NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ho. 48. 1898.
Dotifafdf} 20 lanuati.
iraaaCfffB faarpng.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËM
BROEDERSCHAP?
Beten-Contracten.
VERSCHIJNT
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p.- 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent'.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
^lle betalingen dit
blad betreffende gelie
ve men te doen voor Walche
ren uitgezenderd Vlissingen bij den
heer F. P. D'HUIJ te Middelburg.
Alles buiten Walcheren bij den heer
C. ORANJE Lz, te Goes.
De Administratie.
Middelburgook voor St. Laurens
20. 21, 25, 26, 27 en 28 Januari, 1,2,3,
4, '8, 9,10,11, 15, 16, 17,18, 22, 23, 24
en 26 Februari, 1, 2, 3, 4, 9, 10 en 11
Maart.
0
Vrijheid, gelijkheid en broederschap
was de schoone leus, waarmede in de
vorige eeuw al wat vijand was van Nederland
en Oranje in ons vaderland de onnaden
kende menigte heeft verschalktin 1795
Oranje ter deure wees, de Fransehe „broe
ders" inhaalde en met hen den onkieschen
daus dunte om den valscheu vrijheids
boom.
Maar die „broederschap" ia onzen va
deren opgebroken.
Men was blij dat men eindelijk van die
Franscbe broeders verlost en Oranje weer
in 't land was.
Of ons volk van dien droeven waan
der broederschap buiten het eenige fonda
ment voor goed genezen is?
Wij wenschten dat het zoo ware; doch
de feiten spreken te duidelijk van het
tegendeel.
Den 18den Januari 1795 verliet Oranje
als balling bet land en werden de Fiansche
„broeders" als brengers van den ge waanden
geluksstaat juichend binnengehaald.
In haar no. van den 18den Januari 1898
geeft de Middelburgsche Grt. zonder protest,
schoon zeker wel niet, „blijkbaar met instem
ming" haar lezers een opstel van Van Kol te
genieten, waarin niet minder dan een re
petitie van 1795 wordt aanbevolen.
Wij vonden èn de overeenkomst der da
tums èn het feit zelf te treffend om er van
te zwijgen.
De Middelburg sche Crtinstemmend in
hoofdzaak met Van Kols Kamerrede over
vaderlandsliefde en miiitairisme, neemt uit
de Sociaal Democraat over wat de afge
vaardigde uit Enschedé ter rechtvaardiging
van zijn standpunt zegt, en waarin onder
anderen deze woorden voorkomen
„Of wij in geval van nood Nederland
tegen een buitenlandsehen vijand moeten
verdedigen
„Nadert een macht over de grenzen die
ons meer vrijheid en nader brengt tot de
sociaal democratische regeling van Staat
en maatschappij, dan drukken wij haar
dankbaar de broederhand".
W at dit met andere woorden zeggen wil?
Gesteld dat in Frankrijk, gelijk in 1789
het Schrikbewind, in 1898 bijv. nog
voor het Kroningsfeestde Commune
zegepraalt, er de wettige «verheid ont
troont, en naar ons land komt om ons te
verlossen van de „tyrannie van Oranje"
denk aan 1795 toen ook Willem V een
Nero en nog erger gescholden werd! dan
zonden Van Kol en zijne geestverwanten
deze vrijheidshelden als broeders ont
vangen.
En deze verklaring neemt de Midd. Crt.
over met geen andere toevoeging dan
„daargelaten of de heer v. Kol in zake de
staande legers (gelijk heeft) verdienen
bovenstaande uitspraken van dit Kamerlid
o. i. zeer de aandacht eu leveren zij het
bewijs dat
En nu komt het
„dat men in de sociaal democratische
arbeiderspartij het over zeer cardinale
punten van staatsbeleid geheel oneens is".
Meer niet.
Wij zouden een andere conclusie ver-
Wacht hebbennamelijk dat het geslacht
der landsvijanden en hunne lakscbe be
wonderaars van 1795 tot gevaar
voor Nederland en Oranje onder ons
nog niet is uitgestorven.
(IN GEZONDEN.)
De tijd voor het sluiten van overeen
komsten voor de levering van beten
nadert.
Door eene commissie van afgevaardig
den uit het Landbouw-comité te Eeeloo
en uit de afdeeling Oostburg van de
Maatschappij tot bevordering van Land-
bourn en I eeteelt in Zeeland is voor de
genen, die niet op gehalte en suikerprijs
contracteeren, eene overeenkomst ontworpen
waarin op eene hoogst billyke wijze de
rechten en verplichtingen van de contrac-
teerende partijen omschreven zijn, zoowel
wat bet leveren als het wegen, het nemen
van tarra en het betalen betreft.
Van dit ontwerp-contract is hierbij een
afdruk gevoegd.
SUIKERFABRIEK.
AGENTSCHAP NO.
BETENCONTRACT voor 189
te
aan
De ondergeteekende, wonende
verklaart verkocht te hebben
directeur van de fabriek
die dezen koop aanvaardt, de
geheele opbrengst der beetwortelen welke
door hem in 189 zullen worden ge
teeld op bouwland, gelegen te
en zulks onder de volgende voor
waarden
PrljS. De prijs is bedoeld voor
franco levering voor het schip of op
waggon na den 30en September behoudens
de uitzondering voor vervroegde levering.
De beetwortelen worden bij de inlading
door of vanwege den kooper gewogen en
de tarra berekend in tegenwoordigheid
van den verkooper of zijn gemachtigde.
De kosten van lossen komen voor
rekening van den verkooper de kooper
zorgt voor de noodige waggons of voor
de noodige scheepsruimte ter plaatse, waar
de levering gecontracteerd is.
Zijn die waggons, of is de benoodigde
scheepsruimte niet aanwezig, dan zal de
verkooper na het wegen en het berekenen
der tarra, waarvan de uitkomsten onher
roepelijk blijven, zijne beten dadelijk
kunnen lossen en opstapelen ter plaatse
waar hem zulks in de onmiddellijke nabij
heid der vastgestelde lossingplaats door
den kooper zal worden aangewezen.
Na de lossing zijn de heten voor risico
van den kooper en alle verdere kosten
eveneens voor zijne rekening.
De weging der beten heeft plaats op de
groote bascule (fairbank) te
Beide contracteerende partyen hebben
bet recht om ten allen tijde door deskun
digen een onderzoek te doen instellen
aangaande de juistheid der bascule. Bij
verschil tusschen de deskundigen wordt
de beslissing opgedragen aan een derden
deskundige te benoemen door den kan
tonrechter.
De prijs op dezen grondslag geleverd
is per duizend kilogram netto
of op suikergehalte.
Indien de kooper gedurende het contrac
teeren in dit seizoen in de gemeente, waarin
het land gelegen is, later op gelijke voor
waarden een hoogeren prijs besteedt, zal
ook de tegenwoordige verkooper dezen
hoogeren prijs ontvangen voor de beten,
waarvoor reeds gecontracteerd is.
Levering. De beten moeten gele
verd worden tusschen 12 September en
20 November, terwijl de aflevering tus-
Voorzitter dier commissie was de heer
mr. P. C. J. HENNEQUIN, voorzitter van
de Zeeuwsche Landbouwmij., 2e voorz. de
heer J. DE SCHIPPER voorz. van het
Landbouw-comite te Eeeloo, secretaris de
ondergeteekende.
schen 1 October en 1 November gelijk
matig over dit tijdsverloop zal moeten ver
deeld worden in overleg met den kooper of
zijn gemac.jtigde.
De verkooper zal op eerste aanzegging,
mits vóór den 15en September gewaar
schuwd zijnde, verplicht zijn aan den koo
per 5Ü00 kilogram beten per hectare,
waarvoor gecontracteerd is, te leveren in
de tweede hellt van de maand September,
mits boven den vastgestelden prijs door
den kooper aas den verkooper betaald
wordt 10 cent (20 centimen) per duizend
kilogrammen voor iederen dag, dat deze
voor den len October geleverd worden.
Leveringen op 30 Sept. worden dus
betaald met 10 cent (20 centimen) per
duizend kilogrammen, die op 29 Septem
ber met 20 cent (40 centimen) per dui
zend kilogrammen boven den bedongen
prijs, enz.
Bij niet nakoming van deze voorwaarde
zal de verkooper betalen eene boete van
één gulden (twee franken) per 1000 kilo
grammen van het ontbrekende gewicht.
De verkooper moet op eerste aanzegging
in de eerste helft van October leveren
5000 kilogrammen per hectare.
By niet nakoming van deze voorwaarde
zal de verkooper betalen eene boete van
vijftig cent (één frank) per 100-0 kilogram
men van het ontbrekende gewicht.
Wanneer dit door den kooper verlangd
wordt, zal de verkooper hem uiterlijk den-
15en October eene opgave verstrekken van
de vermoedelijke hoeveelheid beten, welke
hij in het geheel zal leveren.
De verkooper heeft het recht drie-vierde
van de geheele opbrengst gelijkmatig te
leveren voor 1 November, en na 1 No
vember het overige vierdedeel zoo spoedig,
als hij znlks verkiest.
Leveringen na 20 November behoeven
door den kooper niet meer aanvaard te
worden.
De beetwortelen meeten daar, waar de
onderste bladeren zyn gegroeid, plat wor
den afgesneden en zooveel mogelijk vrij
van aarde worden afgeleverd.
Alle beetwertelen die bij de levering
door vorst ot water benadeeld, beschim
meld, bedorven of hol blijken te zijn,
geteeld op gronden waar tegelijkertijd
andere vruchten zijn gewassen, geheel of
gedeeltelijk zijn voortgekomen van ander
zaad dan door den verkooper is verstrekt,
kunnen door den kooper worden geweigerd
en blijven geheel voor risico van der.
verkooper.
Gewichtsbepaling. Alle we
gingen hebben plaats op de groote bascule
(fairbank), in dit contract aangewezen.
Het nettogewicht wordt bepaald, door
van hoogstens elke 4000 kilogrammen een
monster van 20 kilogrammen geheel te
zuiveren en daarvan de tarra per 100
kilogram brutogewicht te berekenen. Het
gemiddelde der aldus gevonden cijfers geldt
voor de geheele levering. Bij verschil
over de genomen tarra tusschen kooper
en verkooper, wordt de tarra genomen
door een persoon, die, ivoor het vervoer
der beten begint, wordt aangewezen, zoo
mogelyk door het bestuur der gemeente,
waar de levering plaats heeft en anders
door beide contractanten. Diegene, welke
in bet ongelijk gesteld wordt, betaalt aan
den persoon, welke de beslissende tarra
genomen beeft, voor zijnen arbeid telkens
ƒ1.(2 frank.)
By beetwortelen met meer dan 15 pCt.
tarra wordt elk percent boven de vijftien
dubbel in rekening gebracht.
Zaaien. Het land mag in het voor
jaar niet met stalmest bemest worden en
moet uiterlijk op den lsten Mei voor
bezaaiing gereed zijn. Het benoodigde
zaad wordt door den kooper van af 1
April gratis verkrijgbaar gesteld. Zaai-
kosten zyn voor rekening van den verkooper,
maar op verlangen van den verkooper
zal de fabriek zaaier en zaaimachine be
schikbaar stellen tegen vergoeding van
één gulden (twee franken) per hectare,
in welk geval de verkooper verplicht is
de machine na voleindigiug van het
werk, naar het naastbij gelegen te be
zaaien veld of naar de ladingsplaats over
te brengen.
In ieder geval behoudt Jde kooper het
recht de zaaiing van zijne zijde te doen
controleeren.
Voorschot. Als voorschot op
den koopprijs wordt bij onderteekening
van het contract verstrekt, hoogstens
zeventig gulden per gecontracteerde hectare.
De oppervlakte wordt door of vanwege
den kooper gecontroleerd. De verkooper
is gehouden daartoe den kooper of zijnen
gemachtigde op het land toe te laten.
Voor het bedrag van het voorschot kan
een borgtocht worden geëischt. Wie meer
land contracteert dan hij bezaait, betaalt
voor elk gemet, dat hij minder bezaaide
dan bij de overeenkomst was bepaald, eene
boete van f50 (100 franken), tenzij bij
bet te veel ontvangen voorschot aan den
fabrikant heeft terugbetaald.
Het voorschot wordt met de eerste af
leveringen der beten verrekend.
Indien het bedrag van het voorschot
door de verschillende afleveringen bij de
afrekening niet is aangezuiverd, zal het
te kort met 6 percent rente moeten wor
den terugbetaald. Bij wanbetaling zal de
verkooper in gebreke zijn enkel door het
verschijnen van den gestelden termijn, zon
der dat eeuige sommatie of in gebrekstel
ling zal vereiseht worden.
Betaling- De betaling der gelever
de beten geschiedt uiterlijk veertien dagen
na de laatste levering in de gemeente.
Voor iedere volle
week later verbeurt de kooper eene boete
vangulden franken)
per f 100, (200 franken) ten bate van den
verkooper.
Pulp. De verkooper heeft aanspraak
op eene hoeveelheid pulp voor eigen ge
bruik, gelijkstaande aan 50 pet. van het
gewicht der beetwortelen door hem ge
leverd. Deze pulp zal hem geleverd worden
tegen fl,(twee franken) per duizend
kilogrammen op waggon of in het schip
gedurende den loop der campagne.
De verkooper zal verplicht zijn de pulp
te ontvangen, wanneer zij door de fabriek
zal worden afgezonden.
Voor zooveel mogelyk wordt hierbij met
de wenscheu van de ontvangers rekening
gehouden.
Veranderingen in deze voorwaarden kun
nen niet gemaakt worden dan met weder
zij dsch goedvinden.
Tot nakoming van dit contract wordt
door partyen domicilie gekozen ten ge
meentehuize te
Opgemaakt in tweevoud te
den 189
Door de fabrieken te Oadgastel onder
directie van den heer Vlekke welke op
gehalte en suikerprijs contracteeren, zal
over 1897 uitbetaald worden minstens
f 11.75 per 1000 K.G. netto waarschijn
lijk bij de thaus rijzende suikerprijzen nog
meer.
Voor dien prijs werden zij geleverd
franco aan de fabriek.
Wanneer alle landbouwers, die van plan
zijn bieten te verbouwen, zich verbinden
geene bieten te zaaien, dus met niemand
eene overeenkomst aan te gaan dan op ge-
halte- of bij telquelcontracten op de aange
haalde voorwaarden en tegen een prijs die
niet minder bedraagt dan f 11.75 franco
aan de fabriek dat wil zeggen tegen
dien prijs met vermindering met het bedrag
van de vracht tot aan de fabriek dan
is de zaak in orde.
Om daartoe te geraken dienen m. i. de
besturen van de afdeelingen der verschil
lende landbouwmaatsehappijen handeland
op te treden.
Wanneer zij eene vergadering beleggen
van de leden der afdeelingen, daar de
voorwaarden mededeelen en door daar aan-
Deze prijs is aangenomen voor bieten
in Zeeland met 15 pCt. suikergehalte.
wezigen, die zeer zeker in grooten getale
zullen samenkomen, een prijs bepalen,
die met den bovenstaanden in overeenstem
ming is, dan zullen zich ongetwijfefd gaarne
allen aaneensluiten om bet beoogde doel
te bereiken.
Een paar concrete gevallen strekken tot
opheldering van het voorgaande.
De vracht van Sluis naar Suaeskerke
(België) bedraagt per schip fr. 2,30 per
1000 KG., zeg f 1,30. Deze fabriek kan
dus beten, te Sluis geleverd, met voordeel
aanvaarden tegen f 10,25.
Gelijke vracht van Sluis naar Gent be
draagt 2 franken, zeg f 1,De fabrifek
in Gent kan dus voor beten te Slnis ge
leverd zeker f 10,40 betalen.
De vracht van Breskens, Hoofdplaat,
Biervliet naar de Noordbrabantsche fabrie
ken bedraagt wellicht door elkaar f 1,75;
de beten, te Breskens enz. voor die- fa
brieken geleverd, kunnen dus betaald
worden met f 10.De vracht van de
havens van het eiland Tholen naar Bergen
op Zoom bedraagt ruim gerekend f 1,
In dat eiland aan de Havens geleverd
kunnen de beten dus zeer gemakkelijk
betaald worden met f 10,50.
De vrachten voor het vervoer uit ge
meenten in 't land van Axel naar Sas van
Gent en Selzaete zij n zeer geringvan
daar en uit het Oostelijke deel van Zeeuwsch-
Ylaanderen naar de fabrieken in Noord
brabant komen zij zeker aiet hooger d'au
voor 't vervoer uit Breskens.
Alles te zamen genomen en vooral niet
krenterig berekend, kunnen in geheel
Zeeland de beten aan de havenplaatsen
betaald worden met ruim f 10,per 1000
KG. netto. Aan Belgische landbouwers
wordt die prijs door een der fabrieken te
Selzaete reeds aangeboden.
Indien »u de betenverbouwers, die in
eene gemeente wonen, of in gemeenten,
die ten opzichte van het vervoer in gelyke
conditie verkeeren, zich aaneensluiten om
op te geven, hoeveel hectaren zy te zamen
zullen bezaaien met beten, ten einde die
hoeveelheid in eens aan eene of andere fa
briek aan te bieden en wel aan die,
waarheen het vervoer het minst kostbaar
is, dan zullen de fabrikanten, enkelen uit
gezonderd, die liever met afzonderljjke
personen zaken doen, omdat deze gemak
kelijker te bepraten zyn, dan iemand, die
handelend optreedt ingevolge een impera
tief mandaat, zoowel als de landbouwers
daarvan een groot gemak en een grtfot
voordeel hebben.
Maar vóór dat alles gaat eene heeftte
vereeniging der landbouwers.
De fabrikanten hebben beten noodig om
hunne kapitalen te doen rendeerenzy
kunnen die niet missen. Zij maken suiker,
niet om den landbouw te bevorderen maar
om zelf geld te verdienen.
Wanneer de landbouwers vast aaneen
gesloten zoggen„Wy willen u de be
noodigde grondstoffen leveren op de door
ons gestelde billijke voorwnarden, maar
wilt gij ze onder die voorwaarden niet
aanvaarden, dan krijgt gij ze in het geheel
niet, noch in bet eene gedeelte der pro
vincie, noch in het andere", dan, maar
ook dan alleen zullen zy zich voor de
gestelde billijke voorwaarden zeker laten
vinden.
„En wat blijft er dan voor de agenten
bij zulke voorwaarden vraagt misschien
een of ander medelijdende stille agent.
Ik zou zeggen, dat de agenten in de
zelfde conditie blijven, als waarin zij te
genwoordig verkeeren. Zij zyn de beamb
ten, soms de vertegenw oordigers van den
fabrikant zij zorgen voor het nakomen
der overeenkomsten, voor bet zaaien, het
wegen, bet nemen van tarra enz. Hoe
betrouwbaarder personen de fabrikanten
voor hunne agenten kiezen, hoe beter voor
beide partijen. Welke belooning zij voor
bun werk van den fabrikant ontvangen,
dat gaat den landbouwer niet aan, even
min als het den fabrikant aangaat, welk
loon de landbouwer uitbetaalt aan zijne
arbeiders.
