de
aldaar vertegenwoordigde industrie over
te brengen. De heer Van Marken heeft
zich van deze opdracht gekweten door een
schrijven waarin o. m. wordt gezegd
Dat het aan deze vergadering mogelijk
is geweest tot een besluit te komen, hetwelk
de zienswijze van alle aanwezige werkgevers
vertolkte, is hoofdzakelijk te danken aan
de omstaudigheid, dat deze zienswijze vooraf
uitdrukking had gevonden in het door n
ingediend amendement.
De vergadering heeft dan ook niet ge
aarzeld eenstemmig als hare overtuiging uit
te spreken, dat de wenschen, door vele
werkgevers geuit, in bedoeld amendement
op een verre boven haren lof verheven wijze
waren belichaamd, en achten zich geluk
kig daarvan openlijk te kunnen getuigen.
Niet minder achtte zij het zich eciiter ten
plicht, waar deze belichaming harer ver
langens de mogelijkheid heeft geopend, dat
deze verwezenlijkt zullen worden, aan haren
voorzitter op te dragen bij n, hooggeleerde
heer, de tolk van de gevoelens der warme
erkentelijkheid te zijn die de Nederlandsche
industrie voor u ter zake van uw optreden
in deze koestert.
