i
itstijfsel I»
ênfabriek
[ERTRIGT,
ra UOH
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK- sr
HISTORISCH
EN,
EID
J. BOS A.Jz.
HINALE
jurg.
Ho. m.
evicts,
winkels
JUÏJVIS.
P. v. d. Does,
levraagd
t of zonder
oop bij
?r schelde.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Een en ander uit de Pers.
DondMag 23 Itini.
ijtjn. s
ïes. 2
ste genres
rlingen voor 1
eteur,
v. d. WART.
at men ze U
en bloemenkasten,
iagde- en geschaaf-
geweven
[verdere onder-
Ules le kwaliteit,
hrreerende prijzen
Middelburg.
llTEN
een nieuw soort
[einden bruikbaar,
IINES.
boerenstand, niet
piet noodig. Adres
igen.
|d of met October
o. M. HARPE,
SR, Landbouwer
S, Grijpskerke.
i. 3,25 en 6,20c).
3,55 6,50.
,556) en 4,50.
[156) 5,10.
Yo 6,20c) h).
145 6,40 li).
eskens hoogstens
5 MEI de 7,20
ten.
ïaar Borssele en
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij die zich met I
Juli a. s. op ons blad
abonneeren, ontvangen de nog
voor dien datum verschijnende
nummers gratis.
De Zeeuw blijft ook voor de her
stemming van WOENSDAG 29 JUNI,
a. s. voor het kiesdistrict Vlissingen
de candidatuur steunen van
candidaatder antirevolutionaire kies-
vereenigingen.
De AmsterdammerWeekblad, enfant
ter rible der (vooruitstrevend) liberale
partij, zegt een en ander naar aanleiding
van de jongste verkiezingen in de stad
Amsterdam voor de provinciale staten.
Men moet weten dat van de 77 staten
leden voor Noord-Holland er 36 zijn uit
Amsterdam, behalve nog enkele Amster
dammers die zitting hebben voor buiten
gemeenten, zoodat de meerderheid bestaat
uit beschermers van Amsterdam.
Nu sijn de 36 Amsterdamsche statenle
den allen liberaal, op één na Kouveld
die radicaal is. En nu zij a% bij de
jongste verkiezingen iu Amsterdams 9
districten een paar liberalen uitgeworpen,
onder welke eeu lid van gedeputeerde
staten.
Of dit erg is en verdiend?
Het eerste beantwoordt het blad ontken
nend, het laatste bevestigend.
Vooral om het uitsluitingsstelsel, tot
nog toe steeds door de liberale partij
gevolgd.
Het blad noemt het lidmaatschap der
staten „belooningen" en gaat dan voort:
„De liberale party te Amsterdam
heeft nooit aan een billyke verdeeling
van deze aangename belooningen ge
dacht. De hensche stelregel leven en
laten leven, was haar geheel vreemd. Tien
tallen van jaren achtereen heeft zij op de
36 zetels in de Staten enkel en alleen
voor hare partij beslag gelegd, steeds de
FEUILLETON
Belangrijker dan het feest van zijn vijf
tigjarig bestaan als Uniestaat, hetwelk
Californië in het jaar 1900 zal kunnen
vieren, was het gouden goudjubileum, dat
onlangs allerwegen op Californiseh grond
gebied, voornamelijk echter in San Fran
cisco, feestelijk herdacht is. Alle overle
venden van die lang veriwenen Argonau-
tendagen, cowboys, Mexicaansche vaqueros,
Indianen en pionnieis, waren dien dag
naar de hoofdstad samengestroomd om die
gebeurtenis te vieren en den eersten steen
te leggen voor het monument ter herdenking
van de beide mannen, die het eerste goud op
den 24sten Januari 1848 in de nabijheid van
Coloma mochten vinden. Dit waren John A.
Sutter eu James W. Marschalk
Sutter, in 1803 te Baden geboren, was
een woelgeest. Na de militaire school te
Bern doorloopen te hebben, ging hij in
Frankrijk in dienst bij de Zwitsersche
garde, in 1834 verliet hij den dienst om
naar Amerika over te steken, in 1838
doorkruiste hj met een zestal andere
Duitschers Amerika, voer de Columbia-
rivier af tot Vancouver en scheepte zich
hier naar de Sandwicheilanden in. Den
2den Juli was hij in Calitornië terug, waar
hij zich neerzette; aan den bovenloop van
de Sacrameuto-rivier stichtte hij een neder
zetting, Nieuw Helvetia genaamd, bouwde
een pelmolen, een leerlooierij en ter be
scherming tegen de roofzuchtige Roodhuiden
het fort Sutter.
houding aannemende alsof het statenlid
maatschap een ambt was dat een zeer
bijzondere mate van allerlei verheven
geestes en karaktereigenschappenvorderde.
Deze eigenschappen dan ontdekte zij alleen
bij hare partij'genooten, en daar zij zeer
scherp onderzocht voor zij iemand dat lid
maatschap waardig verklaarde, vond zij die
steeds in al hare aftredendeo terug.
Dit hebben wij altijd betrenrd. Het was
toch waarlijk al te dwaas, ook al te
egoïstisch gehandeldom al die bewijzen
van goed gedrag voor haar eiqtn partij
d. i. uitsluitend voor hare vriendjes te
eischeu Roomsch noch Antirevolutionair
daar ook maar een enkel van te gunnen.
Maar er begint een eind te komen
aan deze groote onbillijkheid. Weldra
mogen de niet-liberale partij, elk n ar
evenredigheid van de sterkte van hun
kiezerscorps in de Staten vertegenwoor
digd zijn 1"
Wat dit radicale blad schrijft, mag ook
aan de liberale party ir. Zeeland wel her
innerd die thans ach 1 en wee! roept over
de uitwerping harer mannen, die tot voor
eenige jaren in de Staten de meerderheid
vormden, en ook in de Kamer nog de
meerderheid van de Zeeuwsche vertegen
woordigers uitmaken, niettegenstaande zij
minderheid zijn onder de kiezers.
Cnrsiveeren wy nog een merkwaardige
bekentenis van het (liberale) Handelsblad.
Het merkt op, „dat de uitslag in Amster
dam en in Zuid-Holland voldoende bewijst,
dat er geen reden voor de liberalen bestaat
om edelmoedigte zijn en in districten,
waar zij de meerderheid hebben, zetels aan
de antiliberalen te geven. Een dergelijke
edelmoedigheid zou hun graf worden en
den weg banen voor een meerderheid van
tegenstanders. Men mag den liberalen dus
niet wegens hun houding „politiek egoïsme"
verwijten. In Gelderland, Zeeland en
Utrecht bezetten de antiliberalen ook alle
zetels die zij krijgen kunnen."
Met uitzondering van Goes waar de heer
Kakebeeke zit bij de gratie der antirevo
lutionairen is deze laatste opmerking van
het Handelsblad juist. Maar het blad
wischt hier een gedeelte der geschiedenis
harer party uit. Bij haar niet bij ons
was het uitsluitingsstelsel, al de dagen
harer heerschappij.
De eerste goudontdekking in Californië
was geheel aan het toeval te danken. Fort
Sutter was in die dagen de het verst naar
Oosten vooruitgeschoven nederzettting in
het Saeraments-dal, waarop de uit het
Oosten komende landverhuizers het eerst
stieten. Zoo kwam ook een zekere Marshal
een wagenmaker uit den staat New-Jersey
in Sntters dienst en hem droeg Sutter het
bouwen van een zaagmolen op. Marshall
zocht voor den molen een plaats in het
dal van de kleine Colomarivier op, waar
voldoende waterkracht voor het drijven
van den molen voorhanden was. Vier maan
den werkte Marshall onafgebroken aan zijn
molen geholpen door drie blanken en eeu
twaalftal Roodhuiden en ongeveer half
Januari 1848 was de molen bijna klaar.
Op den namiddag van den 21sten Januari
ging Marshall, nadat het water opgestuwd
was langs de droge molens'oot en bespeur
de daar in de door het water meegesleur
de kiezelsteenen talrijke gele blinkende
steentjes van de grootte eener tarwekorrel
dia bij bijeen zocht en. zijn lieden liet
zien met de woorden
Ik heb daar een goudmijn gevonden 1
Marshall ging echter bij zijn werklieden
voor een overspannen zonderling door en
zoo werd noch aan zijn vondst noch aan
zijn bewering eenig gewicht gehecht.
Daarbij leken de korrels meer op oud
koper dan op glinsterend goud. Marshall
liet zich echter niet van de wijs brengen.
Hij constateerde, dat de vondst zich liet
hameren, dat ze in 't vuur niet smolt
noch van kleur veranderde en meer en
meer kwam hij tot de overtuiging, dat
hij met goud te doen had. Den volgenden
dag ging hy nogmaals door de sloot en
Dit is met de stukken bewezen, tot zelfs
in Groningen waar de provinciale staten
uit enkel liberalen bestonden op twee na:
de beide antirevolutionaire lieeren Van
Swinderen, wien zelfs geen vernieuwing
van hun mandaat werd vergund. ZjZ.
Toch wil het Handelsblad in éen geval
aan grootmoedigheid jegens andere partijen
gedacht hebben.
Hoor maar:
Ware elk geweest éeu kiesdistrict waar
de liberalen onbetwist de meerderheid had
den. dan zou er reden voor hen zijn om
ook aan de minderheden vrijwillig plaatsen
in te ruimen. Maar ieder weet dat de
toestand anders is.
Zou zij dat meenen?
De Nederlander merkt naar aanleiding
van haar zeggen op, dat er een element
van waarheid in ligt.
„Ten onrechte worden de liberalen
soms van exclusivisme beschuldigd, waar
zij eenvondig, mat het districtenstelsel
rekening houdend, hun volstrekte meer
derheid in het ééne district bezigen om
hun minderheid in het andere te neu
traliseeren.
Ook hun uitsluitend kiezen van geest
verwanten voor de Eerste Kamer kan
hiermee verklaard. Ook daar heerscht
een districtenstelsel. Iedere provincie
vormt oen district. Eu het stel liberalen,
door de ééne provincie afgevaardigd,
vindt in de Kamer antiliberalen uit een
andere provincie tegenover zich. Gelder
land, Zeeland en Utrecht kiezen dan ook
hunnerzijds terecht uitsluitend anti
liberalen.
Toch wordt door het Handelsblad een
kleinigheid vergeten. Hes exclusivisme
der liberalen is niet denkbeeldighet
bestaat inderdaad, eu vertoont zich bij
de benoeming van Gedeputeerde Staten.
Hier bestaat „één kiesdistrict". De
Staten van iedere provincie kiezen hun
eigen Gedeputeerden, en geen andere
provincie heeft daarbij iets in te brengen.
Zonder gevaar kan dus by de samen
stelling van dit college, dat over zoo
velerlei gewichtige aangelegenheden heeft
te oordeelen, aan de minderheid recht
van meespreken worden gegund. En nu
wil het geval, dat in geen enkele pro
vincie, waar de liberalen in de meerder-
vond weder talrijke stukjes metaal.
Hij pakte toen zijn heele vondst bijeen
en begaf zich naar het fort om Sutters
meening er over te vernemen. Sutter was
in het bezit van een technisch lexicon,
een fleseh zwavelzuur en een fijn weeg
toestel met behulp waarvan hij vaststelde
dat ze inderdaad een hoeveelheid goud
ter waarde van ongeveer 60 dollars be
zaten.
Sutter was over deze ontdekking niet
erg gesticht en hoe geestdriftiger zijn
metgezel werd, des te donkerder zag hij
de toekomst in en zijn voorgevoel bedroog
hem niet. Wel trachtte hij de ontdekking
geheim te houden, doch dit bleek on
doenlijk, ofschoon men bij het opduiken
der eerste geruchten over het vinden van
goud alles ontkende of elke bekentenis
ontweek. Ongeveer anderhalve maand
bleef alles bij het oude en de molen was
in volle werking. Eerst vond het gerucht
ook slechts weinig geloof en in San Fran
cisco spotte men er mee als met een plom
pe reclame voor de nederzettingen van
Sutter. Toen echter de eerste goudzoekers
naar San Francisco terugkeerden en daar
hun glinsterend goud lieten zien, week het
ongeloof en in alle maatschappelijke krin
gen ontstond geweldige opgewondenheid.
Alle zaken bleven stilstaan, de couranten
hielden op te verschijnen, kerken, her
bergen, speelhuizen, alles werd verlaten,
de bemanningen der in de haven geankerde
schepen, met inbegrip van kapitein en
officieren, verlieten hun vaartuigen om zich
bij de goudzoekers aan te sluiten en naar
de goud belovende sierre's te snellen. De
mare der ontdekking verspreidde zich blik
semsnel over alle deelen van den aardbo-
heid zijn, ooit een antiliberaal tot Ge
deputeerde gekozen wordt, en dat èn in
Gelderland èn in Utrecht èn in Zeeland
steeds voor liberalen zetels in Gedeputeerde
Staten worden ingeruimd? Wat zegt het
Handelsblad hiervan?
Dit is volkomen jnist.
Het geldt ook voor Zeeland.
Daar was in de laatste jaren, toen de
liberale meerderheid in de Abdij op haar
laatste beenen liep, deze wel zoo goed een
niet-liberaal schoon geen antiliberaal, een
man der kleurlooze middenstof den heer
van Lynden in 't gedeputeerd college te
benoemen. Voor dien tijd werd er niet
aan gedacht.
En wat staat hier tegenover?
Dat fen in Gelderland èu in Utrecht
minstens twee liberalen in dat college
gehandhaafd blevsn, en in Zeeland, schoon
niet met algemeene instemming tot twee
malen toe met behulp van antiliberalen
een liberaal in 't gedeputeerd college ge
kozen werd.
Ook wij vragen wat zegt Hel Handels
blad hiervan
Voegen wij hieraan toe dat boven aan
gehaalde opmerking van Het Handelsblad
een antwoord was op eene asterisk door de
Standaard even voor de verkiezingen ge
schreven onder'topsohrift „Politiek egoïsme.^
„Gezonde politiek moet er de politieke
partyen toe brengen om eenerzijds niet
te rusten, eer zij in de vertegen woordigde
lichamen proportioneel tot haar volle
sterkte zijn gekomen, maar ook ander
zijds, om die proportie niet te zeer, althans
nist in 't oog loopend, ten nadeele van
eonourreerende partyen te verbreken.
Bestonden tegen het proportioneele
kiesrecht van heel andere zijde niet nog
altoos zeer ernstige bedenkingen, zoo
zou ongetwijfeld 's lands belang onver
wijlde invoering van dit stemrecht vor
deren. Nu we dit nog niet bezitten, zal
daarentegen elke gezonde politiek er zich
in moeten verheugen zoo ook nog zonder
dit proportioneele stemrecht, over heel
het land genomen, de krachten der on
derscheidene partyen zoo goed mogelijk
proportioneel vertegenwoordigd worden.
Dat dit dusver in de Provinciale Staten
en in de Eerste Kamer allerminst het
dem en duizenden avonturiers uit alle lan
den maakten zich op om het nieuwe dora
do op te zoeken. Het was toenmaals niet
gemakkelijk dit doel, 't zij over land,'t zij
over zee te bereiken en het aantal van
hen, welke als offer van hun gouddorst
vielen, zal wel nooit bekend worden. Die
genen, welke den zeeweg over de land
engte van Panama insloegen, werden mee-
rendeels reeeds in New-York de prooi van
gemeene oplichters, die hun reisbiljetten
van Panama naar San Franoiseo verkoch
ten, in veel grooteren getale dan het aan
tal beschikbare plaatsen op de tusseheade
beide havens varende schepen bedroeg.
Het gevolg daarvan was, dat groote
menigten van goudzoekers, die niet verder
vervoerd konden worden, bij Panama op
gehoopt werden, dat daar besmettelijke
ziekten uitbraken en honderden van alle
middelen beroofd, ellendig omkwamen en
een onbekend graf vonden. Als de stoom
boot uit Californië te Panama aankwam,
ontstond telkenmale een ware strijd om
de weinige nog niet bezette plaatsen en de
stoomvaartmaatschappij ging in haar heb
zucht zoover, dat zij de prijzen voor het
lusschendek tot 1000 dollars opvoerde.
Op den overland weg waren de goudzoe
kers minder blootgesteld aan de zwendela-
rijen van gewetenlooze agenten, daarente
gen hadden zij daar schier aanhoudend te
kampen met het ruwe klimaat, tegen over
vallen van de Roodhuiden en witte ban
dieten en vooral met de moeielij kheden
van het terrein. Weldra was de drie mijlen
lange weg bezaaid met graven en gebleekte
geraamten van paarden en runderen. Slechts
een betrekkelijk gering aantal goudzoekers
bereikten het dal van den Sacramento.
geval was, is buiten kijf.
Toen iu 1889 de Antirevolutionaire
party in de Tweede Kamer over de twee
dozijn leden telde, was er in de Eerste
Kamer nog ternauwernood te bespeuren,
dat er een Antirevolutionaire party in
den lande bestond.
Buitenl Utrecht, Gelderland en Zeeland
zijn nn nog in de provinciën benoorden
Moerdij k alle Provinciale Staten zoo goed
als geheel in liberale handen, en met name
in de twee meest bevolkte provinciën
Noord-Holland eu Zuid-Holland schijnt
het wel, alsof wat niet liberaal is slechts
voor de leus mee telt.
Politieke zelfbeheersching had er alzoo
de liberalen toe moeten bewegen, om het
natuurlijk en als vanzelf sprekond te
vinden dat na de uitbreiding van het
kiesrecht, althans in deze beide Provin
ciën onderscheiden zetels in andere han
den overgingen. Zelfs scheen de moge
lijkheid niet uitgesloten dat de edeler
mannen onder hen, bij het ontruimen
vau deze zetels, hun leedwezen zouden
betuigen, dat de partijdige wijze van
vroegere samenstelling de proportiën zoo
stuitend vervalscht had.
Van dien nobelen geest valt intusschen
dusver nog weinig te bespeuren.
Enin Noord-Holland èu iu Zuid-Holland
stelde ook nu nog de liberale party zich
aan, als kwamen aan haar zoo goed als
alle zetels toe, en als school er wei-
bezien strafbare roof in, zoo andere par
tyen de vermetelheid hebben hier en daar
een enkelen zetel weg te kapen.
Waf spreekt hier anders uit, dan poli
tiek egoïsme
Wy achtten geheele overneming van
deze driestar, te meer, nu van zekere zyde
de eerste, uit het verband gerukte alinea,
wordt geëxploiteerd of althans geëxposeerd
met de kennelijke bedoeling om den schrjj-
ver iets geheel anders te laten zeggen
dan hij bedoelde, niet geheel overbodig.
De Standaard antwoordde dan ook, en
dit kan misschien ook ter opheldering
voor onze omgeving dienen
„Geen woord komt in onze vorig»
driestar over dit punt voor, waarin wij
den eisch zouden hebben gesteld dat
de liberalen ons ook maar jéen zetel on-
In het jaar 1848 werd het eerste goud
aan de rivieroevers nitgewasschen. Toen
de goudzoekers door de later neervallende
regens van de oevers verdreven werden,
wendden zij zich naar de kleine zijdalen
en cannons en hier was de productie niet
minder groot. Niet ongewoon was het,
dat één persoon op een dag 5000 dollars
en meer gewon.
Overigens viel hun, die eens den molen
gebouwd hadden, niets van den goudrijk
dom toe en Marshall werd in 't bijzonder
door het eene ongeluk na het andere ge
troffen. Hij werd van zijn terrein verdre
ven, zijn bezit werd door gewetenlooze
goudzoekers gesloten, zij braken zijn molen
af om de planken er van voor hun hutten
te gebruiken en eigenden zich wederrech
telijk zijn vee toe. Toen hij den honger
dood nabij was, kende de regeering van
Californië hem van 1870 tot 1876 een klein
jaargeld toe, ze liet hem echter de laatste
dagen zijns levens in de bitterste armoede
doorbrengen en in 1885 stierf hy in een
halfvervallen hut, die hij met een lotge
noot bewoonde.
Niet minder ongelukkig was de verdere
levensloop van Sutter. Zijn graf bevindt
zich op het kerkhof der Moravische broeders
te Lititz in Pennsylvanië. Hij stierf den
18den Jnni 1880. Tusschen dezen datnm
en den tijd, dat hy frank en vrij in het
Secramento-dal werkte, ligt een lange en
treurige geschiedenis. De stortvloed der
goudzoekende massa overstroomde ook zijn
kolonie en men bekommerde zich niet om
zijn aanspraken, die nog niet erkend waren
toen hy in 1880 den geest gaf.
—0—0—
