NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Mettfaij 23 Hprtf.
Ituaaffife laacgaft^.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Uit de Pers.
Ho. 87. 1898.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maande» franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02 5.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent'.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
De Nederlander zegt in haar reeks arti
kelen over Leerplicht allereerst dat zij
principieel tegenstander is van regeling
van den leerplicht. Zij heeft zich dan ook
steeds verzet tegen inmenging van ambte
naren met 'f huisgezin. De regeering heeft
die inmenging zoo smakelijk mogelijk voor
gesteld, doch 'tis een dwangjuk dat de
redactie de natie niet wenscht te zien
opgelegd.
Zij wil echter haar tegenstand nu niet
houwen op algemeene beginselen, gevaar
als men lichtelijk loopt de beginselen te
fatsoeneeren naar de uitkomst die men
beoogt. Zy wil liever de quaestie geheel
op zichzelf beschouwen. Trouwens op staat
kundig gebied moeten de wetten zieh aan
sluiten aan H practische leven, aan de be
staande toestanden, aan de menschelijke
behoeften, behoudens onderworpenheid aan
de eeuwige wet Gods.
Het blad bestrijdt de regeling niet uit
onverschilligheid voor 't volksonderwys
uit vrees voor verlichting en beschaving
enz. Antirevolutionairen en Roomschen
hebben dat wel aaders getoond metterdaad.
Ook wij achten algemeen volksonderwijs
en trouw schoolbezoek broodnoodigbe-
trekkelgk schoolverzuim verderfelijk over
heidsbemoeiing met 't onderwgs noodig
overheidshulp ter wering van schoolver
zuim zeer wenschelijk. Wij verschillen
slechts omtrent den in te slagen weg.
Wg stellen zoo gaat 't blad voort
als onbetwistbare waarheid voorop dat
de ouders zijn de hoofden der gezinnen en
als zoodanig aansprakelijk voor de op
voeding, dus ook voor de opleidinghet on
derwijs hunner kinderen. Zg ontvingen
dienaangaande geen aanstelling van den
staat, maar van God.
Met deze waarheid hangt samen het be
ginsel dat de school staat in beginsel onder
de ouders. Deze zyn in de eerste plaats
aangewezen haar in het leven te roepen.
Of zg 't kunnen is een tweede, maar dit
belet niet dat in een goed geordenden staat
de ouders zeiven moeten beslissen over de
keuze der school, de wyze der opvoeding
enz. Natuurlyk moeten zg voorgelicht;
doch niet de overheid heeft het recht den
kindergeest te fatsoeneeren naar haar in
zicht. Zg moet dit overlaten aan de
ouders.
De liberalen zeggen dat „d# vrye school"
„de school aan de ouders" slechts een ide
aal is; doch waren hun oogen niet ver
duisterd, zij zouden zien dat zg werke-
lgkheid is, met name in Schotland, En
geland, Transvaalenineen deel vanDuitsch-
land reeds twee eeuwen lang bloeide
terwgl ruim een derde deel van ons volk
ondanks den geweldigen druk waaronder
tij gebukt gaat, de vrge school handhaaft.
Sterke banden moeten eerst worden ver
broken om dat ideaal ook voor het overige
deel des volks werkelgkheid te maken.
Wat zal bg geheele doorbreking der
vrge school ontstaan?
Belangstelling bg de ouders, die wel
niet meer zullen betalen moeten dan thans,
doch uit vele scholen een keuze zullen te
doen hebben, en vereenigingen zullen
vormen, wier besturen te zorgen hebben
voor de inrichting der sehool. Ook zullen
vele onderwgzers op eigen gelegenheid
een school inrichten zoo zullen vele kleine
scholen ontstaan met het goede gevolg dat
het kind zooveel mogelgk onder de leiding
van een en denzelfden onderwgzer zal
komendat de strgd tusschen hoofden en
onderwijzers grootendeels zal verdwgnen;
en dat waarlijk geschikte onder wgzers met
hoofdacte een arbeidsveld zullen vinden
dat voor hun bekwaamheden past.
Dan zal elke school haar eigen bestuur
hebben; die scholen zullen zich, gelijk in
Zwitserland, kannen schikken naar de om
standigheden bg v. door op sommige tg den
des jaars lange vacautie te geven.
Waar echter geen vereeniging en ook
geen onderwgzer op eigen risico optreedt,
zal 't gemeentebestuur 't moeten doen
echter in een geheel andere verhouding
dan thans. Immers het zal dan öf zeil óf
met behulp van een commissie een school
moeteu stichten die dan de plaats inneemt
van de vrije of byzo.idere sehoolen dan
zooveel mogelgk op dezelfde wijze als deze
moet worden behandeld. Juist omgekeerd
dus als thans. Ziedaar de toekomst van ons
volksonderwys en dit is nu niet een vsrwg-
derd ideaal, maar een dringende eisch des
tgds. Slechts door een goed georganiseerde
vrije school kunnen de vele en zware wolken
verdreven worden die zich over ons volks
onderwijs samenpakken.
Het wordt tyd dat ons vrge volk zich
ontworstelt aan een door de onderwgzers
hetzelve opgelegd dwangjuk. Met een
weinig goeden wil is 't stelsel in te voeren;
het is 't tegendeel van „Clericaal". En
wg vinden in dat stelsel ook de middelen
om op krachtige wijze het schoolverzuim
tegen te gaan, zonder te dreigen met
boete en celstraf en zonder geheel het
volk te brengen onder een voor ons Ne-
derlandsch gevoel ondragelijke ambtenaars-
heersehappi)
Tegen 't verderfelyke betrekkelyke
schoolverzuim meent de Nederl., moet de
onderwgzer zelf waken.
Hg kent 't huisgezin ran den verzui-
mer en geniet 't vertrouwen hg kan zon
der onbescheidenheid informeeren en ver
manen hg zelf heeft er belang bg dat
allen trouw schoolkomen. Komen er vele
scholen dan zal 't dien hoofden der scho
len ook niet moeilgk vallen; de onder
wgzers, elk voor zgn klasse, kunnen de
noodige huip verleenen. En dat zg 't doen,
kan door de wet werden bevorderd
(niet dwingend, maar aanmoedigend).
Byv. door 't tractement te verhoogen met
zeker percentage, op voorwaarde dat 't
schoolverzuim niet boven zeker percen
tage stygt. Zoo komt er ook meer band
en saamwsrking tusschen sehool en huis,
zonderdat de vrgheid des gezins beperkt
wordt.
Men bevordert tegelykertyd de weg
neming van een groot euvel in ons tegen
woordig stelsel. Een der redenen toch
van schoolverzuim is slecht onderwijs. In
plaatsen waar goed onderwgs gegeven
wordt is 't schoolverzuim gering; daar
waar de ouders klagenmyn jongen
leert toch niet, is 't schoolverzuim groot.
Daar de onderwgzer ambtenaar is kan hij
moeilgk ontslagen w,orden. Krygt men
nu schoolvereenigingen dan zal bij 't ver-
loopen der school de onderwijzer wel
moeten ontslagen en door eene beteren
vervangen worden terwgl de onderwgzer,
om het gevaar dat hem dreigt, zeker wel
zgn best doen zal.
Natuurlyk moet willekeur worden tegen
gegaan, de wet kan daartoe medewerken.
De redactie pleit voorts groote speel
ruimte ten opzichte van de schsoltyden en
het aantal schooluren. Een rekening hou
den met de behoeften der landelgke bevol
king zelfs 't nu ingediende ontwerp doet
dit. In 't algemeen komt 't meer aan op
goed dan op langdurig onderricht en de
drang naar een behoorlyk aantal schooluren
kan gerust aan de ouders zeiven worden
overgelaten. De meesten hunner zgn big
als de jongens maar weer naar schoei
kunnen.
En nu het volstrekte schoolverzuim.
Dit is voor een goed deel gevolg van
slordigheid in 't huisgezin; of waarvan de
vader doot armoede of andere oorzaken is
gedemoraliseerd.
Nu is het heel eenvoudig te zeggen
gy ouders mishandelt uw kinderen, en
daarom zenden wij n, zg 't ook na eenige
plechtige vermaningen, naar het cachot.
Maar dit is niet de ware manier van volks
opvoeding al is het ook de eenige die
vader-staat met zgn «ieuwerwetschen cle
rus er op na kan honden. Want die
„vader" heeft geen tijd voor lange praat
jes bg hem is 'tgehoorzaam oft
Men wint dan ook niets met dat gedwon?
gen schoolgaan. De kinderen big ven on
der den invloed hunner ouders, die in die
ambtenaren met hun papieren terechtwy-
zingen, aanplakkery en en vonnissen kun
vganden zienzij lachen er over, verzet
ten zich zg het ook achterbaks en
worden zg al gedwongen hun kinderente
zenden, den onderwgzer steunen doen zg
toch niet. Die ervaring doet men. ook in
Duitschland op, die jongens, verzekerden
ons vele Dnitsche onderwgzers, bederven
de school en het onderwgs.
Neem daar nu naast de haveloozensehool
van meester Feringa, een streng man doch
wg kwamen eens in zijn sehool en zagin
daar eenige jongens op de lessenaar zitten
in plaats van op de bank. En toen wg hem
vroegen of dat nu orde was antwoordde
deze wijze meester: die jongens halen wg
op van de straat, over veertien dagen
zitten zy even rustig als de anderen, maar
als ik ze dwingen wil loopen ze weg en
komen nooit weerom.
Zoo is het en zoo heeft meester Feringa
tal van arme kinderen des volks gered.
Maar onbarmhartig is het die ouders die
niet weten wat zg 'doen, wellicht ver
slaafd zgn aan den drank, te straffen met
gevangenis, omdat zij u niet vertrouwen
en voor nw hoogere wysheid geen oor
hebben.
Er is een betere weg.
Men moet niet een ambtenaar maar een
vriend naar bet verwaarloosde gezin zenden.
In elke gemeente zg een commissie die
't gemeentebestuur op do hoogte houdt.
In die commissiezitte o. a. oen leeraar
van elke gezindte en een pastoordeze
kennen 't volk en hun behoeften en den
weg tot de gezinnen. Ook andere personen,
ook vrouwen moeten daar zitting in hebben,
om ze te verlichten, al is 't onverschoon
baar absoluut schoolverzuim niet meer dan
1,78 pCt. van de kindereu die behooren
schooi te gaan. De leeraren enz. moeten
in de commissie meer optreden als raad
gevers dan als sehoolbezoekers. Het is een
der grootste fouten van de liberale party
geweest dat zg, uit atiti-clericalisme, de
predikanten en pastoors geheel van de
volksschool heeft verwyderd.
Onder leiding van een zelf gekozen
voorzitter, met goeie verdeeling van don
arbeid en bygestaan door een bezoldigden
secretaris zou de commissie veel kunnen
doen. Hoe vaak hebben vrouwen door
bnisbezoek zelfs geheel verwaarloosde ge
zinnen weer op de been geholpen. Maar
zg begonnen niet met plechtige verma
ningen om de kinderen naar school te zen
den of met openbare aanplakkingen, maar
met wasschen en reinigen en orde brengen
in huis, en aan kleeding en voedsel helpen,
en dat alles eindigde met geregeld school
bezoek.
Maar nu de gezinnen voor welke for-
scher maatregelen noodig zgn. Waar ouders
de kinderen misbruikeu. Dat mag natuur
lijk niethierin voorziet 't strafwetboek
art." 184. Ook preventieve maatregelen
kunnen dan noodig zijn. Opheffing, schor
sing of beperking der ouderlijke macht,
met benoeming door de overheid van een
specialen voogd. En dan worde dit een
straffen niet wegens 't onthouden van on
derwgs - een „misdrgf" dat alleen is uit
gevonden pour ie besoin de la cause doch
niet bestaat maar eenvoudig wegens het
verzet tegen de maatregelen genomen door
de gestelde machten.
De Ned. heeft een weg gewezen doch
de minister wil een anderen„den weg
in rechten" met het schoolverzuim op.
Welke is die weg in rechten?
De minister noemt hem in zgn memorie
van toelichting: „Ons Burgerlgk Wetboek
legt aan de ouders de verplichting op hun
kinderen te onderhonden en op te voeden.
Die rechtsverplichting sluit de volstrekte
vrijheid nit. De erkenning van den plicht
is tevens de ontkenning van het recht,
dus van de volstrekte vrgheid om in strgd
daarmee te handelen.
Wat iemand rechtens gehonden is te doen,
is hg rechtens niet vrij na te laten".
Er is aldus zoo gaat het blad voort
een rechts plicht door den minister al
dus omsehreven„Ouders zgn verplicht
de kinderen van 6 tot 13 jaar geregeld
een lagere school te doen bezoeken. Het
schoolbezoek wordt geacht geregeld plaats
te vinden indien gedurende één maand niet
meer dan één schooltijd zonder wettige
reden wordt verzuimd".
Deze regeling „rechtens" geeft 't kind
recht eenmaal te spgbelen. Het kind kan
dan tot zgn vaderzeggen: nu kan ik eens
per maand spgbelen. Dwingt gij mg van
daag naar school te gaan, dan overschrgdt
gg uw „rechtsverplichting".
Er zgn 647861,; kinderen die naarsehool
moeten gaan; deze regeling van den rechts
plicht schept dus 't j recht op J 7,774,428
schoolverzuimen per jaar!
Naar aanleiding van het Maandag ge
houden congres van de „Sociaal-Democrati
sche Arbeidersparty" schryft de Standaard
in een asterisk
Het valt kwalgk te ontkennen, dat op
mr. Troelstra's heerdag opgewekt leven
heerschte.
Wel was er nog een nagalm van vroe
gere bitterheden, en was de positie van den
heer Van Kol verre van benydenswaard,
maar men gevoelt toch, de wildheid nit
louter zucht om reclame te maken, had
plaats gemaakt voor zeker tactvol beleid,
dat gericht was op het vestigen van in
vloed in de kringen die macht kunnen
uitoefenen.
Men vergist zich dan ook Z6er, zoo men
waant, dat het socialisme ten onzent op
sterven ligt.
Want wel is gebleken, dat de anarchis
tische wildheid op slechts een zeer klein
deel van onze lagere bevolking vat beeft,
maar daar staat tegenover dat het socialisme
ontegenzeggelyk naar boven opschuift, zich
hoogerop consolideert, en van daar eerst
zijn invloed op de massa zal gaan oefenen.
Het Socialisme wint thans aanhang onder
de laag gesalarieerde amhtenaren, zoo van
den Staat als van de groote maatschappy en,
ook onder de onderwgzers, en last not least
onder de academische jongelingschap.
Zoo vervangt rustig beleid het vroegere
gekef en gehuil en maakt het straatkabaai
plaats voor de veerkracht der intelligentie;
en jnist daarom kan niemand berekenen,
welk eind weegs vooruit het Socialisme
in de eerstkomende jaren zal afleggen.
Het is daarom zoo onverantwoordelgk,
dat zoovelen die geroepen waren om betere
beginselen voor te staan, voor niets oog
noch oor hebben dan voor het spook van
Rome of Doleantie.
Daar staren ze zich blind op, en ze mer
ken het niet, hoe een heel andere vyand
ongemerkt achter hen opdringt, en straks
voor de poorte staat.
22 April 1898.
Naar aanleiding van 't scbryven van
't gemeentebestuur van Hontenisse aan de
besturen der gemeenten behoorende tot
bet kiesdistrict Hontenisse om -,te vergoe
den de in 1897, overeenkomstig art. 70
der kieswet, gemaakte kosten voor toege
zonden stembiljetten herinnertde Midd.
Crt. er aan, dat de tegenwoordige minister
van binnenlandsche zaken in die kwestie
reeds uitspraak deed door, naar aanleiding
van een tot hem door een Commissaris der
Koningin gerichte vraag, beslist te kennen
te geven dat de kosten gedragen moeten
worden door de hoofdplaats van het kies
district.
Te Middelburg is overleden de ge
pensioneerde luitenant kolonel N. Epkema
ruim 69 jaar oud, sinds 19 December
1884 militie commissaris is Zeeland.
De heer I. van Honte te Oostburg,
zitting hebbende voor het kiesdistrict Sluis,
wenscht als lid der staten niet herkozen
te worden.
Door de Nederlandsche Vereeniging
van Christelyke Kantoor- en Handelsbe
dienden werd dezer dagen naar men ons
mededeelt een Bureau tot Plaatsing ge
opend dat, naar zg hoopt door de mede
werking en den steun van HH. Patroons
een middel zal zgn, om in vacaturen te
hunnen kantore te voorzien door het hun
verschaffen van kantoor-personeel.
Het adres van het Bureau is dat van
den secretaris, den heer A. J. Boom, 1ste
Helmersstraat 105, tot wien zoowel H.H.
Patroons als een betrekking zoekende
Kantoor- of Handelsbediende zich gelieven
te wenden tot het verkrygen van nadere
inlichtingen.
gviissingen. Naar men verneemt zal
het personeel aan het postkantoor alhier,
worden uitgebreid met een commies en een
kantoorknecht. Deze laatste betrekking is
een nieuwe.
ÜJMiddelburg. Naar wg vernemen, is
door de hoofdcommissie voor de de inhnl-
digingsfeesten aanvraag gedaan voor extra
treinen in den laten avond van 31 Augus
tus en 1 September 1898 van hier tot
Roosendaal. Tegen het toestaan daarvan
voor 31 Augustus bestond bezwaarde
trein op 1 September is echter voorloopig
toegezegd. Hg zal vermoedelgk omstreeks
elf uur stadstyd, van Middelburg vertrek
ken. M.C.
In bet bericht van de vergadering
van Ingelanden te Poortvliet komt abnsie-
velyk voor dat heer Anth. van der Slikke
als no. 3 op de voordracht geplaatst is
voor gezworen, dit moet zgn de heer Anth.
de Rgtre.
Scherpenisse. Donderdagmorgen l.i.
bevoni zich alhier de schaapherder J. G.
met zgn geweer op straat om jacht
te maken op musschen. Onbekend met de
behandeling van schietgeweer, legde hg aan
op een paar musschen, met het ongeluk
kig gevolg dat het schot door de ruiten
vloog van een tegenoverstaanden woning,
rakelings langs de hoofden van twee vrou
wen, die juist daarvoor bezig waren met
met eenig werk te verrichten. Door den
gemeenteveldwachter is het geweer in be
slag genomen en verbeurd verklaard en
procesverbaal opgemaakt wegens overtre
ding van de wet op het dragen van wape
nen. Omtrent de aangerichte schade en
veroorzaakten schrik zgn beide partge* het
eens geworden.
Een landbouwer onder Tholen
heeft in het najaar van 1897 een viij
groote hoeveelheid suikerbieienbladeren als
groenvoer voor het melkvee ingekuild
deze proef is zoo goed geslaagd, daar het
vee met graagte het voer gebruikt en de
hoedanigheid van de boter uitstekend is,
dat verschillende landbouwers dit najaar
op zgn voorbeeld aan het inkuilen zullen
gaan, te meer daar bovengenoemde bouwer
zgn gunstige resultaten zooveel mogelgk
publiek maakt.
Vlissingen. Gisterenavond had de
bezichtiging plaats van de door de leerlin
gen der burgeravondschool alhier vervaar
digde teekeningen over het jaar 1897/98.
Van deze gelegenheid werd door velen
gebruik gemaakt, zoowel door ouders en
voogden der leerlingen als door particulie
ren. Nu er was heel wat te bekyken en
nit alles bleek dat de kosten aan deze in
richting verbonden, geen weggeworpen
geld is, daar zg menigen jongeling datgene
verschaft wat voor zgn volgend leven in
de maatschappij onontbeerlyk is. Met het
volste recht mag bier dan ook gezegd dat
in alle klassen door de leerlingen veel en
degelgk werk was geleverd en vele stuk
ken van smaak en vinden getuigen.
Vooral trokken de aandacht de teeke
ningen van machines en machinedeelen
hetzij naar model of afbeelding vervaar-