NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ho. 65. 1899.
3)oatCect£ag ilaati
Herftmde Jaargang,
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Buitenlandsch Overzicht.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij die zich met I April
a. s. op ons blad wen-
schen te abonneeren ontvangen
de voor dien datum verschijnen
de nummers GRATIS.
s
Volgens het verslag in de dagbladen
heeft een der lekende Katholieke kam
pioenen voor't leerplichtontwerp, de heer
mr. S. J. Visser, o a. in een vergadering
der afdeeling Roisendaal van het (openbaar)
Nederlandsch Onderwijzersgenootschap een
rede voor dit ontwerp gehouden en eene
motie uttgelokt welke werd aangenomen,
aldas luidende
.,De vergadering gehoord hebbende de
inleiding, Bpreekt in beginsal de wensche-
lijkheid uit dat in Nederland zoo spoedig
mogelijk een wet op den Leerplicht tot
stand komt."
Dat in beginsel ook Rome naast de Re
volutie strydt voor dwang en tegen de
vrijheid, zal wel niemand verwonderen
al had zoo menige „priesterlijke" uitspraak
der laatste jaren ons met het tegenoverge
steld vermoeden vortronwd gemaakt.
Maar dat men van Roomsche zij er niets
om geeft den schresuwers van '97 in 't
gevlei te komen, die, schermend met ban
vloek en moordschivot, Rome den groot-
aten afbreuk deden bij de kamerverkie
zingen, is ons een raadsel dat wij niet
kunnen oplossen.
Of Goeman Borgesius lachen zal
Hij en de zijnen hebben 't goede volk
eerst met Rome als boeman gebruikt om
zich de meerderheid te verschaffen. Thans
is Rome weer hun bondgenoot, of erger
nog hun spits om 't land voor hen te
veroveren.
Zoo komt het onredbare leerplichtont
werp er door desertie uit 't kamp der
tegenstanders ten laatste misschien nog
florissant door.
Met de samenstelling der commissiën
van toezicht op het lager en middelbaar
onderwijs zjjn de gemeenteraden die het
voorrecht hebben „liberaal" in hun meer
derheid te zijn, over 't algemeen zeer par-
ty dig.
In den regel bestaan de bedoelde com
missiën uit liberalen.
Dit is vooral wat de samenstelling der
CommissiëB voor) het lager onderwij» be
treft, zeer stuitend. En het is goed. dat
de antirevolutionaire gemeenteraadsleden
te juister tijd over deze grievende achter
uitzetting hunner geestverwanten eens hun
ongenoegen uitspreken.
In den gemeenteraad van Terneuzen
wasrin de antirevolutionaire minderheid
slechts een lid minder telt dan de liberale
meerderheid, en deze laatste slechts de
oppermacht heeft ten gevolge van een
sterfgeval en een tijdelijke verdeeldheid
bij de antirevolutionairen, heeft dezer dagen
de benoeming van een schoolcommissie plaats
gehad.
Een der tooagevende liberale raadsleden
had met behulp van het liberale dage-
lijksch bestuur een vijftal mannen „gezocht"
en bereid gemaakt om in dit college
zitting te nemen. Hun keuze was gevallen
op vier liberale heeren en den pastoor.
Reeds lang te voren had een antirevo
lutionair raadslid de heer Moes zijn
liberalen collega gewaarschuwd dat hij
ook een voorstander van 't gereformeerd
bijzonder onderwijs zoeken zouen voor
de stemming wees hij nogmaals op de
onbillijkheid om nu vier liberalen, schoon,
natuurlijk, met den pastoor, voorstander
van Roomsch bijzonder onderwijs als
trekkracht of oogenverblinder er bij, ter
benoeming voor te dragen.
Natuurlijk benoemde de liberale meer
derheid de vijf voorgedragenen en liet
de minderheid mei baar èénen candidaat,
den voorzitter van 't bestuur der bijzondere
school, in deno steek.
Dit is in onze oogen machtsmisbruik en
stuitende partijdigheid.
Men vergete toch niet dat in Ter Neuzen
twee bloeiende Christelijke scholen zijn;
dat de commissie van toezicht op het
lager onderwijs zich ook met de school-
opvoeding heeft te bemoeien en dat er
ook in Ter Neuzen verschillende ontwik
kelde Christenen zijn die in zoodanig een
schoolcommissie een goed figuur zouden
maken.
Het is, helaas! nog altijd gelijk de beer
Lohman het vry-antirevolutionair ka
merlid reeds in 1875 in zijn Gezag en
Vrijheid (blz. 227) schreef:
„(Men moet) aan de natuurlijke bescher
mers der kinderen de verantwoordelijkheid
teruggeven welke men thans opdraagt aam
de leden van gemeenteraden, die mesren-
deels van paedagogie, noch door ervaring
noch door studie eenige kennis bezitten.
Kiezers die de noodige veerkracht missen
om de scholen te bekostigen die zij voor
richzelven de beste achten, zij zijn het
aan wie in werkelijkheid het oordeel over
de opvoeding van onze eigen kinderen
wordt overgelaten
Aan de regeering is officieel geseind
dat de gernchten omtrent Toekoe Oemars
dood zich bevestigen.
Men weet zelfs al den datum zijner be
grafenis 19 Febr. en de plaats van
vestiging zyner weduwe te noemen.
Verwacht mag derhalve dat wij nu vele
moeielijkheden te boven zijn.
Natuurlijk blijft oppassen de boodschap.
De Atjehneezen zullen altijd een krijgs
haftig, goed geoefend en gewapend, vader
landslievend volk blijven, dat in eiken
Nederlandschen soldaat een indringer ziet,
zelfs tegen de moeielijkbeid eener
guerilla niet op zal zien en gedekt is door
zijn, alleen hemzelven bekend en dienstig,
binnenland.
Alsdan, als Dan, zou 't wel eens in
't eind blijken te zijn „«ene adderslang ne
vens het pad, bijtende ds verzenen des
paards,dat zijn rjjder achterorer valle". (Ge
nesis 49 17).
Moge het Nederlandsche leger en 't Neder-
landsshe gouvernement dan bljjken te zijn
als Gad omtrent wien zijn vader profe
teerde dat een bende hem zou aanvallen
maar hij baar aanvallen zou in 't einde.
(Genesis 49 19).
Door wijlen den heer J. P. Visser te
Leiden, is een legaat vermaakt van f 1000
aan de Chr. school aan de Middelstegracht
en een van f500 aan de Chr. school aan
de Pieterskerkgracht, beide aldaar.
Dergelijke berichten hopen wij voortaan
meer op te nemen, teneinde daardoor de aan
dacht onzer vermogende lezers te vestigen op
de groote behoeften der christelijke scholen
in onze provincie en bun te verzoeken
och gedenkt ook het christelyk onderwijs
in uw testament.
Wanneer gij ter keuze van den juisten
naam u in 'tgeheim tot een vriend der
scholen in uwe woonplaats wendt, zal
die u zeker de beste inlichtingen willen
verschaffen.
Vele huismoeders zien er tegen op erw
ten of boonen te koken, dewijl niet alle
huisgenooten er van gediend zijn, en zij
zeiven ze ook niet lusten.
Dat is jammer.
Erwten en boonen tooh hebben groote
voedingswaarde.
In vet vleesch zit 10 procent eiwit en
45 procent vet.
In mager vleesch zit 18 procent eiwit
en 6 procent vet.
In erwten zit 22Va procent eiwit, 2 pet.
vet en 52Vs procent zetmeel.
In boonen zit 25 procent eiwit15 pro
cent vet en 46l/2 procent zetmeel.
In linzen zit 23Vs procent eiwit, 2 pro
cent vet en 52Vs procent zetmeel.
In tarwe zit 12 procent eiwit en 1,7 pet
vet (en 70 pet. koolhydraten).
=f.In vette kaas zit 29 procent eiwit en
30 procent vet.
In magere kaas zit 35 prooent eiwit en
8 procent vet.
De voedingswaarde in getallen eiwit
voor 4, vet voor 3 en zetmeel voor 1 ge
rekend, is aldas:
Vette kaas 206; Vet vleesch 175 Ma
gere kaas 164Linzen 152VsBoonen
151; Erwten 148Vs; Mager vleesoh 90.
De cijfers ontleenden wij gedeeltelijk
aan een statistiekje van den heer Bertels
van de Biesea.
Door den minister van Oorlog is een
wetje voorgesteld, om de achterdeur door
welke volgens het plan „Coolen" de plaats
vervangers in strijd met den geest der wet
werden binnen gelaten, zoo stevig te gren
delen, dat niemand dergenen, die door
loting tot het dragen der wapenen is aan
gewezen, zich aan den persoonlijken dienst
plicht zal kunnen onttrekken.
Met uitzondering van enkele R. Katholie
ken wordt dit voorstel door alle staatsparty en
toegejuicht. We wenschen de billijkheid
van dit wetsvoorstel niet te bespreken maar
alleen maar te vragen: Waarom duidt
men den R. Katholieken toch zoo euvel,
dat zij in hnn belang gahrnik maken van
een dubbelzinnig wetsartikel? Waarom
moet hun direct de pas worden afgesneden,
terwijl de libsralen hetzelfde doen ten
opzichte van de wet op het lager On-
derwjjt?
Wat toch geschiedde te Middelburg en te
Goes toen eenige jaren geleden de ry kssubsidie
voor de H. Burgerschool voor meisjes
werd ingetrokken? Met een scherpzinnig
heid gelijk aan die van dea heer Coolen
wist men spoedig de wet op het lager
onderwijs toe te passen op deze middelbare
sehool.
Slechts naamsverandering was voldoende.
De school zou voortaan heetenschool
voor m. u. lager onderwijs; de leeraressen
werden verdoopt in vak-onderwijzaresien,
maar overigens bleef alles hetzelfde. Men
kan alleen op zekeren leeftyd en na een
toelating tot deze „lagere school" worden
toegelaten; bij vacatures worden onder
wijzeressen opgeroepen voor bepaalde vak
ken en op tractement gelijk aan die bij
het middelbaar onderwijs. Zoodoende blijft
het karakter der school die van een mid
delbare maar do Staat geeft krachtons de
wet op het lager ouderwijs 30 vergoeding
der kosten.
Zou het geen tijd worden deze achter
deur ook een» te grendelen door een wij
ziging der onder wij s wet, waarbij duidelijk
omsahreven werd wat lager onder wijs is?
Vervolg van H Maandag no.)
Hongarije heeft zijn nieuwe ministerie.
De Keizer-Koning nam noode afscheid van
den oud premier Banffy en zijn ambtge-
nooten. De nieuwe premier is Coloman
Szell, die ook reeds vroeger aan het hoofd
van een departement heeft gestaan in het
liberale ministerie Tisza. Hij voerde steeds
een heftige oppositie tegen 't thans afge
treden ministerie, niettegenstaande het uit
zijn geestverwanten bestond. Hij achtte
het eohter een ramp voor 't land. Deszelfs
val was zijn werk, en zoo zat er voor
hem niets anders op dan het op te volgen.
De tijd zal leeren of hij de gewenschte
hervormingen brengt die de Hongaren met
hun ouden Koning verzoenen.
De Eransche regeering heeft haar gele
genheidswetje er in den Senaat niet zoo
gemakkelijk door gekregen als in de Kamer.
Vele leden uit alle partyen voerden
oppositie. De aanvoerder der oppositie,
ook in de commissie die tot aanneming
adviseerde Bérenger werd luide toe
gejuicht, toen hij de regeering hare plot
selinge, ongemotiveerde frontverandering
verweet en haar toegeven aan de Beaure-
paires en Déroulèdes. Men toont zich, zoo
klaagde hij terecht, uiterst streng tegen
de burgerlijke justitie, maar zeer duldzaam
tegenover de militaire.
Toch besloot de raad nog met kleine
meerderheid in beginsel voor de aanne
ming te stemmen,
Het is haast niet denkbaar dat bij den
zedelijken tegenstand van den Senaat de
regeering den loop van recht en waarheid
iu de Dreyfus-zaak zal durven of kunnen
tegenhouden.
De revisie is dan nu aan het
Hof vau Cassatie opgedragen.
Een onverklaarbare politieke daad vaa
den Russischen Keizer is de inly ving van
Finland bij het ondeelbare Russische rijk.
Gelijk men weet hadden de Finnen een
krachtig, onafhankelijk bergvolk, tak op
zyn vrijheid en trouw aan der vaderen
Christelyk geloof de meesten belijden
den Lutherschen godsdienst, terwijl eok
vole stundisten zich daar hebbea gevestigd
van de Russische regeering een eigen
beheer en eenige andere concessies verkre
gen, waardoor zij den druk der inlijving
niet voelden.
Thans komt echter de Czaar, als met
één ptnnestreek, al deze privilegiën ver
nietigen, en zonder vorm van proces het
nijvere groothertogdom aan Russische
autocratie prijsgeven.
Natuurlijk is hier meer de invloed van
Probodonoszeff dan van Telstoï aan het
woord.
Beiden oefenen op den Czaar een mach
tigen invloed uit de een dryft hem naar
den vrede, de ander naar de eenheid des
rijks.
Eerstgenoemde is een tiran die den moord
en de verbanning der arme stundisten, en
de jodenvervolging op zyn geweten heeft,
gedreven als hij is door zyn zucht om het
groote Czarenryk te doen schitteren als één
eenheid van godsdienst en taal en belangen
onder eenzelfde kerkelyk en staatkundig
hoofd.
Het is onverklaarbaar dat de edele vorst,
na het charter zijner goede onderdanen
aan de Oostzee geteekend te hebben, met
zyn sin wen raadsman mee kan gaan en
onpolitiek is zyn daad in hooger mate,
nn de Lnthersche landen van Scandinavië
zich daardoor aan de vredes conferentie
onttrekken en de vredesplannen van den
Keizer in rook willen doen opgaan.
Wat zal de Duitsche Keizer, wat zal
het protestanttche Engeland, wat zullen
de mogendheden doen by dezen geweldigen
roof, by dezen moord op 't nationale
bes taan van een verstandig Christenvolk
dat in kennis en beschaving den Rus zooveel
vooruit is?
Zal 't zonder protest aanzien dat zelfs
de deputatie uit Finland aan de deur van
het Kremlin werd afgewezen, en het arme
volk by de inly ving nog de smart moet
aangedaan dat het er niet tegen mag pro
testeeren
Is dat een Christelijke staatkunde die
achtereenvolgens Armeniërs, Grieken en
Finnen aan dweepzucht en heersehzuekt
van Rus en Turk prijs laat?
Terwijl de regeering van Italië door die
van Engeland gesteund, op voorbeeld der
regeeringen van Zweden en Noorwegen,
zich aan de vredesconferentie onttrekt, om
dat de Cs.ar ook den Paus heeft uitgenoo-
digd, komt een bericht dat al dien strubel
misschien overbodig dreigt te maken.
De Paus is namelijk deze week onge
steld geworden en hal gisteren een beden
kelijk langdurige bezwijming. Hij lijdt
zeer aan pijnen in de ingewanden.
Alles is waarschijnlijk een gevolg van
de overspanning bij de ontvangst van drie
verschillende depntatiën van diplomaten
die hem kwamen gelnkwenschen met den
verjaardag zijner verheffing. Voor de
ontvangst der derde groep was de Paus
ongesteld geworden.
1 Maart 1899.
Middelburg. Op 1 Maart wordt da
kapitein F. W. van Wijk, van het 2de
bataljon 3de regiment infanterie alhier,
overgeplaatst hy het lste bataljon van het
korps te Bergen op Zoom, terwijl de ka
pitein A. J. C. de Bruijn, van het lste
bataljen, wordt Overgeplaatst hij het 2de
bataljon te Middelburg en belast wordt
met het bevel over de lste compagnie.
Vlissingen 28 Februari 1899. In de
heden te Viissingen gehouden vergadering
van Aandeelhouders der Kon. Maatschappij
„de Scheld»" Scheepsbouw en Werktuigen-
fabriek, waren vertegenwoordigd 377 aan-
deelen, uitbrengende 93 stemmen,
i Uit het door den Directeur uitgebraohta
Verslag blij kt, dat aan de Aandeelhouder»
over 1897 een dividend van 7% kan wor
dend uitgekeerd, na hehoorlijkeafsobrijving.
Voor de opriohting van een Ongevallen
fonds werd f 3000, bijgedragen.
Voor arbeidsloonen aan het werkvolk
werd uitbetaald f707032,45.
Het aantal werklieden beliep van 1300
tot 1400 en het aantal der op uit. December
in dienst zijnde werklieden was 1306.
In plaats van de opengevallen vacature»
in den Raad van Commissarissen, ontstaan
door het overlijden van den Heer F. G.
Sprenger en het bedanken door Sir Wm.
G. Pearce, werden tot Commissarissen
benoemd de Heeren Jan Smit V en Mr. E.
E. van Raalte.
Tot lid van de Commissie uit Aandeel
houders voor het nazien der rekeningen
werd benoemd Mr. James van Raalte en
tot plaatsvervangend lid de HeerD.Hudig.
Wijders werd besloten tot continuatie
van het Erfpachtecontract, alsmede tot het
sluiten van eene nieuwe overeenkomst
met den Staat betreffende wyzigingen in
het Erfpachtcontract.
Vermogensbelasting.
Aan de Tweede kamer is ingediend
een wetsontwerp tot wijziging en aanval
ling der wet op de vermogensbelasting.
Het voldoet aan den aandrang naar ster
kere maatregelen tegen het doen van on
ware aangiften.
Volgens den minister van financiën eiseht
de toestand voorziening, omdat het aantal
aangiften, dat by overly den van den be-
lastingschnldige of zyne echtgenoote, min
der vermogen aanwijst dan blij kens de aaj-
giften voor het recht van successie van
dezelfde boedels aan vermogeishelasting-
pfichtig vermogen aanwezig was, tusichen
de 24 en 30 percent kan worden gesteld.
De personen, hij wier nalatenschappen
znlk een verschil wordt aangetroffen, vindt
men in alle rangen der maatschappij de
gezeten burgerlieden zoowel als de zeer
gefortuneerien, iederen stand, iedere kring,
levert zijn contingent.
Het bedrag, dat door te lage aangifte aan
de schatkist wordt onthouden, beloopt een
niet onaanzienlijke som per jaar.
Meermalen is het denkbeeld geopperd
tegen onwaar gebleken aangiften straf te
bedreigen.
De minister heeft deze zaak herhaaldelijk
overwogen, daar het denkbeeld om straf
te bedreigen tegen gebleken onware
aangiften hem op zich zelf sterk toelacht.
Maar wanneer hij zich de vraag stelde
in welke gevallen zal de bepaling toepassing
vinden wanneer zal de administratie bij
machte zyn voor den strafrechter aan te
toonen, dat een opzettelijk onware aangifte
is gedaan bleef het antwoord steeds in
hooge mate onbevredigend.
Een middel om aan dit bezwaar te
ontkomen, meent de minister gevonden te
hebben in hetgeen by dit ontwerp wordt
voorgesteld.
Hij grondt de ontworpen regeling op de
onderstelling, dat, wanneer na iemands over
lijden zijn vermogen grooter big kt dan het
bedrag der laatste aangifte, dit versohil niet
alleen op den dag en in het jaar, waarop
die aangifte betrekking had, maar ook in
vroegere jaren heeft bestaan. Zij geeft aan
