NIEÜWSBLAD
VOOR ZEELAND.
flo. 72. 1898.
DontCewfag 17 ilafttf.
fétoaaffife laarpng.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Isaac da Co sta.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent:
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij die zich met I
A&V®?' April a. s. op ons blad
wenschen te abonneeren, ont
vangen de tot dien datum ver
schijnende nummers gratis.
Leerplicht.
Alvorens onze beschouwingen voort te
zétten onleenen wij aan 't eergisteren in
gekomen wetsontwerp tot regeling van den
leerplicht met zijn memorie van toelichting
het volgende
„Verplicht schoolbezoek
Artikel 1 houdt in de verplichting der
ouders of voogden hunne „kinderen" van
hun 6e tot hun 13 jaar geregeld de school
te doen bezoeken.
De minister herinnert aan de verplich
ting in ons Burgerlijk Wetboek aan de
ouders opgelegd om hunne kinderen op te
voeden, wat volstrekte vrijheid uitsluit, ter
wijl erkenning van dien plicht tevens is ont
kenning van 't recht, dus van de volstrekte
vrijheid om in strijd daarmee te handelen.
De teestand dat hij die zijn kind niet
behoorlijk voedt, gestraft wordt, en die zijn
kind voldooade opvoeding onthoudt, vrij
uitgaat, niet mag voortduren.
Leerplicht is 't middel om deze ouders
tot hun plicht te brengen, zegt de regee
ring, maar zij acht het bedenkelijk de
kindereu alleen daarom aan 't gezag hun
ner natuurlijke beschermers te onttrekken.
Sinds 1878 is hier te lande herhaalde
lijk op leerplicht aangedrongeneen maat
regel waarbij 't belang van 't opkomend
geslacht in hooge mate is betrokken.
Van de school mag niet te veel wor
den verwacht. Zij zal altijd slechts een
zwak tegenwicht vormen tegen het gemis
aan of de verkeerdheden van de huise
lijke opvoeding. Een feit is het dat het
goede zaad in de school uitgestrooid, door
slechte invloeden en voorbeelden daarbui
ten grootendeels verstikt wordt.
De regeering nu meent dat juist de
sociale ongelegenheden, zooals verwaarloo-
zing van 't kind thuis, staatstusschenkomst
te meer wettigen. Verwaarloozing thnis,
dat veel gebeurt, richt de kinderen ten
gronde, wanneer er ongeregeld schoolbe
zoek mee gepaard gaat.
„Het Staatsbelang eischt leer- of school
plicht
Verder betoogt do minister dat hot
staatsbelang niet minder overwegend de
invoering van leer-of schoolplicht vordert.
Wat ons volk in de naaste toekomst zal
praesteeren hangt,voor een groot deel af van
FEUILLETON.
Vervolg). (7
't Laatst stonden we stil bij 't Lied
des Wachters van 1847. Spoediger dan
wellicht iemand vermoedde barstte de bom
los, die over gansch Europa schrik en
vreeze verspreidde.
Reeds den 24 van Sprokkelmaand 1848
begoa de omwenteling te Pvrijs, die Orleans
den troon kostte en de tweede Republiek
deed geboren worden, na luttel jaren in
't tweede Keizerrijk verkeerd. Geen land
in ons werelddeel, dat niet beroerd werd
door dien slagDuitschland met name zag
zich geteisterd door feilen burgerstrijd.
Ook ons Vaderland liep niet geheel vrij
Willem II zag zich genoodzaakt, een meer
vrijzinnige grondwet te verleenen.
Da Costa heeft in twee dichtstukken
dit hoogst merkwaardig jaar 1848 be
zongen in 't eerste „de stem des Heeren"
teekent hij de Fehruari-omwenteling als
een Godsgericht over de „menschenschep-
ping" van Juli 1830.
„Over de opgedreven wat'ren
Wandelt Zijne koningsstam 1
Zeeën schuimen, schuren, echat'ien,
En de storm verheerlijkt Hem.
hetgeen het opkomend geslacht zal zijn.
Een volk, dat slecht onderwezen wordt,
is aiet in staat te concurreeren in den
vreedzamen wedstrijd der volkeren. Zelfs
financieel zoo stelt de min. in 't licht
heeft de Staat belang bij invoering van
leerplicht, daar hoewel niemand zich de
illusie kan maken dat voor de verzachting
van ds gevolgen van armoede, misdaad en
ellende geen gelden meer noodig zullen
zijn, indien het schoolverzuim tot een mi
nimum wordt gereduceerd «n het lager
onderwijs weer voldoende worJt alsdan
toch en factor, die aan de armenbedseling
en aan de gevangenissen steeds nieuw
voedsel verstrekt, zal zijn weggenomen.
Voorts is bij de zaak het Staatsbelang
verbonden, dat wellicht tot ontwikkeling
zullen gebracht worden de in het volk
sluimerende intellectueele krachten. De
regeering wijst op de waarschijnlijkheid,
dat er thans onder de duizenden, die door
onverschilligheid hunner ouders veroor
deeld zijn in onkunde voort te leren,
meerderen gevonden worden, die bij vol
doende ontwikkeling tot iets groots waren
bestemd, en dat er onder de verstooten
proletariërs allicht mannen opgroeien, die,
zoo zij slechts onderwijs hadden genoten,
het menschdom zouden verrijken met uit
vindingen, waarvan nog het nageslacht de
vruchten zou plukken.
„De lagere klassen en leerplicht
Do regeering betoogt, dat door invoering
van leerplicht inzonderheid de lagere klas
sen in hare vrijheid worden beperkt. De
meergegoeden zullen ran leerplicht weinig
bemsrken. De dwangmiddelen zullen das
voornamelijk worden toegepast tegen on
vermogende ouders. Doch daarom kan niet
met grond worden beweerd, dat de leer
plicht vooral tegen de lagere klassen ge
richt is, daar de onvermogende 't meest
door j de gevolgen van leerplicht zullen
worden gebaat. De minister wijst er op
dat juist uit de kringen der werklieden
de grooie aandrang naar leerplicht kwam.
„Het Schoolverzuim"'
Uitvoerig betoogt de regeering, ook met
cijfers, dat in Ne Ierland de omvang van
het schoolverzuim de invoering van leer-
en schoolplicht rechtvaardigt. O. a. wordt
medegedeeld dat er op 1 Januari 1897 van
de kinderen boven de 6 en beneden de
12 jaren, 26840 jongens en 32880 meisjes
waren die in 't geheel geen lagerschool-
of huis-ondeiwijs genoten. Echter is ge
bleken dat er vele oorzaken zijn die ook
by de invoering van leerplicht tot vrij
stelling zullen moeten leiden. Van veel
meer beteekenis echter dan het absolute,
En te midden van d' orkaan
Geeft Hij vrede aan wie geloovenl
Hier beneden en daarboven
In zijn tempel bidt Hem aan 1"
Lamartine roept hg toe
„Dichter 1 Volksheld I wie ge ook zijt,
Roekloos Wet- en eedverbreker,
Of van God verwekte Wreker,
Vloek of redder van uw tijd
'k Wil geen glorie u betwisten,
Slingren op uw hoofd geen blaam;
Maar de toekomst hoort den Christen,
Gijl maakt ge aanspraak op dien naam?
Hg wijst hem en al de dienaars en
machten der eeuw op Golgotha, waar 't
antwoord aller raadselen ligt, en wgst er
op, hoe ook deze „stem des Heeren" de
wereld oproept, Hem te erkennen, Wiens
komst ook door de schuddingen der aarde
en 't rumoer der volken aangekondigd wordt.
't Tweede stuk is getitelf „1648 en
1848" en behandelt den Vrede te Munster
en de Februari-omwenteling, beide met
hun gevolgen, hun roepstemmen tot de
menschheid en bgzonder tot ons volk.
Hg verwglt op de slagvelden van Nieuw-
poort en Leipzig, wendt zich met afschuw
van de moordtooneelen van Naarden en
Maagdenburg af, teekent met enkele trek
ken Wallenstein en Tilly en tegenover hen
acht de regeering het relatieve schoolver"
zuim. Wat daaromtrent, bg gemis aan een
volledige statistiek, bekend is, doet zien
dat dit kwaad over het geheele land nog
altgd groot is.
De vraag of verbodsbepalingen tot het
tegengaan van kinderarbeid de invoering
van leerplicht niet overbodig maken, acht
de regeering niet voor bevestiging vatbaar.
„Ernstige Gemoedsbezwaren".
In het wetsontwerp wordt de vraag
zullen de ouders gedwongen worden hunne
kinderen te zenden naar een openbare
school, waar onderwgs wordt gegeven in
eene richting, die zg verkeerd achten,
indien zg voor hun kind op eene school
ir, hunnen geest geen/plaats kunnen beko
men ontkennend beéntwoord.
De minister oordeelt, dat ernstige ge
moedsbezwaren kunnen worden geëerbiedigd
zonder dat men behoeft te vreezen, dat
daardoor de wet een groot deel van haar
effect zal verliezen. Bg het onderzoek
naar het volstrekte schoolverzuim van
circa 60,000 kinderen op 1 Jan. 1897,
werd slechts in 13 gevallen opge
geven gemoedsbezwaren. En alleen het
volstrekte schoolverzuim komt hier in
aanmerking. Door de voorgestelde rege
ling wordt getracht aan den eenen kant
hen, die in gemoede bezwaar hebben hunne
kinderen naar een zekere school te zenden,
te vrgwaren togen vervolging, aan den
anderen kant te waken, dat niet dergelgke
bezwaren met gunstig gevolg als voor
wendsel kunnen worden aangegrepen om
aan de wettelgke verplichtingen te ont
komen.
„De niet-gevaccineerde kinderen
Er op wgzende,dat het aantal kinderen,
die niet school gaan, omdat zg niet ge
vaccineerd zgn, groot is, zegt de minister,
dat hg bg de overweging van deze quaes-
tie de voorkeur heeft gegeven aan het
verleenen van vrgstelling aan de ouders,
die hunne kinderen liever van onderwgs
verstoken laten, dan hen te laten vacci
neeren boven het tegelgkertgd voordra
gen eener wgziging van de wet op de
besmettelgke ziekten. Daardoor wordt met
betrekking tot een quaestie, dje tot zoo
veel verschil van gevoelen aanleiding
geeft, het status quo gehandhaafd.
„Nieuwe uitgaven".
De reg. ontkent niet dat invoering van
leerplicht zal leiden tot nieuwe uitgaven
in het belang van het onderwgs, o, a.
voor vermeerdering van schoollocaliteit,
meer personeel, billijke verhooging van
de bgdragen voor het bgzonder onderwgs.
„den Held van 't Noorden, in den arm
der zegepraal geveld", den grooten Gu-
staaf Adolf van Zweden. Maar langer
staat hg stil bg de beeltenis van „den
grootste van Oranje" en zgn Verbond met
den Heer der Heeren, en zg» zang gaat
over in een gebed
„Gedenk, God van genade, aan dat geloofs
(verbond
Gedenk het nog, kan 't zijn, hoe ook van
(onze zijde
Geschonden en verbeurd! Gedenk het t'
(allen tijde,
't Zij Dwangzucht persende van boven
(ons bedreig',
Of opdage, even snood, van ondren 1 Neig,
(o neig
Het hart van Vorst en volk, om raad bij
(U te vragen
Voor d' eisch, de schuddingen, de krankheên
(onzer dagen 1
De wijsheid, die Uw gunst aan d'Eersten
(Willem gaf,
Strale op het moedig hoofd eens Tweeden
(zeegnend af!
Hg schildert 't bloeitgdperk onzer Re
publiek, niet, als Duitschland na den 30-
jarigen oorlog, schier een woestg n geworden
door den krgg, maar een paradgs, waarin
veilige wgk- en kweekplaats is voor kunst
en wetenschap, voor 's Heeren kerk bovenal.
„Van 6 Hot 13 jaar".
Voorgesteld wordt de verplichting om
het kind naar school te zenden niet te
doen aanvangen voordat het kind den 6-
jarigen leeftgd heeft bereikt en dat kin
deren die de bewaarschool bezoeken nog
een jaar langer daarvan zullen zijn vrgge-
laten, maar dat de leerplicht zal eindigen
niet op 12- maar op 13-jarigen leeftgd.
In den overgangstijd, waarin de leer
plicht nog niet op kinderen boven 12 jaar
toepasselgk zal zijn, kan dan tevens worden
overwogen, in hoeverre het wensclielgk
is wgziging te brengen in de bepaling der
arbeidswet, die toelaat, dat kinderen van
twaalt jaar elf uur per dag in fabrieken
en werkplaatsen te werk worden gesteld.
Een wgziging van die bepaling wordt bg
het Dep. van W. H. en N. voorbereid.
„Het minimum van onderwijs".
In verband met de vraag over welke
vakken de leerplicht zich behoort uit te
strekken, meent de regeering dat in ons
land het leerprogram der gewone lagere
school reeds aangeeft welke kennis onder
de gegeven omstandigheden voor allen
noodig wordt geacht en zg acht het dan
ook rationeel het minimum van onder
wgs, dat bg invoering van leerplicht ge-
ëischt zal worden, te regelen in verband
met het wettelijk leerprogram. Daarmede
is echter niet gezegd dat de gewone lagere
school, naar de meening der regeering,
genoeg geeft.
Hoewel van de noodzakelgkheid van
herhalingsonderwgs overtuigd, stelt de reg.
niet voor ook dat onderwgs, verplicht te
maken, om de zeker afdoende reden dat
er nog slechts in eene kleine minderheid
der gemeenaen herhalingsonderwgs bestaat
en dat dit onderwgs dikwgls nog geheel
onvoldoende is.
Een reorganisatie van dat onderwgs,
die in het voornemen der regeering ligt,
moet voorafgaan.
„Wettige redenen van schoolverzuim"
Niet altgd zgn ouders, die hunne kin
deren van school laten wegblgven, schul
dig. Alleen schoolverzuim zonder voldoende
reden moet dus strafbaar zgn en het wordt
wenschelgk geacht, de wettige redenen
van schoolverzuim zooveel mtjgelgk in de
wet te vermelden. Een bepaling is ont
worpen, krachtens welke ten behoeve van
het verrichten van veldarbeid een langdu
rig schoolverzuim kan worden toegestaan.
„Wie de wet zal toepassen".
De vraag, wie het verzuim zal consta-
teeren en de wet toepassen, is in dien
zin beantwoord dat de politie er geheel
Hg wgst erop en deze les is ook voor
onzen tgd met zgn vredecongresseu -
van 't hoogste gewicht, dat, zoolang er
zonde is, er ook krgg zal zgn, ja dat deze
noodig is en onder 's Hoogsten albestuur
nuttig kan zgn, als 't lancet van den chi-
rurggn. En:
„Voorwaar, daar zijn schatten, door 't
(edelst gemoed
Te duur niet gekocht mot het heiligste
(bloed!" 4)
Dan komt Da Costa op 1848. Hg be-
schrgft den tgd aan de omwenteling voor
afgaande een zwoele, onweerdreigende dag.
Dan de omwenteling zelfvoor een goed
deel vrucht der wegsleepende taal van La
martine en haar gevelgen.
Vooral 't dan volgend laatste gedeelte
is ook voor onze dagen hoogst gewichtig
Wjj zijn er natuurlijk verre van 't
streven dezer congressen van den Vredebond
te misprijzen, doch telkens verzeilen de
voorstandera op deze klip, dat zij zich de
mogelijkheid denken van een wereld vol
z onde in vrede, en in oorlog letterlys
niets anders kunnen zien dan menschen-
slachting.
Ten Katede Nieuwe Kerk te Amster
dam 111e Zang.
buiten blijft. Dat is te bereiken door
zich te verzekeren van de medewerking
van de onderwgzers en de schoolopzieners.
Bepaald is. in verband hiermede, dat de
schoolopziener, indien ondanks zgn schrif-
telgke aanmaning aan den voor het school
verzuim aansprakelgken persoon, het ver
zuim voortduurt, zonder dat daarvoor een
wettige of geldige reden kan worden
aangevoerd, de zaak in handen zal stellen
van een plaatseiyke commissie of van
B. en W.
Dezen zgn dan verplicht de ouders te
waarschuwen enz. en slechts als ultimum
remedium zal de hulp van den strafrech
ter worden ingeroepen, nl. als de vader
volhardt bg zgn onwil om de kinderen
geregeld naar school te zenden dan
kan publicatie van den naam van den
delinquent worden toegepast en eerst nadat
gebleken is dat het eene middel al even
we'nig effect heeft als het andere zal de
zaak aan 's rechters beslissing moeten
worden onderworpen.
Het opleggen van een kleine boete wordt
alsdan onvermgdelgk. Bg eerste veroor
deeling moet ook nog de hechtenis zgn
uitgesloten. Baat echter het opleggen eener
boete ook niet, dan zal bg vierde of vgfde
herhaling een strengere straf niet kunnen
uitblg ven.
„Nog een jaar hoog er wenschelijk"
Een kind zal volgens de voorgestelde
regeling onder den leerplicht vallen van
zijn 6den tot zijn 13den verjaardag. De
minister is teruggedeinsd voor het nog
een jaar hooger stellen van den leeftgd,
hoe wenschelgk ook, met het oog op
maatschappelgke toestanden, die het in zeer
vele gevallen noodzakelgk maken, dat
kinderen van dien leeftgd reeds een am
bacht gaan leeren of op andere wgzo
mede helpen voorzien in de behoeften
van het gezin.
i)Vrijgesteld
Uit de wet big kt, dat ouders, voogden
en verzorgers van de verplichting in artikel
1 hun opgelegd zg n vrijgesteld, zoolang
lo. zg een vaste woonplaats missen 2o.
zg de kinderen voldoend lager huiso»der-
wgs doen genieten in de vakken genoemd
onder aq en i in art. 2 der wet lot
regeling van het lager onderwgs; 3o. zg
de kinderen eene inrichting van heoger
of middelbaar onderwgs doen bezoeken
4o. zg de kinderen, die den leeftgd van
zeven jaren nog niet bereikt hebben, eene
bewaarschool doen bezoeke» 5o. zij tegen
het onderwgs op alle, binnen den atstanl
van 45 minuten gaans van de woning
gelegen lagere scholen, waar voor de kin
deren geen plaats te verkrggen is, over-
de christen kent 't eind der tgden, weet,
wat de laatste toekomst baren zal, dech
dit doet hem niet blind zgn voor de eischen
van 't heden, want
„Hij weet, dat elke dag dio nog den voort-
(gang stuit,
„Elk uur, elk oogenblik van uitstel voor
(onze aarde
„By God zyn oogmerk heeft, voor ons zyn
(doel, zyn waarde,
„Zyn vragen en zyn strijd, zyn roeping
(en zyn plicht".
Hg zoekt ook 't beste voor zgn volk,
voor de menschheid, doch gruwt ven de
Gelgkheid, de Egalité der Jacobgnen en
de Souvereiniteit des volks. Want gelgk
heid is de dood, en juist door 't verschil
vervullen de elementen der Schepping huu
roeping, en de Volkssouvereiniteit
„Historisch is ze een waan, den Christen
is ze een ban".
Doch dit neemt niet weg, dat juist 't
geroep om gelgkheid en invloed voor ons
een les heeft
„Toenadering eischt Gods orde en dezer
tyden nood.
s) Van den Mensch der zonde nl. zie 2
Thess. 23 en verv.
