NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
delburg
Derfaife fimrflftnij.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
r
ld. 89. 1899.
Metifftjj 29 Iptif.
DE LIGNY,
GOES.
per 5 ons 10.
ïii per 5 ons 12.
Noordstraat.
tdienst
iddelburg.
Zeilm. vm. 4,50 r.
|1, 11,45; nm. 12.30,
f4.15, 5,10, f5,55,
f.5, 10,15.
aise.
kl
Jtoomboot.
ssterschelde.
VERSCHIJNT
h.kbn maandag-, woensdag- en vrijdagavond.
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel
FEUILLETON.
EEN DROOM.
EDING
1AR MAAT.
ze nieuwste
ugelsclie
PEN 1^.
Deinlsaisons
u afwerking
Ie gegaran-
iterst billijk.
sn Zierikz«e.
zee Sj oor weg Gosi
-Mei.
Van Zierikza®:
'smorg. s midd
)ond.27 6.30 3,30
rrijd.28 7.50
iater.29 7,50
'ond.3G 7,50
7,50
7.50
7,50
6,30
7,50
6,30
11,30
1
2
3
4
5
6
6
7
3,30
3,30
3,15
3.15
3,15
3,15
3,15
laan.
)insd
Voen
)ond.
/■rijd.
'ater.
later. 6 11,30 3,—
ïond. 7 3,15
daan. 8 3,15
linsd 9 3,15
WoenlO 3,15
Dond.ll 3,15
irijd:12 3,15
5ater.l3 3,15
üond.14 3,15
tfaan.15 3,15
Dins. 16 3,15
Woenl7 7,50 3,15
Dond.18 6,30 3.15
Frijd.19 7,50
Vrijd.19 11.30
üater.20 7,50
5ater.20 11,30
6.— 3.15
6,— 3,15
6,— 3,15
6,30 3,15
6,— 3,15
6,30 3,15
7,50 3.15
7,50 3,15
7,50 3,15
7,50 3,15
7.50 3,15
^DIENST
IE VEER—GOES.
Indering van Dinsdag.
Tertrek Veer 's morg,
's avonds 5,uur.
Is morg. 8,37, 's namid.
's avonds 6,30. Des
's morg. 9,'s av
Slot Ostende), 's nam
«DIENST.
Tg (Markt) vm. 5.20
50, nm. f12.35, 1,20
20, f5,15, 6, f7, 7,50
goederen.
IERDAM
jandag) 's morg. 7.u
SERPEN
landag) 's morg. 7.u
I—Mei.
pndag30 'smorg. 3
tg 3 's morg. 10.
|a) nm. 3,25 en 6,20è).
5a) nm. 3,55 en 6,50.
|5 nm. 1,55a) en 4,45.
2,15a) en 5,05.
11,55a 3,25 en 6,20b)f.
2,15a 3,45 en 6,40f.)
Breskens ten hoogste
ingen naar Borsselen
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer i cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel
meer 10 cent.
HE RIJ K.
Wemeldinge, 1 Mei en 2 Mei des
voorm.
lerseke, 3 Mei des namiddags, 4 en
4 Mei.
Kruiningen, met uitzondering van
Hans weert, 5 Mei,
Hansweert, 6 Mei.
KANTOOR
voor
sociale aangelegenheden.
Men verzoekt ons met een enkel woord
de aandacht te willen vestigen op het
Bureau voor sociale adviezendat wij lie
ver kantoor voor sociale aangelegenheden
zagen genoemd.
Aan net verzoek willen wij gaarne vol
doen, want de zaak, die het hier geldt,
is voortreffelijk.
Over de groote waarde van de levens-
vraag dezer eeuw voer Kerk, Maatschappij
en Staat te spreken, zonder bereid te zijn
eeu hand tot oplossing van de quaestie
nit te steken, heeft geen zin.
Men is dan gelijk aan hen, dio aan den
oever der rivier druk over het redden
van drenkelingen staan te redeneeren,
zonder een enkele poging aan te wenden
om den man, die voor hunne oogen dreigt
te verzinken, van een wissen dood te
redden.
Er moet dus iets worden gedaan.
Maar het moeielijke ligt dikwijls hierin,
dat iedereen niet den rechten weg weet
te vinden, die daarbij moet worden inge
slagen.
Door gebrek aan kennis van feiten,
toestanden, wetsbepalingen, kosten enz.
dreigt men dikwijls in de praktijk op
klippen van allerlei aard te stranden.
Vooral ep sociaal gebied komt het op
kennis, degelijke kennis aan. Er maar
op goed geluk in te slaan, gaat aller
minst op dit terrein aan. Met de beste
bedoelingen wordt hier daa niet weinig
bedorvem.
Daarom juichen wij het van harte toe,
dat enkele mannen een ernstige poging
willen wagen, om de gelegenheid ter ver
krijging van kennis, als resultaat van studie
en onderzoek, te vermeerderen.
In navolging van het Buitenland, van
Duitschland en Frankrijk, wil men tot dit
doel een Bureau voor sociale adviezen of
inlichtingen in het leven roepen.
Het voorloopig Bestuur van dit Bureau
behoort tot de „vogels van diverse plui-
Over haar naaiwerk gebogen, liet juf
frouw Duncan haar naald snel door het
goed glijden, toen haar man haar plotse
ling deed opzien bij de onverwachte vraag
„Agnes, gelooft ge aan droomen?" De
toon, waarop deze woorden werden ge
sproken, was zoo haastig en bekommerd,
dat zij moeite had er haar gewoonlijk zoo
kalmen en opgeruimden echtgenoot in te
herkennen. „Wat bedoelt ge Edward
Aan het bestaan er van twijfelt ge toch
niet „Zeker niet, maar gelooft ge dat
ze f ons worden toegezonden om ons te
leiden, en moeten wij dan die aanwijzin
gen volgen?" „Mij du-kt, dat een gehei
ligd gezond verstand alleen dat zal kun
nen beslissen, hernam zijne vrouw, maar
wat scheelt er aan, ge schijnt zoo bekom
merd „Och, bekommerd ben ik eigenlijk
minder dan wel geslingerd omtrent hetgeen
mij te doen staat. Ge moet weten dat ik
van morgen wakker werd onder den
sterken indruk van een droom, waarin mij
werd opgedragen aan den heer Carr de
som van ze» en veertig gulden vijftig cent
(er hand te stellen. Daar de heer Ainaly
mage", met andere woorden: het bestaat
uit mannen van uiteer.loopende politieke
en sociale levensbeschouwingen.
Haast treft men hier het ongelooflijke
aan. Mannen als Mr. Kerdijk, Dr. Alph.
Ariens, J. C. van Marken, Ds. A. S. Talma,
W. H. Vliegen en Dr. J. C. Eringaard
zitten hier voor dit doel broederlijk bijeen.
In dit verschil van richting heeft men
min of meer esn waarborg, dat men bui
ten het terrein der algemeene beginselen
zal blijven, om zich uitsluitend tet de
puur practische kanten van het sociale
vraagstuk te bepalen.
Wat de heeren willen, blijkt duidelijk
uit de ontwerp-statuten, waarin het doel
der te stichten vereeniging aldus wordt
omgeschreven
„a. het verstrekken van gevraagde
raadgevingen ten opzichte van de op
richting, organisatie, leiding en admini
stratie van instellingen en regelingen,
welke ten doel hebben, de maatschappe
lijke positie der arbeiders op eenigsrlei
wijze te verbeteren;
b. het verzamelen en verspreiden van
gegevens omtrent instellingen en rege
lingen, als onder a bedoeld.
c. het vormen van een bibliotheek,
bevattende werken en bescheiden over
het maatschappelijke vraagstuk in zijn
verschillende vertakkingen."
Men wil dus een bureau of kantoor,
dat, zonder aan eenig partijbelang te den
ken, allerlei inlichtingen geeft omtrent
sociale aangelegenheden.
En wat kan daar niet onder vallen
Regelingen betreffende verhoudingen
tusschen patroon en werkliedende noo-
dige gegevens tot oprichting van instellin
gen in het belang der arbeiders modellen,
plannen, waarschuwingen, wenken voor al
len, die practisch willen optreden om iets
goeds tot stand te brengen.
Men wil dus een vraagbaak zijn voor
practische sociale aangelegenheden.
Een voorbeeld. Een patroon wil wo
ningen voor zijn arbeiders laten bouwen,
om hen aan den dikwijls zoo treurigen
invloed van een vosr lichaam en ziel on
gezond verblijf te onttrekken.
Hij weet echter niet welken weg hij
hierbij in het belang der onderneming
moet inslaan, welnu bij schrijft aan het
Bureau en de gegevens, die hij noodig
heeft om zich voor groote teleurstellingen te
vrij waren, worden hem verstrekt.
Een ander voorbeeld. Arbeiders wen-
schen zich aaneen te sluiten tot het he
reiken van een bepaald doel, zeg tot het
in 't leven roepen van een of ander fonds,
maar zij weten niet hoe het aan te leg-
mij verleden week zestig gulden gaf om
die te besteden waar ik het noodig oor
deelde, levert het geld zelf geen bezwaar
op ook vroeg ik God mg toch duidelijk
aan te wijzen hoe ik het gebruiken moest;
maar, in verlegenheid brengt mij de per
soonlijkheid van den heer Carr, die zeker
geen man is om spoedig in geldverlegen
heid te komen, en dan die vreemde som,
daar hij in zulk eeu geval, zeker een
ronde som zon behoeven."
„Ik zou er hem ook nooit op hebben aan
gezien", antwoordde zijne vrouw, maar ik
ben verzekerd dat alles u wel duidelijk
zal worden."
„Ik denk na de thee er maar eens
even heen te loepen, vroeger ben ik toch
met vrij, maar met dat al schijnt het mij
gekkeman's werk, dien winkel binnen te
gaan en eens te onderzoeken of de eigenaar
zes en veertig en een hal ven gulden noo
dig heeft r" En met die woorden verliet
de ijverige stadszendeling het vertrek.
Zeven uur had geslagen, toen hg den
weibeklanten kruidenierswinkel binnentrad
en den eigenaar verzocht te spreken. Vol
gens de dadelijke mededeeling van juffrouw
Carr was haar echtgenoot voor zaken naar
Croydau gegaan, waarop hij met haar een
gesprek aanknoopte en belangstellend naar
gen, daar op den vaak lastigen weg der
praktijk zich onophoudelijk hinderpalen
voordoen.
Welnu, zij richten zich tot het Bureau
voor sociale adviezen met het vriendelijk
verzoek hnn alle inlichtingen van wet-
telijken of flnautiëelen aard te geven, om
schipbreuk lijden te voorkomen, en de
zaak komt tot stand.
En niet alleen patroons en werklieden,
maar ook particulieren, vereenigiugen, ge*
meenteraadsbesturen, kortom allen, die
iets op sociaal terrein tot verbetering
van de positie van den werkman wenschen
te doen, zullen bij genoemd Bureau om
file mogelijke inlichtingen kunnen aan
kloppen.
Zal dit Bureau tot stand komen
Wij hopen het van ganscher harte, om
dat het veel zal kunnen bijdragen voor
een goeden, practischen loop der dingen.
Het antwoord op die vraag evenwel
moet in de eerste plaats gegeven worden
door hen, die mot aardsehe goederen niet
al te karig zijn bedeeld. De jaarlij ksche
kosten worden op 5 a 7 duizend gulden
geraamd, maar men heeft voor het
eerste jaar nog nauwelijks de helft bijeen-
Wij dringen daarom bij onze niet.
onbemiddelde lezers dringend om financi-
ëelen steun aan.
Hier kan iedereen helpen, onverschillig
welke kleur hij van den politieken of ker-
kelijken regenboog draagt.
De sociale arbeid, die het Bureau van
sociale adviezen wil ondernemen, komt
niet een partij, maar alle partijen, heel
Nederland,den patroons zoowelals den werk
lieden, ten goede.
Voor een klein bedrag, minstens f5 als
gewoon lid, kan men zich aanmelden, ter
wijl de contributie voor werklieden- en
daarmede gelijk te stellen vereeniging en
met rechtspersoonlijkheid zeer gering is.
Ook andere rechtspersonen kunnen zich
aansluiten.
Om het geld voor deze zoo nuttige
zaak bijeen te krijgen, worden nu in
onderscheidene provinciën propagandacom-
missiën gevormd.
Verschillende personen van allerlei po
litieke en kerkelijke kleur zijn reeds uit-
genoodigd om straks, door het uitzenden
van circulaires als anderszins, warme be
wijzen van sympathie te vragen en wij
hopen dat die dan niet zullen ontbreken.
Het is betrekkelijk slechts een klein
bedrag dat jaarlijks wordt gevraagd, nog
niet eens 10 duizend gulden. Draagt dus
elke provincie 7 a f 800 bij, dan is de zaak
gezond.
Het zou een schande voor ons land zijn,
als zulk een goed plan om financiëele
bezwaren niet gelukte.
de verschillende huisgenooten vroeg, zonder
echter omtrent de vraag, die hem bezig
hield, iets wijzer te worden, zoodat hg
onverrichterzake naar huis terug moest
keeren.
De nacht, die daarop volgde, gaf in plaats
va:i licht toenemende onrust, waarbij meer
dan ooit die zes en veertig en een halve
gulden hem bezwaarde zoodat hij besloot
den volgenden morgen zoo spoedig mogelijk
van den heer Carr zekerheid te verkrijgen.
Hij vond hem achter de toonbank en zijn
bedrukt gelaat ontlokte de vraag „Vergeef
mij dat ik u eene vreemde vraag doe,
namelijk of ge misschien niet om eene
kleine som gelds verlegen zijt?"
„Hoe komt ge daaraan?" vroeg de
koopman, bleek van aandoening, terwijl
hij bevend op de toonbank steunde, „ik
meende dit alleen mijn vrouw mijn geheim
wist. Nn gij er echter zelf [over begint,
wil ik n alles vertellen. Nog nimmer was
ik in zulke moeilijke omstandigheden
tengevolge van de werkstakingen kan
niemand mij betalen. Daar ik de armoede
der vrouwen niet aan [kan zien, heb ik
langer dan verstandig was op crediet ver
kocht, en mijn nadeeiig saldo is grooter
dan het ooit geweest is.
Een heoge wissel putte Zaterdag mijn
Men spreekt in ons land zooveel van
particulier initiatief en dit is uitnemend
maar men toone nu eens met de daad,
dat zulk een spreken geen ij del geklap is.
Graafschapper.
Adressen nit Zeeland aan de Tweede
Kamer vegen 't leerplichtontwerp zijn ver
zonden uit Axel, Goes, Zaamslag, Ter
Neuzen, Driewegen (gem. Ter Neuzen),
Sluiskil (gem. Ter Neuzen), Wisaenkerke,
Zierikzee, Sluis, Middelburg, Vlissingen,
Vere, Koudekerke, lerseke, Kapelle
Biezelinge, Hoek, Souburg, Grijpskerke,
Kruiningen, Bruinisse, Dinteioord, Bigge-
kerke, Serooskerke, Oostburg, Oud Vosse-
meer, Hontenisse, Hansweert, Ovezand,
's Heerenhoek, Kwadendamme, Biervliet,
Hoedekenskerke, Heinkenszand, Yzendijke,
Aarden burg.
In de aankondiging door N. in de Ne
derlander van 't embryo eener vrij anti
revolutionaire districts-kie8vereeniging te
Middelburg gebruikt de schrijver het beeld
van drie huizen, waarvan twee dat zijn
dan wij en de chr. historische Kiezersbond
afzonderlijk staan en in „weerstands
vermogen tegen den boozen wind der re
volutie" zouden toenemen wanuee.' 't derde
dat van'de vrij-antir. partij, er tusschen
in komt te staan. Hij verwacht dan on
danks wat scheidt „één geheel" en „wat
ons scheidt is b;trekkelijk gering en wat
ons vereenigt hoog gewichtig, ja zoo heilig.
Die hoogere eenheid spreekt uit de pro
gramma's der drie partgen" al „is het
program van den Kiezersbond zoo vaag
dat een bonte schare waaronder velen „die
misschien met volle recht tot het libera
lisme mogen gerekend" er zich om schaar
den. En dit gelat vooral voor Middelburg.
De schrijver meent dat de vrij antire
volutionaire districtsvereeniging in Mid
delburg aan de antirevolutionairen den
zetel niet mag betwisten, maar alleen heeft
te letten met welken candidaat zij komen."
„Gevoel van behoefte aan den steun der
Vrij-Antir. zou allicht op de keuze van den
candidaat invloed hebben."
Wij achten 't den tijd niet om reeds
op deze beschouwingen in te gaan. Om
trent de laatste opmerking van den ano-
niemen schrijver hebben wij reeds iets
gezegd. Laten wij er bijvoegen dat het
gevoel aan behoefte aan den steun der Vrij
Antirev. wel nooit de qualiteit onzer can-
didaten zal bepalen. Onze partij in Mid
delburg staat niet zwak genoeg het
wordt zelfs gaande weg sterker om eeuige
kas uit, en dien, welke ik strakjes ver
wacht kan ik waarlijk niet voldoen. Giste
ren ging ik naar Croydon in de hoop
dat ik aldaar geld beuren zon, maar ook
daar kon niemand betalen, en hoe ik ook
optel, altijd kom ik acht en veertig gulden
te kort en om twaalf uur moet ik betalen."
„Acht en veertig gulden" mompelde Ie
heer Duncan, die over dat verschil van een
daalder maar niet heen kon stappen.
Nu trad juffrouw jCarr naar voren.
„Mange vergeet het geld van de kin
deren." Dat is waar ook Ge moet weten
dat mijne ^vrouw en ik gisteren avond
zeer gedrnkt waren onder deze omstandig
heden, tot nu toe waren wij, die altijd
eerlijk hadden kunnen leven, ja zelf wat
sparen konden, niet aan geldelijke zorgen
gewend, Jie ons des te zwaarder schijnen,
daar wij zeer bevreesd zijn voor schulden,
als Christenen onwaardig. Dit hadden
wij te zamen lang en breed besproken
en meenden, dat onze Hemelsche Vader,
die gezegd heeft „Zijt niemand iets
schuldig", ons gewis uit d^ze moeielijkheid
uitredden zou, des te meer omdat wij ons
nooit aan overdaad hebben schuldig ge
maakt. Toen wij 's avonds, voordat de
kinderen naar bed gingen, te zamen lazen
en baden, legden wij onze zwarigheden
andere partij naar de oogen te zien. zij
zijn overtuigd dat wij 'ter met den meest
positieven candidaat het verste brengen
zullen. Toch zullen wij tegen deze broe
deren wanneer zij meenen niet meer tot
ons te moeten terngaeeren en een eigen
huis betrekken geen onwelwillende houding
aannemen. Dal ligt niet op onzen weg.
Mochten zij echter met den anoniemen
schrijver ia de Nederlander nog drooinea
van een eenerlei beginsel, bij v. onzer partij
en den Chr. Hist. Kiezersbond, en op
grond hiervan een „allegaartje" verlangen
tegen den „gemeenschappelijken" vijand,
laten zij dan dien droom laten varen. De
werkelijkheid is er al te zeer in strijd
mee. De Chr. Hist. Kiezersbond heeft
een program waarin het mees' principieels
artikel spreekt van „de erkenning dat in
het Evangelie van Jezus Christus beginselen
liggen opgesloten die behooren geëerbiedigd
te worden", een vage anti-Calvinistische
formule, waartegen onzerzijds terstond is
geprotesteerd.
De Vrij-Antirevolutionairen zouden der
halve op dit punt grootere geestes gemeen
schap bij hunne buten rechts dan bij h unne
buren links he&ben te zoeken.
De Chr. Hist. Kiezersbond heeft bij de
verkiezingen tegen de antirevolutionaire
partij een vijandig standpunt ingenomen,
wat zij niet doen zon wanneer zijn program
er geen aanleiding toe gaf. De stroom
der revolutie komt dan ook niet tegen
dat huis aan, en het staat ook niet zoo
dicht bij het onze, gelukkig, dat door
den bouw van het Vrij Antir. huis het
blok net aangebouwd zou zijn,
Maar laten wij afwachten en zien de
dingen die komen zullen.
De 19e eeuw, een eeuw van oorlog.
Nu wij weldra aan den levensavond der
19e eeuw staan, herinnert men zich onwil
lekeurig de profetieën, welke de revolutie-
profeten bij haren aanvang deden hooren.
Met de heerschappij van hun beginsel
zou de gouden eeuw van vrede en weivaart
voor de natiën aanbreken.
Eu zie, niettegenstaande die „ontwikke
ling en beschaving" is de 19e eeuw meer
dan eenige andere een eeuw van oorlog
geworden; een eeuw, waarin men bg stroo
men het bloed der verslagenen heeft ge
dronken.
Dit blijkt duidelijk uit dit staatje.
1802. Oorlog tusschen Rusland en Zwe
den omtrent Finland.
1805—15. Oorlogen van Napoleon I tegen
ongeveer geheel Europa (slagen bij onder-
scneidene steden en dorpen).
1830. Fransche expeditie naar Algiers
(verovering van het land).
aan Zijne voeten neer eerst ik, toen mijn
vrouw, waarop ons de last waarlijk scheen
te worden afgenomen. De kinderen ver
wonderden zich ons zoo te hooren bidden en
wg bemerkten, dat zij fluisterend alles
met elkander bespraken. Spoedig daarna
kwamen zij met hunne spaarpotjes aan-
loopen, waarvan zg den inhoud op de
tafel legden. „Vader," zeide kleine Jessie,
„dat is om den Heere te helpen, om u
het geld te geven." Zij was tien stuivers
rijk, Walter het dubbele, zoodat wij nu
juiBt zes en veertig gulden en tien stuivers
te kort komen.
De donkere wolk was al sprekende van
zijn gelaat verdwenen, maar kwam nu met
verdubbelde kracht terug, toen hij [zeide
„Hoe het verder moet gaan, weet ik
niet gedurig herhaalde ik van morgen
bg mij zeiven, dat de zaak in 's Heeren
hand is, maar de uren snellen voorbij en
wonderen gebeuren niet meer."
Nooit had de heer Duncan zoo duide
lijk Gods tusschenkomst gezien en terwijl
hij de bewuste som op tafel legde voor
de oogen van het verbaasde echtpaar, deelde
hg hun met groote vrengde mee, hoe een
feeder Vader voor Zijne beangstigde kin
deren zorgt.
Pniël. Historisch
