NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Ds. Pierson te Middelburg.
flo. 86. 1898.
DotiMag 21 Ëprif.
iraaafftfe Iftargatig.
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p.0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent'.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iederfc regel
meer 10 cent.
De groote zaal van het Schuttershof
bleek nog te klein te zijn om de menigte
mannen hoven achttien jaar te bevatten,
die gehoor gegeven hadden aan de uitnoo-
öiging van den Chr. Nat. Werkmansbond
en den Vrouwenbond alhier om de bespre
king der prostitutie-kwestie door ds. Pierson
bij te wonen.
Alvorens den spreker het woord te geven
heet ds. Poort alle aanwezigen hartelijk
welkom. Oppervlakkig beschouwd, schijnt
het vreemd dat een vergadering uitsluitend
voor mannen samengeroepen wordt door
vrouwen. Toch is daarvoor reden de
strijd die vroeger door mannen herhaalde-
lijt zonder vrucht begonnen werd, heeft
eerst een aanvankelijke zegen behaald,
toen vrouwen daaraan een werkzaam aan
deel namen. Maar ook de hulp der mannen
is noodig en daarom wendde de Vrouwen
bond zich tot de afd. Middelburg van den
Chr. Nat. Werkmansbond, die bereid was
de behulpzame hand te bieden. Ook dit
noemt spreker een gunstig teeken, omdat
bij de zonde die wij wenschen te bestrij
den de kinderen van de werklielen het
grootste gevaar loopen. Na deze inleiding
geeft ds. Poort het woord aan ds. Pierson.
De geachte redenaar begint met de vraag
te stellen of naar zijne meening de maat
schappij achteruit of vooruitgaat. Zijn ant
woord luidt dan zoowel vooruit als achter
uit hij dweept volstrekt niet met het verle
den, maar moet toch verklaren, dat er in
vele opzichten achteruitgang is waar te
nemen. Vroeger toch waren de begrippen
van zedelijkheid meer algemesn, tegenwoor
dig verkondigt ieder met de meeste brutali
teit openlijk de meest onzedelijke begrippen.
Maar aan den anderen kant durven degenen
die een andere zienswijze toegedaan zijn daar
voor meer uitkomen. Te Rotterdam werd
spreker voor de voeten geworpen, dat het
voor personen op gevestigden leeftijd ge
makkelijk valt over deze zaak den staf te
breken, maar het woord van jonge mannen
zou meer kracht hebben. Thans kan ik wijzen
op een heirleger van jonge mannen, die
over deze zaak denken en spreken als ik
wier levenswandel werkelijk kuisch is. Daar
entegen zijn er vele bejaarden, die het
kwaad vergoelijken. Het kwaad mag het
goede nooit het zwijgen opleggen, anders
wint het eerste veld en daarom is het onze
plicht agressief op te treden. Ik wil u
daartoe de wapenen verschaffen. Ze zijn van
drieërlei aard: wetenschappelijke, maat
schappelijke en zedelijke.
Wetenschappelijke wapenen.
Een algemeen verbreid gevoelen predikt
de onkuisohheid als een noodzakelijk kwaad
voor den maner is geen gevaarlijker sug
gestie, geen grooter leugen, deskundigen
bewijzen het o. o. Prof. Ribbing. De mensch
kan ookdoor de geslachtsorganen heerschap
pij uitoefenen. De Roomsche kerk, die veel
blijk gegeven heeft van menschenkennis te
bezitten, eischte niet het onmogelijke, toen
zij het coelibaat voorschreef. Het leger van
Cromwell was kuisch-, in dat van Jeanne
d'Are werd geen publieke vrouw toe ge
laten. Ook ons land bewijst ditde
eene streek is zedelijker dan de andere,
de Achterhoek van Gelderland staat in dit
opzicht zeer hoog. In Tilburg en Zwolle
wilde men 40 jaren geleden van overheids
wege een publiek huis hebben. Zwolle gaf
toe Tilburg weigerde, de minister moest
er dan zelf maar een komen oprichten.
Maar toch geloof ik niet dat de mannen
in Zwolle van andere constitutie zijn dan
die in Tilburg. Ook blijkt onthouding mo
gelijk op de vlooteen geloofwaardig ge
tuige verzekerde spreker dat dit mogelpk
was zonder schade voor de gezondheid.
En dit zegt veel omdat onnatuurlijke zonde
op de vloot tot de uitzondering behoort.
Maar waarom kan het dan niet elders
Alles hangt af van de stemming en de
omgeving. Een student voor een examen
bijv. of iemand die drukke zorgen heeft
staat veel hooger dan een leeglooper. Daarom
vooral is een kuische omgeving zeer aan te
bevelen. De onnatuurlijke zonden der Phe
niciërs worden overal rond de kusten der
Middell. zee aangetroffen, maar niet noor
delijker en zuidelijker. Wat bewijst dit?
Dat de oude geest nog steeds doorwerkt,
dus dat de geest heerschappij voert
over het vleesch. Dr. Donkersloot merkt
dan ook terecht op dat men in bordeelen
de hartstochten opwekt. Geen natuurlijke
behoefte dus, bij de Leidenaars behoefde bij
het ontzet de eetlust niet opgewekt te wor
den. Vooral onzedelijke lectuur en onzede
lijke kunst werken schadelijk. Reeds op
het gymnasium maakte spreker kennis met
een jongen die deze gevaarlijke kunst
meesterlijk verstonden daardoor een slech
ten invloed uitoefende op zijn medeleer
lingen, terwijl hij daarentegen aan de aca
demie een kring van jongelieden leerde
kennen, die het daadwerkelijk bewezen,
dat ook levenslustige jonge mannen kuisch
kunnen zijn. Welk een kracht ging niet
uit van den te vroeg ontslapen zoon van
ds. Heldring, die als student reeds velen
tot zegen was.
Alle pogingen om de slechte gevolgen
der prostitutie onschadelijk te maken
neemt spreker eenvoudig van nul en geener
waarde. Vroeger bestond in 39 gemeenten
van ons land reglementeering, nu slechts
in enkele steden. Dat door de opheffing
der bordeelen de toestand verergerd is,
noem ik eenvoudig onzin. Da minister
van justitie heeft dit wel als een axioma
verklaard, maar dit is het voor mij niet
en het diende dus bewezen, hetgeen hij
niet gedaan heeft en ook niet doen kon.
In Utrecht bijv. is de toestand volstrekt
niet erger geworden. En waarom vindt men
op het platteland geen bordeelen Wel
leven ook daar niet allen kuisch, maar
bordeelen behoeven er toch niet te be
staan. Een gezonde maatsohappij veron
derstelt gezonde menschen, die zich zelf
kunnen beheerschen. De medische kwestie
is eshter in den laatsten tijd op den ach
tergrond gedrongen. Zelfs Prof. v. Over-
beek de Meyer heeft zijn bibliotheek,
naar spreker verzekerd is, verkocht. Daar
om is afschaffing der reglementeering het
eerste wat wij verlangen.
Maatschappelijke wapenen.
Wat is er in den laatsten tijd veel ge
schreven over Zola, nu een held van de
deugd Maar hoeveel kwaads heeft hij
gesticht door zijn afgrijselijk realisme
Volgens hem moet men vuil zijn om
walging te verwekken. Neen zeg ik
daartoe moet men rein zijn. Parijs geeft
ons waarlijk geen les in de zedelijkheid
en leert ons waarheen het gaat, de regle
menteering heeft daar de prostitutie doen
toenemen, maar ook de onnatuurlijke on
zedelijkheid in de hand gewerkt. Hier
vertrouwt men nog een eerbaar man,
maar in Frankrijk zal zelfs geen predi
kant of geestelijke het wagen de huizen
zijner gemeenteleden binnen te treden
als de heer des huizes afwezig is en geen
fatsoenlijk meisje zal zonder tegenwoor
digheid van hare moeder een huis binnen
treden waar ook heeren zijn. Deze daad
alleen zou haar brandmerken. Zoover is
het hier nog niet gekomen.
Een der verpleegden van Steenbeek trad
later in het huwelijk met haar verleider
en ging naar Johannesburg wonen. In de
nabijheid harer woning was een put, die
een walgelijken stank verspreidde; men
onderzocht de oorzaak en vond niet min
der dan 21 kinderlijkjes. Ontzettend, maar
ook in Nederland worden jaarlijks 4 a 5000
kinderen geboren, die door hun vaders
vertrapt worden. Moeten wij dan Papoea's
worden welnu laat ons het dan doen
maar dan ook geen aanspraak meer maken
op den naam van beschaafd volk.
De roeping der rijken tegenover den
armeren is een geheel andere dan die
vaak gehuldigd wordt. Wat hoort men
dikwijls: „Maar die vrouwen zijn er nu
eenmaal voor." Ik vraag: Uwe zuster ook?
Uw bruid ook? Waarom dan de handen
uitgestoken naar de dochter der armen
„Maar ze hebben zich immers verkocht."
Weet gjj waarom en waardoor ze
daartoe kwamen In hun omgeving was
misschien alles onaangenaam en hard wer
den zij behandeld.
In spoor en boot worden ze onophou
delijk lastig gevallen. De man meent recht te
hebben op een fatsoenlijke bruid, waarom
eert hij dan de vrouw niet beter ?Als het waar
is, dat ontucht voor den man noodzakelijk
is, dat hij dan optrede tegen de eerbare
vrouw en dan schande spreke over deze,
die hem daarin bestrijdt. Maar wees dan
konsekwent en geef uwe vrouw en doch
ters over ^an de prostitutie. Met verkeer
de sentimentaliteit zegt menwe willen
de huisgezinnen beschermen voor syphilis
enz, maar ik vraag uwie brengt deze
over de vrouwen in bordeelen neen de
mannendus konsekwent in het om de
reglementeering af te schaffen. Zoozeer is
dit dwaalbegrip doorgedrongen, dat zelfs
de vrouwen er aan geloofd hebben. Een
art. in het Burg. Wetboek als bij over
rompeling op voorstel van Van Houten
daarin opgenomen, werkt het kwaad eer
in de hand, dan dat het beschermt. Vol
gens dit art. moet aan iedere vrouw die
haar intrek neemt in een publiek huis het
doel duidelijk door den burgemeester of
zijn zaakgelastigde worden bekend ge
maakt.
Dit is echter niets dan een wassen neus,
Immers de houder van het huis weet haar
wel te belezen. En eenmaal binnen wordt
haar het vertrekken op allerlei wijs onmo
gelijk gemaakt. Het schandelijkst van alles
is dat door dit artikel het bordeel als
wettig bedrijf erkend wordt. In Arnhem
werd een bordeelhouder weduwnaar, en
de familie zijner overleden vrouw wilde
het kind van deze aan den invloed des
vaders onttrekken, maar met de wet in de
hand bleek dit onmogelijk, hij oefende een
van Staatswege erkend bedrijf uit.
Ook de middernachtzendelingen werden
tegengewerkt. Gestraft behooren te worden
diegenen die besmetting verspreiden. Het
gaat niet aan dat de justitie zou zeggen
er wordt zoo veel ingebroken, en daarom
iaden wij aan betere brandkasten te maken.
Zij moet straffen die onzedelijke leer ver
kondigen. Vooral oude heeren en houd
sters van slechte huizen staan in dit op
zicht dubbel schuldig.
Er is ten slotte slechts een middel om
zich voor besmetting te wachten en dit is:
onthouding.
Zedelijke wapenen. In de eerste plaats
barmhartigheid tegenover de gevallenen
zij moeten gevoelen dat wij geen haar beter
zijn dan zij, dat hunne zonde onze zonde
is. Men verbeeldt zich een gevallen vrouw
te mogen smaden. Welk een farizeisme
Ontferming ook voor de mannen die
wat beters van hunne ouders, in ieder ge
val van hunne moeder geleerd hebben.
Maar ook ontferming voor de kinderen
der ontuchtook zij staan aan zoovele
gevaren bloot. Door een bordeelhoudster
was ons een kind van een publieke vrouw
gebracht. Het werd door ons opgevoed
en groeide op tot een flinke deern, van
wie wij veel goeds verwachtten. Wij
zochten voor haar een gezin, waarvan wij
het beste mochten hopen, maar hoe
werden wij bedrogen, die haar moest be
waken werd haar verleider en zij keerde
naar Steenbeek terug. Dat zulke ervarin
gen ons terneerdrukken laat zich begrijpen.
Kant verhaalt van een predikant die
in Oost Pruisen in handen van roovers
viel en naakt uitgeschud werd. Zijne
vrouw had echter een paar goudstukken
in een zijner kleedingstukken genaaid,
die de roovers niet konden vinden. De
gedachte niet de volle waarheid te heb
ben gesproken liet hem echter geen rust,
hij keerde naar de roovers terug en wees
hun de goudstukken. Toen zij hunne
verwondering daarover te kennen gaven
luidde zijn antwoordIk mag niet liegen
en jij moogt niet stelen.
Dit is het wat ook ons moet terug
houden van de zonde der prostitutie. Gij
moogt niet onderhandelen met dit kwaad
zoomin als met een ander. Zoo dit niet
zoo was, kondt ge ook naar mijn broeder
den minister van finantiën gaan en tot
hem zeggen Laat ons afspreken, hoeveel
een gouden tientje in zilver waard is, en
de kwestie van het bi-metallisme is ineens
opgelost.
Spreker herinnert aan de knapen wier
gedrag alhier bij het footballspel aan
leiding heeft gegeven tot ergernis. Maar
waarom aan deze knapen ten kwade g
duid, wat men toestaat aan ouderen,
die beter hun verstand kunnen gebruiken
Daarom is de eisch van kuischheid een
eisch die allen geldt. Er is geen heerlijker
ding dan een gelukkig huwelijk. Neen
dit is geen gepermitteerde prostitutie,
evenmin als luiheid gepermitteerde rust
is het is niet het paren van een corpus
aan een corpus, maar het verbond van
twoe zielen aan eikand er.
In de pauze die nu gehouden werd be
stond gelegenheid lid te worden van da
vereeniging ter bestrijding van de prostitutie
die hare werkzaamheden steeds uitbreidt.
Yan de gelegenheid tot debat werd ge
bruik gemaakt door dr. J. C. Bolle.
De opponent begint met den heer Pierson
hulde te brengen voor de wijze waarop
hij nu reeds zoovele jaren met denzelfden
ijver voor deze zaak strijdt dit geeft
blijk dat de heer Pierson geloof heeft in
de zaak die hij voorstaat en daarom is het
een bewijs van belangstelling wanneer
spreker de vrijheid neemt ook nu evenals
voorjaren met dhr. Pierson in het strijd
perk te treden. Voorjaren waren volgens
dezen spreker te Middelburg slechts enkele
verdachte huizen - eerst na het optreden
der middernachtzendelingen zijn deze in
grooten getale toegenomen en dat wel in
den slechtsten vorm, omdat goed politie
toezicht ontbreekt. Dit is volgens spreker
noodig. Men heeft nooit goed gereglemen
teerd, altijd werden de publ. vrouwen be
handeld als misdadigers en niet zooals het
behoort, met barmhartigheid en naar de
eischen eener goede hygiene. Wanneer dit
geschiedde zouden de prostituees niet zoo
licht tot haar vroeger leven terugkeeren en wij
zouden misschien met u kunnen concurreeren.
Ik geloof echter niet, dat de Chr. richting
den goeden weg bewandelt, men moet
deze vrouwen niet met theorieën aankomen,
maar ze genezen. Ook ik geloof dat bor
deelen pestholen zijn, maar ook andere
gelegenheden zijn dit. Volgens spreker
bestaat te Middelburg geen keuring. Ds.
Pierson betwist ditreglementeering be
staat in ieder geval, al moge het waar zij n
dat dit reglement niet wordt gehandhaafd.
Ook wijst dr. Bolle op den omgang tusschen
ongehuwden op het platteland, waarvan een
gedwongen huwelijk veelal het gevolg is.
Hij noemt dit slechts als een bewijs,
dat de behoefte aan prostitutie op het
platte land geringer is. Ds. Pierson heeft
de vraag gesteld of voor de mannen keu
ring ge wenscht zou zijn.
Ik stel mij voor een „ideaal-bordeel",
met een medicus daaraan verbonden maar
betwijfel of de mannen er zich toe zouden
leenen. Ter bestrijding vatrsyphtilis zijn
moreele middelen onvoldoende, daarom
acht ik reglementeering noodig maar me
dische behandeling erbjj.
Daar niemand meer het woord verlangt
treedt ds. P. op om Dr. Bolle van repliek
te dienen. Hij dankte den spreker voor
zijn beleefde speech al werd deze ook
door minder sympathieke woorden ge
volgd. Dr. Bolle klaagt dat de toestand
hier erger geworden is, maar dit is toch
geen gevolg van de afschaffing want de
reglementeering bestaat hier nog altijd
al is het ook maar op papier. Men volgt
hier dan het stelsel van larisser-aller,
maar dit willen wij nietwij bedoelen de
prostitutie te bestrijden in eiken vorm.
Jammer, dat een gemeente-verordening
slechts toestaat een hechtenis van 6 dagen
of een boete te eischen. Daarom hebben
wij noodig een rijkswet opdat de Off. van
Justitie kan optreden. Het is hier alzoo
dubbel gevaarlijk men meent door de
papieren verordening gevrijwaard te zijn
en is dit niet.
Spr. is het eens met Dr. Bolle dat eene
goede geneeskundige behandeling eisch der
gezondheid is dat toont men ook op
Steenbeek alleen, en zie hier het groote
verschil, mij willen genezing niet ter
wille van de prostitutie maar ter wille
van de ongelukkige gevallenen om hen
te redden genezing naar lichaam en ziel.
Wat den toestand op het platteland
betreft heb ik niet beweerd, dat daar alles
in den haak is, hoewel er streken zijn
waar men kuisch leeft. Dat clandestine
prostitutie minder gevaarlijk is, is zelfs
toegegeven door Prof. v. O. de Meijer.
Ik begrijp niets van een ideaal bordeel
dit staat bij mij gelijk met een ideale
rooversbende en ideale valsche munters.
Ook ik heb gesproken van barmhartigheid
tegenover mannen. Bovendien professoren
van naam beweren, dat er geen middel
tegen vrij waring voor syphilis bestaat. Is
het dan wonder dat ik u in plaats van
het cynische middel dat u zoo eren door
dr. Bolle is aanbevolen, kom prsdiken
Onthoud u, dit is het eene probate middel
waardoor reeds menige kuische Jozef het
verder gestuurd heeft met zijne idealen
dan met het ideaal-bordeel.
Wanneer ieder man zijn eigen vrouw
heeft dan is het gevaar voor syphilis ge
weken dit is heteenige middel dat ik kan
recommandeeren.
Dr. Bolle meent, dat er bordeelen zullen
moeten zijn, omdat (het hooge woord moet
er uit), het jnist de gehuwde mannen zijn
die deze bezoeken.
De. Pierson verklaart dat dit antwoord
het beste bewijs was voor de waarheid
van zijn stelsel. Dit is het: Niet om
tegen syphilis te waken, maar om gelegen
heid tol zondt te geven, daartoe dienen de
bordeelen en daarom is opruiming daarvan
dure plicht van ieder weldenkende.
Daverend applaus volgde op deze woorden,
waarna de vergadering door ds. Poort
werd gesloten.
De Middelburgsche Courant is in de wol
ken over den onverwachten steun van anti
revolutionaire zijde geboden aan 't ontwerp
leerplicht, in de artikelen van den heer
J. C. Fabius, inspecteur bij 't lager onder
wijs.
Het blad schrijft verbeeldt u I dat
„tegenover zijn betoog alle bezwaren door
anti-revolutionaire hoofd- of bijmannen te
berde gebracht in het niet vallen."
Wij voor ons waren van tegenovergesteld
gevoelen. Wij toch zijn van meening dat
hij óf punten bespreekt waaromtrent wij
'tallen eens zijn, öf zaken vaststelt zonder
bewijs te leveren terwijl hij de bezwaren
met name van De Nederlander, om nu van
De Standaard maar te zwijgen, die zelfs
van liberale zijde op enkele punten bijval
vond zelfs met den kleinsten vinger
niet aanraakt.
Wij zouden dit zoo niet zeggen, alvorens
den man te laten uitpraten, indien onze
Middelburgsche collega niet zoo onbeschei
den was geweest, voor 's mans betoog is
afgeloopen, te constateeren dat het nu met
den leerplicht in 't reine is.
Intusschen spreken wij onze bewondering
uit voor de veranderde gezindheid van het
liberale hoofdorgaan in ons gewest, jegens
dezen inspecteur, wiens benoeming haar
indertijd zoo geagiteerd had, en op wiens
advies bijv. in zake de hoofden-quaestie
te Middelburg zij zooveel had aan te merken,
dat zij er zich thans nog over schaamt.
Zij toch verklaart dat „wat de heer
Fabius schrijft en de flinke wijze waarop
hij dat doet, tegen den stroom van een
groot deel van eigen partijgenooten in, (haar)
grootendeels verzoent met zijne benoeming
tot inspecteur waartegen (zij) indertijd
ernstig bezwaar had".