NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK- sr
HISTORISCH
JU. 62. 1898.
Dinsdag 22 lefituatt.
In het belang der lotelingen,
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
ft
fraaafftfe laacging.
elkkn MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maande» franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cents
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Nog «enige weken en onze jeugdige
miliciens zullen voor hun nommer op
moeten. Zij zullen hun burger- of boe
renpak voor een jaar of iets langer
moeten afleggen en 't soldatenpak dragen
en in dat pak gedresseerd en gedrild
worden en allerlei diensten hebben te
verrichtentot de tijd komt dat zij weer
naar huis mogen en de „boertjes" van
1899 hunne taak overnemen.
Daar wij grootelij ks belang stellen in
't lot en leven van onze miliciens, wen-
schen wij, als alle jaren, ook thans hun
een woord van bemoediging mee te geven.
Jeugdig# vrienden, voorzoover gij met
tegenzin tegen dien tijd aanziet, kunnen
wij u radenoverwint dien weerzin 't is
in dienst niet zoo kwaad als gij n voor
stelt. Maar ook, voorzoover gij met
eenig genoegen de aanstaande lotswisseling
tegemoet gaat roepen wij u toe matigt
uwe blijdschap, want er zal nog genoeg
te ervare* zijn, dat gij u zeker heel
anders h&dt voorgesteld.
Gij moet er op rekenen dat gij nn
moet leeren dienen dat geen vriendelijke
moeder, of zuster (of vrouw meer gereed
staat om uwe wenschen te verrullen
uw bed te «chudden, uw koffie te schen
ken uw boterham te snijden nw tafel
aan te richtenboodschappen voor u te
doen of u kleine attenties te bewijzen.
Al deze dingen moet gij van nn af aan
zelf doen. Een vriendelijke mond zal n
niet meer wekken, of u goedea nacht
«eggen. Al wat gij in de eerste dagen
vernemen zult, zullen commando's zijn.
In de kazerne znlt u voortaan voor
opetaan en eten en allerlei arbeid en naar
bed gaan worden gecommandeerd.
In den recrutentijd znlt gij 't niet
gemakkelijk hebben. Eer al die exercities
•r in zitten en gij met de krijgswetten
op de hoogte zijt zullen nog wel een
paar maanden verloopen. Maar ook
daar is doorkomen aan want tegen dat
de zomer komt, zijt gij al afgericht en
bekoort u de meerdere afwisseling in 't
werk. Wachten en corveeën en andere
werkzaamheden, vooral wanneer gij dit
alles vrij willig en gehoorzaam doet, zullen
u den tijd opkorten en veraangenamen;
en wanneer gij zorgt dat gij zooals men
dat noemt netjee voor den dag komt, zal
men n waardeeren.
Hooren, zien en zwijgen. Doe wel en
zie niet om. Deze bekende spreekwoorden
znlt gij met vrucht in beoefening kunnen
brengen. Gij hebt groot geduld en lijd
zaamheid noodig misschien in de betrekking
u door den Heere op de hand gezet. Gij
znlt deze in nog meerdere mate behoeven
tijden» nw verblijf in de kazerne. Vooral
wanneer gjj den Heere vreest en lnst hebt
als zoodanig in de kazerne te wandelen.
Wij raden u in deze te doen alsof gij
thuis waart. Gij bidt en dankt gelijk gij
gewoon waart; en in uw vrijen tijd leest
gij in nw Bijbeltje, zooals n dat geleerd
werd. Denkt er om, zeoals gij 't inzet,
zal 't gemakkelijk voortgaan.
Begint gij flink met de goede belijdenis
u niet te schamen, dan zal n dat een tweede
maal niet moeilijker en ten langen leste
zelf» heel licht vallen.
Maar ook, - begint gij door valsche
■chaamte gedreven, met iéts toe te geren
aan den verleiderof den Heere te ver
loochenen, een tweede maal zal 't u nog
zwaarder vallen een Christen te zijn. En
hoe menig jongman geraakte op die wijze
op den dwaalweg.
ho hepxeeft 't maarer is smaad aan
verbond#»maar er lnllen altijd en overal
°m, J1 heen soldaten zijn die voor u partij
trekken. Onder hen zijn nu eenmaal van
die menschen die 't lnide vertellen dat zij
niet fijn zijn, maar toch ook niet kunnen
velen dat men «en fijne belet fijn te zijn.
Trouwens de Heere zal wel voor u zorgen
en Zyne werktuigen daartoe heeft hij al
voor besteld. Hij weet waar gij heen.
gaat, waar gij belenden znltZijn stok en
staf, indien gij er behoefte aan hebt,
zullen u vertreosten.
De inrichting der kazernes is reeds
veel verbeterd, al is zij nog lang niet wat
zij zijn moest. Maar veel zal n ook in
spijs en drank, in klaeding en ligging, nog
meevallen. Uwe meerderen zullen n be
schermen, al is 't ook dat zij n op mili
tairen toon heel wat zullen te comman-
deeren hebben.
Van velen hunner kan gezegd worden,
indien zij al eens op hun poot spelen, zij
meenen 't zoo kwaad. niet. En wie nu de
kleine vernederingen terstond met wijsheid
weet te verdragen, die zal 't spoedigst bij
de meerderen „in de pas" zijn.
Vooral raden wij u, dat gij nwe be
hoeften, ook de kleinste, den Heere zegt,
die n alle gemis in Zijn gunst wil ver
goeden, aan Wiens hand gij wandelen moogt
en die n, zoo gij u vernederen wilt onder
Zijne krachtige hand, ter zijner tijd zal
verhoogen.
Wij verzoeken u voorts dringend, indien
gij tegen de vaccine en tegen den vaccine-
dwang zijt, dat gij n in dienst zult ver
zetten tegen de vaccine.
Zoodra de miliciens in de kazerne zijn
moeten zij gerevaccineerd worden. Wie
echter beswaar heeft die behoeft niet. Gij
moogt dit derhalTe beslist weigeren denkt
hieraan. Immers reeds in 1882 heeft de
minister van oorlog een aanschrijving tot
de hoofdofficieren gericht dat miliciens die
gemoedsbezwaar hebben tegen de vaccine,
van deze kunstbewerking moeten worden
vrijgesteld.
Wij raden u in dezen pal te staan, ook
als de dokter n met een vriendelijk woord
zal willen overhalen. Van den beginne af
moet bij u vaststaanniet doen en dit
bescheidenlij k uw „sergeant van de week"
meegedeeld. Moet gij toch méé naar 't hos
pitaal, daar is niets tegenmaar in 't
hospitaal gekomen, geeft gij terstond ken
nis aan den dokter dat gij gemoedsbezwaar
tegen de vaccine hebt en n derhalve niet
aan de inenting wenscht te onderwerpen.
Ten slotte, verzuimt niet nw vrijen tijd
door te brengen in de militairen tehuizen.
Daar zal u door een vriendelijke huismoe
der en door haar man 't gemis van den
huiselijken haard worden vergoed zooveel
dat kan en kunt gij u door verversching
en uitspanning tegen geringen prijs, door
afzondering en gezellig verkeer, door lec
tuur en muziek, hetzij alleen of met uwe
kameraden menig uur van genot bereiden.
Wij voegen hieraan toe 't verzoek aan
de ouders of verzorgers onzer miliciens,
en aan de voorgangers en kerkeraden om
te zorgen dat voor hunne zonen of pupil
len en doopleden der gemeente, de weg
naar de militaire tehuizen worde gebaand.
Ouders en verzorgers, geeft dan dadelijk
aan den kerkeraad in uwe woonplaats op
in welk garnizoen uw jongen geplaatst is
of schrijft zelf even aan den „Vader" van
't militaire tehuis dat hij nw zoon wil
opzoeken indien hij niet uit zichzelf naar
*t Tehuis wil.
Laten de predikanten of scriba's van ker
keraden de namen opteekenen van alle
jongens uit hunne gemeente die in dienst
gingen en aan de directie van 't Militaire
Tehuis ter plaatse waar de jongen» in gar
nizoen zijn kennisgeven van 'tverblijf
,en 't adres dier jongensen laten de ker
keraden vooral de ouders telkens weer op
wekken om hunne kindefen naar 't Mili
taire Tehnis te verwijzenen ook den
jongens aanraden daarheen te gaan.
Die taak dragen wij ook ep aan onze
Christelijke Jongelingsvereenigingen, met
name aan hare secretarissen.
Schrijft even aan een goeden kennis,
een vriend van jongelingen, of aan de
Jongelingsvereeniging in de garnizoens
plaats waar nwe medeleden zijn heen ver
wezen en drukt hun de belangen dier
jongens op 't hart. Ook aan den vader
van 't Militairen Tehuis richt gij een der
gelijk woord van aanbeveling.
Mogen alle Christenjongelingen die dit
jaar op moeten, hun persoonlijken dienst
plicht met groote vrij willigheid vervullen,
en daarbij een zegen verspreiden die hen
van achteren doet zien de wijze hand Gods
die dit „lot" over hen, jnisf over hen
beschikte.
Wij laten hieronder nog eene opgave
volgen der adressen van de militaire
Tehuizen in onze provincie en daarbuiten:
r, Ji Naam van den
Garmsoen. Straal. Huisvader.
Assen. Hoofivaartstr. Westerop.
Amersfoort. Beekstr. H. Kremer.
Arnhem. Sonbeekstr. S. Heemstra
Amsterdam. Plant. Baangr.
11.
Bergen Anvergnestr. J. Dieleman.
opZoom. 97.
Breda. Bosscbestr. 88.
Delft.
Deventer.
Doesburg.
Dordrecht.
Geertrui-
denberg
Gorinchem.
Gonda.
's Gravenh.
Groningen.
Haarlem.
Harder wijk
Den Helder.
's Hertog.b.
Hoorn.
Kampen.
Leeuward.
Legerp. bij
Oldebroek.
id.b.Ommen
id. Soesterb.
Leiden.
Naardon.
Nijmegen.
Schoonhof.
Utrecht..
Vlissing-
Zutfen.
Oranjestr. 28.
Bergschild.
Yeerpoortstr.
246.
Groenmrkt 57.
Branderstr.
Krabsteeg333.
Peperstr.
Heemskerkstr.
L. Nieuwstr.
Stationstr.
Vijhestr. 169.
Kanaalw. 91.
Jan Heinstr.55
Beestenmarkt.
Vloeddijk 40.
Heerenstr.
Mej. A. M. F.
Pinot (Huism.)
P.J. v. Seuren.
P. Jonkman.
J. A. Berkhoff.
P. Haksteen.
J. P. Buys.
P. van der Stelt.
W.K.Schneijder.
J. van Begeren.
A. Janssen.
P. Yisser.
T. Teitsma.
W.v.Ammelway.
J. Schipper.
E. v. d. Yeen.
W. v. d. Meulen.
W. W. Bouma.
Oude Singel.
Gasthuisst.727
Eidderstr.
Kortendam.
Wed b.d.Dom.
Kr.elleboog 46
Kuiperstr. 19.
N. Verhoeven.
Ketelhpper.
J. J. Drost.
H. Pinot.
J.v.Wageningen.
A. Meerman.
K. Keijl.
Leerplicht.
Men spreekt van leerplichtmaar waar
om niet eetplicht er bij
Men kent toch het versje:
Plenus venter
Non studet libenter,
hetwelk vrij vertaald zeggen wil dat men
met een uitgehongerde maag niet leeren kan.
En daar nu leerplicht schooldwang is,
kan 't niet anders of wie hem invoert,
moet er straks schoolvoeding bij geven.
Wil men de kinderen plezier laten heb
ben van 't schoolgaan, dan zorge men cok
voor goede voeding der maag.
En 't zal de vraag zijn of de Staat er
dan ook niet de kleeding en de schoenen
bij betalen moet ook.
De wetgever staat hier voor een hel
lend vlak.
Nog één stap en hij gaat naar beneden.
Een onzer geestverwanten te Deventer
schrijft ons
Dat onze candidaat, mr. Heemskerk, in
herstemming komt is een belangrijk feit
dat hem eenigen kans geeft bij de her
stemming.
Ware hij met den heer Loenen Martinet
in herstemming gekomen dan zou al wat
liberaal is zich op dezen laatste hebben
vereenigdnn echter mr. v. Delden zijn
tegencandidaat is is 't niet waarschijnlijk,
dat de mannen der sterke volkspartij op den
conservatief zullen overgaan. Van Delden
toch is hensch niet democratisch. En
Heemskerk heeft bovendien in een kranige
rede zijn program ontwikkeld en verklaard
dat de antirevolutionaire partij de sociale
qnaestie wenscht voorop te doen gaan.
In die vergadering was ook een groote
meerderheid vertegenwoordigd, uit mannen
der volkspartij bestaande, en toen hebben
hun woordvoerders hem op sommige be
langrijke qnaestiën aan den tand gevoeld
en onder meer vaa dezen candidaat ver
nomen, dat hij geen tegenstander van de
regeering is wanneer zij met voorstellen van
sociale wetgeving komt. De totaal-indruk
moet wel geweest zijn dat de heer Heems
kerk een warm volksman is.
En nu zegt Het Vaderland wel dat zij
op Van Delden moeten stemmen, maar
hun orgaan hier verschijnend heeft voor
de stemming al gezegd hg herstemming
op den meest democratische te znlien gaan.
Deventer is van 1873 tot 1877 ook door
een antirevolntionair, door „onze (A.)
Schimmelpenninck" (v. d. Oye) vertegen
woordigd geweest, doch daarna was de
liberale partij met haar candidaat er heer
en meester tot deze in 1897 plaats maken
moest voor den candidaat der volkspartij.
K v. am 't weer tot een staking van stem
men, gelijk voor eenige maanden bij her
stemming tnsschen v. Gilse en Heemskerk
te Sneeken bij herstemmieg tneechen
Geertsema en Heemskerk te Amsterdam 't
geval was, dan zon Van Delden gekozen
zijnimmers de man is een veteraan van
73 jaar I
Kiezers; nog niet te laat.
Zijn er onder n die verzuimden vóór
1 Febrnari hun belasting over 1897 af te
betalen; waardoor zij hnn kiesrecht ver
loren hebben, dan kunt gij dit kiesrecht
terstond terng krijgen, indien gij maar nw
belasting alsnog bij den ontvanger voldoet
en op 't secretarie nw voldaan belasting
biljet gaat laten zien aan den burgemeester.
Hebt er dat dan nog eene voor over.
Tot 2 Maart knnt gij terecht.
In de Bode (orgaan van den Bond van
Nederlandsche onderwijzers) staat een stuk
van 't Bestuur, geteekend Se verg n voor
zitter Ketelaar secretariewaarin wordt
gezegd dat vele onderwijzer» leden van
den Bond weigeren zonden aan de inhul
digingsfeesten deel te nemen, op paedago-
gische en op politieke gronden.
„Er zijn collega's die in principe er
zich tegen kanten dat men bij feesten,
waarvan zij de strekking achten te liggen
buiten het bevattingsvermogen der jeugd,
de kinderen betrekt".
Zoo staat het er inleelijk hollandsch.
„Er zijn ook collega's die om hunne
politieke denkbeelden beslist weigeren
diensten te presteeren waartoe zij door
hnn ambtelijken plicht niet genoopt kun
nen worden".
Het bestnnr verlangt dat de autoriteiten
zullen betrachten de woorden door den
minister van binnenlandsche zaken in de
eerste kamer gesproken
„Zij (de regeering) deelt in de meening
dat de overheid, zeker van de gevoelens
van het overgroot gedeelte der bevolking,
niet noodig heeft pressie op de onderwij
zers te oefenen tot ambtelijke medewer
king aan die feesten, waarvan de waarde
en de beteekenis zeker niet door de uit
oefening van pressie zouden worden ver
hoogd."
Een stilzwggenden wenk om de sociaal
democratische onderwijzer» op de neutrale
school sociaal democraat te latea.
Aangenomen.
Maar dan is 't eok met de aeutraliteit
der openbare school gedaan.
Dan is zij partijdig geworden, niet maar
naar den modern atheïstischen, maar naar
den sociaal democratiechen kant.
Buitenlaidsch Overzicht.
PROCES ZOLA.
Ons vermoeden in ons vorig no. uitge
sproken als zonden de generaals de
Pellienx, Gonse en anderen door een
brutalen coup 't proces Zela hebben willen
beëindigen, den verdedigers den mond
snoeren en hun collega Esterhazy redden,
heeft zich bewaarheid.
Pellienx heeft brutaalweg namens den
generalen staf verklaard dat Dreyfus pas
in 1896 is schuldig verklaard en dat wel
op een aan 't ministerie van oorlog be
zorgd, gevonden opschrift, en dat men nu
maar te kiezen had tusschen Dreyfu» en
den staf.
Wil men nu niet 't leger berooven van
zijn, zij 't ook al onzedelijken, dan toch
zeker bekwamen staf, en wil men geen
geheime stukken aan 't licht brengen waar
mee buitenlandsche vijanden hun voordeel
kannen doen, dan moet gelijk trouwens
van 't begin af de toeleg wae de zaak
Dreyfus de doos in, dan moet over 't recht
van dezen misschien, waarschijnlijk zelfs
onschuldig veroordeelde niet meer gerept,
dan moeten Zola, Picqnart, mevrouw de
Boulancy, Labori, Scheurer Kestner, Tra-
rieux en zoovele anderen, die meer er van
weten, worden in 'tongelijk gesteld; mis
schien treft Dreyfus giDds nog wel het
lot dat omstreeks 1570 den markgraaf van
Bergen en den baron De Montigny trof,
die te Madrid in gevangenschap, mede ge
scheiden van een jeugdige echtgenoote en
teeder kroost, op Filips' geheimen last ver
giftigd of geworgd, den marteldood ge
storven zijndoch dit geschiedde raim
drie eeuwen geleden, en thans zijn de auto
riteiten fatsoenlijker, zou men denken.
Maar de Fransehe heeren 't bewijs werd
geleverd! zijn tot alles in staat. Zg
hebben nu door huu brutaal optreden, door
afdreiging, aan Zola en zijn verdediger 't
pleit doen verliezen. Labori voelde dit
wel, want hg was nu eu dan zeer heftig
in zijne protesten.
Is 't te laken
Of is 't niet waar dat nn reeds veertien
dagen achtereen, de president der jury bezig
was der verdediging allerlei hinderpalen
in dea weg te leggen?
En vooral na 't optreden der generaal*,
was de president nog moediger geworden
op 't punt van onheusch doen.
Toen Vrijdagmorgen de zitting weder
geopend werd, bleek het volk onder den
indrnk te zijn. Laugs het hek stonden tal
van arme menschen die hunne plaatB ver
kochten voor 20 a 40 francs, zoo werden
er honderden verhandeld.
Aan Labori belette de president het
stellen van vragen aan generaal Boisdeffre
Esterhazy wien honderd vragen werden
gedaan, gaf geen antwoord. Aan den ver
dediger werd 't spreken beletten slotte
werd 't hem ontnomen. Het wa» eene
tucht- en rechtlooze massa tegen welke
Labori op moest. De generaals werden
geestdriftig toegejuicht, Zola en Labori
waren ten prooi aan de diepste verachttng.
Bij 't uitgaan der zitting werden de
generaals nog eens stormachtig toegejuicht.
Het was een krankzinnig geraas van vader
landsliefde tegen hen en den grootsten
schelm van allen Esterhazy, dien men
met den kreet: Weg met de Joden, ont
ving. De Marseillaise werd gezongen. Be-
toogers en de politie voebten als razenden.
Het was een ontzettend schouwspel, voor
wie verder zag, om er bij te schreien.
En 't werd erkend, door de nnchtersteu
onder ben. Janrès, de groote sociaal de
mocraat, was hnn tolk. Hij doorzag 't
gansche spel der generaals. „Men kan er
zich geen voorstelling van maken wat er
gebeurd is", zeide hij„ik heb zoo joist
aan het Hof van Assisses generaal de Bois
deffre de gansche beslissing in handen van
de jury hooren «tellen. Of zij moeten de
beklaagden veroordeelen, of er is geen
generale staf meer, geen leger, geen vader
land. Het is een waar pronnnciamento,
niemand Toelt meer verontwaardiging in
zich opkomeniedereen vernedert zich,
zelfs de revolutionnairen, voor do generaals.
Men likt hnn de hielen. Wij gaan naar
de dictatuur toe", vervolgde hij„dat zal
spoedig gebeurd zijn. Wie weet of morgen
de republiek nog bestaat".
Daarna sprak hg verscheiden socialisten
aan, wien hg hun houding verweet.
