NIEÜWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Dinsdag 16 lugttsfus.
ftroaaffrfi! laorgong.
VERSCHIJNT
PRIJS DER ADVERTENTIËN
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
Het Voorloopig Verslag.
v.
De Plaatsvervanger.
flo. 135. 1398.
UITGAVE VAN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Prijs per drie maanden franco p. p
0,95.
EN
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
Enkele nummers
0,02^.
meer 10 cent.
Voorts werd aangevoerd dat by de be
oordeling van het betrekkelijk schoolver
zuim gelet dient te worden op die ver
zuimen, welke het gevolg zijn van wettige
redenen.
Voor het arrondissement Hoogeveen,
waar de toestand ongunstiger is dan in
de beide andere arrondissementen, (toont
het verslag dit met cijfers aan waaruit
blijkt dat) in 't arrondissement Hoogeveen
dooreengenomen 9 of wil men den maan-
delijksehen bij de wet toegestanen vrijen
schooltijd mede rekenen, 12 schooltijden
verzuimd zijn, terwijl in Bern (waar leer
plicht is) 't schoolverzuim 16 uren bedraagt.
Verstrekt de Memorie van Toelichting
geen voldoende inlichtingen omtrent het
relatieve schoolverzuim, ook in de school-
verslagen vindt men omtrent dit voor de
beoordeeling van het wetsontwerp zoo
belangrijk punt zoo goed als
geene ophelderingen.
De Regeering heeft het, naar het schijnt,
overbodig geacht omtrent deze zaak behoor
lijke inlichtingen te verzamelen, maar men
meende, dat die niet gemist kunnen wor
den, waar vooral op grond van het rela
tieve schoolverzuim de invoering van
leerplicht wordt voorgesteld. Daarom werd
verzocht, dat alsnog eene behoorlijk inge
richte statistiek betreffende den omvang,
de oorzaken, en de vermeerdering of ver
mindering van het relatieve schoolverzuim
zou worden overgelegd.
Wel werd hiertegen ingebracht, dat voor
de samenstelling van zoodanige statistiek
minstens twee jaren noodig zou zijn, maar
men antwoordde, dat dit geene reden kon
zijn om van het verzoek af te zien, aange
zien de behandeling van het wetsontwerp
niet gezegd kon worden voldoende voorbe
reid te zijn, zoolang voor de beoordeeling
daarvan
onmisbare inlichtingen ont
breken.
Ook wenschte men gegevens te ontvan-
12. FEUILLETON.
Door J. de Liefde.
„Deze gedachte was zeer juist", hernam
Harucha „alleen gij bedacht daarbij niet,
dat de macht van Edenga zoo groot is als
zijne barmhartigheid en rechtvaardigheid.
En het allerminst kondt gij weten, wat er
in de geheime vertrouwelijke raadkamer,
waartoe ik alleen den toegang heb, tns-
schen hem en zijn zoon Sesmia besloten
werd. Daarom ook heb ik het zelf op mij
genomen, u de tijding daarvan te bren
gen, opdat gij die van de lippen van een
bode vernemen zoudt, wien gij uw volko
men geloof kunt schenken. Maar nu ziet
gij dan ook welk eene groote liefde zij u
bewijzen en hoe oprecht uw welzijn hem
ter harte gaat. Verblijd u mijn vriend 1
en wees vroolijk; want om uwentwil is
gebeurd wat zelfs in de gedachten der
oudste en wijste raadslieden des vorsten
niet opgekomen is".
„o, Hoe is het mogelijk 1" riep Rondaza
uit, terwijl tranen langs zijne wangen
stroomden, „dat edele vorstenpaar 1 Maar
ach! welke smarten ondergaat mijn trouwe
prins thans niet om mijnentwil! Welk
eene diepte van vernedering heeft mijne
snoodheid hem berokkend Hoe verlang
ik hem te zien, en met hem de lasten te
torsen, die hem thans voor mij doen zwoe
gen 1 Ik zal aan zijne voeten vallen en
zijne knieën omvattenwant zulk een
vriend heeft niemand ooit op aarde gehad".
Op deze woorden zweeg Harncha, want
aandoeningen van vreugde en verwonde
ring belett'en hem te spreken. Hij drukte
Rondaza zacht de hand, en in zijne ziel
gen ter vergelijking van den toestand in
ons land met de toestanden ir, landen, waar
leerplicht is ingevoerd. Bij de samenstel
ling van die gegevens dient gelet te wor
den op de in elk land geldende wetsbe
palingen en omstandigheden. Ook dient in
aanmerking te worden genomen, dat in
buitenlandsche statistieken in den regel
alleen worden opgenomen de ongeoor
loofde of
strafbare verzuimen,
hetgeen eene juiste vergelijking met Ne-
derlandsche statistieken in den weg staat.
Daarom zal het niet voldoende ziju cijfers
te verstrekken, maar behooren die toege
licht en verklaard te worden. Uit de ge
vraagde opgaven zou ook moeten blyken,
in hoeverre in verschillende landen bet
absolute en het relatieve schoolverzuim sc-
deit de invoering van leerplicht is afge
nomen, Eenige leden verklaarden op be
hoorlijk toegelichte gegevens omtrent het
buitenland te meer prijs te stellen, omdat
herhaaldelijk van bevoegde zijde is mede
gedeeld,
dat elders duizenden overtredin
gen ongestraft blijven;
dat in Duitschland in tallooze gevallen de
kinderen om een ambacht te leeren;ofbet
noodige te verdienen de school vroegtijdig
verlaten, eu dat in Italië de leerplicht
slechts voor de leus is ingevoerd.
In afwachting van nadere motivecring
van de beweringen der Regeering omtrent
het hier te lande bestaande schoolverzuim,
verklaarden verscheidene leden, dat naar
hunne meening het relatieve schoolverzuim
veel minder groot is, dan men uit de Me
morie van Toelichting zou opmaken, en
dat het niet belangrijk genoeg kan worden
geacht om voor invoering van leerplicht
een krachtig motief te leveien. Er werd
verwezen naar een werk van den tegen-
woordigen districtsschoolopziener van Re-
nesse, wiens nauwkeurigheid en zaakkennis
niet kan worden betwist, getiteld„Het
Lager Onderwijs in Nederland sedert 1857,
naar officieele bronnen bewerkt." In dit
werk wordt aangetoond, dat het aantal
schoolverzuimen, indien men daarvan af
trekt die, welke door geen billijke wet
rees de blijde gedachte op Voor dezen
althans zal het dan toch niet te vergeefs
geschied zijn.
Nadat zij twee dagen onder allerlei aan
gename gesprekken voortgewandeld hadden,
bereikten zij eindelijk Schedad, den zetel
van den roovervorst. Reeds bij den in
gang van dit barre oord klonk hun het
woest getier en gejoel weder in de ooren,
dat hier dag en nacht onder deze half
wilde spelonkbewoners gehoord werd.
„Ach", riep Rondaza, plotseling stil
staande, terwijl hij Harucha bij den arm
terughield, moeten wij hier ingaan? Kun
nen wij deze afschuwelijke plaats niet ver
mijden? Zij was voor mij altijd een oord
der verschrikking, maar nu is zij voor
mij onverdraaglijk".
„Ja, mijn vriendhernam Harncha,
„hier moet ik u binnenleiden. Ik zal niet
met u naar Edenga kunnen terugkeeren,
voordat ik den tijd, die mij gezet is,
hier vervuld heb. Indien Foelongo en
Hoodemgo gewillig waren mij te volgen,
zouden wij reeds dadelijk onze terugreis
kunnen aannemen. Thans evenwel, nu zij
onwillig zijn, heb ik in last twee jaar
lang te beproeven hen nog tot betere ge
dachten te bewegen. Wanneer die twee
jaren verstreken zijn, zullen ook de drie
jaren van Sesmia's vernedering ten einde
zije. Hebben zij voor dien tijd hun on
willigheid niet laten varen, dan keer ik
met u alleen terug, indieu gij namelijk
volhardt in uw voornemen om mij te vol
gen. Daarom kan het niet anders, of gij
moet met mij deze gruwzame plaats bin
nentreden maar wees gerust, u zal niets
kwaads overkomen want mijn zwaard is
machtiger dan dat van Nasta".
Terwijl zij inmiddels Schedad binnen-
kunnen worden verboden, niet zoo groot
is als vaak beweerd wordt. Op bladz. 95
van dit werk leest men
„Indien men thans reeds met
al die, wellicht geldige,verzuimen
rekening hield,dan zou misschien
blijken, dat de eigenlijke kwaal
wei niet geheel genezen, maar
toch voor een goed deel gewe
ken is, en er geen genoegzame
grond meer bestaat om eene wet
in het leven té roepen, die slechts
tot verbittering aanleiding geven
kan."
Op bladz. 51 wordt gewezen op
het aantal scholieren, aanwezig op 15 Ja
nuari, 15 Apiil, 15 Juli en 15 October.
Blijkens de verstrekte opgaven pleegt het
schoolbezoek gedurende den loop des jaars
wtl af te nemen, maar was van jaar tot
jaar de vermindering kleiner. Deze opgaven
loopen van 1862 lot 1877. Gevraagd werd,
of soortgelijke statistiek niet voor volgende
jaren is op te maken. Uit de in het werk
gegeven statistiek betreffende de bijzon
dere scholen blijkt ook, dat in die scholen
de verschillen op de vier genoemde tijd
stippen veel geringer waren en dat er in
sommige jaren in de zomermaanden zelfs
meer seholiereu aanwezig waren dan op
15 Januari. Men hoopte uit de nadere
inlichtingen der Regeering ook te zullen
vernemen, of het schoolverzuim op de bij
zondere scholen even groot is als op de
openbare.
Yele leden waren van oordeel, dat een
groot bezwaar tegen invoering van leer
plicht gelegen is in de achterstelling van
het bizonder onderwijs bij het openbare.
Door de herziening der schoolwet in 1889
is geene rechtsgelijkheid verkregen, en de
toen aan het bizonder onderwijs toegeken
de Rijksbijdragen zijn geheel onvoldoende
gebleken. Zij hebben hoofdzakelijk gestrekt
om in het onderwijs de verbeteringen aan
te brengen, welke door de wet gevorderd
werden, en waren daartoe vaak zelfs niet
toereikend. Zij hebben geenszins geleid
tot gelijkmaking van de lasten, welke de
bevolking ten behoeve van het onderwijs
traden, zagen zij op eenigen afstand Foe
longo met het hoofd in de hand voor zijne
spelonk zitten.
„o, Daar is Foelongo riep Rondaza
uit, „ik zal tot hem gaan, en zonder twij
fel kost het mij weinige woorden om hem
te bewegen ons te vergezellen. Vergunt
gij mij dat ik dit beproef?"
„Gaarne," antwoordde Harucha glim
lachend, „niets zal mij meer verblijden,
dan dat uwe woorden meer op hem ver
mogen dan de mijne. Maar denkt ge dat
dit geschieden zai
Doch Rondaza was reeds eenige schre
den vooruit, en zijn broeder naderende,
vatte hij hem met verrukking bij de hand
en zeide „Foelongo mijn broeder! hebt
gij de blijde tijding vernomen
„Welke?" vroeg Foelongo koeltjes en
nauwelijks opziende.
„Die Harucha ons gebracht heeft van
Edenga."
„Ach zwijg daarvan. Gij zijt toch waar
lijk een kind gelooft gij dat alles? Neen,
ik dacht dat gij een andere tijding voor
mij hadt, die mij wat beter behagen zou."
„En waarom gelooft gij dat niet Houdt
gij Harucha dan voor een leugenaar?"
„Hm, ik vertrouw de staatkunde niet
veel. Waar zij in het spel komt, wordt
de eerlijkste borst vaak een schurk."
„Foei, Foelongo 1" zeide Harucha die
inmiddels genaderd was, „ziet ge mij daar
voor aan
„Ik heb u niet geroepen", antwoordde
Foelongo barsch. „Ik zie niet in met welk
recht gy u in een gesprek tusschen mij
en mijn broeder mengt".
„Welaan", hernam Harucha, „ik zal u
alleen laten en mij inmiddels tot Hoodemgo
heeft te dragen. Herinnerd werd, dat de
Staat geene bijdragen in de kosten van
den bouw van bizondere scholen verleent,
hetgeen voor het bizonder onderwijs zeer
bezwarend is. Ter controieering van de
besteding der Rijksbijdragen en ter wille
van eene goede administratie zijn in de
wet scherpe bepalingen opgenomen, waar
aan streng de hand gehouden wordt, zelfs
somtijds, naar men meende, strenger dan
noodig is. Ten gevolge van het minste
verzuim, het éen dag te laat inkomen van
een aanvrage of van eene voorgeschreven
mededeeling, vervalt de geheele bijdrage.
Het is meermalen voorgekomen, dat school
besturen, afgaande op hun door de school
opzieners verstrekte inlichtingen, later
vernamen verkeerd te zijn ingelicht, en
dan wegens het verstrijken der gestelde
termijnen geene aanspraak op de bijdrage
meer konden doen gelden. Wanneer het
bestuur eener vereeniging tijdig goedkeu
ring heeft gevraagd voor de verlenging
der rechtspersoonlijkheid, maar, vermoede
lijk ten gevolge van het eindelooze vragen
naar adviezen door het Departement van
Justitie, de gevraagde goedkeuring eerst
wordt verleend na het verstrijken van den
tijd, waarvoor rechtspersoonlijkheid was
toegekend, vervalt weder het recht Jop de
bijdrage. Treedt een onderwijzer éen dag
na den lsten der maand in dienst, ornaat
hij niet op denzelfden dag van de eene
naar de andere standplaats kon gaan of
wel omdat de eerste dagen in eene gewo
ne schoolvacantie vielen, dan wordt voor
die maand de bijdrage onthouden. Terwijl
de openbare school ste. ds door Rijk en
gemeente wordt onderhouden, ook al ontbre
ken er vele onderwijzers, verliest de bizon
dere school haar recht op ondersteuning,
zoodra er slechts éen leerling meer of
éen onderwijzer minder is, dan de wet
veroorlooft.
Zelfs kan de toepassing van administra
tieve voorschriften, die niets te makeu
hebben met art. 545/s, zooals bijv. het
voorschrift van art. bib, geheel buiten
schuld der belanghebbenden leiden tot ge
heele of gedeeltelijke ontbonding der bij
drage. Is het onderhoud der bizondere
scholen nog steeds in hooidzaak afhankelijk
Met deze woorden ontkwam hij aan de
hand van Rondaza die hem trachtte te
weerhouden.
„Foeihoe kunt gij dien edelen man
zoo schandelijk bejegenen zeide Rondaza.
„Ei, laat hem gaan", hernam Foelongo,
„zie toe, dat gij u niet met gemaakte
vriendelijke woorden in den strik laat
vangen"
„Maar ik bid u, welk voordeel zou hij
daarbij hebben
„Wel, weet gij niet, dat er door Edenga
een groote som geHs uitgeloofd is aan
een ieder, die ons dood of levend aan hem
uitlevert Orevro, onze spion, is met dit
bericht onlangB nit Edenga's hoofdstad
teruggekomen".
„Onmogelijk", hernam Rondaza, „maar...
„Yind ik u hier", riep plotseling eene
ruwe stem van iemand, die hem vrij onzacht
op den schouder klopte.
Rondaza zag om, en achter hem stond
Nasta, die hem met grijnzende blikken
aanstaarde, eene huivering rilde hem door
de leden, en reeds deed hij eene poging
om te ontvluchten, toen de roovervorst
hem by den arm greep, en op vriendelij
ken toon zijde
„St, wees bedaard, gij trillende duif!
ik zal u dezen keer geen kwaad doen.
Gij hebt nu eenmaal ondervonden wat het
zegt Nasta ongehoorzaam te zijn; zorg dat
dit niet weer gebeurtMaar hoe is het,
stelt gy nog eenig vertrouwen in Harucha?"
„Zeker," viel Foelongo in, „hij gelooft
alles wat deze leugenaar hem op de
mouw spelt."
„Ha ha riep Nasta, luidkeels lachend,
„arm kind 1 de slimme vogel zoekt aan u
eene goede som gelds te verdienen. Bui
tendien vertelt hij u allerlei schoone en
van particuliere hydragen, de moeilijkheid
om in die kosten te voorzien wordt nog
grooter, doordat de meeste gemeentebe
sturen het schoolgeld zeer laag houden en
zoodoende feitelijk het heffen van behoor
lijk schoolgeld voor de bizondere scholen
verhinderen. Bij aanneming van het wets
ontwerp, waaruit ook voor de bizondere
scholen vermeerdering van lasten zal voort
vloeien, zal de postie van het bizonder
onderwijs nog ongunstiger worden. Indien
de voorgestelde bepalingen omtrent den
duur van den leerplicht aangenomen worden,
znllen tal van bizondere scholen zeker niet
kunnen blijven bestaan, en zal de school
strijd in al zijne felheid herleven.
Eerst wanneer gelijkstelling van het bizon
der onderwijs met het openbare verkregen is,
zal er gelijke gelegenheid bestaan tot het
oprichten van bizondere als van openbare
scholen, en kan de bevolking in waarheid
gezegd worden de volkomen vryze keuze
der school te hebben. Tot dusver behelpt
men zich tal van kinderen worden, som
tijds geruimen tijd, thuis gehouden in af
wachting van de opening eener bizondere
school. Dwingt de Staat de ouders die
kinderen reeds op hun 6de jaar naar school
te zenden, dan staat hun geen andere open
dan de openbare, indien zij, hoewel zeer
stellig aan het bizonder onderwijs de voor
keur gevende, toch in gemoede de naar
het wetsontwerp voor het verkrijgen vau
vrijstelling vereischte verklaring niet kan
nen afleggen. Het feit, dat vele ouders
hunne kinderen naar de openbare school
zenden, indien er geen uitzicht is op bi
zonder ouderwijs, bewijst overigens, dat
dwang te hnnnen opzichte onnoodig is.
Maar, waar nit dat feit geenszins volgt,
dat die onders geen bezwaar hebben tegen
het openbaar onderwijs, gaat het niet aan
hun dwang op te leggen. De Regeering
zegt, dat by het onderzoek naar het vol
strekte schoolverzuim van circa 60.000
kinderen slechts in dertien gevallen ge
moedsbezwaren als reden van het verzuim
werden opgegeven. Men geloofde evenwel,
dat ook in vele gevallen, waarin andere
of geene redenen werden opgegeven, de
eigenlijke oorzaak in
gemoedsbezwaren
was gelegen.
aandoenlijke geschiedenissen, om uw hart
week te maken, en n aldus in zijne
strikken te vaugen. Gij meent misschien,
dat prins Sesmia uit liefde tot u in de
steengroeve gedaald is? Welk een onnoo-
zelheid 1 Er zijn geheel andere redenen,
die het (voor hem noodzakelijk gemaakt
hebben deze reis te ondernemen. Het is
inderdaad belachelijk, aan te nemen dat hij
alleen een plaatsvervanger zou kunnen
zijn voor u drieën te zamen. Ik meen,
dat naar alle recht en wet, een man voor
een man geldt. En buitendien, wat zou
dan ten slotte het gansche offer nog zyn
Binnen drie jaar heeft de geheele grap een
einde, en daarmede zou dus een levens
lange gevangenisstraf van drie personen
vergoed zyn 1"
„Ja, waarlijk 1" riep Foelongo, „dat is
zoo klaar als het zonlicht. Eene grooter
dwaasheid dan deze is niet te bedenken
en gij zijt wel een onnoozel schaap Ron
daza zoo gy hieraan zelfs het minste ge
loof slaat."
„En dan," vervolgde Nasta, „wat is de
eigenlijke bedoeling van Edenga met uwe
zoogenaamde loskooping Het is immerB
duidelijk, dat het hem er om te doen is,
u wederom in zijne macht te bekomen.
Hy weet zeer wel, dat gijlieden bekwame
en dappere jongelingen zijt, die mij groote
diensten bewijzen kunt in den oorlog, dien
ik eenmaal tegen hem voeren zal. Mij
van dien dienst te berooven en u voor
hem onschadelijk te makon ziedaar het
gansche doel zijner zoogenaamde barmhar
tigheid. Wegens een oproer in de steen
groeve moest Sesmia toch derwaarts reizen,
en van deze omstandigheid maakt Edenga
gebruik, om u zand in de oogen te strooien".
„Patrimonium"{Wordt vervolgd).
