NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- HISTORISCH 84. 1897. -Schelde. Sftfcrtfag 18 3kerrfa. tmaaffife laftcgtmg. rdam: JII EM. ierikzee. orweg Go#i ierikzae: VERSCHIJNT F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Bij dit nummer behoort een bijvoegsel. Naar aanleiding van een fout. Uit de Tweede Kamer. oomboot- RDAM tsen. ,30 ,30 30 ,30 ,30 ,30 ,30 ,30 ,30 ,30 2.30 2.30 ,23,8,25, iem 5,31, 31. 7,40 10,12, 6,50,8,47, >,31, 6,9, ,32, 5,25, 6,29,8,15 8,8, 8,53 OT. sm. 8. morg. 3. DTERDAM Yan Botterdam. 8,15 0 8,15 8,15 8,15 8,15 J,15 8,15 n 8,15 8,15 n 8,15 JT iorg. s mid 6,30 7,50 7,50 7,50 7,50 7.50 7,50 6- 7- 11,30 7,50 7.50 7,50 7,50 7,50 6.30 7,50 2,- 1- 1,30 1.30 1.30 1,30 2.— 1.30 1,30 1.30 1,30 2,- 1,- 'DIENST lst-Vlake. ST. ia kloktijd) lake vm. 5,30 onmiddellijk pondeerendeu 5,15 uur. T. en vm. 7,—» illy k na aan- vm. 9,on nm. 3,25d) n 8,55 1,55 2,15 3,25 d) 3,45 akt. Breskene hoog >- elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95. Enkele nummers0,02 5. UITGAVE VAN G. M. KLEMKERK, te Goes en van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent'. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Zij die zich met I Januari a. s. op ons blad wenschen te abonneeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers gratis. „Nathan's ooilam Ia een der jongste zittingen van de Tweede Kamer had een woordenwisseling plaats tusschen de heeren Kuyper en Goeman Borgesius, den laatste in zijn hoe danigheid van minister van binnenlandsche zaken, naar aanleiding van dr. Kuypers klacht over de stuitende achteruitzetting van christelijk historische mannen bij de benoemingen tot hoogleeraars aan de staats universiteiten. Minister Borgesius maakte de opmerking dat hij een man als Woltjer wel zou be noemen. NuisWoltjer professor aan de vrije uni versiteit in de letteren en zeer terecht riep dr. Kuyper uitdus gij zoudt ons ons eenig ooilam ontnemen maar als gij eens een hoogleeraar in 't staatsrecht noodig hadt, zoudt gij er dan ook een van ons nemen Zeker, antwoordde de minister, als hij tenminste de knapste was. De knapste, hernam dr. Kuyper, daar heb je 't al weer, de knapste! Maar dan is 't er mee als indertijd met Groen en Bilderdgk en da Costa die konden voor een benoeming ook niet in aanmerking komen omdat men ze niet knap ge noeg vond. Een belangrijke bespreking voorwaar, die in de pers hare nawerking niet ge mist heeft. Er is tenminste een flinke nalezing of nabespreking op gevolgd tusschen ver schillende groote en kleinere bladen. Of zij dan dr. Kuyper gelijk geven, verlegen zijn met der vaderenj fout en aandringen op spoedig eerherstel voor de knappe mannen in de antirevolutionaire partij Neen, dat niet. Over die fout denkt men zelfs niet. Men heeft 't alleen maar zoo druk over een schrijffout. De Kamer-verslaggever van Telegraaf en Standaard had voor ooilam oorlam gemeld. De Standaard wees er op en vroeg te- geljjk een betere plaats voor de ver slaggevers. Maar nu komt 't Nieuws daar heel ge leerd tegen op, en zegt: die perstribune staat daar wel ongelukkig, maar een ver slaggever moet toch het verschil kennen „tusschen eeu oorlam en Nathans ooilam". Nu moeten wij zeggen, de fout was wel aardig en de |opmerking ook maar de com binatie „Nathans ooilam" was toch ook niet juist, „Het ooilam van den onbekenden man in Nathans paralel",dat was de bedoeling blijkbaar. Hier waren derhalve drie fouten te con- stateereneene politieke fout, een schrijf fout en een combinatie-fout. Voor de laatste vragen wij geen notitie. Bg de tweede is nu lang genoeg verwijld. Aan de eerste mocht thans wel eenige aandacht geschonken. Het gekeuvel over de schrijffout mag de fout van het liberale stelsel niet over 't hoofd doen zien, dal wie niet in de sfeer der moderne wetenschap werd groot ge bracht, niet knap genoeg is om hoogleeraar aan een der staats-universiteiten te worden. Die fout toch is de grootste, en alleszins waardig ernstig overdacht, breedvoerig be sproken en schitterend goedgemaakt te worden. Iroelstra. Een Roomsch blad Be Gelderlander spelt dat deze socialist nog eens conservatief yordt. Het schrijft: „Tenzg het woord te mooi klinke, kennen wg onder de drie socialisten, die onze Tweede Kamer heeft aangewonnen, geen aangenamer verschijning dan mr. Pieter Jelles Troelstra. Ziedaar een deftige, hof- fahige vierde-stander, een geganteerde, ge coiffeerde, gedistingeerde achterbuurter. Hg herinnert zoowel aan Louis XIV als aan Bellamy's toekomststaatsman. Zoo iemand een socialist, men gelooft het niet als men hem ziet en hoort, en toch is het hem ernst met zgn socialisme. Deze meester in de rechten, advocaat en procureur, hoofdredacteur van een politiek blad, lector, lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, wil zich voordoen alsof hg zgne dagen heeft doorgebracht in eene der achterbuurten van eene van Friesland's arme steden. Dit gelukt hem natuurlgk niet, want hg is geen acteur, de dramatische kunst is h6m vreemd. Wg voor ons, die hem nu ook iu de Kamer hebben gehoord, telkens zgne hoofsche excuses aanbiedende, als hg zich eens vergaloppeerd had en zelfs de woor den zgns tegenstanders heel deemoedig herhalende als iemand, die plotseling maar helder overtuigd is geworden van zgn ongelgk, gelooven dat het socialisme van Pieter Jelles Troelstra is een gril, een vaag der jeugd en onmogelgk kunnen wg ons hem voorstellen, altoos maar door socialist big vende tot op den ouden dag. Wg zullen geenszins verwonderd staan als wg den heer Troelstra nog eens zien eindigen als conservatief lid van den Raad van State. Dat wil niet zeggen dat wg zgn huidig socialisme niet als ernstig beschouwen, mau,r hg zal er zich op den duur niet aan kunnen wennsn, niet in kunnen schikken, hg is geen socialist van beroep, hg is dilettant, en een dilettant van zoo veelzgdige ontwikkeling dat wel andere Muzen hem later zullen wenken dan de roode. Hoe zou het ook anders Mr. Troelstra een pleegkind onzer hoogescholen, is zelf gebakerd bg het vuur, door den Staat op kosten van allen ontstoken, gelaafd met de dranken, die betaald worden uit het geld der belastingschuldigen, gevoedsterd met de intellectueele spgzen, tot welker aan schaffing ook het geld van den werkman, aan jeneveraccgns besteed en aan honden belasting, wordt gebruikt. Hg heeft on willekeurig het zgne genoten van die groote Staatsbedeeling vooral in het hooge Noorden verstrekt aan lieden van allerlei stand, mede genoten allicht van het fooien- stelsel, voor Friesland inzonderheid door den heer Tak van Poortvliet ingevoerd. Hoe joeg deze Bergumer Qugote met zgn onbeholpen speer achter de merinos schapen van het Zuidenen hoe leelgk viel hg telkens op zgn neus In het Noorden had hg moeten rond zien, iu het hem bekende Noorden, met zgn ofiicieele bedeeling ook aan lieden uit den hoogsten stand, met zgn ook aan ad vocaten en procureurs, ook aan redacteurs en lectoren uitgereikte fooien, met zgn naar het Zuiden afzakkende tafelschuimers, die daar nog de ambten gaan betwisten aan hen, die boven den Moerdgk nooit be noemd kunnen worden, Als mr. Pieter Jelles Troelstra, die al deze dingen in het Zuiden niet kan vinden, maar eens rondtrekt door zgn Noorden, dan zal hg er bg elke schrede over struikelen. En dan moet hg wel in een opdamping van socialistische geest drift plechtig gaan verbranden al die Noord- sche afgoden, die hg vroeger heeft ge adoreerd. Wg spitsen ons nog op zulk een tooneeltje". Naar aanleiding der jongste principiëele Kamerdebatten maakt de Hollander ten opzichte van de partg uit den Chr. his- torischen Bond de volgende zeer juiste opmerking „Zie de positie van de Christelgk-Histo- risehe partg. Welk een lawaai heeft die partg niet gemaakt en hoe heeft ze niet door haar anti-papisme duizenden misleid, zoo dat de uitslag van den Tiendaagschen veldtocht ten bate was van de partgen, die staatsrechtelgk uit het ongeloof leven En het resultaat van den Chr. Histo- rischen Bond Het is volkomen negatief. Alleen da groote liberale partij is door dien Bond op de been gehouden. Meer is niet bereikt. Wel is een der Christelgk- Historisehen in 's Lands Raadzaal opge treden maar hoe beklagelgk is tot heden diens positie geweest. Het is zoo, bg het Koloniaal debat heeft de heer De Visser over de zending een woord gesproken, dat hope gaf op een positie-nemen van dat Kamerlid ten aanzien van al die zaken, waarbij het Christelgk beginsel metterdaad betrokken is. Helaas, het duurde niet lang. Reeds kort daarop schaarde hg zich aan de zgie van den modernen predikant Dr. Roessingh en Zaterdag, bg het onder wijs-debat, stemde hg vóór vermeerdering der kosten van een Universitair onderwgs, dat reeds veel te veel van onze financiëele en intellec tueele krachten vraagt. Bg de stemming over de Hoogere Bur gerschool in den Helder schitterde de man door afwezigheid. Bg de discussie over het lager onderwgs werd geen woord van hem gehoord. Het politiek debat bracht hem den eenigen vertegenwoordiger van de mach tige Christelgk-Historische partg niet aan bet woord. Of liet hg het aan de conservatief-Zi'6e- ralen Bastert en Van Karnebeek over? De heer De Visser, de man van den zoo veel rumoer makenden Bond, schgnt in zwggen zgn kracht te moeten zoeken. En dat is dan dezelfde man, die bg de ver kiezingen van stad tot stad en van dorp tot dorp trok om het den menschen eens te zeggen welke politiek toch eigenlijk de ware is, dat geen enkele partg deugt, maar dat de zgne een van de bovenste plank is. Wat moeten de kiezers, die door den Bond in de war zgn gebracht, nu wel van die partg denken Volgens bladen van allerlei richting heeft de minister van binnenlandsche za ken Goeman Borgesius een kranigen indruk gemaakt. De verslaggever van de Standaard schrgft de tegemoetkomende houding van dezen bewindsman toe aan den invloed van den premier, die den gan- schen dag naast hem zat en hem inspi reerde. Het zal ons genoegen doen wanneer deze welwillende toon alzoo zal blijven; want werkelijk wg hebbenden hartstochtelgken man al te vaak gehoord om van hem eenige tegemoetkoming tegenover het Chris telgk gedeelte des volks de minister stel de Christelijke scholen tegenover „open bare" te durven verwachten. Van liberale zgde in onze omgeving heeft men van 1890—'91 herhaaldelgk zgn antipathie geuit tegen den „feilen" anti liberalen minister Lohman. Eene oude tante te Middelburg had menige nachtmerrie van „Lohmannen-heerschappg" te doorwor stelen. Wg konden dit toentertgd maar moeilgk begrgpen. Thans verstaan wg die klachten heter. Immers eenzelfde gevoel van spgt en vrees vervult ons bg de gedachte dat de heer Goeman Borgesius in 't torentje zit. Mocht 't echter waar zgn wat zelfs de toongevende antirevolutionaire bladen spel len dat deze bewindsman o, zóo meevallen zal, dan zal ons dat zeer verblgden want 't is ons niet om eenig partybelang, 't is ons alleen om recht te doen, en wg zul len dit ook uit deze hand van harte gaarne aannemen. Het wordt tgd dat wg tot de tweede kamer terugkeeren. Na de aanneming van de begrooting van binnenlandsche zaken kwam de begrooting voor marine (Hoofdstuk VI en Vila) aan de orde. Minister Jansen had 't al dadelgk te kwaad met den heer de Ras, den afge vaardigde uit Maastricht, die opkwam tegen den bouw van een vierde pantserschip (oorlogsschip) typa Kortenaer. Toch was dieus oppositie niet de gevaar- lgkste. Hg vond alleen maar dat vierde schip onnoodigeen quaestie van smaak allicht. Maar er kwamen andere tegen standers opdagen. Het was toch bg de schriftelgke gedach- tenwisseling tusschen Minister en Kamer al gebleken dat de boel niet zuiver zat. Minister Jansen had in 1892 gde drie vorige pantserschepen van dit type er zoo maar eventjes door gehaald. En dan zgn deze in 't gebruik niet meegevallen. De opvolger van minister Jansen, de dezen zomer afgetreden minister Van der Wgck, bestemde ze echter uitsluitend voor de zeegaten ter landsverdediging en wist er voor Indië zgn kruisers door te krggen. Maar nu komt minister Jansen weer aan 't roer en stelt weer voor een pantserschip te bouwen gelgk aan de drie vorige en't te bestemmen voor de landsverdediging èn voor Indië beiden. Nu hebben de telkens afwisselende minis ters met hunne telkens wisselende meeningen omtrent de beste types van oorlogsbodems de natie en hare vertegenwoordigers wel een weinig zeeziek gemaakt. Men vreesde al lang of begint te vreezen dat de miljoe nen aan de types besteed, weggeworpen zijn. En de heer Goekoop, liberaal lid voor Brielle, was de tolk dier velen, die de 10 miljoen aan de drie pantserschepen besteed weggeworpen vond en voorstelde de 3 miljoen voor dit vierde pantserschip niet toe te staan en dus den post f 100,000 als eerste uitgaaf er voor te schrappen. De minister had in den beginne ont kend, daarna verbloemd, eindelgk tot zekere hoogte toegegeven, en ten slotte vergoe- lgkend voorgesteld zgn verschil van mee ning met zgn ambtsvoorganger en dit was koren op den molen der tegenstanders. Onder dezen waren er echter die ernstig begeerden dat er overeenstemming zou ko men die van een compromis, een accoordje niet afkeerig waren. De fractie Kuyper, of liever de antire volutionaire partg, wilde dit evenzeer als de fractie Kerdjjk. Dr. Kuyper en mr. Kerdgk boden een reddingsplank aande eerste door den minister in overweging te geven den post voor een pantserschip voorloopig terug te nemen en inmiddels een proef te nemen in Indië met een van de drie reeds be staande, en den uitslag af te wachten. De minister kon dan bgv. een monitor laten bouwen om de werklieden aan de Rgkswerf aan 't werk te houden. Mr. Kerdgk wilde den post wel goed keuren, mits de minister beloofde niet op stapel te zetten voor een proef in Indië genomen en't rapport hieromtrent bekend ge worden zou zgn. Van beide aanbiedingen werd de eerste van de hand gewezen. Mr. Troelstra verklaarde dat de socia listen zich niet zouden laten leiden door medelgden met de werklieden op de Rgks werf, dan moest men de werkdagen maar inkorten. De stemming was den minister ongunstig. Het amendement Goekoop werd aange nomen met 46 tegen 41 stemmen. Tegen stemden de fractie Lohman, of liever de vrg antirevolutionairen, uitge zonderd Mackay, tegen' stemden ook de heer Staalman en de geheele linkerzgde, uitgezonderd de heeren Hennequin, Zijlma, Ketelaar, Tydens, Willinge, Bastert, v. Kerkwgk en Goekoop, die met de heele rechterzgde op Staalman naen de socialisten yoor 't amendement stemden. De 3 socialisten gaven den doorslag. Had den zg. tegen, gestemd, zg zouden den post en den minister gered hebben. Want deze schgnt te willen staan of vallen met zgn stelselhg vroeg schor sing der beraadslagingen, wat zooveel zeg gen wil als ik ga aan de Koningin ont slag vragen. Hier leed derhalve het „homogene" kabinet zgn tweede échec. Heel zwaar schijnt derhalve de meerderheid waarop 't meent te kunnen bouwen, niet. En telkens waren het de vooruitstre- venden die het in zgn vooruitstreven tegenhielden. Gisteren was Ho fdstuk VII B Finan ciënaan de orde. Verschillende sprekers voerden daarbg het woord. De heer v. d. Berch van Heemstede vraagt herziening der vermogens- en be- drgfsbelasting, wat den rentevoet betreft als grondslag der heffing en klaagt over te groote fiscaliteit, dat men maar wil halen wat te halen is. De heer Willinge vroeg afschaffing der tollen in ruil voor verhooging van het zegelrecht op effecten. De heer Loeff vroeg vrgstelling voor de eerste drie grondslagen der belastingen voor krankzinnigengestichten. De heer Pijnappel besprak o. a. twee punten lo de toepassing der wet op 't perso neel, met name artikel 9 hnnrwaarde vast te stellen naar den hnurprgsterwgl voor perceelen in eigen gebruik de maatstaf geldt die verkregen wordt door vergelg- king met gelgksoortige perseelen hg acht vele gebouwen met vergunning te hoog aangeslagen. 2o. het kadaster. Hg ontwikkelde deze stellingen in het kadastrale plan behoort geen verandering gebracht te worden dan met medewerking van den belanghebbende; als de administratie voor 't kadastrale plan en de belanghebbenden het eens zgn ge worden en er wordt, ten gevolge van de overeenstemming, verandering in gebracht, dan alleen behoort het kadastrale plan be- wgskracht te hebben. De heer Meesters verklaarde zich inge nomen met 't plan tot het invoeren eener rg wielbelasting. De heer Kuyper vroeg een omschrgving der grondslagen, naar welke de aangekon digde tarief herziening zal worde» ontworpen De heer Bonman wilde weten of de minister zgn oude gevoelen gestand deed om de personeele belasting niet af te staan aan de gemeenten. Het antwoord van den minister wm alleen in zake de krankzinnigengestichten bevredigend. Overigens denkt hg niet aan wetswgziging maar hg zal een milde toe passing der wet betrachten de schorpi oenen van Sprenger v. Eijk zullen der halve door de geeselen van Pierson ver vangen worden. Op de vraag van den heer Knyper, een fgn opgezet plan om den minister uit zgn tent te lokken met openbaringen omtrent zgn plannen in betrekking tot de tarieven, liet de miuisier zoo goed als niets los. Dit spgt ons. Men weet toch dat dit ministerie de vrucht is van de verkiezingen, wasrbg van liberale zgde de proctectie is veroor deeld en de antirevolutionaire en Roomsehe partg en als voorstanders van duur brood vervolgd werdenen zie thans is de eerste maatregel die deze minister op het oog heeft herziening der tarieven, invoerrechten. Protectie in den grond, dezelfde die er in dezen zomer zoo van langs gehad heeft van den heer Pierson en zgn helpers. De minister bleef er bg dat de „vrge handel den grondslag onzer invoerrechten" vormt en derhalve geen protectie bedoeld is. Hierover zullen de Kamer en de Regeering zeker nog wel eens een woordje wisselen; die stelling toch klinkt zoo paradoxaal mogelijk, en de om den tuin geleide kie zers, bg voorbeeld in Hontenisse, zullen, haar lezende, bepaald zoo iets fluisteren van boerenbedrog of wat dan

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1897 | | pagina 1