NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- HISTORISCH Oe eeuw der vloeibare lucht. Ho. 74. 1899. Dertiende fflorgang. Dotufetifag 28 flaati VERSCHIJNT G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Het Wetsontwerp op den Leerplicht. FEUILLETON. elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,025. UITGAVE VAN EN van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent. Familieberichten van I 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Zij die zich met I April a. s. op ons blad wen- schen te abonneeren ontvangen de voor dien datum verschijnen de nummers GRATIS. H E R IJ K. Goes irgk D op 23 Maart, E 24 en 25 telkens van 's morgen» 9 tot 12, 's namid dag» van 1 tot 4 uur. Ook voor Kloetinge en Kattendijke, be nevens 's lieer Hendrikskinderen en Wis- aekerke (gemeente 's Heer Arendskerke). Wolfaartsdijk, 10 April. Heinkenszand, ook voor Heer Arendskerke, 11 April en 12 April des voormiddag». 's Heerenhoek, ook voor Borssele en Nieuwdorp 12 April de» namiddag» em 13 April. VI. De wet zegt (artikel 9) dat ouders geen vrijstelling van den leerplicht kunnen doen gelden, zoolang zij niet aan den bur gemeester hebben kennis gegeven voor welk kind en op welken grond zij moe iten aanspraak op vrijstelling t» mogen maken Bij die mededeeling aan den burgemees ter moet ook eene „verklaring" worden gevoegd. Zie artikel 10. Artikel 10 bevat de gunstige bepaling dat vrij zijn om hunne kinderen van school te houden allen die binnen 45 mi nuten van de school wonende, verklaren tegen het onderwijs op die school overwe gend bezwaar te hebben. Deze bepaling is tot zekere hoogte een concessie aan prinoipiëele tegenstander» der openbare school. Ware het nu niet de beste weg om d»nzulk»n een eenvoudige mondelinge verklaring te doen afleggen dat zij hun kinderen om die reden niet of aiet meer op school wenschen te hebben Men zou 't zoo zeggen. Doch deze wet houdt van omslag en omsla ohtigheid. Professor E. Tripier, te New-York, moet er in geslaagd zijn lucht in groote hoe veelheden vloeibaar te maken en hij heeft met zijn vinding in het openbaar proeven genomen, welke alle aanwezigen in spra- kelooze verbazing brachten. Professor Tripier neemt, volgens de „English Mechanic", bijv. een kwart liter vloeibare lucht en giet die in een gewo nen tinnen theeketel, waarop de vloeistof in den, in de vrije hand gehouden ketel, spoedig begint te koken. Er is krachtsin spanning noodig om het deksel vast te hsuden op den ketel, waaruit de stoom in dichte wolken uitwijkt. Die damp stijgt evenwel niet omhoog, maar valt als lood naar den grond. Wanneer de ketel nu geplaatst wordt op een aantal gasvlam men, dan springt de inhoud met kracht er uit, tot tegen den zolder en valt het vertrek met massa's sissenden damp. Als eindelijk de ketel schijnt te moeten smelten, steekt Tripier zijn hand in het «toornende vat en haalt er eenige stuk ken ijs uit te voorschijn, tot groote ver bazing der toeschouwers. Dan neemt hij den ketel van de gasvlam en keert hem ommen ziet dat hij volkomen droog is, ofschoon de ontwikkeling van den damp nog niet gestaakt is en dat de bodem met een laag ijs bedekt is. Hoe meer hitte het vuur geeft, des te dikker wordt deze ijslaag, die wit is als porselein en hard De verklaring moet ten eerste schrifte lijk zijn; ten tweede bij den arrondisse ments-schoolopziener bezorgd worden; ten derde door dezen geteekend zijn. Heeft deze haar geteekend dan komt de zaak wel in orde. Maar zoo hij zijn me dewerking weigert dan krijgt de vader die de moeite nam de schriftelijke aanvraag te schrijven en te bezorgen, de aanvraag terug en moet dan met zijn aanvraag en een ander door hemzelven opgemaakt schrijven er bij naar den districts-school- opziener. Bij dezen gaat hij in hooger beroep. Hij beslist binnen drie weken en geeft daarvan aan den belanghebbende kennis. Wij zien niet in dat vele gemoedsbs- zwaarden van deze concessie gebruik zullen durven maken, Dat op sohrift stellen van hun klacht, afgedacnt van de moeite van schrijven of stellen, heeft bezwaren met 't oog op den hoofdonderwijzer op 't dorp, den vriend der familie misschien wel, wiens onderwijs men rechtstreeks niet durft aanvallen. Dan die kans dat de arrondissements- en daarna de districts-schoolopziener 's mans bezwaren ongegrond verklaren, waardoor al zijn geschrijf en geloop tevergeefs waren, zal ook velen afschrikken om met de zaak door te gaan. En wanneer dan strak» blijkt dat slechts weinig huisvaders van dit recht hebben gebruik gemaakt, zal een partydige of oppervlakkige statistiek straks triomfantelijk constateeren dat de gemoeds bezwaren tegen 't openbaar onderwijs zoo vele niet zijn. O ja, indien alle huisvaders zelfstandige, onafhankelijke, moedige mannen waren, wij zouden niet aarzelen deze consessie met beide handen voor hen aan te grijpen. Doch helaas, hoe velen, ook bij hunne groote liefde voor het Christelijk onder wijs, missen den moed of vreezen met reden de gevolgen van een daad, die indruist tegen de gevoelens van de grootste dorpsheeren bij wie of voor wie zij wer ken en van wie zij maatschappelijk afhangen. En dan, wanneer de schoolopzieners in ons land voor de groote meerderheid van een politieke richting zijn, die de openbare school in 't gevlei komtof aan 't type- Meerkerk herinneren die de bezwaren tegen de openbare school onjuist en de openbare school de school der toekoms t als staal. Tripier liet het ijs in den ketel een half uur naast een roodgloeiende kachel staan, zondsr dat het eenige neiging toonde om te smelten. Alle begrippen, alle voorstellingen zijn hier verkeerd. De vloeibare lucht, die er geheel als water uitziet, is iets geheel andershet ijs, zuiver en mooi als kristal, heeft ge heel andere eigenschappen en dat is, zoo als wij gezien hebben, met den damp het zelfde geval. De verklaring daarvan is, dat dit alles geschiedt bij een temperatuur, waarbij het klimaat van de Noordpool een soort hitte der hondsdagen is. Met geen der gebruikelijke thermometers kan men deze temperaturen meten, want kwikzilver en alcohol zouden onmiddellijk bevriezen. Wie slechts tien seconden zijn vinger in deze vloeistof hield, zon dit lichaamsdeel even zeker kwijt zijn als wanneer hij hem dienzelfden tijd in het vuur had gehouden, want de vloeistof heeft een temperatuur van 450 graden Fahrenteit onder nul. Hoe die vloeistof verkregen wordt Tripier neemt gewone atmospherische lucht zooals ieder bewoner van New-York ze op straat inademt en perst deze jsamen met behulp van een steomluchtpomp van 50 paardenkracht. De druk wordt zoo lang voortgezet, tot hij is aangegroeid tot dui zenden ponden per vierkanten duim. Men kan zioh een denkbeeld van deze drukking vormen, als men zich wil voorstellen dat alle lucht, aanwezig in een groote kerk, geperst werd in een stalen cylinder van éen liter inhoud. Nu wordt die stalen cylinder verhit, waardoor de inhoud zich uitzet en onder nog sterkere drukking vindt, zeg zelf lezer of er dan reden is om van de zijde dezer heeren krachtige medewerking te mogen verwachten. Wanneer 'tden schoolopziener blijkt dat het kind op de school of een der scholen waartegen bezwaar gemaakt wordt, ge plaatst is geweest en hij overtuigd is dat geen ernstig gemoedsbezwaar aanwezig is, dan mag en moet hij de aanvraag af wij zen. Wij kunnen begrijpen dat er wel eens ean enkele maal een huisvader gemoeds bezwaar zal veinzen om zich aan zijn ver plichting ts kunnen onttrekken. Maar waarom moet, ter wille van deze mogelijk heid, nu elk huisvader onder verdenking van veinzerij gebracht De schoolopziener moet overtuigd zijn dat hier geen gemoedsbezwaar is. Hij zal die overtuiging stellig moeten opdoen bij den betrokken onderwijzer. En die is beschuldigde, partij in de zaak. En tegenover een kind. Is dit billy k? Zal in de meeste gevallen den klagenden va der al niet dadelijk om de ongegrondheid zijner klacht het zwijgen worden opge legd En wanneer deze, ook zonder bepaalde feiten te noemen, van meening veranderde en in de consciëntie overtuigd werd dat de richting der openbare school hem voor taan belet zijn kind aan haar toe te ver trouwen, mag hij dan zijn bezwarsn niet indienen, en moeten die gemoedsbezwaren maar terstond voor gehuicheld worden ge houden, enkel omdat de schoolopziener ze niet ziet Wat soort mensch is deze dan wel dat hij over de juistheid van gerezen gemoeds bezwaren oordeeien zal? Is hij gedachtenlezer of is hij menschen- kenner meer dan eenig ander mensch dat hij daartoe in staat zou zijn? Tegen 't recht van beslissing naar zijn subjectieve opvatting dienen wij ook zelfs den ongeloovigen huisvader, gesteld hij kreeg tegen 't christelijk openbaar onder wijs in zijne gemeente bezwaar, ernstig te verdedigen. Ook van dergelijke gevallen geldt: Laat de overheid liever met een eenvoudige verklaring genoegen nemen. Dit heeft althans op de dorpen geener lei bezwaar. Daar kennen de menschen elkaar, en de autoriteiten kennen de men schen op 't dorp van groot tot kleinzij komt, tot zij eindelijk in vloeibaren toe stand overgaat en in een vat druppelt. Dit alles geschiedt door een machinerie, welke door een handbeweging in werking wordt gebracht. Zet men de bewerking echter verder voort, dan gaat de vloeibare lucht over in bevroren lucht, waarvan een stuk in onze hand dezelfde uitwerking zou hebben als een witgloeiende ijzeren stang. Hoe hemelsbreed dit schijnbars ijs ver schilt van bet gewone ijs zal uit een paar voorbeelden blijken. Het gewone ijs heeft een temperatuur, die 344 graden Fahrenheit hooger is dan die van vloeibare en 400 hooger dan van bevroren lucht. Wanneer men in den ketel met vloeibare lucht een stuk ge woon ijs werpt, begint de inhoud ais razend te koken. Wanneer men een glazen buis vol vloei bare lucht plaatst in een vat water kookt de lucht onmiddellijk over terwijl zich rondom de buis een vaste ijsmassa vormt. Ook dit ijs is veel kouder dan gewoon ijs eu zoo hard als staal, maar toch nog verscheiden grader warmer dan de vloei bare lucht. Tripier nam een koolspits, zooals inde electrische lampen gebruikt wordt, verhitte die tot een temperatuur van meer dan 2000 graden boven nul en bracht die in de nabijheid der ijsmassaaan het einde der koolspits vertoonde zich onmiddellijk een vlam, te voorschijn geroepea door de zuur stof, welke ziob in het ijs bevond. Tus- schen het ijs en de koolspits bestond een temperatuursverschil van ongeveer 3300 graden en toch was van de ijsmassa niet het geringste stukje gesmolten. Een half kunnen derhalve best in staat geacht worden de verklaring in ontvangst te nemen. Niet dat wij dan ons ideaal zouden ver kregen hebben. Die geheale verplichte verklaring stuit ons tegen de borst. Niemand ter wereld toch heeft het recht van een huisvader een schriftelijke verklaring te vorderen wanneer hij door zijn kind aan zekere school toe te vertrouwen on trouw vreest aan zijne doopsbelofte van het kind te zullen doen onderwijzen in de leer des Ouden- en Nieuwen Testa ments welke in de Christelijke kerk waartoe hij behoort, geleerd wordt. Zulk een vader staat alleen bij God in rekening en zijn mondelinge verzekering in geval van navraag behoorde voldoende te zijn. Iedere concessie op 't standpunt van den wetgever, is en blijft op 't standpunt van den Cbristenhuisvader nog een schreiende dwang. Wij kunnen 't best hebben dat men ons op dit punt niet begrijpt, of ons verdenkt den schoolstrijd te willen voortzetten. Eene secte die overal wedersproken wordt, zullen wij altoos blijven. Maar wij wenschen zoolang mogelijk te blijven roepen, tot ons eindelijk recht ge schiede, dat deze last onzen Christenhuis- vaiers worde bespaard en dat toch nie mand geroepen tot hunne voorlichting hun eenige concessie opdringe, onder voorspie geling dat nog meerdere volgen zullen. Heeft de wetgever eenmaal de dwang- bepalingen er door, dan kan 't andere wach ten en eene nieuwe meerderheid komt de wet op menig punt net zoolang verscher pen tot alle oonsessies er uit geschrapt zijnen wij met banden en voeten gebon den liggen in de macht van Vader Staat. De vooruitstrevende liberalen, ook zij die neg 't dichtst bij de oud liberalen staan Zelvelder heeft 't dezer dagen te Goes duidelijk uitgesproken rekenen op niets zoo sterk dan om de leerplicht wet, zoo zij maar eenmaal aangenomen is, na een volgende Kamerverkiezing onder een nog rooder meerderheid en dito minis terie op menig punt te verscherpen. Ons Christenvolk zou de argloos zelf gekozen geeselen voor schorpioenen moeten inruilen en met u, bij u en zonder u, zouden de heeren een stelsel in malkaar unr later raakte een der toehoorders het ijs aan en de mass* was toen nog zoo kond dat de man een gevoel in zijn vingers kresg, alsof hij ze in hel scherpste salpe terzuur had gestoken. De vloeibare lncht heeft, wanneer zij door wolken van stoom uit de machine drup pelt, de kleur van melk. Tripier verzam lt die druppel» in een vorm, welke gebruikt wordt voor het maken van ijs, dat aan tafel gegeten wordt. Dan neemt hij een atuk ys en doopt het in de vloeistof wslke onmiddellijk begint te koken en het ijs verliest zijn „warmte" zoo plotseling, dat het los wordt als zaagsel. Men kan zonder gevaar de hand een oogenblik in de vloeibare lucht houden, maar ook niet langer dan een oogenblik. Wie het eenige seconden deed zou zijn hand even goed kwijt zijn als wanneer hij haar in gesmolten ijzer had gestoken. Trekt men de hand echter snel terug, dan druppelt de vloeistof er af, alsof het kwikzilver was. Men kan het vijfde deel van een liter vloeibare lucht over hat fijnste zijden kleed uitstorten, zonder dat zij het geringste spoor achterlaat. Ook de ontwikkeld wordende dampen hebben, zooals reeds opgemerkt is, zonder linge eigenschappen. Zij zijn niet heet, maar ijskoud zij stijgen niet omhoog, doch vallen op den grond. In gewone omstandigheden is de vloei bare lueht niet gevaarlijkmen kan er zelfs met een sigaar of een brandende lu cifer dicht bij komen. Maar giet men een kleine hoeveelheid op een stuk katoen en steekt men dat in brand, dan heeft er een hevige ontploffing plaats. zetten en doodry ven, dat de absolute Staats macht over u en uw kind voor goed vestigt. Slot volyt. a e De Standaard heeft zich gestooten aan onze asterisk naar aanleiding van de Veendamsche verkiezing; sn concludeert uit 't geen wij schreven dat wij de Stan daard valsch beschuldigden en een pluimpje gaven aan Vaderlander en Nederlander. Indien de geachte redactie dit uit ona stukje heeft kunnen lezen, verklaren wy gaarne niet te kunnen schrijven. In afkeer van de politiek van De Va derlander doen wij ^oor geen enkel goed- antirevolutionair onder. En aan de Stan daard hebben wij toen wij schreven xelfs niet gedacht. Wij maakten de algemeen» opmerking aan antirevolutionairen, waartoe wij oek de vrij antirevolutionairen rekenen, dat zij elkander niet op kleinigheden badden te vervolgen. Een opmerking toch daor de Standaard in den loop der jaren her haaldelijk gemaakt. Ook hare veronderstelling dat wij een anti-sociaal allegaartje willen bijeen trom melen is ten eenemale onjuist. Daartoe heeft de Zeeuw nimmer aanleiding gegeven. Wij deden niet anders dan wat dr. Kuyper op 't sociaal congres en de Stan daard bij zoo menige gelegenheid gedaan heeft, alle christenen en met name da antirevolutionairen oproepen om den stryd onderling te staken en de oogen te openen voor het in vergelijking met dat waarop men ons (en soms wederkeerig) bestrijdt, zeer groote gevaar der sociaal-democratie. Wij dachten bierbij aan de rede van mr. Th. Heemskerk op een onzer jongst gehou den party dagen. Geen andere leus bezielde ons by dezen oproep dan deze calvinist of socialist. Een leuze die een antirevolutionair blad toch wel niet telkens zal behoeven te herhalen Het spijt o.is te moeten aanmerken, wat wij reeds bij andere gelegenheden het voorrecht hadden te mogen doen, dat ook deze afstraffing uit Amsterdam door ons niet verdiend was. Zij toont haar vernielende kracht, zoo dra men haar mengt in alcohol of tsr- pentijn. Professor Tripier giet een kleiae hoe veelheid in een lange koperen buis, die hij stevig sluit met een houten prop. Na een halve minuut wordt die prop met den knal van een kanonschot weggeslagen. Kort geleden werd een klein stukje ka toen, dat een kind juist tussehen duim en vinger kon houden, met vloeibare lucht gedrenkt, in een twee duim wijde koperen buis gestoken en in den tuin achter het laboratorium van den professor neergelegd. Toen raakte men het aan met een brandende lucifer, die aan een langen stok bevestigd was. Er volgde een ont ploffing, welke niet alleen de buis deed springen, maar zelfs een stuk uit den ach termuur sloeg en de gansche omgeving deed schudden alsof er een aardbeving was. Eens viel een lucifer toevallig op een bevroren massa vloeibare lucht en alcohol en veroorzaakte eene ontploffing, wslke een half dozijn mannen in de nabijheid tegen den grond wrerp en de tafel tot splinters sloeg. De huid der mannan was als met splinters glas bezaaid; later bleek dat het geen glasspinters waren, maar splin ters van den bevroren alkohol. Uit dergelijke feiten maakt professor Tripler de gevolgtrekking, dat de vloeibare lucht behoort tot de meest sterke ontplof fingsmiddelen en dat zij dientengevolge ook een geregelde mechanische kracht kan uitoefenen, welke die van stoom en elee- triciteit overtreft. Telegraaf.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1899 | | pagina 1