NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
lo. 60. 1899.
3aMag 18 MruarL
Durfienifc laarpnij.
CHRISTELIJK- sr
HISTORISCH
ONS VOORUIT.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
FEUILLETON.
in.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1
meer 10 cent.
■5 regels 50 cent, iedere regel
Een nieuwe Bond! Aan de leerlingen
der H. B. S. voor meisjes te Amsterdam
en waarschijnlijk ook van andere scholen
is naar het Handelshl. bericht een schrijven
gericht, waarby wordt aangedrongen tot
het stichten van „een nieuwen Bond".
Wat men wil Ziehier iets uit het
schrijven:
„Wie uwer, geachte lezeres of lezer,
zou niet wenscheu, dat de stijve verhou
ding, die hier tusschen jongens en meisjes
heerscht, voor een meer ongedwongen om
gang plaats maakt 9
„Stijve verhouding hooren wij u zeggen,
dat heb ik nooit zoo opgemerkt! Toch is
dit waarherinner u maar eens, hoe
gaarne gij dien jongen op straat had aan
gesproken of met dat meisje een eindje
had meegewandeld, doch de vrees dat men
het gek zou vinden weerhield u. Het
fatsoen brengt nu eenmaal mede, dat jmen
dit niet kan doen,
„Wat is echter fatsoen? [Freule De Sa-
vornin Lohman zegt, zeer terecht, in hare
brochureDe liefde in de vrouwenkwestie
op pag. 38: „Ook laat datzelfde fatsoen
toe met jongelui te gaan tennissen en met
hen een lange wandeling naar huis te
ondernemen, als de jonge dame maar zorgt
den tennis bat als ^bewijs van onschuld in
de hand te hebben.
Maar 't fatsoen laat niet toe met een
bevriend jongmensoh te wandelen, zonder
dien bat en niet van een tennis-club ko
mende, al heeft men overigens de meest
onversohillige gevoelens ten opzichte van
elkaar".
„Tegen dit fatsoen nu, dat we gerust
misplaatst kunnen noemen, willen wy ons
wapenen. De beste manier om dit te doen
is ons te vereenigen tot een bond, die
zich ten doel stelt den zoozeer gewenschten
vrijen omgang te bevorderen."
„Gezellige bijeenkomsten, „afternoon
tee's", „picnics", „tennissen", „wandelen",
enz. moeten dien „vrijen omgang" bevorde
ren, en daarom noodigen wy u uit op een
„tee" a. s. Zaterdag, enz"
Tot zoo ver dit schrijven.
Wij zijn er zoo door verbijsterd, dat
wij op 't oogenblik niet weten wat er
onder te zetten
Het Christendom of de Revolutie.
„De geschiedenis der wijsbegeerte toont
dat, waar de Rede aan zich zelf is over
gelaten, waar het geloof niet meer aan
den Hemel verbindt, de bespiegelende
o
In de overige artikelen dezer reeks wijst
de Standaard op het veelal benijdenswaar
dig lot van den Amerikaanschen landbou
wer. Goed en goedkoop landhet duurste,
tevens het beste, kost f 437,50 de bunder.
Oude nederzetters van voor veertig
jaren (in Iowa) zagen hun land voor f1500
gekocht tot f40000 waarde stijgen.
Een boerenknecht wordt er spoedig boer
zy 't ook al met hypotheek doch die hy
in enkele jaren aflost.
De kolonie Oranje-City bestaat bijna
geheel uit Hollanders, gesticht door hen
die in Pella te veel waren.
Hulp van arbeiders is in vele streken
moeilijk of niet te krijgen. Daardoor zien
hunne boeren er niet zoo goed uit als
bij ens.
Het zedelijk en godsdienstig peil is er
hoog.
Welk een schoone toekomst moet een
land met zulk een nijvere welgestelde be
volking niet hebben.
Het Jingoïsme, dat waant niets en nie-
Godgeleerdheid, langs Rationalisme en
Deïsme, trapsgewijze, maar onvermijdelijk
naar den afgrond van ongodisterij, pan
theïsme en materialisme gesleept werd. De
geschiedenis van het Staatsrecht, tot op
Rousseau, toont dat,waar men geen richt
snoer heeft dan den individueelen wil, men
in een losbandigheid vervalt waartegen zelfs
de meest schrikverwekkende dwingelandy,
als een noodzakelijk kwaad, begeerd
wordt. Genoeg reeds van de theorie. Let
op de praktijk; let op de reeks der proef
nemingen. Let op de eenheid van het
drama en op den loop der gebeurtenissen
in het genealogisch verband. Let op de
bewegingen van 1789, die in het Jaco-
binisme en Socialisme van 1792 voortholt
en door het Bonapartisme, met ijzeren
schepter an rusteloos zwaard, gestuit wordt.
Dit is het eerste, met den val van bet kei
zerrijk, na 34 jarei:, afgespeelde bedrijf.
De vijftienjarige Restauratie eindigt met
de uitbarsting van 1830, waarna de quasi-
legitimiteit van Lode wij k-Filips, met al
den toestel der parlementaire Monarchie,
achttien jaren van woelige rust geeft. Straks
volgt de afkondiging der tweede Republiek.
Straks is ook weder het keizerrijk daar,
en, met het keizerrijk, de vrijheid en de
vrede op Napoleontischen trant. De slag
boom is wederom gelegd. Voor hoelang?
Ook volgens Stahl geen uitkomst, zoo lang
de revolutionaire godverzaking, ook in
Staats- en Volkenrecht, de stempel blijft
van onzen leefiyd. Geen redmiddel tegen
filosofischen waan dan ondergeschiktheid
aan geopenbaarde waarheid."
Zoo schreef Groen a" 1862 in zijn boekje
Ter nagedachtenis van Stahl, bijna veertig
jaar geleden.
Maar lees deze woorden in het licht
der Fransche staatkundige toestanden, nu
tien jaar na het eeuwjaar der Revolu
tie in het licht ook der godsdienstige en
wetenschappelijke toestanden ten onzent
gedurende de laatste dertig jaar, ea ge
zult die een doorloopende bevestiging vin
den van Groens woorden.
Het Christendom of de Revolutie, er is
geen andere keus.
17 Febr. 1899.
Bij kon. besluit is aan H. J. L.
Rigail Certon wed. jhr. mr. W. M. de
Brauw, commissaris der koningin in Zeeland
een pensioen groot f 840 toegekend.
By kon. besluit is aan E. Spaan, op
zijn verzoek, eervol ontslag verleend als
sluismeester by het kanaal door Zuid-Be
veland.
By kon. besluit is benoemd tot offisier
mand noodig te hebben vindt gij wal in
de fabriekssteden, niet op 't platteland.
Een uiting te verklaren in een volk
dat in drie menschenleeftyden zich tot zoo
een hoogte op te heffen wist. Maar de land
bouwbevolking is zoo niet.
Het bezit van onroerend goed en de
veelheid der huwelijke* zijn bewijs voor
Amerika's socialen bloei. De helft der be
volking zit op eigen erf, waarvan onge
veer een vierde slechts met hypotheek-
last. De andere helft ziju huurders, en daar
zijn ook onder begrepen „heel de stede
lijke bevolking di.r groote agglomeratiën
met 10 k 12 familiën in een enkele tene-
tMenf-ark".
Groot is ook de religieuss kracht van
het volksleven. De gezamenlijke kerken
en lokalen voor godsdienstige samenkom
sten hebben ruim 42 miljoen zitplaatsen
op een bevolking van 65 miljoen en de
belangstelling in het kerkelijke leven is
er zeer groot1700 miljoen gulden aan
kerkgebouwen, ongerekend 23000 lokalen
en kleinere halls; 112000 predikanten en
geestelijken, wat voor ons land 8350 zou
moeten zijn (nu stellig niet meer dan de
helft). Eu dat zonder een dollar rijks- of
staats- of gemeentegeld, of een jaarlij ksche
uitgave van 293 miljoen.
„Met dezen bloei van het kerkelijk
van justitie by de arron lissements recht
bank te Middelburg mr. E. F. M. Mathon
thans substituut officier van justitie bij de
arrondissements rechtbank te Breda.
Verblijdend, getuigenis. In het Friesch
Volksblad komt de heer R. van Zinderen
Bakker krachtig op tegen de bestrijding,
die de werkverschaffing in Friesland van
socialistische zijde ondervindt.
Hij acht die bestrijding een schandelijke
miskenning vau weldaden aan „verschop
pelingen" bewezen.
„Voor enkele jaren nog arme verschop
pelingen, waarvan sommigen de eene helft
van het jaar met wat te werken en de
andere helft met bedelen of bedeeld te
worden, het meest ellendige proletariërs
leven leidden, dat denkbaar iszijn zy
nu kleine boertjes,; wonendein een ruim
en net huis, bij dat huis van 1 tot 4 H.A.
best doorwerkten en best bemesten grond,
opstal van 2 tot 4 koeien, verder schapen,
varkens, kippen enz., de schuur vol hooi
en in den kelder proviand voor den gehee-
len winter."
Geen wonder dan ook, dat de heer Van
Zinderen uitroept
„Wat pessimist moet men toch wezen,als
men nnrk ch genoeg is om in zulk werk iets
strijdigs met socialisme te zien, of wat soort
socialisme huldigt men toch, als men de
bewerkers van zooveel goeds durft schelden
voor „uitzuigers"
Voor mannen als VV. baron van Heemstra
te Driebergen, den heer Jansen te Amster
dam en a-deren, die zich zooveel hebben
laten gelegen liggen aan de Friesche mis
standen en geld noch moeite hebben ont
zien, is dit schrijven van zoo „onverdachte"
zijde een welverdiende hulde. Voor de
socialistische „arbeidersvrienden" een be
straffing, die raak is.
Bij de Januari-kenring te Middelburg
zijn bekroond met prijzen van f300, de
dekhengsten Leonvan Wed J. P. Begheijn
te TerneuzenCognac II, van A Moggre,
te Schoondijke Cleveland, C. A. H. Wagtho
te Tholen Freij, van de Vereaniging tot
veredeling van het paardenras op Schouwen,
Zonnemaire, Dniveland. De beide laatst
genoemde aangekocht uit het Veulendepot
te Bergen op Zoom.
Van in de laatste 12 maanden inge
voerde hengsten zijn bekroondKeiter,
van Jan van Dixhoorn Mz., te Axel, prijs
f 500, en Millord, van G. M. Harrison,
RillandBath, prijs f450. De hoogere
pry zen konden niet worden toegekend
daarom worden nu nog 2 prijzen uitgeloofd
van f1000 ieder.
Aan de bladen is geseind dat van
den controleur te Melaboeh (Atjeh) be
leven houdt dan ook verband de openbare
erkenning der religie in den m'ef-confes-
sioneelen staat. Publieke biddagen waar
op alle gouvernementsbureeien gesloten
zyn; de zittingen van het Congres worden
met gebed geopendbij leger en vloot
is een voorgangeraan de universiteiten
een eeren van God. Aan sommige hoo-
gescholen wordt elke openbare zitting van
den Senaat met gebed geopend.
Niet licht zal men een ongodsdienstig
man aanbevelen voor de verkiezing van
een president. Ook Mc Kinley is een
man des gebeds.
Ook de pers is er bijzonder ontwik
keld. Het Zondagsblad van de New-York
Herald vormt gewoonlijk een boekdeel
van 1000 bladzijden en heeft vele illu
straties en kleurdrukgravures. Elk der
twee partyen heeft tot in steden van
20000 zielen een groot dagblad. In
kleinere plaatsen vindt men minstens
twee dagbladen, elk dubbel zoo groot als
De Standaard.
De activiteit dezer bladen grenst aan
't wonderbare. Zij kunnen de kosten dan
ook alleen dragen ten gevolge der adver-
teeringswoede van het publiek, niet door
't abonnementsgeld.
Een firma in een stad van een half
miljoen inwoners maakte jaarlijks bij één
richt is gekomen dat Toekoe Oemar
dien wij nu reeds meer dan een jaar na
zitten den 10 dezer gesneuveld is in het
gevecht bij Melaboeh. Het lijk is overge
bracht naar Pasirmogat, waar Oemars moe
der begraven ligt.
Het Nederlandscbe gouvernement weet
echter nog nergens van.
Het sociale vraagstuk. In de Utr. Stud.
Debattingclub zal de heer ds. A. S. Talma
uit Arnhem de volgende stellingen ver
dedigen
I. Het sociale vraagstuk der 16e eeuw
is de vraag om sociale rechtvaardigheid
voor den arbeiderskring, die door het ka
pitalisme in haar leven gekrenkt wordt.
II. De sociale hervorming moet ten
hoofddoel hebben, dat de loonarbeiders
een zelfstandige plaats ontvangen in de
maatschappij.
III. In de sociale hervorming kan de
wetgever niet de leiding hebben, omdat
hij niet bij machte is een recht te hand
haven, dat maatschappely ke verhouding
regelt en dat geen verband houdt met
de wezenlijke Kracht der betrokkene soci
ale factoren.
IV. De sociale hervorming moet zich
daarom in de eerste plaats richten op de
versterking van de klasse der loonarbei
ders, moet dus voor alles zich richten op
de versterking der arbeidersbeweging.
V. De arbeidersbeweging moet door
den wetgever worden gesteund, zoo, dat
uit de wetgeving worde weggenomen wat
haar zou kunnen belemmeren en in de
wetgeving worde opgenomen, wat in den
gang der maatschappelijke ontwikkeling
beschouwd moet worden als de normale
verhouding der sociale factoren.
VI. De roeping der gestudeerde stan
den is het, de arbeiders te steunen ir« de
beweging naar zelfstandigheid. Dit is niet
eenzijdige bevoorrechting maar wettige re
actie tegen de eenzijdige bevoorrechting
van het kapitaal.
San José schildluis
De Staats. Ct. no. 38 bevat een Kon.
Besluit tot wering van de San José schild-
huis, waarbij o. a. de in- en doorvoer, hetzij
rechtstreeks hetzij middellijk, verboden
wordt van alle soorten van levende hoo
rnen en heesters, of levende deelen daar
van, afkomstig uit Amerika.
Dit verbod geldt eveneens de kisten,
tonnen, manden, zakken, vaten en andere
voorwerpen, dienende of gediend hebbende
tot verpakking van de by het vorige lid
bedoelde voorwerpen.
De familie van wijlen Prof. Frnin
heeft aan de Hoogleeraren P. L. Muller en
P. J. Blok te Leiden, en aan S. Muller,
blad een rekening van 50 duizend gulden.
Aanhoudend en op ruime schaal adver-
teereu in Amerika is proefondervindelijk
voordeelig gebleken.
Een groote schaduwzijde der zoo mach
tige pers is haar serviliteit, het prikkelen
van den publieken hartstocht cn het
declineeren van den tegenstander.
Zoo dikwijls dr. Kuyper door republi-
keinsche reporters geïnterviewd werd over
de expansion-qnaestie, en hy bestreed
expansion, werd stelselmatig al wat hij er
tegen gezegd had verzwegen, wijl heel
de republikeinsche pers voor expansion
wae.
Schandalen, moorden, toiletbeschrijvin
gen van dames-lezeressen en dergelijke
nietigheden ziedaar al wat sommige dag
bladen (ook een enkele Hollandsche) mooi
vinden. (J). Hierin schuilt natuurlijk ge
vaar voor het gezonde volksleven. Die
breede moordbeschrijvingen prikkelen niet
zelden tot moord, waarvan den weer de
beschrijving de kolommen vult, om er
duizenden weer van te doen genieten.
Nog heerscht in Amerika het stelsel
van, „zelfs exslusieveprotectie. Hooge
invoerrechten om het binnenkomen van
buitenlandsch goed onmogelijk te maken.
Van Amerika is ook op dit gebied voor
ons land veel te leeren, hetgeen door den
Rijksarchivaris te Utrecht, opgedragen om
de meer dan 200 verspreide opstellen en
verhandelingen van den beroemden ge
schiedschrijver te verzamelen en uit te
geven. (Fad.)
Aan het verzoek van de Vereeniging
van hoofden van scholen tot de Tweede
Kamer om te bevorderen dat uit artikel
1 der wet van 4 Mei 1872 de mazelen
worden geschrapt heeft de Vereeniging
van Christelijke Onderwijzeressen en On
derwijzers adhaesie betuigd.
Terneuzen. Woensdag had de instal
latie plaats van den nieuwen burgemeester
den heer J. A. P. Geill. De raadsleden
v. d. Velde en de Feijter haalden ZEA.
aan de boot af.
In 't stadhuis aangekomen werd hy in
buitengewone zitting van den raad door
den heer Hartetoegesproken en aanvaardde
de nieuwe burgemeester zijn taak met een
hartelijke toespraak terwijl hy na de raads
zitting i tegenwoordigheid van de wet
houders aan de pui van het raadhuis
verscheen.
Hij richtte van daar het woord tot de
inwoners, (in grooten getale aanwezig) ea
beloofde zyn beste krachten aan de ge
meente te zullen wijden, waarbij hy rekende
op aller steun. Hy verzekerde ieder die
raad en voorlichting noodig had, een
gunstig gehoor, en hoopte, dat men hem
als een burgexvader zou beschouwen, aan
wien men zyn belangen kan toevertrouwen.
Zijn „leve Neuzenwerd met hoera's
begroet en beantwoord met een „Leve de
burgemeester!"
Vele ambtenaren en autoriteiten kwamen
een uur later ter audiëntie.
's Avonds was de gelegenheid openge
steld om in de raadzaal met den burge
meester en zijne familie kennis |te maken.
Van deze gelegenheid maakte het bestuur
der Vereenigde Handwerkslieden" gebruik
om den burgemeester te complimenteeren
en bracht de zangafdeeling dier vereeniging
hem eeue serenade.
Ellewoutsdijk. Woensdag a. s. stem
ming voor een lid van den gemeenteraad
alhier. Candidaten zijn J. v. Dyke, land
bouwer, en H. Koole, waterbouwkundig
ambtenaar.
Waarde. Op den staat van niet
schoolgaande kinderen boven de zes en
beneden de twaalf jaren, komen voor twee
en twintig namen, van deze 22 kinderen
zyn zeventien niet gevaccineerd.
m
schrijver nader aangetoond wordt.
Tegenover het bezwaar ten onzent dat
tariefverhooging de lagere klasse ten bate
der meer .gegoeden verarmt en den in
voer doet afnemen, waarmee vermindering
van uitvoer gepaard gaat, stelt hy het
feit dat in Amerika de loonen hooger
zyn dan ergens elders en dat bij ver
kiezingen ai de werklieden stemmen op
voorstanders van protectieterwijl in
Amerika de uitvoer steeds klimt onder het
bijna exclusieve tarief, en kleiner invoer
grooter uitvoer medebrengt.
Ook in het bouwen, hun locomotie en
hotelwezen zyn de Amerikanen onsvooruit.
Chicago, herbouwd sinds den brand van
8 October 1871, nam met 400,000 inwoners
toe, met een rato van 118 pCt. ieder jaar.
Paardentrams zyn in de groote steden
niet meer bekend; 't zyn al eiectrische cars.
Het lange reizen wordt veraangenaamd door
„state rooms" voor een dollar per uur af
te hurenalles hotelachtig ingericht; terwijl
ook op de waterwegen het reizen zeer
comfortable is gemaakt, met saloDbooten
als hotels.
In Saratoga is een hotel met tweeduizend
slaapkamers.
(i) Dank aan de Standaard (van
Grandrapids.) Red. Zeeuw.)
