NIEU WSBLAD
VOOR ZEELAND.
Jlo. 75.
tóecifag 25 ilaarf.
Dectarfe lanrpng.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
delbnrg.
esterschelde.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
M D 1 E N 8 T.
MIDDELBURG.
Zeilm. vm. 4,50 r.
1, 11,45nm. 12.30,
f4.15, 5,10, +5,55,
5, 10,15.
nise.
g (Markt) vm. 5.20
i0, nm. fl2.35, 1,20
!0,f5,15, 6, f 7, 7,50
goederen.
iDIENST
HE VEER—GOES,
mdering van Dinsdag.
V ertrek Y eer's morg,
's avonds 5,unr.
'smorg. 8,37, 'snamid.
's avonds 6,30. Des
's morg. 9,'g av
Slot Ostende), 'g nam
)RBOOTDIENST
DI
Hulst-Vlake.
ITDIENST.
naar Ylake vm. 5,20
ilsoorden onmiddellij k
n correspondeerenden
I, 2,15, 5,15 unr.
DIENST.
Yalsoorden vm. 7,
iur.
onmiddellijk na aan-
;eveer vm. 9,en
5 unr.
tOTTEKDlM.
rt
m s c h e tij d.
Van Rotterdam:
Dond.23 9.
Vrijd.24 10,—
Zater.25 10.30
Zon. 26 10,30
Maan.27 11,
Ding. 28 11,
Woen29 10,30
Dond.30 10,30
Yrijd.31 10,30
vbhumlav.
irt.
PERDAM
landag) 's morg. 7.u
VERPEN
aandag) 'g morg. 7.n
OTDIENST
pELB.-ROTTERDAM
lart.
Van Van
iddelbnrg. Rotterdam.
8,45
8,45
8,45
8,45
9-
9-
9-
8,45
9-
9,-
9,-
9,-
9,-
9-
9-
OTDIENST
urg en Zierikzee.
ikzee Spoorweg Goes
[aart.
Van Zierikzee:
d 'smorg. s midd
Dond.23 6.— 2.15
Vrij d.24 7,50 3,-
Zater.25
Zon. 36
Maan.27
Dinsd28
Woen29
Dond.30
-Yrijd.31
7,50
7,50
6-
6.30
6,30
6,30
7,50
3,30
3,30
3,30
3,30
3,30
3,30
STOOMBOOT,
tart
ondag 26 'smorg. 9.-
ag 29 's morg. 6. -
35a) nm. 3,255).
!5a) nm. 3,55.
0,20 nm. 1,55.
),40 »,15.
11,55 3,255)
L2,15 3,45.
1,10.
1,40.
ir Breskens hoogstens
6,10 van Ylissingen
gemaakt,
het spoorwegstation
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten vair 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij die zich met I April
a. s. op ons blad wen-
schen te abonneeren ontvangen
de voor dien datum verschijnen
de nummers GRATIS.
H E R IJ K.
Goes wijk E op 25 Maait,
van 's morgens 9 tot 12, 's namiddags van
1 tot 4 unr.
Ook voor Kloetinge en Kattendijke, be
nevens 's Heer Hendrikskinderen en Wis-
sekerke (gemeente 's Heer Arendskerke).
Wolfaartsdijk, 10 April.
Heinkenszand, ook voor 's Heer
Arendskerke, 11 April en 12 April des
voormiddags.
's Heerenhoek, ook voor Borssele
en Nieuwdorp 12 April des namiddags
en 13 April.
Wat er van het Vredes-Congres komen zal?
Ontzaglijk zijn de oorlogskosten in vre
destijd.
En een heusche oerlog kost nog meer.
De Fransch Daitsche oorlog kostte aan
Frankrijk 27 millioen francs per dag bene
vens 2000 miljoen francs voor de eerste
maand.
Zich over dergelijke onverstandige uit
gaven te leeren schamen zij voor de re
geeringen van Europa eene eerste vrucht
der vredesbeweging.
t
De heer Van Houten heelt zijn 2en
Staatkundigen brief het licht doen zien,
en aan 't Leerplichtsontwerp gewijd.
De schrijver verbaast zich over de op
positie die 't wetje vond. Het wetje zelf
is vrij onbeduidend en noch de politieke
constellatie noch de beginselen der oppo
sitie schenen haar aanleiding te geven
hare krachten met die der regeering te
meten.
De regeering heeft het echter anders ge
wild, zegt mr. v. H. Bij de oplegging
der verplichting om de lagere school te
bezoeken heeft ze, blijkbaar zonder veel
nadenken en ook weinig logisch, de ver
plichting gevoegd om een zevende school
klasse te bezoeken, die er niet is. Van
daar natuurlijk verzet van allen, die tegen
de inrichting van zulk een klasse over
wegend vooral financieel bezwaar hadden
en tevens wederopstanding van de moei
lijkheden ten aanzien der verhouding van
openbaar en bijzonder onderwijs, welke
door de wet Mackay tot rust waren ge
komen.
Wat de regeering met dit jaar er bij
beoogt, zegt mr. v. H., begrijp ik niet.
Zeker is alleen dat bij hare wijze van
handelsn de invoering van den leerplicht
zoo goed als onmogelijk werd.
Vervolgens betuigt de oud-minister dat
mr. Borgesius als hij van den molshoop
die deze zaak uit der aard is, een berg
maakt, dien deze Kamer in haren vierja
rigen leeftijd te nauwernood zal kunnen
overklimmen, zich heel wat lastige vrien
den van 'tlijf hondt, die hem anders om
vervulling zijner beloften zouden manen.
En in dien gedachlengang (let op de iro
nie. Red.is 't niet kwaad dat hij nu
het ontwerp niet tot natuurlijke afmetin
gen terngbrengt, maar in de plaats van het
zevende schooljaar een andere rem aanzet (1)
in den vorm van het verplicht herhalings-
onderwijs en door de 93 pagina's tellende
memorie van antwoord.
Het resultaat zal zijn dat de exceptie
„laat, de Kamer eerst den leerplicht afdoen"
gedurende den heelen dunr dezer Kamer
blijft gelden voor alles u>at mr. Borgesiu#
heeft beloofd (1) en waarmee hij niet klaar
kon komen. In alle gevallen kan hij nu
op het gebied van onderwijs alle mogelijke
beloften doen zonder aan hare vervulling
te behoeven te denken.
It. 't volgende deel van zijn brief zegt
de heer Van Houten eenige ketterijen die
aan de oude denkbeelden der conservatie
ven en oud-liberalen der Manchesterschool
ook op 't gebied der vrije school doen
denken.
Oaze plaatsruimte verbiedt ons echter
er nu op in te gaan. Dus later.
Alleen merken wij op dat v. Houten
nu staat waar Borgesius, c. s. in '88 bij de
behandeling der wet Mackay stonden, zoo
dat met recht van hem gelden magniets
begrepen, en niets geleerd, gij stoere zoon
van 'tNoorden!
24 Maart 1899.
Vergadering van den Middelburgschen
Gemeenteraad van 22 Maart 1899.
Aanwezig waren 15 leden (twee vaca
turen, ontstaan door het overigden van
den heer de Stoppelaar en het bedanken
van den heer van Dunne).
Nadat de zitting geopend was, wijdt
de Voorzitter eenige gevoelvolle woorden
aan de nagedachtenis van den te Nizza
ontslapen beerde Stoppelaar; hij somt in
korte bewoordingen op wat Mr. de Stop
pelaar voor de Gemeente geweest is, jhoe
hij steeds zijne beste zorgen en krachten
aan de belangen der Gemeente wijdde,
om tot de slotsom te komen dat hij in
Middelbnrgs annalen steeds in gezegend
aandenken zal blijven. Zijne woorden
worden met applaus begroet.
Hierna leest de Secretaris de notulen
van het verhandelde in de laatste zitting,
welke onveranderd worden goedgekeurd
en vastgesteld, waarna de Voorzitter aan
de orde stelt de volgende punten der
agenda
I. Ingekomen stukken
Daartoe beheoren
a. een schrijven van den heer van
Dunné, waarbij hij ontslag neemt als lid
van den Raad, omdat hij niet met de roe
ping van zijn mandaat overeen kan brengen
dat telkens in geheime zi.tingen van den
Raad behandeld worden belangrijke punten,
zooals nog in de laatste zitting de afstand
aan het Rijk van een gedeelte der Groen
markt c. a., daar hij van meening is dat
zulke zaken in het openbaar moeten be
handeld worden, opdat de Kiezers over
het pro en contra gesprokene kannen oor-
deelen
5. eene missive van Gedeputeerde Sta
ten, houdende goedkeuring der gemeente-
begrooting voor 1899
c. eene missive derzelfden met de ine-
dedeeling dat het der Hooge Regeering
behaagd heeft eene resolutie te nemen,
waarbij bepaald wordt dat het der Ge
meente is toegestaan, de nog resteerende
f 285.000, door de gemeente aan het Rijk
verschuldigd voor den aanleg van kanaal-
en havenwerken, verder, niet zooals pri
mitief vastgesteld in annuïteiten van f 15000
maar in annuiteiten van f 5000 af te lossen.
d. eene mededeeling van B. en W. dat
zij in handen stelden van de Commissie
van Financiën de adressen vanP. van Lan
geraad en J. Broerse om afstand van ge
meentegrond aan het Molenwater en de
Loskaai en ir. die van de Commissie van
Fabricage voorstellen omtrent de schietbaan
en de verandering der wagens, waarmede
de privaattonnen vervoerd worden
e. een request van G. Janssen, waarbij
hij een eervol ontslag verzoekt uit zijne
betrekking van onderwijzer aan school C.
Het laatste sluk wordt gerenvoieerd
om advies naar de (Commissie van Toe
zicht op het lager onlerwijs, en al de
overige stukken worden aangenomen voor
kennisgeving. Bij dat sub c wijst de
Voorzitter er op dat de aflossing der
resteerende 285000, in annuiteiten van
f 15000, dus over 19 jaren, A 3Va van
de Gemeente eene rente zou verderen
van f206000, terwijl do nu vastgestelde
aflossing in annuiteiten van f5000, over
57 jaren a 3Vs aan de Gemeente zal
kosten aan rente f 123000, dus een ver
schil en besparing van f83000, welke
opmerking den heer A. P. Snouck Har-
grouje aanleiding geqft om B. en W. te
bedanken voor de tact- en beleidvolle
wijze waarop zij deze transactie met de
Hooge Regeering hebben tot stand ge
bracht, eene dankzegging waarmede de
overige leden zich door een levendig ap
plaus vereenigden.
II. Voorstel van B. en W. tot verhu
ring van de bovenlokalen van het waagge
bouw aan den garnhoens commandant. j
Het voorstel, strekkend om de boven
lokalen van het waaggebouw weder
evenals in vorige jaren van 1 Mei toten
met 30 September 1899 voor de som van
f50, aan den garnizoens-commandant te
verhuren ten einde daarin militairen de
huisvesten, wordt zonder discussie of
hoofdelijke stemming aangenomen.
III. Bekening plaatselijke gezondheids
commissie 1898.
Deze rekening wordt zonder discussie
tot een bedrag aan entvangsten en uit
gaven van f75.95 vastgesteld.
IV. Nader voorstel van B. en W. tot
uitgifte in recht van erfpacht van gronden
ten dienste van de Israëlitische begraaf
plaats.
B. en W. tot de ervaring gekomen dat
de omschrijving van bet stukje grond
bedoeld bij raadsbesluit; van 16 November
1898 bij de kadastrale opmeting is ge
bleken minder juist te zijn, alsmede dat
door ee i weinig te veel oostwaarts plaat
sen van het hek, dat de Israëlitische be
graafplaats van den Achtersingel afscheidt,
meer ruimte is ingenomen dan bij raads
besluit van 14 December 1859 is bedoeld,
stellen nu voor het besluit van 16 No
vember 1898 in te trekken en een nieuw
besluit te nemen om den grond tot eene
gezamenlijke grootte jvan 450 centiaren,
te rekenen van 1 Januari 1899 tot en
met den 31 December 1958, doch in geen
geval langer wdan de tegenwoordige Is
raëlitische begraafplaats als zoe lanig wordt
gebruikt, in erfpacht uit jte geven tegen
een canon van f 5 per jaar.
Het voorstel van B. en W. wordt zon
der discussie of stem ning goedgekeurd.
V. Voorstel van B. en TV. naar aan
leiding van het adres van J. J. Hendrikse
Hzn. betreffende den toestand van eenige
straten in de gemeente.
J. J. Hendrikse Hzn heeft zich tot den
Raad gewend om eene betere b„straling
te erlangen van de Spanjaardstraat, die
hij bij het snijpunt met de Balans en
Spanjaardstraat 'gevaarlijk en derhalve
onhoudbaar noemt.
Het rekest wordt door B. en W, gesteld
in handen van de Commissie van Fabricage,
die bij haar rapport van 24 Januari jl.
eenige wenken geeft tot verstrating van
een gedeelte der straat, doch bij haar
nader rapport van 21 Februari op haar
advies terugkomt, uithoofde zij van den
gemeentebouwmeester heeft vernomen dat
het riool in de Spanjaardstraat slecht is.
Verstrating zou dus gepaard moeten gaan
met verbetering van rioleering,
Naar aanleiding dier rapporten merken
B. en W. op dat, hoewel de klacht van
Hendrikse niet ongegrond is, de zaak niet
zoo spoedeischend is als de door B. en
W. voorgestelde aanvulling van het riool
stelsel in het algemeen. De verbetering
der rioleering der Spanjaardstraat moet
das aangehouden en daaraan de aandacht
gewijd worden bij het opmaken der be
grooting voor 1900. Zy snellen dus voor
adressant te Kennen te geven, dat op eene
verbetering van de ligging en den aard
der bestrating van de Spanjaardstraat bij
voorkomende gelegenheid zal worden gelet
voor zoover dit met andere belangen is
overeen te brengen.
Dat voorstel wordt thans zonder eenige
bemerking of stemming aangenomen.
VI. Voorstellen van B. en TV. betref
fende aanvulling en verbetering van het
riolennet en het aangaan van een geld-
leening hiervoor.
Zich grondende op een rapport van den
gemeentebouwmeester stellen B. en W.
thans voor, in aansluiting aan de onlangs
uitgevoerde werken, het riolennet verder
te verbeteren, zoodat dan de geheele kom
der gemeente behoorlijk gerioleerd zal zg n
en alle riolen in verbinding zullen staan
met den riool watergang naar Veere, dit
laatste evenwel met uitzondering van het
gedeelte bewesten de Houttuinen begrepen
tuaschen de Zandstraat en het Armeni-
aansche schuitvlot, waarvan de kosten
van verbinding te hoog zouden loopen in
verband met de daarvoor noodige volledige
pompinrichting van groote capaciteit en
het maken van ean zinker in de Zoute-
gracht. O n de kosten te dekken stellen
B. en W. verder voor, tegen eenjaarlgk-
schen intrest van 3LA pCt., van de heeren
J. A. Zip en van Teylingen f 37000 te
leenen, van welke geldleening de aflossing
zal moeten geschieden in de jaren 1933
tot en met 1944 telken jare f 3000 en
f 1000 in het jaar 1945.
De heer TV. J. Sprenger is van oordeel
dat het beter is het aanhangig voorstel
nog uit te stellen; misschien zgn voor de
gas- en waterleiding nog verdere uitbrei
dingswerken noodig, die dan met het
huidige voorstel zouden kunnen worden
gecombineerd.
De heer A. P. Snauck Hurgronje daar
entegen is van meening dat wanneer men
eenmaal a gezegd heeft, men ook b moet
zeggen, hij zal dus voor het voorstel
stemmen.
De heer TV. H. Snouck Hurgronje is het
geheel met den vorigen spreker eens; wij
wisten vooraf, zegt hij, dat na de vroeger
uitgevoerde werken dit voorstel zou volgen.
De heer Heijse vraagt of de d ior den
gemeentebouwmeester genoemde cgfers be
trouwbaar zgn enthans vaststaan, waarop
de heer den Bouwmeester bevestigend
antwoordt.
Hierna wordt het voorstel van B. en
W". aangenomen met algemeene stemmen,
behalve die van den heer W- J. Sprenger.
VII. Bezwaarschriften inkomstenbelas
ting 1898.
Conform het voorstel van B. en W.
wordt zonder discussie goedgekeurd lo.
dat de aanslagen van Giffard en Goedhaart
respeetievelgk in de 5a en 11e klasse
worden gehandhaafd en 2o. dat de-aanslag
van J. de Lange van de 3e naar de 2e
klasse wordt teruggebracht.
De agenda hiermede uitgeput zgnde, wees
de heer Schorer op eenige onnauwkeurig
heden in het stemmental, voorkomende
in de straks gelezen notulen. Hg merkte
het echter alken op om die onnauwkeurig
heden in de te drukken Handelingen te
vermijden.
De heer Brevet vroeg inlichtingen omtrent
het plantsoen dat op den Dam wordt aan
gelegd en de afsluiting van dit plantsoen.
Hij vreest dat er niet veel van terecht zal
komen.
De heer den Bouwmeester stelt deu heer
Brevet gerust, maar eene goede afsluiting
is noodig, wil men niet alles vertrapt zien.
De heer Brevet kan hierin niet met den
heer den Bouwmeester medegaan, hij vreest
dat het zoute water hier der kunst parten
zal spelen.
Bekommert u daarover niet, antwoordt
de heer den Bouwmeesteralles zal worden
uitgevoerd volgens het eenmaal genomen
raadsbesluit. Het gras heeft er tot hiertoe
welig gelierd, nu zullen er zelfs perken
verrijzen met bloemen die tegen zout water
bestand zgn.
Hierna ging de vergadering uiteen.
Het volgende adres is verzonden.
Aan de Tweede Kamer der Sta
ten Generaal.
Geeft met verschuldigden eerbied te
kennen het Bestuur van de „Vereeniging
voor Lager Onderwijs op Gereformeerden
grondslag te Amsterdam, wier statuten
goedgekeurd zijn bij Koninklijk Besluit
van 10 Maart 1890, Staatsblad No. 98;
dat het kennis heeft genomen van het
Wetsontwerp op de invoering van den
Leerplicht, gelijk dit thans in gewgzigden
vorm bg uwe vergadering aanhangig is
dat het, wel vermoedende, dat het ont
werp niet in zgn oorspronkelgken vorm
gehandhaafd zou blijven, niet aanstonds
zijne bedenkingen tegen de oorspronkelgke
voordracht bg U heeft ingebracht, maar
hiertoe thans eerst overgaat;
dat het daarbij niet weuscht te treden
in eene heoordeeling van het geheele ont
werp, maar zich uitdrukkelgk bepaalt tot
datgene wat binnen den kring zgner be
voegdheid en belangen valt
dat het te dien einde als zgne over
tuiging uitspreekt, dat ook zonder dwang
middelen het volstrekte schoolverzuim
hier te lande gaandeweg nu reeds iti die
mate is afgenomen, dat de weinige geval
len, waarin men thans nog op onwil of
slordigheid stuit, geen buitengewone over
brenging van de rechten en plichten der
ouders op de Overheid kunnen rechtvaar
digen
dat niettemin zulk eene overbrenging
in het aanhangig ontwerp plaats heeft,
doordien de O verheid zich hier de bevoegd
heid wil zien toegekend, om aan atie
ouders voor te schrgven, welke regelen
ze bij de schoolopvoedi.ig, en ten deele
zelfs bg de huisopvoeding, van hunne kin
deren, zullen te volgen hebben; en om
gehoorzaamheid aan deze regelen met dwang
af te vorderen
dat het niet de bevoegdheid en de roe
ping van de Overheid betwist, om, waar
werkelijk verwaarloozing van de zijde der
ouders gebleken mocht zgn, ter bescher
ming van het kind tusscheubeide te treden,
maar dat dit in niets een maatregel zou
rechtvaardigen, die het natuurlgke reeht
van alle ouders aantasten en ten deele ver
nietigen zou
dat het dusgenaamd betrekkelijke school
verzuim ongetwgfeld een veel bedenkelij
ker verschgusel is; maar dat tegen dit
kwaad ep geheel andere wijze behoort te
worden opgetreden en dat te meer, waar
de eenvormige bepaling van de schooluren,
waarbg geen rekening wordt gehouden
met de uiteenloopende behoeften van
streek en jaargetijaen, dit kwaad vooreen
groot deel zelve uitgelokt heeft en nog
steeds in de hand werkt
dat het, ook afgezien van het vraagstuk
der beginselen, bezwaar moet maken tegen
de vele nieuwe administratieve bezigheden,
die de Regeering aan alle onderwgzers, en
dus ook aan die van de Bgzondere Scho
len, wil opleggen, daar deze bezigheden
noodzakelgk een tgdverlies zullen veroor
zaken, dat óf krachten aan het onderwijs
ontrooft, óf buiten schooltgd noodzaakt
tot het waarnemen van onbetaalde
diensten
dat de goede verstandhouding, die thans
op zgne echolen tusschen het onderwgzend
personeel en de ouders der schoolgaande
kinderen bestaat, dreigt verbroken te wor
den, indien de hoofden der school genood
zaakt worden tegen de ouders op te treden,
in hetgeen tot een strafprocedure leiden
kan
en eindelgk dat het zeer ernstig bezwaar
heeft tegen het invoeren van het herha-
lingsonderwgs bg dwangmaatregel voor
aile kindereu van omstreeks hun twaalfde
jaar tot hun zestiende jaar en zulks om de
navolgende redenen
lo. Dat dit oorzaak zal worden, dat de
jongens en meisjes van dien ieeftgd ge
durende meerdere avonden in de week,
en mogelgk ook in maanden als de zon
reeds te vier uur ondergaat, over straat
van hun woning naar het schoollokaal
moeten gaan, om op een zeer laat uur van
de school huiswaarts te keeren dat de
meeste ouders niet bij machte zijn hunne
dochters van 15- en 16-jarigen Ieeftgd
naar school te doen begeleiden of van de
school af te doen halen, en dat het strgdt
met alle beginselen van zedelgke opvoeding,
nagenoeg alle meisjes van zulk een Ieeftgd,
onder zulke omstandigheden, op zulk een
uur, alleen over straat te laten gaan;