NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
lo. 100. 1898.
Dinsdag 24 Hei.
Imaaffde laargang.
VERSCHIJNT
elken maandag-, woensdag- en VRIJDAGAVOND.
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Wat is Vrijzinnig?
zijn-
Buitenlandsch Overzicht.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02 s.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent", iedere regel
meer 10 cent.
Nu de verkiezingen voor de Provin
ciale Staten wederom aan de orde zijn van
den dag, doet in enkele bladen het woord
„Vrijzinnig11 bij vernieuwing eenig opgeld.
In de berichten omtrent de genomen
besluiten in de liberale kiesvereenigingen
is dit woord schering en inslag. Niet de
liberalekiesvereeniging, maar d6 „vrij
zinnige" heeft besloten dit te doen of dat
te laten.
Zoo kon men in de laatste dagen lezen
van een „vrijzinnige" kiesvereeniging te
Vlissingen die den heer Van Lijnden
ook „vrijzinnig" soms? heeft candi-
daat gesteldvan eene „vrijzinnige" kies
vereeniging te Veere die vergaderdeen
van den gemeenteraad te Terneuzen, waar
de „vrijzinnigen" weer in de meerderheid
Het woord vrijzinnigheeft dan ook
voor den oppervlakkigen lezer wel «enige
bekoorlijkheid, waarom het zaak is eens
even te onderzoeken, wat in den grond
der zaak die vrijzinnigheidis.
In het dagblad van Gboen van Pbin-
stebeb: „De Nederlander" van 2 Juli 1852,
lezen wij
„Elke liberale richting ontspruit uit dat
vrügemaaktzijn van hooger be
ginsel, hetwelk, in eigenaardige ontwik
keling, anti-c hristelijk is niet alleen,
maar uitloopt op „o n g o d i s t e r e r ij,"
Dat is en blijft nog altijd het diep ver
foeilijke van der Liberalen vrijzinnigheid.
Het is wenschelijk, dat men van de
waarheid dezer stelling meer en meer
worde doordrongen.
Velen ijveren voor „vrijzinnige" begrip
pen zonder te weten wat zij doen
daarom is een gednrig herhaalde uiteen
zetting en aanwijzing van de jammerlijke
gevolgen van iedere liberale riohting on
vermijdelijk.
„Vrijzinnigheid" is geen betamelijke vrij
heidszin met onderwerpen aan God en
zijne Openbaring, maar het is de zucht
om vrijgemaakt te zijn van elk hooger
beginsel.
Daarom zijn alle „vrijzinnige" theorieën,
hoe uiteenloopend ook, hierin met elkan
der in overeenstemming, dat zij altoos ge
richt zijn tegen iederen positieven gods
dienst, en dat zij iedere natie brengen in
een toestand van onbestemdheid, die alleen
hierin positief is, dat zij haar van God
afleidt.
Het volk, de natie, wordt verklaard
souverein te zijnook in dien zin, dat
men bg de wetgeving naar geen hooger
beginsel, naar geen Goddelijke openbaring,
maar alleen naar eigen wijsheid en eigen
goeddunken vraagt.
Die „vrijzinnigheid," de volkssouvereini-
teit, wordt aan de natiën voorgespiegeld
als het toppunt van volksgeluk, dat men,
zoo mogelijk, over gansch Europa, over
de gansche wereld, moet trachten te ver
spreiden.
Indien men derhalve voorspoedig is in
zijne pogingen, zullen al de volken een
maal souvereint volken zijn, en zal men
eindelijk het verrukkelijk schouwspel heb
ben, dat een souverein menschdom. deze
aarde bewoont.
Een souverein menschdom „vrijzinnig"
in ieder opzioht; losgemaakt van God en
Zijr.e Openbaring niet langer gericht tegen,
maar ontbloot van ieder hooger beginsel
dan eigenwijsheid, en van allen positieven
godsdienst.
Een souverein menschdomhetwelk zich
zelf besturen en wetten geven zal, zonder
te vragen naar een hoogeren Wetgever
of Souverein, die immers met de politiek
der volkeren niets te maken heelt
Op de genade en de getrouwheid van
dien hoogeren Wetgever of Souverein is
het vertrouwen der Christenen gegrond,
en daarom weten zij, dat geen souverein
menschdom ooit deze aarde bewonen en
zichzelf in zijne souvereiniteit geheel be
derven zal.
Nadat onze stamouders, door het hooren
naarde stem des duivels, „Gij zult als
God wezen" waren ten val gebracht, trad
God met genade en verzoening tusschen
beiden om hen weder van hunne inge
beelde souvereiniteit te verlossenen nu
mogbn vooral Christennatiën, jdie met Gods
Openbaring begenadigd zijn, in de ver
schillende toestanden van het heidendom
opmerken, wat er van een souverein mensch
dom op deze aarde worden zou.
De geschiedenis van het menschdom
heeft bewezen, dat alle volken, welke
zonder Goddelijke openbaring aan zichzelf
waren overgelaten, óf tot de grootste ze
deloosheid, óf tot de uiterste barbaarsch-
heid, óf tot beide tezamen vervielen.
De onmogelijkheid om eene voldoende
verklaring van het woord vrijzinnigheid
te geven, bewijst dat natiën, die in eene
„vrijzinnig*" riohting geraken, het doel
van haar streven uit het oog verliezen
en rondtasten in den blinde.
Provinciale Staten.
De Arnhemsche Courant (een liberaal
blad) roept de kiezers op om Tooral libe
ralen te stemmen.
Niet omdat deze de meest geschikten
zijn, maar dewijl er liberalen moeten ge
kozen worden in Ged. Staten en Eerste
Kamer. Maar vooral de eerste, zegt het
blad, geven aan de verkiezingen van de
Provinciale Staten een politieke beteekenis.
Het is niet genoeg meer, zegt zij, dat de
candidaat alleen liberalen stemme voor de
Eerste Kamer; er moet eok op de keuze
voor Gedeputeerden door hen gelet worden.
Het blad beveelt voorts kameraad
schappelijke samenwerking aan van libe
ralen van allerlei gading.
Wij wenschen dien wenk te volgen.
Wij zullen, op onze beurt, ook geen
candidaten aanbevelen voor onze Provin
ciale Staten dan die voor de Eerste Kamer
wenschen te stemmen antirevolutionairen
en voor Gedeputeerden die mannen, welke
in samenwerking der antirevolutionaire
Statenclub met andere minderheden, ge
oordeeld worden om beginselen en streven
de voorkeur verdienen.
Die samenwerking heeft tot nog toe
tusschen de Antirevolutionaire en de
Roomsche minderheid op uitnemende wijze
plaats gehaden zal, naar wij vertrouwen,
zoolang de liberale concentratie voorduurt
en oud-liberaal en radicaal gelijk nog in
1897 gebleken is ook in Zeeland geen
ander volksbelang kent dan 't anticle-
ricalisme.
Ter waarschuwing.
De heer Pinster te Schiedam, voor eene
raadsverkiezing even voor Pinkster te hon
den, «andidaat gesteld door de ehr. histo
rische kiesvereeniging, kan niet in aan
merking komen, dewijl op den verkiezings
dag verzuimd werd de candilatenlgst der
„veertig" bij den burgemeester te bezorgen.
Uit Arnhem komt de volgende mede-
deeling voor omtrent dr. Wouter», homoeo-
patisch arts aldaar, in De Graafschapper
Een dame t,e Arnhem was tweemaal
geopereerd om kanker te verwijderen. Kort
na de tweede genezing bleek dat 't opnieuw
zou gaan en constateerde een allopatisch
geneesheer de derde operatie. Dit gebeurde
niet, want de dame wendde zich tot dr.
W outers om baat.
Dit gelukte, want na gebruik van fco-
moeopatische geneesmiddelen herstelde zij
zonder operatie.
En wat was gebleken Dat deze dame
was vijfmaal ingeënt waardoor een ziekte
was ontstaan in het bloed.
Ware nu, zoo zeide dr. Wouters, door
rnjj geen onJerzoek ingesteld geweest,
naar vroegere zaken, dan had de genezing
niet gevolgd, maar nu kon bij deze
geneziug geen sprake zijn van geloof en
suggestie.
En wat bleek mij bovenal Dat vacci
natie hoogst schadelijke gevolgen kan
hebben voor ziekten in het bloed, vooral
bij diegenen, waar de pokken niet opko
men; dan blijft de stof in het bloed, en
kan vergiftiging veroorzaken.
Alweer een bewijs voor 't beweren
onzerzijds, niet waar, dat het nut der
vaccinatie minstens twijfelachtig is.
En toch gaan de liberalen maar steeds
voort haar als dwangmaatregel aan te
prijzen.
Leerdwang, vaccinedwang, het wijst
altemaal heen naar hetgeen met vette
letter hier boven staat. Zij gelooven
niet in de kracht der vrijheid, en nu zij
zien dat het volk hunne theorieën ver
werpt, nemen zij de wet te baat, die moet
denznlken mores leeren.
Men blijve getuigen.
In een cirkeltje rond.
Verleden jaar heeft Lohman een pluimpje
gehad van de heeren der Midd. Crt. dat
hij niet mee wilde doen met 't „monster-
verhond."
Thans, nu hij weer wel mee wil doen,
krijgt hij een standje, en krijgen de Room-
schen het plnimje voor 't geval zij de
hun toegestoken hand weigeren.
Dat is politiek.
Verleden jaar moesten de vrij antirevo
lutionairen, nu moeten de Roomschen
gelijmd.
Het oude divide et impira, verdeel en
heersch I
Een kiezer moet toch wel een onnoozel
soort man zijn voor sommigen.
De bladen melden, wat ons reeds enkele
dagen bekend was, dat dr. Kuyper op 't
oogenblik te Brussel heelkundig behandeld
wordt wegens een ongemak ia den mond.
Naar wij van „men" vernamen, moet
er vrees voor kanker bestaan,
Moge die vrees beschaamd worden, en
de leider-lijder spoedig geheel hersteld
aan 't vaderland, aan 't christenvolk, aan
de pers en aan 't parlement worden terug
gegeven
■S
Weer een Kamer van Arbeid!
De Staatscourant bevat een Koninklijk
Besluit, bepalende, dat voor de gemeente
Enschedé eene Kamer van Arbeid wordt
opgericht, waarin vertegenwoordigd zal
zijn het bedrijf der katoenindustrie. In de
Kamer zullen 10 leden zitting hebben..
Waar blijven de andere gemeenten
met hun Kamers
Wanneer de groote achterblijven, ko
men de kleine zeker niet.
Het schijnt met de expetitie uaar Pedir
een uiterste maatregel om Atjeh
klein- en Oemar in handen te krijgen
meenens te worden.
Reeds zijn eenige kleinere troepen der
waarts op weg, terwijl heden de laatste
inscheping van troepen op Java zou plaats
hebben.
Een sterke troepenmacht zal van twee
zijden naar de vallei der Pedir-rivier
oprukken.
Een goed plandewijl daar de zetel
is van het verzet.
't Is een expeditie die bloed kosten zal.
Het verdient opmerking dat Het Han
delsblad met waardeering melding maakt
van een artikelenreeks over Atjeh in de
Standaard opgenomen, in 1890, in welke
artikelen dezelfde raad gegeven werd op
gronden die ook thans zijn aangevoerd
en derhalve van een goeden kijk, toen reeds,
op den stand der quaestie getuigden.
Niet overal overtreffen de vrouwen de
mannen in aantal.
In Egypte bijv. zijn er 160 duizend meer
mannen; in de Vereenigde Staten ruim
anderhalf miljoen meer mannen. In Italië,
Balkan Staten, Griekenland, Zuid-Amerika,
Zuid-Afrika, Canada en Engelsch Indië
zijn er minder vrouwen dan mannen.
Moeten die overtollige mannen nu naar
ons toe komen, of zullen bijvoorbeeld de
Nederlandsche vrouw en tot hen moeten gaan?
Sedert ons jongste bericht dat de Spaansohe
vloot op Cuba (Santiago) is aangekomen,
is er geen nieuws van bijzondere impor
tantie meer te melden. Het blijft bladstil.
Omtrent de reis van bedoeld eskader
meldt men:
„Het escadei* van admiraal Cervera, be
staande uit vier kruisers en twee torpedo
jagers waut één torpedojager is te
Martinique gebleven verliet Curagao
Zondagavond om zeven uur. Een Ameri-
kaanseh koopvaardijschip sloeg het op een
afstand gade, do eb het eseader manoeu
vreerde zeer handig, veranderde herhaalde
malen van richting en slaagde er eindelijk
in den afstand tusschen Curagao en San
tiago af te leggen in drie en een halven
dag, zonder de vloot van admiraal Samp
son te ontmoeten, ofschoon deze ten westen
van Tortugas lag.
De torpedojagers, die een snelheid heb
ben van dertig mijlen, gingen voorop om
dienst te doen als verspieders en waar
schuwden telkens wanneer zij een ver
dacht schip opmerkten."
Santiago is de derde havenplaats van
Cuba; en de hoofdstad van de in'toosten
gelegen provinciën, 't centrum van de»
opstand. De stad ligt aan eene baai met
nauwen ingang, beschermd door een fort
en verschillende versterkingen, doch wel
ke groot genoeg is om de geheele vloot
te bergen. De stad heeft 70.000 inwoners,
de vloot kan er van kolen worden voor
zien, en vond er vele levensmiddelen
daar, ondanks de blokkade, er vele sche
pen waren binnengeloopen.
Men zou kunnen vragen of die blokkade
dan wel voldoet, te meer nu ook het
Spaansohe stoomschip Montserrat tot drie
malen toe, er door heen te breken wist
en te Corrogna (Spanje) is aangekomen.
De aankomst van dit vaartuig was een
groote verrassing. Een reusachtige menigte
verwelkomde het sohip, en juichte de
bemanning toe. Uit 't rapport van den
kapitein bleek dat het vaartuig geen mail
had, geen passagiers en geen bijzondere
lastgeving.
Als men dit laatste maar gelooven wil
Op de heenreis naar de Antillen zoo
meldt hij vernemende dat Cuba ge
blokkeerd was, zij wareu toen bij Haïtï,
vertrok hij terstond naar Cienfuegos. Het
schip was nog geen oogenblik daar binnen
toen zich drie Amcrikaansche schepen
vertoonden.
Na 6 Mei van Cienfuegos vertrokken te
zijn, werden de lichten gebluscht, en met
sen snelheid van 18 mijlen, zonder eenig
reisregister, kwam 't in Spanje aan, waar
't tot oorlogsbodem zal worden ingericht.
Op Cuba had 't 15 miljoen aan baar geld
ontscheept, benevens 10Ü kanonnen, 1500
geweren, veel ammunitie en 100Ö soldaten.
Dat men in Amerika over den tragen
gang van zaken ontstemd raakt, is te
begrijpen. Er niet zonder reden klaagt
men dat van Dewey's overwinning geen
voldoende gebruik is gemaakt, wijl
hem daarna de voldoende ondersteuning
onthouden werd; Sampson, Schley en
Watson verzuimden de Spaansohe vloot
te vinden Cuba is thans sterker verdedigd
dan ooit te voren; wat moet hiervan
komen, vraagt men terecht. Inderdaad
zij, die dezen oorlog hebben doorgedreven,
en dit is Mc Kinley niet, hebben heel
wat op hun geweten. Een zedelijke winste
althans valt hunnerzijds nog niet te boeken,
al veroverden hunne dapperen reeds menig
galjoen met een waardevertegenwoordiging
van zóó- en zóóveel dollars, volgens Ame-
rikaansche schatting.
Uit Jacksonville vertrok een Ameri-
kaansch schip met 400 Cubanen, veel am
munitie en levensmiddelen en 75 muil
dieren naar Cuba.
De Araerikaansche vloot moet voor Gu-
atanana (Cuba) een krijgslist hebben be
proefd die algemeen afkeuring verdient
en vindt en een Franseh blad den kreet
ontlokte dat in den Afrikaanschen oorlog
de Marokkijnen nog correcter waren dan
zij thans.
Zij hebben namelijk om daar te kunne»
landen, de Spaansche vlag in top gelie
schen in plaats van hunne eigene.
Maarschalk Blanco heeft, na reeds vroe
ger tevergeefs getracht te hebben de blok-
keerende Amerikaansche schepen onder het
bereik der kustbatteiijen te lokken en oude
kalfwrakke schepen in zee gezonden te
hebben opdat er een Amerikaansch oorlog
schip 's nachts tegen aan zou loepen, nu
branders uit de baai van Havana gestuurd,
met dynamiet geladen doch de Amerika
nen schoten hen in de» grond.
Tegenover de sympathieke woorden van
den (katholieken) aarts-bisschop van New-
York staat het manifest van den aarts
bisschop van Manila die de onrustige be
woners der Philippijnen tegen de Ameri
kanen waarschuwt als tegen ketters die
't Roomsche geloof zullen uitroeien, 't
beeld der zeer heilige Maria verwijderen
en dej kapellen in protestantsche bedehuizen
herscheppen willen.
Met dergelijke kleine nieuwtjes zonden
wij ons Overzicht kunnen uitbreiden. La
ten wij liever maar ophouden tot ergroo-
ter tijdingen komen.
Admiraal Camera die, gelijk de lezer
weet, met een eskader te Cadix ligt, heeft
thans van de Spaansc'he regeering de laat
ste instructies ontvangen. Men geeft voor
dat hij naar de Philippijnen gaat. In dat
geval zou men hem echter den veel kor-
teren weg door het Snezkanaal wel laten
nemen, in plaats van door den Zuid At-
lantischen Oceaan
Het oude spelletje van kiekeboe
Hedeu is het prooes-Zola begonnen.
Wie heeft er oog of oor voor; nu de
oorlog op al de aandaobt beslag legten
Gladstone's dood al de deelneming vraagt.
Heury Schneider, directeur-hoofdeige
naar der groote staalfabriek te Creuzot(Frank-
rijk), tegenhanger van die van Krupp te
Essen (Duitschland), een schatrijk man,
lid der Eransche Kamer die zoo juist zijn
zetel voor zijn zoon had ingeruimd, is
verleden week te Parijs overleden.
Zijn vader had de fabriek gesticht. Zijn
grootvader was president van het wetgevend
lichaam geweest, toen het Keizerrijk op.
zijn zwakst was en de RochefortB en Gam-
betta's stormliepen op de regeering.
De thans overleden industriëel-staatsnun
heeft de grootheid zijner vaderen niet be>
reikt, doch den naam nagelaten van een
goed werkgever.
De Franeche herstemmingen trokken
slechts flauw de aandacht. Zij liepen in
orde af en brachten in den stand der par
tijen sinds de vorige week geen noemens
waarde verandering.
Daar de grootheden van den eersten rang
er reeds bij eerste stemming doorkwamen
of uitvielen, behoeft de verkiezing of uit
werping van de overige Kamerleden geen
belang in te boezemen en omtrent de bui-
tenlandsohe Btaatkunde der Fransche regee
ring kan overigens Europa gerust zjjn.
In België hadden eveneens de verkiezin
gen ter gedeeltelijke hernieuwing van Se
naat en Kamer plaats. Alles liep in vol
maakte rust af, wat voor België met zijne
heftige socialisten en fanatieke conserva
tieven al heel mooi is.
Te Luik, Verviers, Thuin, Soignies en
Borgworm komen katholieken en socialisten
in herstemmingte Doornik en Ath
katholieken en liberalen. Te Hoey
werden de vereenigde liberalen en socialis
ten te Bergen en Charleroi de socialisten,
te Aalst en te Gent de Katholieken met
groote meerderheid herkozen. Te Aalst
werden alle Christene-demoaraten uitge
worpen en luchtten eenige katholieken hun
vreugde door den priester Daens tot twee
malen toe op de straat te molesteeren.
Alsof hiermede de christelijke democratie
de kop zoude zijn ingedrukt. Niet zoo
vele jaren meer of zij zal hare triomfen
