NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ho. 121. 1898.
DoniMaj) 14 luft.
froaaCfiie laargang,
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
De Inzwering van President
Kruger.
Buitenlandsch Overzicht.
Santiago heeft zich overge
geven
KERKNIEUWS.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02®.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
In de eerste kamer had de afgevaardig
de voor Zeeland, jhr. v. Asch v. Wijck de
volgende motie voorgesteld
„De kamer, de wenschelijkheid uitspre"
kende, dat voor toelating tot het examen
voor opleiding van adspirant-administrateur
bij de K. N. M. niet gevorderd worde het
met goed gevolg afgelegd eind-examen van
de H. B. S. met 5 jarigen cursus, gaat
over tot de orde van den dag."
Deze motie was noodzakelijk, dewijl de
minister van marine, ondanks 't wettelijk
voorschrift dat 't privilege der hoogere
bnrgerschool verbiedt, dreigde alleen die
genen tot de Koninklijke Nederlandsche
Marine te zullen toelaten, die aan het eind
examen der B. B. S. hebben voldaan.
Wijl deze minister dit blijkbaar zonder
erg gedaan had en de minister van binnen-
landsche zaken niet tegenwoordig was be
sloot de Kamer de behandeling der motie
uit te stellen.
Gisteren zou zij in behandeling komen
docli 't bleek niet noodig dewijl de regee-
ring de toezegging deed dat nimmer uit
sluitend met de bovenbedoelde eindexamens
zou worden gerekend, maar ook met andere
in de wet genoemde examens.
De heer Van Asch v. Wijck, die hier
mede zijn doel bereikt achtte, trok hierop
zijn motie in, na eene rede, die wij op
't oogenblik niet kunnen releveeren, doch
waarop wij later hopen terug te komen.
Het voorloopig verslag der twee de kamer
over het wetsontwerp op den Leerplicht
is verschenen.
Wij hebben't voorloopig eensdoorgeloopen.
Wij weten 't niet, maar zijn niet onge
neigd te zeggen dat de minister een kluifje
zal hebben aan dit verslag.
Wij zijn nieuwsgierig naar zijne memorie
van beantwoording.
Wij hebben herhaaldelijk gezegd dat wij
den leerdwang in den vorm als zij ons
door den minister wordt aangeboden, on
mogelijk kunnen aanvaarden. i
Wij zagen daartoe veel te goede uit
werking van de bestrijding van 't school
verzuim in onze omgeving.
Aanmoediging van getrouw schoolbezoek
gaat bij ons boven schooldwang.
In dienzelfden zin protesteeren wij ook
FEUILLETON.
Voor de vierde maal heeft Paul Kruger
het bestuur aanvaard over de Republiek,
die in Zuid-Afrika als getuige voortleeft van
den moed en den ondernemingsgeest van
het Hollandsche element.
En ondanks de voortdurende pogingen
van EDgelsche zij de aangewend om het land
aan gene zijde van de Vaalrivier in te
lijven bij het Engelsehe gebied, is de
Z.-A. Republiek die in baar tegenwoordi-
gen vorm bijna geheel als het maaksel van
President Krnger te beschouwen is, dank
zij dezen Staatspresident, een krachtige en
bloeiende Staat, die een waardige plaats
inneemt onder de Zuid-Afrikaansche ge-
Wöfitöll
Daartoe komt lof toe aan de taaie,
onverzettelijke geestkracht van de Trans-
vaalsche Boeren maar bovenal aan
Paul Kruger en aan zijn raadslieden.
In de eerste tijden toeh van Kruger's
presidentschap sluimerde de nationale geest
nog van het Transvaalsche volk. Wat
nu de Z.-A. Republiek is, was.in den strijd
toen de vaderen van het huidige geslacht
nog in de kracht van hun leven stonden,
een onsamenhangende gemeenschap van
onderling naijverige familiehoofden en par
tijleiders. In 1854 stonden Potgieter en
Pretorius dagen lang te Rustenburg tegen
over elkander en scheen het, dat hunne
volgelingen eer gezind waren elkander te
tegen den vaccinedwang.
Ook met dit dwangstelsel dient gebroken.
Wil de Overheid een premie stellen
op elke goed gelukte vaccinatie, dat zou
nog kunnen.
Maar de vaccinedwang is daar juist het
tegenovergestelde van.
En evenals in 't ontwerp leerplicht ge
bruikt zij, of liever misbruikt zij er den
schoolmeester als duivelstoejager van den
vaccinateur bij.
Daarom blijft ook ons protest tegen den
vaccinedwang.
Dien dwang hebben wij over 't algemeen
veel te zoetsappig aanvaard.
Op, op tegen den vaccinedwang
Twee ronde verklaringen van liberale
bladen.
De eerste is van de Middelburgschs Crt.
Zij zegt„Dat een partij die over de
meerderheid, klein of groot, beschikken
kan, eigen partijgenooten tot Gedeputeer
den kiest, spreekt van zelf.11
De tweede is van de Groningsche Crt.
Zy zegtDe liberale partij zou zich aan
struisvogelbedryf schuldig maken als zij
niet rondweg erkende dat de Statenverkie
zingen hare verwachtingen hebben teleur
gesteld en geen rekening ging houden met
de teekenen die daarby aan den dag zijn
gekomen.
Het is te voorzien dat het laatstge
noemde blad het, uit een oogpunt van
biliykheid en zelfbehoud, met met de
eerste verklaring, en 't eerstgenoemde blad
het na zyn optimistische napleiting over
den uitslag, niet met de tweede verklaring
eens zal zyn.
Beide verklaringen verklaren nochtans
veel en geven te denken.
Zie de Midd. Crt. van 9 Juli. Wij
cursiveerden.
Ons is verweten dat wij de uitdrukking
„Een zwarte bende", van den heer Dooren-
bos hebben geëxploiteerd by de verkiezingen.
Wy toonden aan dat wy niet geëxploi
teerd, maar overeenkomstig ons recht gepro
testeerd hebben.
Maar wat hebt gij, liberalen, met name
in Middelburg, in '88 en '91 anders gedaan
dan woorden van staatkundige tegenstan
ders op schandelijke wijze verdraaien en
nit hun verband rnkken, tentoonstellen en
exploiteeren?
lijf te gaan, dan tezamen te strijden voor
het gemeenschappelijk vaderland.
Zoo ging het tot den vrijheidsoorlog toe.
Het was niet te verwonderen, dat Sir Theo-
philus Shepstone weinig weerstand vond
de onderlinge verdeeldheid had het land
tot onmacht gedoemd.
Maar door het optreden van het drie
manschap Kruger-Joubert-Pretorius werd
de geest vaardig over de Transvaler?. Paul
Kruger, de man die al den smaad, al de
vernedering, al de onderdrukking van het
gemeentebest had mede geleefd en mede
geleden, was ook de man om door zyn
optreden de gemoederen op te beuren en
zyn landgenooten den strijd voor de vrij
heid te doen aanvaarden.
De vryheidsoorlog deed de talenten van
elk der leiders uitkomen. En onmidde
llijk was het duidelijk. dat Krugers groote
kracht schuilde in zyn eigenschappen als
staatsman. Hij verstaat de knnst niet alleen
goed na te denkenen zyn adviezen zyn
daardoor wel doordacht, ernstig overwo
gen. De woorden die hy spreekt, zyn niet
rijk aan verrassende wendingen, niet
oratorisch, maar eenvoudig en treffend,
en daardoor indrukwekkender dan menig
schitterend en sprankelend woordvuurwerk.
Zyn adviezen ziju die van het gezond ver
stand, zyn oordeel is eenvoudig maar dege
lijk, zyn beslissing afdoende.
Het is dan ook niet te verwonderen,
dat Paul Kruger een populair man gewor
den is. Het Transvaalsche volk ziet in
hem neg steeds den besten man om de lei
ding der staatszaken op zich te nemen. Men
Lokman had volgen? deze eerlijke be
strijders der antirevolutionairen gezegd
al moest 't vaderland ten verderve.
Heemskerk had gezegdde liberalen
brengen 't tot een godsdienstoorlogen
God straft ons dat de aanstaande koningin
geen jongen is.
Denk ook aan Fabius' gevleugeld woord
Dat geeft my rust1
En zoovele anderen.
Of men aan die zijde ook geweten heeft
dat men verzon of zin verdraaide
Zeker is dat ervaren werd dat van den
laster altijd iets hangen blijft; en dat deze
al verbrandt hy niet, toch zwart maakt.
Een radicaal weekblad Vooruitgang
vertelt dat in de Zuid-Hollandsche liberale
statenclub de radicale leden gestemd hadden
voor 't open stellen van een plaats in 't
gedeputeerd college voor de antirevolutio
nairen.
De Midd. Crt. „verbaast (zich) over
deze mededeeling omtrent het voorgeval
lene in een vergadering die toch een be
sloten karakter droeg" 1
Alsof zy nooit zich aan dergelijke zonde
had schuldig gemaakt
Heeft zy dan indertijd niet zelfs uit de
„besloten vergadering" der aandeelhouders
van „het te Goes verschijnend antirevolu
tionaire blad" geklapt
Yoorts vertelt zy, die van meening is
dat de liberalen zoo zy de meerderheid
hebben, alle zetels in 't gedeputeerd college
moeten bezetten, dat de „Kuyperianen" by
de jongste stemming voor leden van ge
deputeerden, niet „de rechtvaardigheid
hielpen meebetrachten" maar op den „ultra
antirevolutionair" De Jonge gestemd hebben.
Aangenomen dat zy 't weet en gelijk
heeft, dan merken wy haar op dat zy in
dit geval de stembriefjes heeft gezien of
zich door iemand die deze briefjes kent,
deed inlichten.
En dan vragen wij of haar verwijt aan
't adres van Vooruitgang niet op haar zelve
terugvalt.
Of wat zy doet niet [nog erger is dan
hetgeen dit radicale weekblad bestond
o, Splinter en balk
Ditmaal slechts [een weinigje oorlogs
nieuws.
kent hem door en doormen kent zyn
verleden, zijn zwakheden en fouten, maar
ook -ijn deugden en groote eigenschappen.
In het Transvaalsche land zijn vele goede
burgers, die niet schromen om Kruger de
waarheid te zeggen in 's lands belang.
Maar de volksvereering telt de fouten
en gebreken van den President licht, te
genover de vele goede en groote hoeda
nigheden, tegenover de tallooze verdiensten
van Paul Kruger.
Er was een tijd, dat men in de Z. A.
Republiek minachting neerzag op Kruger,
als op een man die niet meer paste in de
lijst van den nieuweren tijd. Maar toen de
nood steeg en gevaar dreigde van binnen
en van buiten, toen bleek Kruger (nog
steeds de rechte man op de rechte plaats
te zijn.
En toen voor eenige maanden de ver-
kiezing(van een Staatspresident moest plaats
hebben, toen vereenigden de Transvalers
zich in grooten getale op de keuze van
den aftredenden President. Generaal Jou
bert en de heer Schalk Burger, diej als zyn
tegencandidaten optraden, kregen slechts
weinig stemmen. De „bulk" was voor
President Kruger. In 1883 en 1888 was
President Kruger zonder veel tegenstand
tot President gekozen. In 1893 was de
stryd zeer scherp en werd slechts met
groote moeite de overwinning door de
aanhangers van Krnger bevochten. Toen
traden met Paul Kruger in het strijdperk
de heeren Joubert, generaal-commandant,
en Kotzé, toen hoofdreehter. Paul Kruger
werd herkozen met 7854 stemmen,generaal
De Amerikaansche oorlogsschepen heb
ben 't bombardement van Santiago hervat.
Alle bommen misten 't doel. Alleen de
laatste trof de kerk waar vele ontplofbare
stoffen bewaard werden. Het gebouw
vloog in de lucht. De ramp stak eenige
er om heen staande gebouwen aan.
Generaal Miles is met versterkingen
aangekomen en had een onderhoud met
Sampson en Shafter.
Geruchteu omtrent door Amerika ge
stelde vredesvoorwaarden zyn gebleken
onjuist te zyn, zoodat wij er maar geen
melding van maken.
Het Spaansche kabinet moet zyn ont
slag hebben aangeboden.
Uit Iloilo (Philippynen) verneemt men
dat zeven hoofden en 2000 Philippijnsche
opstandelingen verklaard hebben zich te
willen onderwerpen.
De Spanjaarden in Santiago hebben de
witte vlag geheschen. De ellende onder
de vluchtelingen van daar is zeer groot.
Alle wegen tot de stad zyn door Ameri
kanen bezet.
Inzake Dreyfus verneemt men dat de
minister van oorlog een klacht zai indienen
tegen kolonel Picquardt en Leblois wegens
't openbaar maken van stukken welke op
de buiten landsche veiligheid van den Staat
betrekking hebben. Een huiszoeking heeft
bij Picqnart plaats gehad. De magistraat
nam de gevonden papieren mee. De heer
Hamord, onder-chef van den veiligheids
dienst, kwam gisterenavond llVt uur het
gebouw der prefectuur van politie binnen,
met zich voerende Esterhazy en zyn bijzit,
madame Pays, die beiden gearresteerd
werden.
13 Juli '98.
By kon. besluit is benoemd tot burge
meester van Sluis J. A. flenneqnin.
Verder zyn benoemd tot dijkgraaf voor
den ITowdcpolder J. van Wijck; tot dijk
graaf voor den Plersmspolder J. de Feyter
tot plaatsvervangend dijkgraaf voor den
NieuwerhavenpoWer Th. Wijffels en tot
gezworen voor het waterschap Baarland
c. a., J. Steketee Andrieszoon.
Door den heer A. van der Weyde,
burgemeester van Eikerzee en Ellemeet,
is eervol ontslag uit die betrekking gevraagd.
Jonbert verkreeg er 7009, rechter Kotzé
81. Het is bekend, dat in 1998 de
aanhang van Jonbert nog aanmerkelijk
verminderd was in vergelijking met vijf
jaar geleden.
Toen Paul Kruger voor de eerste maal
te Pretoria den eed aflegde als Staats
president was de huidige groote residen
tiestad nog een dorp van zeer bescheiden
afmetingen. De huizen waren breed en
laag, wijd nit elkander gelegen, en mee-
rendeels van een zeer landelijke type, met
strooidaken gedekt en gewoonlijk met een
mestvaalt in de nabijheid, die den geur van
de hoofdplaats der Republiek nu niet
direct veraangenaamde.
Het Regeeringsgebonw was toen een
laag huis, met een stroodaker naast
was een soort schuur, die voor postkan
toor dienst deed. De Kerkstraat was een
dorpstraat, en onder den rook van Pretoria
waren groote moerassen, waar de jonge
Boeren Zaterdags eenden en snippen gin
gen schieten.
Wat is er in die vijftien jaren veranderd
in de Z.-A. RepubliekPretoria is thans
een groote stad, die een geheel|Europeesch
grootsteedsch aanzien heeft.
Ook de intocht geeft een verbazing
wekkend verschil te zien, met den eersten
intocht voor de eedsaflegging, vijftien
jaar geleden. Toen een eenvoudige cavalca
de, Kruger te paard, omringd door de
bekend geworden legeraanvoerders Jou
bert, Nikolaas Smit en Pretorius, en ge
volgd door een afdeeling Boeren in hun
Benoemd tot kommies 4e klaBse bij
's rijksbelastingen I. M. Looy te Brui-
nisse, A. Boddery te Sluis en J. van Goethem
te St. Jansteen, die resp. te Hontenisse,
IJzendijke en Sas van Gent zullen worden
gestationeerd.
De eerste kamer heeft de rij wielenwet
met 30 tegen 12 stemmen aangenomen.
Te Leiden is Maandagmiddag in den
ouderdom van 65 jaren geheel onverwacht
in het Botanisch Laboratorium der Rijks
universiteit overleden de professor in de
botanie aldaardr. W. F. R. Suringar.
Uit Atjeh.
Kolonel Van Heutsz is met het 14e
bataljon, het korps marechaussee en de
landingsdivisie naar Edi vertrokken om
daar 14 dagen te blijven.
Ook van Kola Radja zyn 300 man naar
Edi gedirigeerd.
Ned. Herv. Kerk.
Bedankt voor Sas van Gent door Joh.
Visser cand. te Delft.
Beroepen te Oude Niedorp ds. A. de Pecker
Jr. te Spykenissete Ureterp M. Tinga
cand. te Hengeloo te Marico en Luchten-
bnrg(Transv.) ds. J.Beij er te Eemnes Binnen
te Wezepe C. H. Haas cand. te Utrecht.
Aangenomen naar Egmond aan Zee door
Joh. Visser cand. te Delft.
Bedankt voor Assendelft door ds. W.
H. Roobol te Oostvoorne voor Berkel
en voor Ingen door dr. E. J. W. Posthu
mus Meijjes te Heinenoord voor Bles-
kensgraaf en Moerkapelle door J. Haring
cand. te Utrecht; voor Muntendam door
M. Tinga cand. te Hengeloo.
Geref. Kerken.
Drietal te Harderwijk ds. J. J. Berends
te St. Annaparochie, ds. W. H. Gispen
te Breukelen en ds. P. Warmenhoven te
Alblasserdam.
Beroepen te St. Jacobi Parochie ds. S.
Tromp te Hijlaardte Sleeuwyk ds.
A. H. Nieboer te Aalten te Gent
jsociété evangélique) ds. J. H. Laatsman
j.e 's Gravenmoer.
Aangenomen naar Steenwijk door dr. J.
Hania te Oosterbierum.
Bedankt voor Sneek B door dr. J. Hania
traditioneel rustiek gewaad, den grooten
vilthoed op, de patroongordel over den
schouder, het nooit missende geweer op
den rug, zittende op hun kleine, lang
harige, doch taaie paarden.
Thans een indrukwekkende stoet,
waarvan de nieuwe staatsiekoets van Jden
President, opzettelijk voor deze gelegen
heid gemaakt, het middenpunt uitmaakt.
Het rijtuig, werd den President door een
vurig vereerder ten geschenke aangebo
den Kruger echter weigerde zulk een
kostbaar geschenk te aanvaarden, waarop
het door den Staat van den eigenaar
werd gekocht.
Het is van binnen met licht blauwe
zyde bekleed, en van buiten ryk versierd
met zware zilveren Transvaalsche wapen
schilden, waarop de aloude zinspreuk
„Eendragt maakt magt" zeer duidelijk te
lezen is. De lantaarns zyn eveneens in.
gedreven zilver uitgevoerd, met het Trans
vaalsche wapen en worden jbekroond door
gedreven zilveren adelaars.
Op de kap staan vier zilveren adelaars op
voetstukken, die het geheele rijtuig een
prachtig aanzien geven. Een ooggetuige
schrijft
„Er kan geen meeningsverschil bestaan
dat dit rijtuig eenig is in Zuid Afrika,
en de harmonie zoowel als de teekening
en de uitvoering bewijzen, dat niets is
gespaard om het ideaal nabij te komen.
„De er by behoorende tnigen voor vier
paarden zyn even eens bewonderenswaar
dig; zij zijn opgelegd met zware zilveren
Wapenschilden, en een beschouwing ten
