NIEÜWSBLAD CHRISTELIJK- HISTORISCH VOOR ZEELAND. Ito. 111. 1898. Dinsdag 21 Juni. J. BOS A.Jz. VERSCHIJNT G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN DE UITSLAG- elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,02 5. UITGAVE VAN en van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Zij die zich met I Juli a. s. op ons blad abonneeren, ontvangen de nog voor dien datum verschijnende nummers gratis. Be Zeeuw blijft ook voor de her stemming van DINSDAG 27 JUNI, a. s. voor het kiesdistrict Vlissingen de candidatuur steunen van candidaatder antirevolutionaire kies verenigingen. De uitslag der stemmingen voor de staten is alleszins bevredigend voor de antirevolutionaire party in onze provincie. Middelburg herkoos met flinke meerder heid de aftredenden en versterkte het corps met een er by. Vlissingen koos reeds by eerste stemming een der onzen en bracht er een met een voorsprong van vijftig stemmen in her stemming. Goes schonk een flink stemmencyfer aan de aftredenden die herkozen zgn en hand haafde, ondanks de mislukte uitwerping van het eenige overgebleven liberaal lid, zgn goeden naam als antirevolutionair district. Hulst bracht niettegenstaande de strgd tegen twee andere partgen ging twee harer candidaten met een flink stemmen cyfer in herstemming, terwgl 't kans heeft, by goed overleg onderling en met de leiders der Roomsche party, een zetel te winnen. De liberalen zagen hun candidaat J. H. Sngders reeds bg eerste stemming uitval len, den zetel van Van Deinse ernstig bedreigenen zien zich tevens verplicht, nu openlgk te doen wat eerst bedekt door hen schgnt geschied te zgn, teneinde den an tirevolutionair te weren, te stemmen op het niet-liberale-niet-niet-liberale lid van ge deputeerden, dien zg eerst, wegens zgn onbetrouwbaarheid, openlgk hadden losge laten. Onzerzgds alle reden tot dank. Zg deze dankbaarheid in evenredigheid met den ernst waarmede deze overwinning go- zocht werden strekke ook deze verkie zing tot verheerlg king van 's Heeren Naem. Nog om een andere reden verbrijdt ons deze overwinning. Groen van Prinsterer heeft in zgn leven meermalen gezegd dat elke gang naar de Btembns iseen petitionnement. Deze verkiezing vooral moest een petiti onnement zgn. Dit is door 't geheele land, ook in onze provincie begrepen. De regeering heeft eene leerdwangwet ingedienddie wet is van Roomsche en antirevolutionaire zgde op principiëele gronden bestreden. En nu heeft men ge voeld, dat ook de kiezers voorloopig zich over deze wet moesten uitspreken. Van daar over 't gansche land de geheel zonder afspraak geboren leuze: tegen leerplicht in dezen vorm. De liberalen hebben wel getracht deze quaestie bij deze verkiezingen te verdon keremanen, doch de kiezertjes hebben zeer goed begrepen dat er dan in 't geheel geen gelegenheid meer kwam zich uit te spreken, en de wetgevende macht zonder her» gehoord te hebben over deze diep ingrijpende quaestie zou hebben beslist. Vandaar dit petitionnement, de zuiver antirevolutionaire manier toegepast om de overheid duiderijk te maken dat men van dwangwetten en vooral van de onderhavige niet gediend is. Hoe 't in 't land staat, zal Woensdag brij ken, wanneer ook in Gelderland de verkiezingen zullen zgn afgeloopen. Maar in verschillende provinciën heeft zich de groote meerderheid niet alleen tegen het liberalisme, maar ook tegen deze schooldwangwet verklaard. Ook hier. Voegen wg de stemmencgfers(de hoogste) van beide partgen op den candidaat van elk uitgebracht bijeen, dan big kt 't volgende. Middelburg Dronkers (a.) 1634, Sngders (1.) 1334. Vlissingen Loois (a.) 1263, Den Bouwmeester (1.) 1034. y.i /)}«i If/ypp Hage (a.) 462, de Clercq(l.) 1532. Goes de Jonge (a.) 2349. Kakebeeke (1.) 2426. Hulst v. Waesbergbe Janssens (k.) 2034, Heemskerk (a.) 857, v. Deinse (1.) 1750. Sluis waar geen strgd was en Tholen waar geen stemming plaats had, lieten wg buiten rekening. En dan big kt dat 8599 kiezers zich hebben verklaard legen leerplicht; en 8076 er voor. Neemt men echter Sluis met zgn 1907 stemmen op Henneqnin er hg en neemt men voor Goes het sfemmencgfer van Lenshoek en voor Hulst dat van Nelemans als maatstaf, dewgl in Goes vele antirevo lutionairen op Kakebeeke, en in Hulst vele roomschen op v. Deinse hebben ge stemd dan moet dit getal verminderd worden met 2426 en 1750 en vermeerder! met 1775 en 1907 en 951. Zoodat 't getal voorstanders van de leerplichtwet in dit geval 8540dat is nog iets minder dan 8599 is en dus ook in dat geval blgft de meerderheid der Zeeuwsche kiezers, voor zoover zg zich uitspraken, tegen de leer plichtwet petitionneeren en 't optreden van het eerste kamerlid voor Zeeland ;Van Asch van Wgck en het tweede-kamer lid voor Goes De Savornin Lohman tegen 't leerdwan^ontwerp toejuichen. Laat de regeering zich dit voor gezegd houden en knoopt 't volk het in 't oor, dan wordt allicht met te grooter gemak- kelgkheid deze wet van hare scherpe punt jes ontdaan of wat nog beter ware ingetrokken. Van deze wet kan nooit iets goeds terecht komen. Nog een enkele opmerking, speciaal de districten Goes en Middelburg betreffende over Zierikzee zwggen wg, daar't stem- mencgfer daar op onze candidaten en vooral op de uitnemende mannen Hage en Mulder uitgebracht minstens 400 stemmen beneden onze verwachting bleef. In Middelburg stemden de kiezers trouw op onze candidaten en toonden zg een flinke opkomst, wat te meer te waar- deeren is, dewgl een ernstige grief bg velen bestond tegen een onzer candi daten, die, hoezeer dit betreurende, door min gelukkige woordenkeus en door zwak gemotiveerde verdediging van den Zon dagsdienst een alleszins billijk voorstel van den heer Melis in 't polderbestuur in zake 't subsidie aan den Domburgschen tram had afgebroken. Hier had een principiëele misstap of struikeling allicht aanleiding kunnen geven tot eene electorale wraakneming doch dit is niet geschied. De kiezers hebben begrepen dat zg, door niet te stemmen op de anti revolutionaire candidaten hunne liberale tegencandidaten stemden en daarom stemden zg als één man Dronkers. In Goes waren zg zoo verstandig alte- maal niet. Daar had een liberaal uit Middelburg door middel van de pers rond verteld dat mr. Lucasse zgn zoontje op de openbare school gedaan had en nu gingen velen, zonder bg den candidaat zelf of bg 't bestuur der kiesvereeniging een onderzoek in te stellen, op gezag van dezen hun onbeken den politieken tegenstander, met rechtma tige ergernis over zoo schromelgk een inconsekwentie, alvast probeeren dezen candidaat politiek om koud ie helpen en zgn nuttig leven als gedeputeerde af te 8ngden. Zij begrepen niet, deze principiëele voorstanders van Christelgk onderwgs, dat zg hierdoor den liberalen een voorsprong gaven, de meerderheid van één stem in de staten grootelgks in gevaar brachten en kans gaven dat een tegenstander van Christelgk onderwgs in zgn plaats in de provinciale staten en in 't gedeputeerd college gekozen werd. Deze menschen die meer 't hart dan 't verstand lieten spreken, brachten hierdoor een oogenblik den zetel van mr. Lucasse in gevaar gelukkig is dat gevaar afge wend want wat hem in Goes en 's Heer Arendskerke op een slechts van éène (en wel vgandige) zgde gegeven toelichting ontnomen werd, viel hem uit Kruiningen en Krabbendijke waar de mgn, vooral tegen den gedeputeerde aangelegd, ver keerd sprong, weer toe: Dat de heer Lemson, vallende met eere tegenover den heer Kakebeeke,'t nog zoo ver brengen zou en nog hooger stemmen- cgfer zou bereiken dan de heer Wagtho, die al meermalen candidaat was, achten wg een goed teeken. Zgne onbekendheid en van liberale zgde met groote vrg moedigheid gepredikte ongeschikheid belette niet dat ruim zestien honderd kiezers om des beginsels wil hem hun stem gaven. Dit zal wel een vinger- wgzing voor de liberalen zijn dat zg over de herkiezing van den heer Kake beeke niet al te hard roemen moeten ja eerder er over hebben te zwggen. daar toch de heer Kakebeeke uitsluitend aan antirevolu'ionairen zijn herkiezing dankt. Noemen wg nu nog eenige gemeenten in 't kiesdistrict Goes, waar onze vrienden met beleid en waakzaamheid tot den einde toe zgn bezig geweest, om onze candi daten te doen slagen dan brengen wg een woord van lof in de eerste plaats aan die te Ierseke; waar de meerderheid van stemmen voor den heer den Boer was, die slechts 8 stemmen beneden den heer Geill bleefen dat niettegenstaande deze èn als liberaal, èn als burgemeester een vrg wat grooter stemmencgfer had mogen verwachten. Na Kakebeeke hadden te Ierseke onze aftredenden de meeste stemmen, zoodat Lenshoek en Wagtho met Lemson, in de minderheid hieven. Toch haalde deze laatste een mooi stemmen cgfer 158. Wg mogen onzen dank evenmin ont houden aan onze geestverwanten van „Vreest God eert den Koning" (oude-bond- Hontenisse), die als altgd door persoonlgk bezoek veoral, zoo flinke medewerking verleenden. Kapelle, Kruininge en Krabbendgke ga ven een flinke meerderheid aan onze can didaten. Ook Wemeldinge, Baarland en Hans- weert maakten een goed figuurdoch vooral onze vrienden te Waarde hebben met grooten tact gegverdzoodat ruim twee derden der uitgebrachte stemmen, spgt de liberale toongevers daar ter plaatse, ter stond op de onzen werden uitgebracht. Ook te 's Gravenpolder en 's Heer Abts- kerke hield men zich goedwetende wat men won, liet men zich ook daar door 't zoet gefluit der Bolles en 't geschetter der liberale kiesvereenigingen niet van de wgs brengenterwgl ook Rilland zgn ouden naam als antirevolutionaire plaats handhaalfdedaar vooral juist had 't ge schetter tegen 't aftredend lid van gedepu teerde staten niet alleen onze vrienden wak ker gemaakt, doch ook hunne naaste buren voor onze candidaten gewonnen. Gerekend met de geringe opkomst op Noord-Beveland, kwam de party verhouding aldaar, dank zg vooral 't gunstige stem mencgfer te Wissekerke waar De Jonge 104 van de 158 stemmen had niet on- voordeelig voor ons uit. Over 't algemeen mogen wg met ingeno menheid op de geheele verkiezingscampagne terugzienen voor alle districten, waar gestemd werd, goeden moed behouden dat nog menige schoone overwinning ons zal zgn weggelegd, indien maar de eendracht mag bewaard big ven. Van liberale zgde is in de verkiezings dagen nog al wat nonsens verkocht. Wg konden op alles niet ingaan. Dan hadden wg er nog wel een krant bg mogen hebben. En bovendien, wat had 't gegeven. Zoo bg voorbeeld maakte de Middelb. Courant er een grief van dat wg in Hulst tegenover de Roomschen candidaten stel den, en de Goesche Courant, die er zelfs reden aan meende te mogen ontleenen om stemmen te bedelen van de antirevo lutionairen, verweet ons dat wg niet met de Roomschen in Goes hadden saamge- werkt. Wg zwegen hierop dewgl de bedoeling te kennelgk was. Wg dachten daarbg aan 't verhaal van den vader, zgn zoon en den ezel. Liep de man en zat de jongen, dan deugde 't niet. Liep de zoon en zat de man dan was 't ook niet goed. Liepen ze allebei dan was 't bespottelgk en zaten ze allebei dan was't schandelgk. Zoo ging 't ook ons. Een jaar geleden hebben wg in dit zelfde district het voor den Roomsche (Walter) tegen den liberaal (Van Deinse), opgenomen en toen heette bet een monster verbond en liet men de brandstapels rooken. En nn nu wg op ons zelf bleven nu heette beteen onbillgkheid tegen de Roomschen Op zulke argumenten, aan de rarekiek van korporaal Smit ontleend, gaat men bg eene principiëele discussie natuurrijk niet in. Men herinnert er liever eens aan, als de verkiezing afgeloopen is en legt het weg bg 't andere. Een vergissing. De Maasbode plaatste Woensdag als hoofdartikel een opstel van den heer Er- mann S. J., welk opstel een saamlezing bevatte van cicaten nit ons Middelburgsehe verkiezingsnommer, met toegevoegde op merkingen van den verzamelaar aan het adres van liberalen en christelgk-histori- schen, doeh tevens geïnspireerd scheen door eene vermeende overlooping van ons blad uit het christelgk historische naar 't antirevolutionaire kamp. Het Centrum welke redactie wg voor hare attentie onzen dank bieden, maakte den schrgver op deze vergissing opmerk zaam, onder de verzekering dat ons on recht geschiedde met ons te vereenzelvigen met de christelgk hisiorischen a la Brons veld, tegen wier optreden, nog wel onder een van de antirevolutionairen gestolen naam, wg indertgd hadden geprotesteerd. Thans schrgit de heer Ermann aan Het Centrum Het Centrum van Vrijdag 17 dezer schrijft onder den titel Vergissing, dat m(jn artikel in De Maasbode van 15 Juni 1898 „blijkbaar aan een ...overi gens wel verklaarbare vergissing zijn ont staan dankt", wijl ik „blijkbaar" uitging van de meening ten opzichte van De Zeeuw met een Bronsveidiaansch blad te doen te hebben. Ik vind het geraden U te zeggen, dat ik mij volstrek; t niet vergist heb. Ik kende en waardeerde De Zeeuw als een an tirevolutionair orgaan, verre staande van de partij van Het Neder 1. Dag blad enz. enz. Niet tegen, maar tegen over De Zeeuw en naar aanlei ding van zijn artikel schreef ik mijne aanmerkingen aan het adres van de fractie, voor wie christelijk historisch gelijkbeduidend is geworden met anti-papistisch. Bedekt wilde ik tevens aan De Zeeuw enz. in bedenking geven (wat ik nu rond en open doe), of het geen tijd wordt zich voortaan eenvoudig antirevolutionair te noemen, al is de naam christelijk historisch in ouderen en beteren zin zgn rechtmatigs benaming. Zulks wilde ik insinueeren, juist wijl de Bronsveldianen gezorgd hebben, dat thans voor minder ontwikkelde katholieke kiezers aan het woord christelijk historisch een geurtje is als van een muskusrat. Eerlijk echter moot ik bekennen uwe aanmerking op mijn artikel alleszins te billy'ken. Immers, na uwe „Vergissing", mijn dingetje In De Maasbode nog eens bekijkende, zag ik in, niet duidelijk genoeg De Zeeuw te hebben afgescheiden van Grenswachters en van hen die, ziende, dat er „zooontzettendveel te wieden is in eigen tuin", over de muren van hun buurman klimmen om appels en peren te plukken. Wij antwoorden den geachten schrgver dat wg vooralsnog geen plan hebben zgn advies op te volgen; en den schoonen naam Christ, historisch, erfenis van den onder ons zoozeer geriefden patriarch Groen, los te laten ter wille van de polit ieke kaapvaar ders, die zich van dezen naam hebben meester gemaakt, evenmin als wg den naam antirevolutionair zonden afstaan aan den eerste den beste die zich onder dezen naam tegenover ons zou willen plaatsen. Principiëel staan wg in menig opzicht tegen Rome even scherp en beslist als de liberale christelgk historischen alleen maar onze wapenen verschillen en wg achten met Calvgn het liberty nisme veel meer gevaarlgk en in de staatkunde principiëel verwerpelgk, vooral in onze dagen. Wg zullen geen ho roepen voor wij over de brug zgn. Een jaar geleden stonden bg eerste stem ming de kansen der liberalen zeer zwak en leden zg groote verliezen. Dank zg de hulp van „het steekje" wonnen zg bg de herstemming en behiel den voor de tweede kamer hunne meer derheid. Thans zgn zg eveneens op vele plaatsen geslagen. In Amsterdamss Gravenhage, Groningen, Middelburg, verloren zg zetels of hebben kans er bg de herstemming te verspelen. In 't geheel verspeelden zg in Znid Holland 9 zetelsen zoo zg er bg de herstemming nog 10 kunnen verspelen zgn de s'.aten van Zuid Holland om, en is ook de eerste kamer om. Gelukt dit pogen niet, dan schgnt 't niet onmogelgk dat over 3 jaar de eerste kamer omgaat. Hadden de Christelgk historischen in Overgsel niet tegsngewerkt, dan had ook dit veel kans geboden van om te gaan. In Friesland waar de antirevolutionairen Sneek en Dokkum behielden of herwonnen, zegevierden de liberalen ditmaal nog te Franekeranders ware de meerderheid in Friesland ook ons geweest. In ieder geval, alle voorteekenen zgn aanwezig, dat de liberale party in de eerste kamer met haar laatste verschooning loopt. Maar zg die gelooven, haasten niet. Zacht aan vooruit is de leus en de wensch. VARIA. Geen betere les kan ik u geven, dan 't twaafde vers (van) Mattheiis zeven I Geen korter vers met meerder kracht, dan Micha zes en wel vers acht! Timotheüs. Wat is het kortste vers van het Oude Testament? Erg helangrgk vinden wg die vraag niet, en zonden ons zeker den tgd niet gunnen, die voor u te beantwoorden, zoo niet een zekere Claas Commers van der Mark, die in de 17de eeuw geleefd heeft, de beantwoording ons gemak- kelgk had gemaakt, door zoowel deze zaak als vele andere bg zonderheden nauw keurig uit te rekenen. Deze persoon heef.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1898 | | pagina 1