NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
RECHTSZAKEN-
Ito. 21. 1898.
DowMag 17 looemfiec.
Mientfe laacgang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKEKK. te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Buitenlandsch Overzicht.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p.0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
a
In Transvaal stelt de regeering een pre
mie op 't hebben van groot gezinnen.
De president Paul Kruger, is op 't
oogenblik 120 levende kinderen er. klein
kinderen rijk. Hij is gehuwd met eene
juffrouw Du Plessis. Hun eeht is met 16
kinderen gezegend geworden, allen in leven
en byna allen volwassen.
Karakteristiek is zijn antwoord aan den
Iersehen pair. Toen die er op pochte dat
diens vader onderkoning geweest was, riep
Kruger lachend: „Een onderkoning Zeg
hem, en hierbij wendde hij zich tot zijn
tolk, „dat mijn vader schaapherder ge
weest is".
Kruger schijnt een godzalig man te zijn
en „de godzaligheid is een groot gewin
met vergenoeging, hebbende de beloften
(ook) des tegenwoordigen levens".
Leerplicht en Animositeit
De voorstanders tot eiken prijs van
leerplicht naar der radicalen opvatting be
ginnen zich zwak te gevoelen in hunne
verdediging van 't leerdwangontwerp Bor-
gesius. Het Vaderland onder anderen,
nota bens nogal vooruitstrevend, democra
tisch, liberaal, beschuldigt een van de
nuohterste bestrijders van du ontwerp van
„animositeit" (zenuwachtige kwaadheid).
De Nederl. komt terecht hiertegen op
wat zij zegt nemen wij gaarne over, ook
omdat in onze eigen omgeving van liberale
zijde eveneens geschermd wordt met 't bond
genootschap van den „antirevolutionair"
Fabius en den „Katholieken" redacteur
van Het Centrum.
Het Vaderland meent dat wij door
animositeit tegen ons schoolstelsel en
door onze hartstochtelijke overdrijving
«iet in staat zijn de feiten met nuch-
teren blik te zien, zóoals ze zijn, en
verwijst ons naar onzen „geestverwant
Fabius".
Wij, onzerzijds, meenen dat, indien
het blad, en geheel de liberale party
ons, althans ons blad, in haar gedach
ten wilde losmaken van die „animosi
teit", en ook bij ons slechts wilde on
derstellen een vurigen ijver voor iets
beters, men elkaar beter verslaan zou.
In vroeger dagen bestond er vaak
verbittering tegen hen, die destijds het
hoogst onrechtvaardige schoolstelsel hand
haafden.
Thans is, althans bij ons, dat gevoel
vervangen door een auder. Wij willen
op geheel \het schoolgebied iets beters
dan het bestaande, omdat het bestaande
niemand meer voldoet of ooit zal kun
nen voldoen.
En als wij dat betere vurig willen,
moeten wij wel datgene wat o. i. in
het bestaande het hoofdgebrek is op
den voorgrond stellen.
Dat hoofdgebrek nu is, dat de school
uitgaat van de overheid, en niet van
het volk zelf.
Wij meenen bij een zoo democratisch
blad als het Vaderland in dien strijd
tegen de openbare school steun te zul
len vinden. Edoch, indien wij dwalen
laat het blad ons dan terecht wijzen.
Maar niet ons verwijzen naar den
Inspecteur van het onderwijs, den heer
Fabius, die, hoewel geestverwant, juist
op het purft van inmenging der Over
heid met de volksopvoeding belangrijk
van ons in gevoelen verschilt.
Zou men van liberale zijde niet beslui
ten kunnen don pennestrijd op dit terrein
over te brengen en daarbij ophouden den
tegenstander te verdenken van min edele
bedoelingen, bijv. jegens ,,'t volk" en „de
volksschool" en „de volksopvoeding".
Met name de schoolstrijd is onzerzijds
steeds positief, nooit negatief gevoerd ge
worden wij hebben de bewijzen er voor
jarenlang in klinkende munt geleverd en
doen het nog gaarne.
Wie dit ontkennen, gelijk met name de
Arnh. Crt. deed in hare critiek op 't schrij
ven van den opper-rabijn Dunner (waarop
wij in een volgend no. terugkomen) mis
kent onze daden of heeft een staar
op het oog die hem belet ze te zien en te
beoordeelen.
In den strijd voor leerplicht is een an
tirevolutionair werkman menigen liberalen
journalist met 't brengen van geldelijke
offers voor dit schoone beginsel, heel wat
vooruit.
Beginnen wij met Frankrijk.
Wij berichtten reeds dat het hof besliste
om Dreyfus terstond van den stand der
quaestie op de hoogte te brengen en hem
uit te noodigen zijn verdediging op te
stellen.
De regeering heeft aan dit verzoek van
het hof terstond gevolg gegeven.
Dit is een verblijdend bericht in de
eerste plaats voor die vaderlanders welke
nog rechtsgevoel hebben en 's lands eer
wensehen te bewaren; en in de tweede
plaats "oor den balling en voor hen die
zijn zaak hebben opgenomen.
Blijkbaar heeft Dreyfus vermoeden gehad
dat er voor hem gewerkt werdmaar de
vrees dat men door ouhandigheden zijn
zaak bederven zou, heeft hem in September
reeds doen schrijven dat hij den moed had
opgegeven. Thans zal de tijding van dezen
goeden keer der quaestie den ingezonken
moed, doen herleven.
Het strekt het nieuwe ministerie Dupuy
niet tot eer dat het geweigerd heeft het
besluit van zijn voorganger, het ministerie
Brisson, uit te voeren, om 's mans leedvol
lot eenigszins te verzachten.
Maar de minister van oorlog De
Freycinet verdient lof voor zijn openlijk
partijkiezen voor Picquard, een tweede
slachtoffer d r zaak Dreyfus.
In de Kamer van Afgevaardigden drong
namely k een lid aan op toepassing van de
wet betreffende de instrnotie in strafzaken
op de militaire rechtspraak, en zulks ter
vrijstelling van Picquart die vervolgd wordt
wegens feiten welke valsch gebleken zijn.
De minister van oorlog antwoordde ter
stond dat de militaire wet geen verstand
houding tusschen den verdediger en diens
oliënt duldt, maar dat hij, minister, voor
zich, deze gestrengheid ten zeerste afkeurt
en zich daarom met 't wetsvoorstel ver-
eenigt.
Ook moet de minister van koloniën aan
den advocaat van mevrouw Dreyfus mr.
Mornard hebben toegestaan om te on
derzoeken in hoever hij en anderen zich
thans rechtstreeks met den balling kunnen
in betrekking steLlen tot 't geven van raad.
Men ziet het, de zaak heeft thans een
groote schrede vooruit gedaan. Wel is 't
nog verre van Dreyfus' invryheidsstelliug.
Maar dan zouden de bewijzen van Dreyfus
onschuld aanwezig moeten zijn. Men heeft
nu alleen nog maar onzekerheid omtrent
's mans schuld, en dat is heel iets anders.
De quaestie tusschen Spanje en Amerika
over het bezit der Philippijnen werd door
de verkiezingen in Amerika eenigszins in
't voordeel der Amerikanen beslist; tenminste
van de bovendrijvende partij die der
republikeinen welke de onvoorwaarde
lijke annexatie wil.
Maar welke beteekenis zullen de Jingo 's
wel geven aan de berichten die na de
verkiezingen inkwamen
De Spaansche troepen op Cuba zijn
oproerig geworden, dewijl de regeering
onmachtig is de achterstallige soldij te
betalen. Veschillende ongeregeldheden moes
ten met de blanke sabel boteugeld worden.
Maar op de Ptiilippijxien is op 't oogeu-
blik insgelijks een opstand zich aan het
uitbreiden. De opstandelingen hebben reeds
den zetel van den Spaanschen gouverneur
bedreigd en de voorsteden van Ilo-Ilo ge
deeltelijk bezet. Ook de eilanden Negros en
Cebu zijn in hunne macht, wat zeer zeker
de
beteekent dat Spanje 't.'niet lang op
Philippijnen zal kunnen uithouden.
Het zal echter te bedien staan of de
bewoners 'tSpaansehe g'zag voor 't Ame-
rikaansch zullen willen ruilen, al ware
allicht de ruil niet kwaad.
Dat eenerzijds op 't behoud, andererzijds
op 't bezit van deze ,vriv htfcare eilanden
groep samen als Engeland, Schotland
en Ierland zoo groot gezonnen wordt, is
volkomen te begrijpen.
Zij toch vormt een kostbare bezitting, 2Vs
maal zoo groot als Cuba, en belooft bij
verstandig beheer een gróote productiviteit
aan haar bezitter.
Neemt Amerika deze eilanden niet iu
bezit, dan doet mettertijd stellig i-.-'ere
mogendheid dit. Duits"!..and en Japan
hebben er ook we' zin in. Maar zy liggen
te veraf om loordeelig te zijn voor Ame
rika. Chira zou er meer plezier van kan
nen bjoben, indien het niet zelf min of
tn er door de jicht geplaagd werd.
Recht op dezo inbezitneming heeft
Amerika stellig nietmaar wat wordt in
de staatkunde al niet recht gepraat, wan
neer men het voor verdrukten opneemt.
En men weet dat om het verdrukte
Cuba te hulp te komen Portorico wel
moest ingepalmd wat anders dan het bezit
der Philippijnen zou dan noodig zijn om
het bezit van Portorico en Cuba
te waarborgen.
Het schijnt niet onmogelijk dat Mc Kin-
ley's voortvarende, min of meer hebzuchtige
politiek beheerscht wordt door de vriend
schapebetuigingen der Engeische staatslie
den die in een bondgenootschap met dezen
verren vriend steun meenen te vinden voor
de inpalmende staatkunde van John Buil.
Doch met dit al wordt Spanje kind van
d# rekening, gelijk Griekenland dit in
't vorige jaar werd.
16 November '98.
Militie-vereenigingen
In zijn memorie van antwoord deelt de
Minister mede dat de thans in Noord-Bra
bant opgerichte vereenigingen tot bevorde
ring van vrij willige dienstneming bij de
militie, met het doel om anderen in staat
te stellen aan persoonlijke vervulling van
den dienstplicht te ontkomen, tot groot
leedwezen der Regeering zijn ontstaan.
Aan de oprichting dezer vereenigingen
(naar het oordeel der Regeering niet in
strijd met de wet) kon echter bezwaarlijk
de Koninklijke goedkeuring worden ont
houden.
De vraag, of aan zulke vereenigingen
subsidiën uit de gemeentekas mogen wor
den toegekend, is thans in onderzoek.
Zooals bekend is, zijn de desbetreffende
besluiten der gemeenteraden van Tilburg
en Heivoort tot 1 Januari 1899 geschorst.
Op een schrijven van Gedeputeerde
Staten van Zeeland is voor de derde maal
een vergadering gehouden van ingelanden
van Groote Boom en Goodsvliet, teneinde
de rekening over 1897/98 goed te keuren;
voor de derde maal is het voorstel van het
bestuur ter goedkeuring met 8 tegen 7
stemmen verworpen, zoodat, volgens boven
genoemd schrijven, Ged. Staten de eind
beslissing zullen nemen.
De invoering op 1 Februari a. s. van
het nieuwe artikel 113 (nieuwe regeling
van rust- en diensttijden) van het algemeen
reglement voor den dienst op de spoor
wegen zal tengevolge hebben, dat de Ne-
derlandsche spoorwegondernemingen zullen
moeten overgaan tot eene belangrijke uit
breiding /an het personeel op de lijnen,
voornamelijk wat betreft het treinperso
neel.
Kilometerboekjes.
Van heden af zijn de kilometerboekjes
weer geldig op de gemeenschappelijke lij
nen als voor 1 October.
-- Benoemd met ingang van heden tot
klerk der posterijen en telegrafie 2e klasse
to Amsterdam (telegraafkantoor) Hejuffr.
M. J. Giljam te Middelburg.
Uit Goes schrijft men aan de M. C.
Wat hier door enkele personen werd
gemompeld, is uitgesproken in het voor-
loopig verslag der Tweede Kamer over
Hfdst, V" BinnenlZaken) afd. O n d e r-
w ij s.
Daar leest men (zie Midd. Crt. van Za
terdag 12 Nov „Met het oog op hetgeen
is voorgevallen aan de gemeentelijke Hoo-
gere burgerschool te Goes, waar tenge
volge van de inmenging van den inspec
teur van het middelbaar onderwijs, ee.ie
althans bruikbare organisatie nu gedesor
ganiseerd schijnt te zijn, werd gevraagd,
of het niet wenschelijk ware, dat het staats
toezicht niet in te sterke mate zijn wil
opdringe aan de locale besturen en
commissiën."
Eene bruikbare organisatie.
E>n der leeraren gaf, hoewel onbevoegd,
reeds sedert eenige jaren les in een der
vakke van het M. O. Die leeraar was
niet gelukkig bij het doen van examens
maar dleerlingen kregen op het eind
examen „meer dan voldoende", en dat iB
toch de hoofdzaak
Nu i erd tengevolge eener reorganisatie,
die vol ;ens de opmerking in ^ds Tweede
Kamer eene desorganisatie is, bedoelde
leeraar van het onderwijs in dat vak ont
heven, enj daarvoor in de plaats benoemd
een jr ng leeraardiö ook de bevoegd
heid /oor dat vak mist.
Niet alleen komt het den opmerker in
de T;?eede Kamer gewenscht voor „dat
het s aatstoezicht niet in te sterke mate
zijn vil opdringe aan locale commissiën
en besturen" ook vele Goesenaars zou
den gaarne gezien hebben, dat de bestaande
organi atie niet plaats hadde gemaakt voor
wat zoo juist genoemd wordt „een desor
ganisatie".
In een plaatsje van pl. m. 7000 zielen
kan men den leeraren natuurlijk geen
traktement aanbieden, gelijk staande met
dat aan Rijks hoogere burgerscholen, waar
aan bovendi n nog het voordeel van pen
sioen verbond/.n is, of die aan gemeen
telijke inrichtingen van grootere plaatsen.
Daarom kan men het (.en leeraren niet
kwalijk nemen, aU zij trachten een beter
gesalarieerde betrekking te bekomen, al
mocht men verwachten, dat zij den termijn
van hun hier-zijn niet zoo kort mogelijk
maakten.
Maar wanneer nu door eene inmenging
van het Staatstoezicht gedesorganiseerd
wordt eene regeling, waarmede ieder ge
noegen nam omdat zij in de nraktijk was
gebleken bruikbaarte zijn, dan onder
vindt onze school nadeel van eene zijde,
vanwaar men dat niet had mogen ver
wachten.
- De Tweede Kamer kwam bijeen tot
hervatting der werkzaamheden.
De centrale sectie besloot na afloop van
de aan de orde gestelde werkzaamheden in
de afdeeüngem te onderzoeken de mijnwet
met de daarop voorgestelde amendementen.
.De vergadering wordt hierna gesloten
tot Dinsdag 22 November te 11 uur, wan
neer zal worden behandeld de Indische be
grooting met het wetsontwerp betreffende
den spoorweg BanjoewangiKalimas.
Kantongerecht te Goes.
In de zitting van 15 November 1898
zijn veroordeeld wegens:
visschen met een beugelnet zonder acte
of machtigingP. K. te Goes f 3 b. s. 2
d. h. verbeurdverkl. beugelnet met bevel
tot uitl. of te betalen fis. 1 d. h.
visschen zonder acte en vergM. de IJ.
Hzn te Goes 2 m. s 2 b. s 2 ra. 2 d. h.
verbeurdverkl. kruisnet met bevel tot
uitl. of te betalen f .50 f 1 d. h. id. J.
G. te Hansweert F. J. en P. J. te Maria-
kerke (België) ieder 2 m. f 6 h. s. 2 m.
4 d. h. verbeurdverkl. inbeslaggenomen
sleepnet.
jagen zonder acte en verg'. G. H. te
Colynsplaat 2 ra. f5 b. s. 2 m. 4 d. h.
verbeurdverkl. geweer met hevel tot uitl
of te betalen f 3 s. 3 d. h. en vernieti
ging patroon, P. B. te Baarland 2 m. f 3
b. s. 2 m. 3 d. h. verbeurdverkl. geweer
met bevel tot uitl. of te betalen f 2 s. 2
d. h. en vernietiging 'patroon N. H. te
Kwadendamme 2 m. f3 b. s. 2 m. 3 d. h.
verbeurdverkl. geweer met bevel tot uitl.
of te betalen f 2 s. 2 d. h.
id. in gesloten jachttijdJ. K. Pzn te
Kruiningen 2 m. 15 b. s. 2 m. 4 d. h. ver
beurdverkl. geweer met bevel tot uitl. of te
betalen f 2 s. 2 d. h. en opbrengst ver
kochten haas ad f .75C. M. te Elle-
wo(utsdijk 2 m. 5 b. s. 2 m. 4 d. h. ver
beurdverkl. geweer met bevel tot uitl. of
te betalen f 1.50 s. 1 d. h.
niet J beletten dat hond haas opspoort en
drijft zonder concent of machtigingJ. de R.
te Biezelinge f .50 b. s. 1 d. h.
zich met geladen schietgeweer in het veld
bevinden zonder consent of machtiging J.
G. te Nieuwdorp f 5 b. s. 4 d. h. verbeurd
verkl. geweer met bevel tot uitl. ofte be
talen f 2 s. 2 d. h.
zoeken van eieren van wildJ. de W
J. S M, Y. allen Colijnsplaat no. 1 en 2
ieder f 2 b. s. '2 d. h. no. 3 f 1 b. s. 1 d. h.
mosstien visschen binnen 500 M. afstand
v. d. zeedjkJ. B. Az. J. M. K. W. F.
V. d. L. allen Tholen ieder f 30 b. s. 10 d. h.
overtred. scheldereglemcntP. B. Czn. A.
T. D J. P. Czn. E.D. Jdr allen te Yerseke
E. F. te Barendrecht (België) M. v. A. Pzn
te Zandvliet (België) ieder f 1 b. s. 1 d. b.
P. v. S. Jz. te Yerseke f.50 b. s. 1 d. h.
G. DS. H. en J. B. allen te Yerseke
ieder f 2 en f 1 b. s. 2 en 1 d. h. P. J. d. M.
en J. Th. beiden te Woensdrecht ieder f3
b. s. 3d. h. met bevel tot vernietiging van
de inbeslaggenomen harpoenen, id. 2 maal
gepleegd G. D. te Yerseke 2 m. f 1 b. s. 2 m.
1 d.h.
des nachts gemeerd liggen met een vaar
tuig zonder licht -. E.Th. te Glinge f3 b.
s. 3 d. h.
id. en in een vischbeun aanwezig hebben
van bot beneden de maat: J. B. te Hans-
weert 2 maal f 3 b. s. 2 maal 3d. h.
vee lalen loopen op krammat van een
zeedijkK. d. B. Azn. te Wissenkerke
f2 b. s. 2 d. h.
paarden los laten loopen op openbaren
weg P. Y. te Nieuwdorp f 1 b. s. 1 d. h.
vee laten loopen in een anders tuin zonder
vergunningM. N,, weduwe G. R, te
Borssele f3 b. s. 2. d. h.
loopen over een anders grond zonder
vergunningJ. P. W. te Goes f2 b. s.
2 d. k., P. v. d. B. en W". S. A.Jz. te
Goes ieder f 1 b. s. 1 d. h., Js. P., Js. P.,
J. T, allen Kruiningen ieder f 2 b. s. 2 d. h,
tijdens muziekuitvoering te Goes afsteken
voetzoekers terwijl dit verboden was; M.
Op 't H. te Goes fib. s. ld. h.
id. 2 maal gepleegd: F. V. te Goes
2 maai 1 b. s. 2 maal 1 d. h.
zich vastklampen aan een voorbijrijdend
rijtuig te KapelleG. V. te Kapelle f 1
b. s. 1 d. h.
straatschenderijR. d. B. te Nisse f 5
b. s. 3 d. h., G. M. v. B. te Ierseke. J.
P. v. H. en L. C. B. beiden te Goes
iedei f 2 b. s. 2 d. h
nae'd-'umoerCh. A. Z., M. M. beiden
te Schire ieder fl b. s. 1 d. h.
stroopt "ijP. H. te Hoedekenskerke f 5
b. s. 5 d. h., H. B. te Ierseke f2 b, s.
2 d. k., C. B. te Ierseke f 1 b. s. ld. h.;
overtreding arbeidswet; A. S. te Schore
f 1 b. s. 1 d. h.
dronkenschap P. M. S., J. v. D. Lz.,
C. M. Cz., S., allen te Ellewoutsdijk,
J. R. te Kwadendi mme, W. L.te Kloetinge,
J. L. Jz. te Biezelii ge, G. S. te Hansweert,
J. v. d. V. te Fughi. M. P. S. en G. J.
beiden te Goes ieder 11 b. s. 1 d. h.,
W. Z., G. K. te Hansvieert, G. S. huis
vrouw C. Y. te Goes en P. d. K. (Jz. te
Wissenkerke ieder f 2 b. s. 2 d. h., F. D.
te Heinkenszand, M. v. H. te Kruiningen
ieder f 5 b. s. 3 d. h, J. D. te 's Graven
polder f 15 b. s. 3 d. h.
ld. bij 8e herh.J. Z, te Middelburg
14 d. h.; 6