Ttt££,
rmt
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
iddelburg
outers!
he Slaolie.
rukkerij. t
\r
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
ienstmeid.
ECHTS
UT 0' ESCIIRY,
;evraagd.
TBODE,
114. 1899.
Derflende lantpnij.
urg.
ier ons,
STOOM r
TOOIJAz.,
eveulen, 2 Kalf-
en I Koe
mde MEID
ende Meid
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Burgemeesters-Raadsladen.
Buitenlandsch Overzicht.
lend.
lezer des namiddags
e „Prins yan Oranje"
rorden oyer de aan het
;en op te richten Coöpe-
ikerfabriek.
wordt ge tot I»y-
menkonist uitge-
Fransch-Hollaiidsche Olletsbriekm
CaCve DeEft.
sekende heeft de t
te deelen, dat
E RIJ gevoegd
tN SCHENK
ie vóór eenigen
stede voor eigen
gon, zal nu voor
ng en in mgne
srg werkzaam
1
e aflevering en
de prijs zeer
ld worden,
sveling,
logachtend,
dw. dienaar,
19 Juni 1899.
KOOP
Zoutelande.
een kan bij D. LORIER,
itvlot, Middelburg.
terstond een
Landbouwer te
's Heer Abtskerke.
of met October een
ien kan bij C. BOONE
e k e r k e.
NA—van Daalen Wet-
.eiden vraagt voor dade-
ustus a. s. eene
on f90. Waschgeld f 20.
te Kruiningen vraagt,
eid der tegenwoordige,
ner- en metselwerk bij
iskerke.
f
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel
meer 10 cent.
Nu wij met rassche schreden de gemeen
teraadsverkiezingen te gemoet gaan, worden
natuurlijk allerlei vragen gedaan, die
daarop betrekking hebben.
Onder die vragen behoort ook deze Is
het weuschelgk een Burgemeester tot lid
van den Raai te benoemen, gehjk dit in
enkele plaatsen het geval is?
Men begrijpe wel dat het onze bedoeling
niet is de eaudidaturen der aftredende raads
lede i die tevens burgemeester z::n, des
wege te gaan bestrijden.
In sommige gemeenten heeft men den
burgemeester tevens lid van den raad ge
maakt, om verschillende redenen die met
den persoon of bet gemeentebelang niet in
rechtstreeksob verband staan.
In andere ib dit wel aldu3 geschied,
terwijl de burgemeester in de gemeen e
geboren of doo' zeer iang verblijf er in
geburgerd was.
Waar 't het belang der gemeente geldt,
en de candidaatj de allereerste vereisehten
voor 't lidmaatschap van den raadka
rakter, onafhankelijke positie, christelijk
historische zin en bekwaamheid bezit,
daar mag slechts in de tweede plaatsnaar
zijn maatschappelijke betrekking gevraagd
worden.
Toch mag dit laatste nie' verzuimd
worden.
Immers het kan noodig zijn een dokter
uit, den raad te weren, dewijl de zieken
verpleging onder diens lidmaatschap lijdt.
En zoo kan 't ook noodig zijn de candi-
datunr van een burgemeester te bestrijden,
opdat hij, wiens reeds zooveel macht is,
niet met nog meer macht bekleed worde
en geen dubbelen invloed nitoefene, des
noods tegenover een groot deel der
burgerij.
Om dit laatste duidelijk te maken, Le-
hooren wij op 't hoogst gewichtige ambt van
een burgemeester de aan lacht te vestigen.
De burgemeester wordt ben lemd door
de Koningin Regentes, op voordracht van
den minister van binnenlandsche zaken,
in den regel na raadpleging door dezen
met den Commissaris der Koningin in de
provincie, tot welke de gemeente, die een
burgemeester noodig heeft, behoort.
De burgemeester, aldns benoemd, drgagt
twee functies met zich, waarvan de eene
aan de betrekking der oude schouten
herinnert; terwijl de andere functie zoo
wat gelij k staat met die van oudsten bur
gemeester, welke man in vorige eeuwen
met de overige burgemeesters en schepenen
te zamen de vroedschap der plaats uit
maakte.
In zijn eerstgenoemde betrekking, die
van schout, is de burgemeester hoofd der
politie. In zijn tweede betrekking is hij
voorzitter van dtn gemeenteraad.
Om deze twee betrekkingen te vervullen,
behoeft de burgemeester geen lid van den
gemeenteraad te zijn. Ook al is hij geen
lid van den gemeenteraad, hij vervult
beide betrekkingen als burgemeester toch;
omdat hij is rijks- of regeeringsambtenaar.
De burgemeester heeft dus in de gemeente
de hoogste macht.
Maar de burgemeester is ook de dienaar
vau den Gemeenteraad, en dus indirect de
dienaar der burgerij. Dat is het tegenover
gestelde van hoogste macht.
Hij is verplicht, behoudens beroep op
de Koningin, om de besluiten van den
Gemeenteraad nit te voeren.
Bovendien is hij verantwoordelijk aan de
Koningin, die hem heeft aangesteld, en
tevens afhankelijk van den Gemeenteraad,
die het recht heeft zijne voorstellen aan te
nemen of af te stemmen.
De ieden van den Gemeenteraad zullen
wel doen met deze tweëerlei functie van
den burgemeester wel in het oog te houden.
Nimmer toch mag uit het oog worden
verloren, dat de gemeenteraad is de Over
heid, en dat de burgemeester, schoon als
rijksambtenaar met het hoogste gezag be
kleed, evenzeer als rijksambtenaar de
dienaar is van den gemeenteraad.
Nu spreekt het van zelf, dat wij de
vra g of een burgemeester, hoofd der ge
meente, levens lid van den gemeenteraad
kan zijn, aan de beoordeeling van den be
trokken burgemeester zeiven moeten over
laten. Ziet hij er geen bezwaar in, dan
is de zaak beslist. Bovendien, de wet
verbiedt het niet.
Het zou alleen de vraag kunnen zijn of
het algemeen belang zich er niet tegen
verzet.
Kan bet verkieslijk zijn, dat een burge
meester, die krachtens zijn waardigheid,
als burgervader, boven de partijen staat,
zijn naam, zijn talent in den verkiezings
strijd werpt en zich bij de hoogste macht,
waarmede hij bekleed werd, nog een tweede
macht laat opdringen?
Is het wenschelijk, dat in één persoon
een zoogroote invloed in de gemeente wordt
vereenigd?
Yele burgemeostevs meenden tot nog toe
van niet en wezen daarom steeds eene hun
aangeboden candidat'-.ur voor den gemeen
teraad af.
Zij meenden in eene wel wat al te zon
derlinge positie te komen staan tegeno /er
den raad en tegenover ziohzelf.
De gemeenteraad, de overheid die den
burgemeester controleert.
De burgemeester, de mandie de regeering
bg den raad vertegen .voordigt.
Deze twee zgn tuiee\ en hunne verschil
lende functiën dienen flink onderscheiden te
blijven.
De burgemeester, eenmaal als raadslid
gekozen, wordt op deze manier uitvoerder
van besluiten door hemzelf aan zichzelf ter
uitvoering opgedragen; of ook, hg kan in
sommige gevallen weigeren uitvoering te
geven aan een besluit van het college
waarin hg zelf zitting heeft.
Als een gemeenteraad met inbegrip van
den burgemeest r 13 leden telt; en een
raadsbesluit wordt met 7 tegen 6 stemmen
genomen; terwgl de burgemeester een van
de 7 voorstemmers was; dan heeft hij als
voorzitter door zgn stem een zeker gewicht
in de schaal gelegd, en een besluit doorge
dreven, dat, ware hg geen lid van den
raad geweest, door staking van stemnjen
niet zou kunnen genomen zgn.
Doch omgekeerd, wanneer daar in den
raad twee groepen, elk van 6 leden, zgn en
de zevende is de burgemeester; en een
voorstel wordt met zgne hulp met 7 tegen
6 stemmen afgestemd, dan heeft hg als
voorzitter er toe medegewerkt dat een maat
regel door de helft van de vertegenwoor
digers der burgerg wenschelijk geoordeeld,
niet wordt ingevoerd.
De burgemeester, die allen beschermen
moest, kiest derhalve bg zulke beslissingen
tegen minstens de helft der burgerg, wier
belang hg bevorderen moet, partg.
Als daar twee even sterke groepen in
den gemeenteraad zgn, zes voorstanders en
zes tegenstanders eener zaak, dan schijnt
het ons niet meer dan billijk toe, dat de
burgemeester buiten de gelegenheid zij als
zevende de balans ten gunste der eene groep
ten koste der andere te doen overslaan.
Op die wgze maakt de burgemeester het
den gemeenteraad onmogelgk de hem opge
dragen taak behoorlijk te vervullen, want
dan is hij het alleen die regeert.
De man iu het huisje.
De evenaar in het midden.
Langzamerhand de man van het centraal
gezag. Alle macht over de burgerg ge
concentreerd in den burgemeester en inden
gemeenteraad een stel marionetten of een
groep denkende mannen door de domme
kracht van net stemmencyfer in toom ge
houden.
Een tactiek, die te meer stuit en teleur
stelt, naarmate de gronden, waarop zulk een
burgemeester in den raad gekozen werd,
met te grooter oprechtheid aan eene party-
politiek van het bedenkelijkst allooi ont
leend zgn.
Den burgemeester, die zich verkiezen
laat om een deel der gemeentenaren te
dwarsboomen in hun streven om de eerlgk-
heid en de trouw aan het algemeen belang
in den gemeenteraad aan het woord te doen
blijven; een burgemeester die zich verkie
zen laat met de onuitgesproken bedoeling om
aan éene partij mogelgk te maken aitgd
haar wil door te drijven; heeft het aan
zichzelven te wgten, wanneer hg bij eene
gemeenteraadsverkiezing in het zand bgt.
Wordt hij zonder eenigebg bedoelingalleen
uit dankbaarheid voor wat hg in het be
lang der gemeente doe1: van zekere zijde
gecandideerd, dan kan het in sommige ge
vallen geraden zijn, dat men zich bepaalt
tot lijdelijk verzet tegen zgne candidatnur.
Doch in het algemeen achten wg eene
burgemeesters candidatnur nooit geraden;
tenminste niet^ boven verdenking verheven.
Jf *5
Een kleine triomf is door de Vredescon
ferentie nu behaald. Namelijk dat de door
Duitschland geopperde bezwaren tegen
Amerika's voorstel van een permanent (altijd
beschikbaar) scheidsgerecht uit den weg zijn
geruimd.
Gelet op den feitelijken toestand is dit
zoo 't verkregen wordt, eene winste.
Nu had men zoo af en toe eens een
seheidsgeriebt. Thans zal er een voortdu
rend scheidsgericht worden ingestell.
Wanneer daar nu maar uitsluitend kleine
vorsten in zitting nemen.
Immers de Engelsohe regeering met de
Duitsche en de Amerikaansehe saam in een
scheidsgericht; betreffende Samoa zitting
nemende zouden niet veel tot scheiding
iter parfgen maar wel tot scheiding en
verdeeling door partijen van het gestolen
goed kunnen uitrichten.
De kleinzoon van de eerste vrouw in
Zoeloeland die bekeerd werd tot bet Chris
tendom is onlangs aan de Uberlins Hooge-
school te New York in de theologische en
andere vakken gepromoveerd, en daarna in
de congregationale gemeente geordend tot
zendeling met bestemming voor Afrika.
Hg heet John. L. Dubé en is een afstam
meling van een menscheneter. Hg zal in
Afrika een industrieel zendingsstation
trachten te vestigen.
Uit alle geslachtennaar het goede Gods
woord, zullen zg worden toegebra ht.
Ook uit een geslacht dat nog geen halve
eeuw geleien voor onbekeerlgk gold bij
de ongeloovigen, dewgl men ze rekende
tot het apengeslacht. Ook uit dit „apen
geslacht" zullen er ingaan, terwijl de kin
deren des Koninkrgks zullen buitengesloten
worden.
Minister de Beaufort beleeft weinig ge
noegen van de Vredes-conferentie. Deels
door eigen, deels door anderer onhandig
heid of ook door een ongelukkigen samen
loop van omstandigheden.
Men weet wel dat hg de Transvaalsebe
regeering voorbgging en de Roomscbenmet
voorbijgang van den Paus prikkelde.
Men kent den brief van jbr, Wttewael,
den Petersburgseheu uit de school klap-
penden, spelbrekenden gezant. Diens ont
slag gevolgd door tal van beschuldigingen
aan diens adres over opzettelgke verwaar-
loozing van Nederlandsche belangen.
Men herinnert zich in verband hier
mede de weer opgerakelde antipathie van
't volk tegen de gezantsohappen, die duur
zgn en nutteloos, ja kwaaddoen somwijlen
er bij.
En nu komt er bg dat de regeering be-
dektelgk den Armeenscben professor
Tseheras belette hier op te tredende
Jong Turken over de grenzen drong, Ahmed
Rizza beleedigen liet door zf Ifinzage van
diens portemonnaie te vragen, en, zg 't ook
onder veel hoffelgk vertoon, nog een
Turkschen vaderlander die 't voor de
Armeniërs durft opnemen, voor haar
poritiëel tribunaal trok om eene inquisitie
te on'ergaan naar aanleiding van een door
hem nitgesproken overtuiging.
Een dergelg kRussisch-Turksehe behande
ling door een Nederlandsche regeering
moet wel een naren indruk maken.
En dan op denzelfden dag dat de beer
Ruys, commissaris der Maatschappij Zeebad
Scheveningen geridderd werd, zeker op
advies van dezen minister wegens aan de
heeren van de Vredesconferentie bewezen
aangename diensten in het Aurhaus, tgdens
een aan deze heeren door Ruys, c. s.
aangeboden feestavond, kwam in de
smerige rechtzaak Haas- v. Hall aan het
licht, wat overigens al sinds jaren een
publiek geheim was! om hoe fabel
achtige sommen in datzelfde Kurhaus,
waarvan de heeren Ruys, c. s. commissa
rissen zgn, wordt gespeeld en valsch
ge/peeld en wat daar verder uit volgt.
Frankrgk b 1 ij ft roerig, spijt zgn Kartell,
ministerie en de goede bedoelingen zeiis der
socialisten om de republiek tot kalmte te
brengen.
Men ziet 't aan velerlei.
In de Kamer had een stormachtige zitting
plaats, waarin wei de regeering ee-i motie
van vertrov wen door haar aanvaard met 263
tegen 237 stemmen zag aangenomen; doch
waarin zeer leelijke dingen door de rood-
sten en de bleeksten, de beide uitersten
der revolutionaire partgen, eenerzgds door
de oud liberale volgelingen vanMéline, ande-
reregds door de anarchisten type-Rochefort,
aan 't adres van den premier en vooral van
den minister van oorlog werden uitgegalmd.
Daar buiten zag men oproerige tooneelen
of neemt meri toebereidselen waar om
Dreyfus te bemoeilgken of erger dingen
hem aan te doen en de rechtspraak te
vergdelen.
Te Versailles had een betooging plaats,
door Déroulède den beruchten nationalist
op 't touw gezet; doch doorzgn wagblgven
mislukte zg, waarop de betoogers naar de
synagoge trokken, de ruiten inwierpen en
hun woele koelden op een Joodsehen priester
en een bewaarder der synagoge. Onderwgl
bewakte de politie het standbeeld van
Hoehe en het station die insgelgks groot
gevaar liepen.
Clericalen van het zuiverste water hoorde
men den socialist Mirman hartelgk toejui
chen toen bg 't ministerie „roovers en
moordenaars" schold, en men zag een De
Mun, c. s. heel broederlgk stemmen met de
wildstee van de uiterste linkerzgde tegen
dat ministerie. En in alle partgen zag
men ze met tientallen uit het partg verband
loopen. Partijnamen, personen en beginselen,
sprak Brisson, de deftige radicale oud-voor
zitter der Kamer, hebben hunne beteekenis
verloren. Alle partijen lagen dan ook uiteen.
Kretenals: Laat den beul komenLeve
de Commune! Weg met de moordenaars 1
werden geboord. Den premier werd toege
roepen „Eiffel!" herinnerend aan diens
verdediging van Eiffel die na zgn torenbouw
bankroet sloeg. En dergelgke taal juichten
vrome clericalen en oud regeeringspersonen
als Méline, toe
Minister Van de Peereboom, de premier
in het Belgieche kabinet, moet deze week
bg 't uiteengaan der rumoerige vergadering
der Kamer, in ons vorig nommer gemeld,
waarbij de socialisten de gemeenste scheld
namen uitschreeuwden om 't kabinet te
treffen dat met nieuwe kiesrechtvoorstellen
kwam, gezegd hebben: „Het beteekent
niets; het is er mee als met de mazelen;
zg moeten uitkomen."
Doch hier en ook in België, doch stellig
meer nog dan in België, zgn het niet de
mazelen die uitkomen, maar de doliigheden
van den haat. Hier toch geldt een ander
gevleugeld woord, een uit de oudheid
Manet alta mente repostum: Nog diep in
't hart zit d' oude wrok!
Nu ten slotte de meerderheid der Kamer
zich om de legeering schaarde, werd een
kamerontbinding voorkomen, een paarden
middel dat allicht de Fransche natie in eene
heete koorts had doen big ven.
Chamberlain, de doodsvgand van de Trans
valere, heeft weer eens een redevoering
gehouden waarin hg allerlei leelijks van
de Transvaalsebe regeering vertelt en zichzelf
en zgn aanhangers met een glans van
lelieblankheid omhult.
Trensvaal heeft 'tnatuurlgk gedaan en
Engeland isdc vredeengel wiens vlekkeloos
zuivere bedoelingen door deze duivels wor
den miskend.
Engeland had, zoo klaagde de minister,
Transvaal er altiji nog onder kunnen hou-
deu door machtsvertoon maar dit machts
vertoon is duur en moet daarom uit zgn.
Nu weer, zoo zegt hg, was Engeland ten
gevolge van „enorme" militaire toerus
tingen van Trausvaal „genoodzaakt" zgn
garnizoenen in Natal en Kaapkolonie te ver
meerderen, wat 500 duizend pond sterling
per jaar kost.
Als de hervormingen, die lord Ripon in
1894 voorstelde, waren aangenomen, zon er
geen inval van Jameson en geen crisis
geweest zgn. De inval bond de Regeering
de handen en belette haar, pressie uit te
oefenen; zg trachtte toen vriendscliappelg ke
betrekkingen met president Kruger aao te
knoopen, maar hare toenadering werd met
minachting beantwoord. Krnger's tegen
voorstellen vormden zelfs geen behoorlgke
inleiding voor een hervorming. Geen wg-
ziging is aannemelijk, die niet aan de Uit-
landers onmiddellijk een eenigszins behoor
lgke vertegenwoordiging geeft.
't Loopt niet enkel over de quaestie
van het kiesrecht, vervolgde spreker, maar
over de monopolies, waardoor de vreemde
lingen benadeeld worden, de weigering te
zorgen- voor behoorlgk onder wgs der
kinderen, en het wangedrag der politie.
Met behulp van zgn fonds voor den
geheimen dienst verzekert Transvaal zich
pleitbezorgers in alle landen. Ten ge
volge van de gebeele houding van Trans
vaal, staan Britannië's naam en de macht
om zgne onderdanen te beschermen, op het
spel. Niet alleen dat de Londensche con
ventie naar de letter is geschonden, ook
de geest der conventie is openlgk geschon
den. Het wanbestuur van Transvaal is
een etterende zweer, diedegeheele atmos
feer in Zuid Afrika verpest.
Hg besloot zgn oorlogszuchtige rede,
welke in overleg met den eersten minister
Salisbury scbgnt opgesteld, met de verkla
ring dat Engeland besloten is krachtig voort
te gaan.
In alle staatkundige kringen wekte deze
rede dè diepste ontroering. En waarlgk
er is alle reden om te onderstellen dat
elke volzin er van een bliksemschicht was,
en men 't gerommel van den donder reeds
hooren kan.
Slechts éen lichtstraaltje verheldert den
donkeren hemelen dat is de liberale
partg die met beslistheid den oorlog afwgst
terwgl hare denkbeelden veld winnen wat
nu weer bleek bij een tusschentgdsche ver
kiezing in een der Schotsche disticten voor
het parlement waar de volgeling van
wijlen den edelen Gladstone met een groote
stemmenmeerderheid gekozen werd.
Hoe Chamberlain, eens de partggenoot
van Gladstone, nit zijn politieke vastigheid
is uitgegleden mag wel hieruit big ken dat
hg iu 1881 de inlgving van Transvaal als
eene frauduleuze dwaasheid hekelde, onver-
eemgbaar, zooals hg zeide, met de eer van bet
Engelsche volken thans
„Karakterbederf" mag wel boven zgne
staatkunde geschreven staan
Nu Spanje vredesloot en zgne Carolinen
aan Duitschland verkocht, had men het
een tijdperk van rast toegedacht.
Doch het is niet zoo.
Strgd van buiten is er niet meermaar
des te heftiger laat de onrust van binnen
zich gelden.
Saragossa is in openharen opstand. Er
vielen vele dooden en gewonden. De staat
van beleg werd afgekondigd. En de tegen
standers in de Kamer trachtten in de bit
terste redevoeringen dit vuurtje aan te
stoken.
In de Belgische Kamer, gisteren ander
maal vergaderd, hebben de socialisten hun
aanval op den persoon des konings herhaald,
