NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Ho. 59. I».
DotitWag 16 Mcuari.
Mkntf? lofgang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
ONS VOORUIT.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HLTÏJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
TWEE BOEKEN.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p p0,95.
Enkele nummers0,02E.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Op twee uitgaven wenschen wij de aan
dacht te vestigen.
Da eerste is het „Gedenkboek van de
feesten in Zeeland, AugustusSeptember
1898, door K. Wielemaker, hoofd derChr.
School te Biggekerke"; uitgever de heer
K. Ie Cointre te Middelburg.
De samensteller beeft, voorzoover hem
daartoe welwillend gelegenheid vergund
werd uit verschillende Zeeuwsche gemeen
ten, de berichten omtrent de feestviering
in een boek, van 176 bladzijden, vereenigd.
In een inleidend woord beantwoordt de
schrijver de vraag of feestviering geoor
loofd is.
Hij merkt onder anderen op dat „noch
Oud-, noch Niou w-Testament 'tasketisme
leert, dat integendeel bijzondere en open
bare feesten met blijkbaar welgevallen
vermeld worden en tot de bedreigingen
tot geddelooze steden gericht, ook deze
behoort: de Heere zal uit bare straten doen
ophouden „de stem der vroolijkheid en
de stem der vreugde'"'.
Het werk is voorts in drie afdeelingen
gesplitst: Voor de feesten. De feesten. En
Ridderorden enz.
In de eerste afdeeling worden verschil
lende uitgaven gereleveerd alsmede circu
laires van den Ned. Vrouwenbond en den
Middelbnrgsohen Bestuurdersbond.
De tweede afdeeling geeft een beschrij
ving der feesten die tusschen 30 Aug. en
15 September hebben plaats gehad.
De derde afdeeling bevat de onderschei
dingen die verschillende personen in Zee
land ten deel vielen by de aanvaarding
der regeering door de Koningin, en een
overzicht van 't door de Zeeuwsche bladen
verrichte ter vereeuwiging van het gewioh-
tige feest der troonsbestijging.
Voorts is 't boek op goed papier gedrukt,
met flink geslaagde naar photographieën
vervaardigde plaatjes voorzien die de waar-
FEUILLETON.
O
II.
(Ook het tweede stuk der zeer belangrijke
artikelenreeks van dr. A. Kuyper over
Amerika vinde hier eene plaats. Wij ne
men 'c over nit De Standaard).
„Onbekrompener levenslot beeft de gees
telijke ontwikkeling van de lagere standen
in Amerika op ongemeene wijze bevor
derd.
Do arbeider, zelfs te platten lande, die
ia het spoor zijn blad of tijdschrift zit
te lezen, is er geen nitzondering op zijn
etand, maar alledaageeh verschijnsel. Wie
van handenarbeid loven moet, gaat daarom
in Amerika nog niet in zijn stoffelijke
bezigheid onder. In het arbeiden met de
band wordt niets verlagende gezien, maar
dan eerst eert die arbeid er den trouwen
werker, zoo hij toont door de meerderheid
van xijn geest vrij over de stof, die hij
bewerkt, te heerschen. Hy mag er niet
in opgaan, bij mag er niet onder staan.
Uit de hand moet geoefendheid en kracht,
maar ook nit den blik van het oog een
zin en wil spreken, die de materie van
zijn ambacht aan hom onderwerpt.
De werkman van Amerika voelt zich
vrijer. Hij weet dat hij door zijn patroon,
zooal niet als evenknie en gelijke, dan
toch als man en burger wordt geëerd, en
lxaeft daarom geen behoefte om door de
brutaliteit der verlegenheid zich aan de
drukkend^ meerderheid van zijn patroon
te onttrekken.
By eerBte ontmoeting zal wie nit Enropa
komt, zyn bonding te brusque vinden. Het
Duitsche buigen als een knipmes valt
niet in zijn smaak. Hetaltoos petje-af van
den Hollander is hem vreemd. Zelfs het
gedempte in toon, waaraan de aristocratie
den Engelschen werkman gewend heeft,
is bij den Amerikaanseheu werkman niet
de van dit gedenkboek niet weinig ver-
hoOgen.
Ons dunkt vele Zeeuwen zullen dit boek
als liefelijke herinnering aan de schoono
inliuldigingsweek gaarne bezitten of hst
bunnen kinderen ten goschenke geven
daarom danken wij samenstelleren uitgever
voor hun werk, waarmede zij flink voor
den dag kamen komen en voor de geboden
gelegenheid om wat de pers slechts als
bloemen van een dag bieden kon, ais
geiroogde kruiden van blijveade waarde
verkrijgbaar te stellen.
Wij mogen htt wel, tot in geslachten,
verder vertellen wat al schoons en goels
gansoh het Nederlandsehe volk en zijne
Vorstinnen in die schoone dagen van "98
hebben doorleefd; wat verbeurde zegeningen
Neerlands en Otanje's God Oranje e.i Ne
derland te genieten gafwat dure ver
plichtingen Koningin en Volk op dien
gedenkwaaidigen 6en September bij de
vernieuwing van liet drievoudig verbond
God, Nederland en Oranje, op zich namen!
Daartoe strekke dit Gedenkboek.
De tweede uitgaaf, die da aandacht en
aanbeveling verdient is „De Duitsche wet
oji de Ziekteverzekering en de voorgenomen
arbeidersverzekering hier te lande, door
het lil der tweede kamer J. H. de Waal
Malefijt. Uitgeversmaatschappij de Veeht,
te Breukeltn".
De geachte schrijver heeft reeds in de
tweede kamer en in sommige werklieden
vergaderingen zijn sympathie batuigd met
de Ongevallenwet, die deze regeering heeft
ingediend.
Bij zijn „dankbaar" behoort echter een
„niet voldaan" dewijl toch de minister
heelemaal geen notitie schijnt genomen te
hebben van de stemmen die roepen om
krankheids verzekering.
Over verzekering tegen den ouden dag,
den invalieden dag, den sterfdag wordt
wel gedacht, doch niet over verzekering
te vinden. Hij treedt jnist zóo bij en tegen
u op, als hier een ambtenaar of kantoor
klerk van beter allooi.
Maar al stuit u dit het eerste oogenblik,
ge zijt er terstond mee verzoend, als ge,
tot uw zaak komende, ontwaart hoe uit
nemend die werkmin op de hoogte van
zijn vak is, hoe flink en terdege hij u
te woord staat, en met wat zaakkennis en
;act hy zyn arbeid voor u tot een goed
einde brengt.
Betere levenseonditie heeft zijn geest
ontwikkeld die booge ontwikkeling beeft
hem vrij man gemaakten dat gulden
vrijheidsbesef heeft zijn karakter op hooger
peil gebracht.
Natuurlijk spreken we hier alleen van
den man die zijn vak verslaat, en doelen
niet op de „unekilled labourersMaar
wie een skilled labourer, gelijk Amerika
hem vormt, in zijn zooveel betere conditie
en hoogers positie wil leeren kennen,
bezoeke bv. Pullman-city, vlak bij Chicago.
En dan hebt ge de ryen flinke huizen
langs de breede straten slechts aan te zien,
en uw blik te laten gaan over de drommen
van werklieden, gelijk ze op schafttijd nit
de fabriek komen, om u aanstonds te
overtuigen, dat ge uier mot een hooger
soort sociale existentie te doen hebt. Vlak
bij Puüman-aity ligt Rosiland, een dorp
in hoofdzaak door werklieden uit Holland
gesticht, en nu behoeft ge u slechts van
den levenstrant in znlk een dom op de
hoogte te stellen, om als met éen oogop
slag het verschil te meten, dat tusschen
het leven van onze werklieden in de ach
terbuurten en het leven van den Ameri-
kaanschen werkman bestaat.
Ze zijn minder afgesloofd. Ze zien er
physiek beter uit. Hun oog is intelligenter.
Hun houding fierder en vrijer, Ze stellen
belang in alle hoogere vraagstukken. Ze
zijn op de hoogte van de sociale en poli
tieke vraagstukken van den dag, en weten
er ter dege goed over mee te spreken.
Veel beter zelfs dan de gewone burgerman
tegen den zieken dag. En nu beeft hij door
zijn helder geschreven met cijfers gestaafde
broekure, de zwakke zijde van 't ontwerp
Ongevallen wet doen zien. In Duitscbland,
zoo herinnert hij, bestaat eene verzekering
tegen den kranken <iag en zij werkt met
groot succes.
De geschied-nis d-zer wet, de algemeetie
inrichting, verschillende fondsen en kassen;
de aard der ondersteuning bij ziekte; pre-
miebetaii: g en cijfers, 'twordt allesduidelijk
uiteengezet en dan laat de schrijver het
hinkende paar 1 achteraan komen, dooreen
overzicht te geven van den toestand ten
onzent.
Omtrent hetgeen ten onzent bereikbaar
is, kan de schrijver zich bij gebrek aan
gegevens niet p ,niiefuitlaten. De volgende
punten mocht hij echter wel in overweging
geven
lo. Men trachte zooveel mogelijk aan
sluiting te verkrijgen aan bestaande toe
standen.
2o. Van stonde aan strove men zooveel
mogelijk naar viko'gtnisatie.
3o. Zou Veel ui .gelijk verbinde men
begrafenisbussen [in hunnen tegen woordigen
vorm in vele gevallen ware parasieten
onzerarbe' .'erskringenjaandeziekenfoiidsen.
4o. Het b'-stinr korae gebeelln handen
der belangliebhv j-n, onder behoorlijke
regeling van tuezic.it. op de geldmiddelen.
5o. Men ragle,raentaere zoo ruim mogelijk
en geve zo-iv-ei m >g dijk vrijheid om ieder
fonds zoo in toiicu'en, ais belanghebbenden
dit meest gewensohl achten.
Op deze grondslagen zou z. i. ook ten
onzent zeer wel eene bevredigende regeling
zyn te treffen.
Wij bevelen dit boek zeer ter lezing
en bespreking vooral in de kringen onzer
werklieden aan men doe er zijn voordeel
mee.
die in Holland acuter de toonbank staat.
Thuig hebben ze meer ruimte, en in vrouw
en kinderen beter gezelschap. Want niet
alieen dat z# meer vertrekken ter be
schikking hebber, en dat die vertrekken
beter gemeubileerd, en hun vrouwen kin
deren beter gekleed zijn maar ook bun
vrouwen weten van meer af, en zien er
minder unweibtich nit dan zoo menige af
gebeulde en uitgeteerde vrouw uit den
werkenden staal ten onzent. Degelijk
gesprek is in zn'ke gezinnen geen utopie
meer.
Meer dan eens is het sc.bry ver dezes dan
ook voorgekomen, dut juist uit den werk
mansstand de vraag tot hem kwam, waarom
hy niet nog dieper op zijn onderwerp
was ingegaan, en of hij dan niet wist,
dat de werkman in Amerika even goed op
de hoogte der quzestiën was, als andere
hoorders.
Vooral het wonen van de negerbevolking
onder de blanken, doet deze zeldzaam booge
positie van den Amerikaanscben werkman
scherp uitkomen.
Het loonde te moeite, om met die ne
gerbevolking nader kennis te maken, en
hen op te zoeken in hun huizen, ten
einde zoowel met de lager staande, als
met de meer ontwikkelde afstammelingen
van wie nog zoo ko: t gelsden slaven waren,
kennis te maken.
Terstond viel daarbij de booze nawerking
van de harde slavernij in het oog. Ge
meenlijk nog de slaafsche bonding, half
kruipende manieren, een schier sluipende
geest bij de armeren en bij die weinigen
die sociaal hooger waren geklommen, de
opgeblazenheid van den parvenu, de valscbe
smaak van den pronker, de kinderlijke
overmoed van den man die trotseeren kan.
Desniettemin is deze negerbevolking in
den rege 1 zeer godsdieustig. Ze heeft be
hoefte aan beslistheid en is daarom streng
orthodox. Liefst houdt ze er eigen kerken
op na, waar geen blanke komt,en voldaan
15 Febr. 1899.
CoeS. Vergadering van den gemeente
raad op jl. M anlagavond. Voorzitter dhr.
burgemeester. Tegenwoordig al de leden.
De voorzitter opent deze eerste vergade
ring in het nieuwe jaar met de betuiging
zijner blijdschap al de leden weer bijeen
te rien. Hij merkt op dat, in 't afgeloopeu
jaar hard gewerkt is, doch niet alles werd
rijp, wij hopen echter evenals de landbouw
op geleidelijken groei en een gezagenden
oogst. Moge 't dit jaar zijn een oogst
zoo sch ion als ooit te voren. Daartoe
wenscht spr. den raadsleden lust en kracht
toe, doch daartoe is noodig dat hunne fa
milie, hunne kinderen en allen die hun
dierbaar zijn wèl varen ook dat wenscht
bij hun toe. Moge de gansohe gemeente
vuortgaan in bloei, welke spr. noemt eene
schoone s'ud in het schoone Zeeland Toe
juichingen
De iecretaris leest de notulen die goed
gekeurd worden
Ingekomen zyn Missive van den mi
nister van binnenla .dsche zaken ter goed
keuring der tijdelijke benoeming van den
heer L. v. Rorseu. Van Gedop. Staten
goedkeuring der begrooting voor 1899,
van 't besluit tut verzetting der paarden
markt, van de regeling tot afkoop der
tolheffing, der geldleening van 't Gasthuis
voor de verbetering der begraafplaats. Van
wijziging en afschrijving op de gemeente-
begrooting.
Voorts rekening en verslag der Nieuw
jaarscommissie omtrent de door haar ge
houden bedeeling. Aan de com i.issie
wordt op voorstel van den voorzitter de
dank van den raad overgebracht.
Verder: van den particulieren secretaris
der Koningin namens haar een medaille
ter herinnering aan de inhuldiging.
Voor den beer J. M. Kakebeeke drie
medailles geslagen ter berinnering aan de
inhuldiging onzer drie koningen door hem
zal namens den raad worden dank betuigd.
is ze eerst, als ze een prediker bezit van
het eigen ras.
Die pr.dikers zijn gemeenlijk redenaars
van professie. Ze spreken in bezielde,
bloemrijke taal, en hebben bijna nimmer
last van slapen onder hun hoorders.
Maar met dit al is het hun nog niet
gelukt, ketzedelijk peil van deze bevolking
genoegzaam te verheffen.
Deze kleurlingen waren in bun sla
vernij aan geen begrip van eigendom ge
wend, en groeien niet dan langzaam in
dit besef in. Het gebod „Gij zult niet
stelen" heeft daardoor voor hen nog Teel
beperkter beteekenis, dan bij bun blanke
landgenooten.
Het „waarheid-spreken" Tinden ze wel
schoon, maar de nawerking van de oude
slavernij gedoog4- nog niet, dat het waar
heidsbegrip zijn grenzen breed uitzet.
En evenzio staat bet met de kuiscli-
heid.
De schandelijke toestanden van weleer,
toen de slavenhouders elk bevallig jong
meisje als goeden prijs beschouwden, en
hun slavi nen koppelden aan slaaf na
slaaf naar hun goed dacht, beeft alle
strengere opvatting van bet zedelijke leven
te niet gedaan en niet dan zeer langzaam
gelakt bet, om dat atavistisch kwaad uit
te roeien.
Zij, die den Boeien in Transvaal hard
vallen over den afstand waarop zede Kaffers
houden, zouden, na kennismaking met den
toestand der negerbevolking van Amerika,
dan ook allicht tot gansch ander oordeel
geneigd zijn.
De streng-zedelyke opvatting, die Paul
Kruger en zijn trouwe helpers met zich
nit de Kaapkolonie brachten heeft althans
dat goede gehad, dat ze alle onzedelijke
vermenging tusschen Blanken en Zwarten
voor goed afsneed.
lu Amerika daarentegen is die zondige
vermenging in de volksgewoonte inge
drongen, en heeft zelfs nu nog ten gevolge,
dat het ï.eger-meisje zich door zonde met
Wijders is ingekomen van de commissie
tot bestrijding van sohoolverzuim bet ver
slag van 1898. Van den Bond van
Nedorlandsche onderwijzers, afdeeling Zuid-
Be velaud een verzoek met toelichting tot
regeling der jaarwedden van onderwijzers
en onderwijzeressen bij het lager onderwijs.
De voorzitter vestigt de aandacht zeer
op dit stuk hetwelk bij voorstelt ter visie
te leggen, 't is zeer de overweging waard
tevens wordt het op zijn voorstel in han
den van B. en W. gesteld ter fine van
ad vies.
Nog is ingekomen een missieve van den
heer J. E. Mulock Houwer houdende be
richt der aanneming van zijn benoeming
tot lid van bet Burgerlijk Armbestuur.
En eindelijk de rekening van het fonds
tot. ondersteuning der weduwen van ge
meenteambtenaren.
Aan mej. J. J. Steutel wordt op haar
verzoek wegens vertrek naar elders eervol
ontslag verleend als helpster aan de Be-
wsarschool. Overeenkomstig't advies van
hei hoot t der school en 't voorstel van
B. en W. wnrdt in dvacature door op
schuiving voorzien; -.j wordt derhalve
vervangen door mej. Ph. Meijler, en deze
resp. door mej. J. M. v. d Velde. A. Pik
kaart en F. Ukkee, terwijl in de vacature
dezer laatste, op een jaarwedde van f 40
sollicitanten zullen worden opgeroepen.
Up 't verzoek van J.Holland, voorzitter
der Hollandsche Tramvereeniging' om voor-
loopige concessie tot het aanleggen en in
exploitatie brengen eener stoomtiamlijn
Goes (station), 's Gravenpolder, Ovezand,
Driewegen, Ellewoutsdijk, Borsele, 's Hee-
renhoek, Heinkenszand, 's Heer Arends-
kerke, Goes, te verleenen, stellen B. en W.
voor te antwoorden als op vroegere der
gelijke aanvragen, dat't geven of weigeren
van dergelijke concessie niet behoort tot de
competentie van gemeentebesturen maar van
gedeputeerde staten. Ook is nog door
anderen inlichting gevraagd omtrent even-
den blanke vaak vereerd gevoelt, en dat
de neger in zijn overmoed de afschaffing
der slavernij als een vrijbrief verstaat, om
nu desgelijks met de blanke vrouw ie
handelen.
Alleen daaruit verklaart zich het wreede
Lynch-recht, dat onverbiddelijk door de
blanken op een neger, die zich aan een
blanke vrouw vergrijpt, wordt toegepast.
En nu is het opmerkelijk, dat de nering
doenden zich het ernstigst beklaagden, niet
over de vrijpostigheid van den blanken
wellusteling, maar schier uitsluitend over
dat Lynchen. Het scheen haar een be-
leediging, dat de neger, die zich aan de
blanke vrouw vergrijpt, ouiten de wet wordt
gesteld, en dat wie haar zelve aanraadt,
vrij loopt.
Vooral op dit punt is de wederzijdsche
haat tusschen negers en blanken dan ook
zoo sterk, dat toen een neger-redacteur in
zijn blad had durven schrijven, dat de
blanke vrouwen zelve soms zondige relatiën
met negers zochten, den volgden morgen
heel de blanke bevolking met pistolen en
geweren op zijn bureel lostrok, er twee
man doodschoot, en heel het huis in den
brand stak.
Is het nu niet te verstaan, dat juist
tegenover de donkere schaduw, die nog
op deze negerbevolking rust, de werkman
van bet Arisch ras gunstig afsteekt
Al is het toch ongetwijfd waar, dat nu
reeds uit de kringen der negers enkele
eminente mannen zijn voortgekomen, en
dat m.:er dan één ook onder de gewone
negers tot nobeler zin is opgeklommen;
voor wat de groote massa betreft, mist de
negerbevolking èn kunde èn fierheid èu
karakteren bet is niet het minst dooi
de tegenstelling met deze weerzinwekkende
zelfverlaging, dat de blanke werkman, uit
selfrespect, geprikkeld wordt om edeler
op te treden en zich beter sociale positie
te veroveren.
Wordt vervolgd