NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
flo. 91. 1898.
Suisifag 8 Met.
IttmaffiCe laacgang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
De overige artikelen.
de Zaterdagen voor.
Buitenlandsch Overzicht.
DE OORLOC.
elkkn MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent*
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Het wetsontwerp legt door zijn
diep ingrijpen in de bevoegdheden
der ouders, in beginsel de
opvoeding en bet onderwijs in
banden van den staat; van den
„neutralen» of „godsdienstloozen"
staat. Willen de Christenen dat?
De SavonNiN Lohmax.
Een der grootste fouten van het ontwerp
leerplicht is dat het aan allen eene ver
plichting oplegt die slechts voor enkelen
diende bestemd te zijn.
Wanneer ik mij» kind goed onderwijs
laat geven heeft de wetgever niet 't recht
mg dit nog als verplichting, ja nog erger,
als poenale sanctie op te leggen. Dan past
't hem geenszins tot mg te zeggengij
zult uw kind naar schooL zenden en anders
de kast in.
Zoolang ik mgn kind niet verwaarloos
heeft hij in mg» huis niets te zeggen en
mg niets hoegenaamd in zake de opvoeding
mgner kinderen voor te schrgven. ZoolaDg
die verwaarloozing niet kan worden ge
constateerd, de Standaard heeft het zoo
terecht herinnerd, büjft my house my castle
en wijs ik den wetgever of zgn ambte
naren aan de deur van mgn huis af; ook
al word ik daardoor honderdmaal wat de
Nederl. ironisch noemt, de delinquent.
Een andere fout van den wetgever is
zgn eenzgdige zin voor het intellectualisme
voor de almacht van het intellect, het
verstand.
Knappe mannen, veelweters, thnis op
school in alle vakken a tot i moeten de
knapen reeds zgn en gg kweekt er brave
menschen van. Kennis is macht.
Wg minachten de kennis nietwg
hebben ook heel wat over ook voor de
verstandelijke opleiding onzer kinderen.
Maar die is voor ons 't hoogste niet. Wg
hechten meer aan de opvoeding. Die staat
hpoger dan ontwikkeling, is iets anders
dan africhting; is, gelgk de onderwgzers
uit de periode 5778 ook in het leerboek
van den Goeschen meester Swart geleerd
hebben, een voeden naar boven.
Daarbg er moet niet alleen een voeding
voor 't verstand en den geestmaar ook
voor de hand mogelgk zgn, harmonische
ontwikkeling van hoofd, hart en hand is
te verkiezen boven 'tdrgven voor ver
standsontwikkeling aLleen.
Eu hiermede houdt dit ontwerp geen
rekeningja zelfs het verkondigt nog
steeds als vaststaande waarheid, wat Opzoo-
mer eerst geleerd en daarna met schaamte
weder ingetrokken heeft, dat men wat
men aan de scholen meer uitgeeft zal
uithalen op de gevangenissenea dat
brave menschen kweekt, wie maar gere
geld de jongens naar de school jaagt.
Een derde fout is dat de kosten niet
overrekend zgn, terwgl men vermoeden
kan dat die aanmerkelgk zullen stggen.
Hierop wenschen wg echter in een af-
zonderlgk artikel te komen; wg wenschen
slechts nog op te komen tegen sommige
der overige artikelen in dit ontwerp.
Met 't voorgaande houdt verband onze
bedenking tegen artikel 2 waarin wordt
voorgeschreven dat een kind in alle vakken
van a tot i onderwgs moet gehad hebben
om te kunnen gerekend worden aan zgn
schoolplicht te hebben voldaan. En niet
binder luid spreken wg ons bezwaar uit
togen den tenen schooltgd. Het spreekt van
zelf men in menigen kring er wel
niet tegen zal zgn om ook dezen eenen
gepermitteerden spgbelschooltgd den wet-
gever terug te geven. Wie niet ge
woon is zijn kinderen thuis te houden,
die houdt er geen opzetteiyken spgbeldag
op na.
Maar een andere moeilijkheid is dat
menig ouder zgn kind minstens een school
ed, ja zeker meer dan een schooltgd moet
thuis houden.
Wg zwijgen van de gevallen dat men
nu ook wel eens met zgn kinderen uit
wil. Daar zgn de Woensdagmiddagen en
Maar er zgn gevallen dat men 't niet
laten kan. Een oom uit de Oost is voor
één dag slechts over. Een ziek kind moet
noodzakelgk opgepast, terwgl moeder aan
de waschtobbe staat. Een zieke moeder
moet vervangen worden, al ware 't maar
alleen om naar de bel te loopen. Een rg-
toertj6 moet genomen, dewgl Vader maar
één dag in een jaar vrgaf heeft.
En zoo zgn er duizende gevallen, die
nu als vrg verschoonbaar door de vingers
glgdendoch van welke nu voortaan zeer
nauwkeurig boek gehouden moot worden.
En die een dergelgk verzuim tweemaal
pleegt, die is er aan.
Uit 't artikel De Delinquent heeft men
gelezen wat dat in heeft.
Ook 't ingewikkeld stel vrgstellingen
wil ons niet bevallen.
In artikel 4 sub 2 wordt aan hem die
huisonderwgs aan zgn kind doet geven
vrijstelling van artikel 1 verleend.
Dit bewgst dat de minister een wet
leerplicht voorstelt, doch een wet school
plicht bedoelt.
Eon dubbelzinnigheid te hinderlgker
dewgl volgens de memorie van toelichting
men voldoet aan artikel 1 wanneer men
huisonderwgs verstrekt, want het huis «is
dan de schoolterwgl men volgens
artikel 4 er weer niet aan voldoet, want
men wordt er van vrg gesteld.
En wgl nu naar antirevolutionaire be
schouwing en ervaring schoolplicht nog
veel dieper in het onderrecht ingrgptdan
leerplicht, waarbg men dan tenminste nog
vrg is zgn kind van een bepaalde school
af te houden, zonderdat de wetgever ons
daartoe permissie behoefde te geven, daarom
spgt 't ons zoo zeer dat deze wet er zoo
onoprecht uitziet.
Wg kunnen niet beoordeelen of 't op
zet of vanzelfsheid is, maar de indruk
wordt gemaakt dat deze wet zoo mooi mo
gelgk is voorgesteld teneinde ons volk te
vangen.
Een witgepleisterd graf.
Die vrgstelling van hen die hun kind
huisonderwgs doen geven, dat wil zeggen
die aan wat men in gezond Hollandsch
leerplicht noemt voldoen, is aan zeer hin-
derlijke bepalingen verbonden.
Verbeeld u wat zoodanig een huisvader
te doen heeft, volgens de artikelen 6 en 7.
Hg moet (aan den burgemeester zgner
woonplaats gaan zeggen dat zgn kind
huisonderwgs krggt, en dat niet op een
gewoon stukje papier, of mondeling' maar
op een door de wet voorgeschreven wgze,
volgens model en ;in bewoordingen door
haar voer te schrgven.
Hg moet das oen model afhalen op 't
stadhuis, invullen, inleveren, en eerbiedig
vragen of hg zgn kind, zijn eigen kind
in zijn eigen huit, zoo en zoo mag op
voeden.
Doet hg 't zoo, dan zal hg al heel
spoedig bericht krggen van den burge
meester dat dit maar zoo niet mag.
Volgens artikel 7 moet hg aan den bur
gemeester ook kennis geven in welke vak
ken zgn kind onderwgs krggt. Dan moet
hg opgeven den naam en voornamen van
zgn kind met zgn geboortedatum en wer
kelijk verblgf.
Hg moet ook den naam en voornaam
en woonplaats opgeven van hen {of hem
of haar van wie het kind huisonderwgs
„geniet".
Want ook dit laatste behoort volgens
deze wet tot het recht der overheid, om
te zorgen niet alleen dat het kind onder
wgs ontvangt maar ook geniet.
En dan moet in dit verzoek nog staan
of artikel 7 of artikel 15 van de wet op
'tlager onderwgs op hem toepasselgk is;
bepalingen die een gewoon mensehenkind
niet bekend zgn, en waarnaar hg derhal
ve eerst in de wet moet gaan informeeren.
En wanneer nu zulk een huisvader dien
langen weg heeft afgeloopen, dan krggt
hg permissie van den staat om zgn kind
huisonderwgs te geven, altijd voor een
jaar.
Want is het jaar om dan moet hg op
nieuw aan 't loopen en aan 't praten ter
secretarie en aan 't invullen van modellen
bg den burgemeester. „Deze verklaring
moet ieder jaar voor 1 Februari worden
ingediend" (Art. 7).
Let wel, voor 1 Februari. Vergeet hg
het bg ongelukof was hg door ziekte
of anderszins daartoe verhinderd, zoodat
de termgn voorbggaat, dan ontneemt de
burgemeester hem het recht om zgn kind
huisonderwgs te doen geven en dan moet
zgn kind naar school.
„18 Wie dit nu geen ergerlgke tyrannie
noemt, die wil opzettelgk het kwade goed
praten.
En zoo do huisvader nu in het tweede
jaar het alles precies naar het model ge-
daan heeft, dan nog hangt het lot van zgn
kind aan een zgden draad. Immers de wet
doet er nog een paar duimschroeven bg.
Stel de meester of de juffrouw die zgn
kind les geeft wordt ziek. Maar dat gaat
zoo maar niet. Daarvan moet op 't stad
huis kennis gegeven worden. Want onder
wgs zal 't kind hebben; en als de huis
vader dan zegt dat hg 't zoolang zelf zal
doen, dan wordt dit hem verboden. En
wil hg tgdens de ziekte een ander nemen
opdat 't onderwgs voor zgn kind toch
vooral maar niet stilsta, dan komt de wet
gever hem zeggen dat hg ook weer be-
hoorlgk volgens model van deze verande
ring ter secretarie komt kennis geven, en
anders zgn kind naar school moet.
En wanneer later de zieke meester of
juffrouw weer beter wordt, en de taak
weer opvatten willen, ook dan weer de
zelfde omslachtige manier van kennisgeving
op straffe van intrekking der permissie
Dan is de man er nog niet.
Stel zgn kind is zes jaar en hg is van
meening dat het eerst Op zjjn zevende
moet gaan leeren. Dan komt weer de
burgemeester of wie ook hem vertellen
dat dit niet mag, dat het kind op zgn
zesde jaar moet gaan leeren. Wil de
huisvader hier niet aan, dan moet zgn
kind naar de bewaarschoolen acht de
huisvader dat de bewaarschool niet gezond
is voor zgn kind of dat zgn kind aan
moeders schoot spelende beter of even goed
gevormd of voorbereid zal worden, dan
beduidt de man der wet hem al heel
spoedig dat hg er niets van weet en dat
het kind de deur uit moet. De huisvader
is niet vrg meer zgn kind op bepaalde
uren onder eigen teezicht te houden. De
staat ontrukt den kleine op bepaalde uren
aan de moederzorgen de man of vrouw
die zich hieraan niet onderwerpt krggt
boete, wordt gesignaleerd aan 't plakke-
bord en gaat ten slotte in de kast.
Maar goed, de huisvader zal zich dan
maar onderwerpenen zgn kind reeds op
het zesde jaar aan 't werk zetten en de
juffrouw of den meester op bepaalde uren
laten komen om 't kind onderwgs te doen
„genieten".
Doch ook dan is hg er nog niet.
Krggt 't kind huisonderwgs dan moet
de vader ook weer op dezelfde manier als
boven omschreven, ieder jaar komen ver
tellen in welke vakken dit kind onderwgs
ontvangt. En heeft hg dit gedaan, dan
ia hg er niet mee afintegendeel dan
heeft hg kans dat de ellende pas begint
want dan komt de wet en zegt hem dat
dit kind in te weinig vakken onderwgs
krggt; er moeten er nog wat bg. Er zgn
namelgk 8 vakken, de wet duidt ze aan
met de eerste letters van der kinderen
geliefkoosd a., b. c.
Het kind van zes jaar moet onderwgs
hebben in: lezen, schrgven, Nederl. taal,
geschiedenis, aardrgkskunde, kennis der
natnur, rekenen en handteekenen
Natuurlgk de beginselen maar, doch
onderwezen moeten zij worden die vakken
a tot g en i.
En of de huisvader nu al meent dat
om te beginnen lezen en schrgven vol
doende is, de wetgever brengt hem aan
't verstand, dat niet meer hg, de huisvader,
maar de wetgever dit weten en hem op
leggen zal.
Zgn kind gaat derhalve werken aan al
de genoemde vakken tegelgk. Natuurlgk
met de noodige consideratie.
Maar de huisvader is er daarmee nog niet.
Art. 23 van het ontwerp zegt het
wel anders.
Daar komt een brief van den schoolop
ziener. De man wil weten, krachtens
bovengenoemd artikel, hoeveel uren per
week het kind onderwgs ontvangt in elk
dier vakken.
Met meester of juffrouw moet de huis
vader het werk verdeelen, de uren regelen
en controleeren, enz.
De huisvader geeft dat alles behoorlijk
op. Maar lieve help, wat is er nu
weer aan de hand daar is weer een
brief van den schoolopziener, volgens
artikel 23 alinea 2, niet aan den huisva
der maar aan het kind gericht, waarbg
het kind wordt opgeroepen op datum die
en die, en unr dat en dat, voor hem te
verschgnen. ZEd. gestrenge zal den kleine
een examen afnemen, om te zien of het
wel waar is dat hg in alle vakken on
derwgs heeft gehad en of hg in elk vak
voldoende opgeschoten is.
Over 't dwaze, 't onbetrouwbare van
de instelling van zoodanig een onderzoek
zullen wij niet uitweiden.
Zoolang groote jongens, gebaarde manieën
die examen moeten doen, er, als tegen een
berg, tegen opzien, en ook zg nog maar
al te dikwgls het niet-uitkomen in hunae
knapheid en belezenheid aan zenuwach
tigheid of schroomvalligheid toeschrgven,
moet men 't ook een kind niet kwalgk
nemen dat 't voor zulk een „examen"
druipt, terwgl de kennis wel aanwezig,
de moeite wel besteed, de wet volkomen
nageleefd kan zgn.
En dan, welk een examen 1
Dat kind, dat nog nooit onder vreemden
kwam, dan alleen om gevaccineerd te
worden en nog slechts een flauwe herin
nering heeft van dien mgnheer, die met
vriendelgke stem en onder 't zeggen van
heel lieve woordjes hem met een mesje
achtmaal in zgn armpje heeft geprikt en
toen later hem nog eens zeer gedaan
heeft, moet nu weer maar nu geheel alleen
bg een anderen vreemden heer examen
gaan afleggen in de vakken a tot g en i.
Stel nu dat het zich over al deze intimi-
deerende herinneringen heenzet en niet
verlegen is, maar de schoolopziener
alles vraagt wat 't kind niet, en niets
vraagt van hetgeen het wel gehad heeft,
dan is de kennis onvoldoende bevonden
en krijgt de huisvader hiervan bericht,
met de sommatie er bg om te zorgen
dat deze quaestie binnen drie maanden
in orde moet zgn.
En hg tobt zich af, en de meester ook,
en het kind ook en over 3 maanden als
't kind weer met dien mgnheer alleen
moet en nog ongelukkiger is dan de
vorige maal, dan „zakt" het weer en
de huisvader wordt officieel als verwaar-
loozer van zgn kind door den rgksambte-
naar schoolopziener bg den ambtenaar van
het openhaar ministerie aangeklaagd.
De huisvader wordt aangeklaagd, hg
komt voor en wordt veroordeeld tot
6 dagen hechtenis, subsidiair f 25 boete,
en natuurlgk de kosten 1
Dat heet dan een „vrgstelling".
En zoo zgn er nog andere „vrgstellin
gen" in deze wet, die óf het karakter van
vrgstelling missen, óf niet passen in 't kader
van dit ontwerp.
Zoo worden vrggesteld van de verplich
ting om tot han dertiende jaar op school te
big ven, dezulken die voor dien tgd op
een middelbare ef hoogere school zgn.
Natuurlgk.
Zoo worden vrijgesteld om met hun 6de
op Bchool te komen wie nog op de bewaar
school gaan. Natuurlgk.
Maar zgn dat „vrgstellingen"?
Stelt men een iietsrgder vrg van te lee
ren loopen Komt wie spelende leert, niet
even goed voort, dan wie geheel aan 't
spel is gespeend?
En dan de vrijstelling van gevaccineer-
den t
In een wet die schooldwang decreteert,
te moeten herinneren aan een wet die
schoolgaan verbiedt, bewgst dat de wet
op den schooldwang ontgdig komt, onuit
voerbaar is of zich beperken moet in hare
uitoefening.
De poot van poes
2jDie „vrgstellingen" kunnen mettertgd in
gekrompen, die wet kan, zal zelfs verbe
terd worden, zoodra het radicalisme, dat
nu nog kwam met omzwachteld zwaard,
't den tgd zal achten het zwaard in al
zgn scherpte te doen neerkomen.
Principieel zgn de Borgesiussen en
Troelstra's het eens 't zgn de omstandig
heden maar die de eersten dwingen nog
een weinig zachtkens te handelen met den
jongeling. Wg zullen daarom dezen ebr-
sten stap op dengevaarlgken weg aan onze
liberale wetgevers niet toegeven.
Wij zullen deze wet blgven bestrgden,
niet uit zucht om te strgien maar dewgl
wg een nieuwen strgd achter dezen zien
opkomen een nieuwen politieken school
strijd die de natie weder in twee kampen
verdeelen en den glans der] regeering onzer
koningin Toor lznge jaren verduisteren,
ja den politieken ondergang der liberale
partg baren zal.
Want aan deze wet eet deze partg zich
dood en daarvoor achten wg kaar zelfs
nog te goed.
Nog in den dommel
Men dnide het ons niet envel, dat wg nog
egns aan de alarmklok van de Provincial*
Staten trekken.
In een enkel district is men reeds, Of
onze eerste aanmaning, ving aan den arbeid
getogen, om alles op 7 Juni slagvaardig
te hebben.
Maar in sommige districten slaapt men
nog zgn „winterslaap", al staat de zon reeds
hoog aan den hemel.
Van eene oproeping van de leden der
kiesvereeniging is nog geen sprak* ge
weest.
Wie de candidaat zal zgn, wiens naam
17 Juni op het stembriefje moet zwart ge
maakt, weet men nog niet.
Aan de organisatie van het distriet, ooh
daaraan denkt niemand nog.
Maar, mannen, broeders 1 zoo maakt gij
den naam onzer partg in Zeeland t* schande
en speelt gg in de kaart van nw tegen*
partg.
Zoo gaan de Staten weder „om", maar
„om" naar den verkeerden kant.
Gelukkig, dat het nog niet te laat is,
zoodat- nog kan worden goedgemaakt, wat
tot dusverre werd verzuimd.
Slechts vier weken resten nog, na aftrek
der feestdagen.
Het blgkt dat de Amerikaansche regee
ring er wel wat vlug bg is geweest om
den oorlog te verklaren. Immers niets
schgnt gereed, en ook de orde in de
gelederen laat nog veel te wenschen over.
Drie regimenten militie van den staat
New York weigerden dienst te nemen.
Weer anderen weigeren mee uit' te trek
ken *mdat men hun een andere organisatie
wil geven.
De Senaat heeft den bonw van 35
marineschepen toegestaan, men kan das
aan den slag met honwe».
Aan miss Gould is geantwoord dat haar
1 Vé miljoen dollars niet mogen worden
aangenomen, tenzg ze er een oorlogsschip
voor laat .bouwen en dit aan de natie
cadeau doet.
De indruk is dat, zoo Spanje een actieve
mogendheid was, en wat dichter bg woonde,
het een flink gebruik zou kunnen maken
van Amerika's momenteele onmacht.
Het is een toestand die aan 1870 doet
denken toen was Frankrgk ook niet
klaar; maar Duitschland wèl en profi-
