NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ho. 25. 1897.
3nfeci(n!) 27 JlouemGec.
iffile Juntgang.
Tweede Blad.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Vervolg raadsverslag Middelburg.
Volgens verklaring van het Bestuur,
van het departement is het, na de be
raadslagingen door den Raad in de ver
gadering van 25 Augustus jl., besloten
eene badinrichting als eene nieuwe instel
ling van het departement te stichten en
zal het gaarne vernemen of en, zoo ja,
welken steun de gemeente wil verleenen.
Na overleg met den Voorzitter van dat
Bestuur, stellen B. en W.j nu voor, hen
te maohtigen aan het bestuur te kennen
te geven dat de Raad bereid is aan het
departement voor b.v. 50 jaar in erfpacht
af tö staan, tegen betaling eener jaarlij ksche
recognitie van fl, een stuk grond gelegen
tegenover de Sint Janstraat en buiten de
boomenry van de Turf kaai, alsmede tot
wederopzegging de beschikking te geven
over 2000 M® duinwater per jaar tegen
betaling van f0,0lVs per M9, zijnde iets
meer dan de kolen kosten noodig om dat
water op te pompeneen en ander onder
voorwaarde dat de leerlingen, die op de
openbare en bijzondere scholen in de ge
meente kosteloos onderwijs genieten, in de
gelegenheid worden gesteld minstens een
maal 's weeks kosteloos in de inrichting
te baden.
De heer Kooit is niet tegen het voorstel,
maar acht de voorgestelde plaats minder
gelukkig gekozenhij zou die liever op
de Turfkaai, maar meer naar den kant
der sohool willen zien aangewezen.
De heor den Bouwmeester acht daaren
tegen de aangegeven plaats vlak tegenover
de tamelijk breede uitmonding der St.
Janstraat zeer geschikt.
Ik heb, zegt de heer Schorer, niet zoo
rijp over het voorstel nagedacht om een
goed oordeel te kannen vellen over de
opmerking van den heer Koole, die mis
schien niet ongegrond zijn kan. Ik stel dus
voor nu in principe het voorstel goed te
keuren, om in eene volgende vergadering
de plaats te bepalen, welke in erfpacht
zal gegeven worden.
Conform wordt besloten en zonder hoof
delijke etemming het voorstel van B. en
W. in principe aangenomen.
Niets meer aan de orde zijnde, wordt
de zitting opgeheven.
26 Nov. '97.
Bg Kon. besluit is gehandhaafd de be
slissing van Gedep. Staten van Zeeland,
waarbij de legger der wegen en voetpaden
van de gemeente Oostkapelle is gewijzigd
in dien zin, dat het onderhuod van den
in genoemde gemeenten gelegen weg van
Oost- naar West-kapelle, niet meer zal
komen ten laste van de gemeente Aagte-
kerke, die dien weg niet meer voor hare
rekening heeft, maar ten laste van de ge
meente Oost-kapelle.
Zag men tot zelfs jongstleden Woens
dag op vele plaatsen het vee nog grazen,
niettegenstaande de weiden niets bijzon
ders meer opleverden, de plotseling inval
lende vorst heeft allen naar de stallen ge
dreven zoodat het grazen uit heeft.
Overigens leverde de droge slachtmaand
den landbouwer ruime voordeelen en ge-
riefelükheden op. Het watergebrek begint
echter hier en daar te nijpen. Velen zagen
met zorg de vorst komen. Doch de Heere
regeert.
Bevorderd cum laude tot doctor in
de geneeskunde aan de Rij ksuniversiteit te
Leiden de heer J. E. Goemans (geboren
te Goes) na verdediging van een acade
misch proefschrift„De kapsel van Bowman
bij chrouische nierontstekingen."
Te Combo by Biarrits is overleden
de oud-vicepredent van den raad van
Üederlandsch-Indië Kroesen.
Bij kon. besluit is mr. J. L. H. A.
baron Gericke van Her wijnen eervol ont-
Stys verleend als voorzitter der commissie
voor 't afnemen der diplomatieke examens,
en in zijn plaats benoemd tot voorzitter
mr. T. M. C. Asser, lid van den raad
van state, thans lid, en tot lid jhr. mr.
A. F. de Savornin Lohman, voormalig lid
der commissie.
By de Staatsspoorwegen zijn benoemd
tot surnumerair by den dienst der exploi
tatie M. D. ten Broeke, aan station Mid
delburg W. H. van Hout, aan station
Goes.
Voor de gemeenten op Tholen,
Noord- en Zuid-Beveland en Walcheren
is 't by te dragen aandeel in de lichting
voor de militie des jaars 1898 door Ged.
Staten als volgt vastgesteld
1
Cats, Driewegen, Meliskerke, Oudelande,
St. Laurens.
2:
Aagtekerke, Baarland, Biggekerke met
Ritthem, Borsele, Cortgene, Domburg, El-
lewoutsdijk, 's Gravenpolder, Grijpskerke,
Hoedekenskerke, Kattendyke, Nieuw- en
St. Joosland, Nisse met 's Heer Abtskerke,
Oostkapelle, Ovezand, Schoie, Serooskerke,
Vrouwepoldsr, Waarde, Zoutelande.
3:
's Heerenhoek, Heinkenszand, Koudeker-
ke, Poortvliet, Veere.
4:
Kloetinge, Oud-Vosmeer, Rilland-Bath,
Scherpenisse, St. Annaland, Stavenisse,
Wolfertsdyk.
5
Colynsplaat, Krabbendyke, Oost- en West-
Souburg, St. Philipsland, Wemeldinge,
Westkapelle.
6:
Arnemuiden, Kapelle.
7:
's Heer Arendskerke, Kruininge, Tholen,
Wissekerke.
8:
St. Maartensdijk, Ierseke.
18:
Goes.
28
Vlissingen.
33
Middelburg.
Belast met de tijdelijke waarneming
van het ontvangerskantoor Hnlst, dhr. J-
M. Mulder surnumerair uit de Directie
's Hertogenbosch.
In de gisteren te Amsterdam gehou
den algemeene vergadering van den Chris
telijk Historischen Kiezersbond onder lei
ding van prof. dr. E. H. v. Leeuwen zijn
de aftredende bestuursleden de heeren dr.
A. W. Bronsveld te Utrecht, W. J. J.
Koole te Middelburg en Schwellingrebel
te Deventer herkozen en is gekozen in de
vacature door 't bedanken van den heer
Labouchère te Doorn de heer mr. P. J.
Verkouteren te Amsterdam.
Gedeputeerde Staten hebben voorde
eerste zitting van den militieraad te Oost
burg aangewezen de gemeenten: Aarden
burg, Biervliet, Brekens, Cadzand, Eede,
Groede, Hoofdplaat, Nieuwvliet, Oostburg,
Retranchement, Schoondyke, St. Kruis,
Sluis, Waterlandkerkje, IJzendijke en Zuid-
zande;
voor die te Hulst de gemeenten:
Axel, Boschkapelle, Clinge, Graauw,
Hengstdijk, Hoek, Hontenisse, Hulst, Koe
wacht, Ossenisse, Overslag, Philippine,
Sas van Gent, St. Jansteen, Stoppeldijk,
Ter Neuzen, Westdorpe, Zaamslag en Zuid-
dorpeen voor die te Zierikzee de ge
meenten: Brouwershaven, Bruinisse, Burgh,
Dreischor, Duivendijke, Eikerzee, Ellemeet,
Haamstede, Kerkwerve, Nieuwerkerk,
Noordgouwe, Noordwelle, Oosterland,
Ouwerkerk, Renesse, Serooskerke (S.), Zie
rikzee, Zonnemaire, St. Anneland, St.
Philipsland en Stavenisse.
En bepaald dat die zitting zal worden
geopend
te Oostburg, op 18 December te Hulst,
op 21 December en te Zierikzee, op 28
December.
Utrechtsche Zendingsveree-
niging.
Zendeling F. van Hasselt van Mansinam,
Nieuw Guinea, vermeldt van een nieuwen
zendingspost aldaar, waarheen een bekeerde
Papoe, goeroe Petrus werd uitgezonden.
Deze begon zijn taak onder veel betuiging
van vijandschap.
Zoodra er sprake van was dat hij zich
te Arfoe vestigen zou, zonden die van
Doreh een bamboe by Petrus' pleegvader
thuis, hetgeen zeggen wou dat er eeo
moord gebeuren zou, indien Petrus daar
durfde komen.
Niet daarom maar om Je ongunstige
ligging van Arfoe werd van de vestiging
aldaar afgezien, en Ambau uitgekozen een
streek op den vasten wal, en slechts drie
uren roeiens westwaarts van Mansinam
verwijderd.
Zending Van Hasselt leidde hem daarin.
Hy geeft eendevendige beschrijving van
zyn eentonige kustreis daarheen wij moeten
helaas wegens plaatsgebrek ons 't genoegen
ontzeggen er uit over te sohryven.
Jonathan en Philippus waren daags te
voren over land naar Arnban getogen,
onderweg eenige Arfakkers overhalend,
eens mee te komen en beraadslagen ter
plaatse over eventueele vestiging van
den post.
Ongeveer gelijktijdig kwamen zij en de
zendeling aldaar aan. De Arfakkers waren
met het plan zeer ingenomen, en zy be
loofden met hun dertigen, wanneer de
goeroe tot hen kwam, hunne huizen in de
nabijheid van 't zijne te zullen Douwen
en te zullen komen leeren. Zy zouden
ook de plaats voor een huis des goeroes
schoon maken en hout hakken voor den
bouw; echter op voorwaarde dat geen
Noefooren zich hier vestigden want die
maken maar twist over allerlei kleinigheden.
Na een en ander besproken en geregeld
te hebben togen allen aan 't werk, Rosie
op circa 15 minuten van Amban, werd als
plaats vun vestiging aangewezen en de
bouw begon.
Tegen den avond zou de „bevestiging"
plaats hebben. Hoor, hoe de zendeling
die beschrijft:
„Ik verzamelde al de luidjes om mij
heen, om tot hen te spreken van de
Hoogere dingen. Ditmaal las ik mijn tekst
van den Hemel zei ven af: de maan en
de sterren dat was 't begin van de
eenvoudige prediking op Ambans strand.
Nadat ik 't een en ander gesproken bad,
liet ik ook Petrus zijn volkje toespreken.
Hij deed dit wel bevattelijk, maar wat
vlug. Maar hij vertelde wat hij kwam
doen niet handelen, geen vogels schieten
enz., alleen kwam hij spreken van den
God, die de maan en de sterren gemaakt
had en die ook de Arfakkers lief had.
Daarop namen cok Cornelis en David het
woord. De laatste wou duidelijk maken
het verderf van 't lichaam na den dood
en de onsterfelijke zielhy gebruikte daar
toe 't volgende beeld „Een huis, dat niet
bewoond wordt, valt langzamerhand in
elkander, en zoo ook is ons lichaam 't huis
voor onzen geest. Die geest gaat weg naar
een beter land en nu valt 't huis, 't
lichaam ineen. Nog sprak onze goede,
trouwe Filippus met ongekunstelde harte
lijkheid zyne vrienden, de Arfakkers toe.
Waar hy komt, daar brengt hy in zyn
persoon en in zijn woord het Evangelie
mede, en daar hij menigmaal in de bosschen
ronddwaalt, heeft hy ook reeds menigen
Arfakker van de „Dingen, die boven zyn"
verhaald. Hy sprak tot hen, als tot de
oude bekenden. Ik sprak daarop het dank
gebed uit en beval ons allen aan de zorg
des Hemelschen Vaders".
Een der kerkgangers werd echter on
verwacht verhinderd. Langs 't strand waren
namelijk zoo verhaalt de zendeling
mannen komen aanloopen, die een bood
schap hadden voor een opvarende van een
der prauwen, een jongen man, neef van
den overleden Sahooi Jezaja. Ik had dien
dag nog een ernstig gesprek met hem ge
had. Hem werd de boodschap gebracht,
dat J {hy onmiddellijk moest terugkeeren,
want net- kind van Kahve, zijn oom, was
ziek. En om dat wurmpje van 2 k 3 dagen
moest de jonge man terugkeeren. Later
vernam ik de ware reden. De jonge man
gebruikte de nieuwe prauw van Sahooi
Jezaja, en deze, in zijn graf, was daar boos
om en had daarom dit kind ziek gemaakt,
't Stemt zoo droevig soms zulke staaltjes
van dom en ruw bijgeloof te hooren van
raenschen, die toch al zoo lang onder 't
geklank des Evangelies hebben kunnen
verkeeren.
Latere berichten melden dat Petrus 't
wel maakt ondanks de vijandschap der
Noefooren. Hij is daar de eerste Papoesche
prediker; hij arbeidt in zyn school met
tien leerlingen en predikt in het Noefoorsch
in eenvoudigheid het Evangelie. Meer dan
100 volwassenen wonen of komen wonen
in zyn nabyheid en hij predikt dagelijks
voor 45 aandachtige hoorders. Make de
Heere hem voorspoedig en brenge Hij
Nieuw Guinea tot het Licht.
Middelburg. Heden Vrijdag ochtend
had alhier een treffend onheil plaats. Bij
de verbouwing van een perceel in den
Langedelit deed de heer P- R., timmer
man en aannemer van de verbouwing een
misstap met het noodlottig gevolg dat hij
door een zolderruit van de eerste verdie
ping stortte. Een onmiddellijk geroepen
arts kon slechts den dood constateeren. Er
is maar eene schrede tusschen ons en den
dood.
Nieuw-en St. Joosland. In de vo
rige week kwamen alhier enkele gevallen
van mazelen voor. Thans zijn ze zoo veel
vermeerderd dat zij epidemisch zijn ver
klaard en de school gesloten is. Gelukkig
zijn ze nog al van geen ernstigen aard.
's Heer Arendskerke. Donderdag
had de arbeider v. d. B. alhier het onge
luk met een zyner beenen in aanraking
te komen met een treêmolen waardoor dit
lichaamsdeel op twee verschillende plaatsen
brak.
Veesmokkelen!
Dinsdagmorgen omstreeks 4 uur begaf
zich een bende van 100 man, begeleidende
een 40-tal koeien te Koewacht over de
grenzen. Pas waren ze een 10 minuten op
Belgisch grondgebied of ze werden door
een aantal ambtenaren overvallen. Nu ont
stond er eene algemeene verwarring. De
meesten maakten met hunne koeien rechts
omkeert, doch de stoutmoedigsten vluchtten
verder.
Slechts drie koeien vielen in handen der
ambtenaren. Dezen gingen om assistentie
en bijgestaan door ambtenaren uit Stekene
en eenige gendarmen achtervolgden zij de
vluchtelingen. Dezen waren echter in de
duisternis verdwenen. Toch slaagden zij er
in nog een viertal koeien aan te houden,
die reeds bij een herbergier te Sinay ge
stald waren.
A. Fortrie, postbode te Groede is met
16 Dec. a. benoemd tot postbode te Cadzand.
G isteren is te 's Hertogenbosch
een remmer onder den trein geraakt. Het
linkerbeen werd hem geheel afgeredenen
het rechter zwaar gekwetst, zoodat zijn
toestand zeer bedenkelijk is. Te Hat-
tem is een vrouw door den van Zwolle
komenden spoortreiu overreden en zoodanig
gewond dat zij aau de gevolgen overleed.
Eergisterenavond is een trein van
de Hollandsche Spoor, van Amsterdam
naar Rotterdam, aan een zéér ernstig ge
vaar ontsnaptOnder de gemeente Ketel
bemerkte de spoorwegarbeider Esbeuk on
geveer half elf iets op de rails. Toen hij
op onderzoek uitging en het voorwerp
naderde, werd hij aangevallen door een
3-tal personen, die hém een mouw uit
zijn jas trokken, met een mes dreigden
en hem een snede over het gelaat gaven.
Hij wist zich echter los te wringen en
snelde naar het uabijgelegen blok om den
treiu een onveilig signaal te geven, welk
signaal terstond daarop door den machinist
werd opgemerkt. Toen de trein tot de
plaats gestoomd was, zag men twee dwars
liggers een meter van elkaar op de rail»
liggen, die daar gelegd waren met het ken
nelijk doel den trein te doen ontsporen.
tNadat die weggenomen waren, kon de
rein met eenige vert raging verder gaan.
De onmiddelijk in de duisternis verdwenen
daders zijn nog niet opgespoord.
Als 't waar is?
Wair een goederenwagen al niet
voor gebruikt wordt,In een kleine.
stad van Noord-Holland begaf zich eenigen
tijd geleden een reeds vrij bejaard heer
van eenige positie met een jongere „vrien
din", met wie hij een ongestoord „samen
zijn" wilde hebben, 's avonds ineen open-
staanden goederenwaggon, die wat afge
legen op het stationsterrein stond. Een
waakzaam beambte van het station, die
zag welke kostbare lading er in stapte,
haastte zich om den wagen van buiten
af te Bluiten en noodzaakte daardoor het
paar den geheelen kouden nacht er in te
blijven. Toen men den volgenden morgen
flink begon te rangeeren en het den „be
woners" onbekend was waarheen zy ter
„huwelijksreis" gevoerd zouden worden,
maakten zy hun aanwezigheid aan de
werklieden bekend en verlieten onder
groot gelach der omstanders hun „koets".
U. D.
Uit het kiesdistrict Sneek
Omtrent den „beroemden ongelukskie
zer" Wiebe Cnossen wordt vermeld, dat
hy ongeveer drie weken geleden, bij een
gemeenteraadsverkiezing, 's morgens uit
gaande, zyn stemkaart by een zijner ken
nissen bezorgde in de stad, om by zyn
terugkomst te zullenjstemmen. Het onge
luk nu wilde, dat de vriend, bij wien
hy zyn kaart bezorgd had, niet thuis
was, zoodat hij, de deur gesloten vindende,
maar besloot ook ditmaal niet te stemmen.
Ziehier den uitslag van die verkiezing
Viersen (liberaal) 79, Nauta (antirevol.)
79 stemmen.
Bij herstemming werd Viersen gekozen
met 7 stemmen meer dan Nauta.
In een suikerfabriek te Groningen
heeft een onbekende kwaadwilliger ge
tracht de kostbare machines te vernielen
door een ijzeren staaf tusschen twee kam
raderen te steken. Gelukkig is de staaf
door midden gebroken en het booze opzet
mislukt.
In de Weesinrichting te Neerbosch
zijn thans in de verschillende werkplaat
sen 213 jongens geplaatst, die een hand
werk leeren, en tot de volgende vakken
worden opgeleid.- voor timmerman 28,
metselaar 1, schoenmaker 15, kleermaker
21, boekbinder 27, letterzetter 39, snel
persdrukker 6, schilder 10, tuinman 151,
klompenmaker 8, landbouwer 13, meubel,
maker 9, smid 17 en kantoorschrijver 4.
Te Nieuwendijk kreeg iemand, die
zyn broeder een koe hielp slachten, van
het in doodsstrijd verkeerende beest een
slag met den achterpoot tegen zyn kin
met het gevolg, dat zijn tong, die hij
zeker tusschen de tanden hield, bijna werd
afgeknepen. Onder hevige pijnen werd het
lichaamsdeel door een geneesheer gehecht.
Te Maastricht is gisterenavond een
agent van politie bijna het slachtoffer van
zijn plicht geworden. Met ;een anderen
agent op surveillance zijde, zagen zij, dat
een persoon bezig was met het stelen van
steenkolen uit een vaartuig, dat in het
kanaal lag. Zij liepen op het schip aan
en terwijl de eene agent den dief aan
greep, struikelde de andere over het touw,
waarmede het schip was vastgemaakt
en viel in het water. De eene agent, het
gevaar ziende waarin zyn collega verkeerde
liet den dief los en haastte zich den kame
raad te redden, wat eerst na veel inspan
ning en met behulp van een inmiddels
toegeschoten agent kon geschieden. Van
den dief, die onbekend is en er van door
was gegaan, werd niets meer ontdekt.
