NIEUWSBLAB
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
14. 1897.
üKiisifaij 2 Ioocm6ec.
traaaffife faacpnij.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Buitenlandsch Overzicht.
f3375. 2o. Marinestraat
Hoogste inschrijver dhr-
0, kooper dhr PJ. Ka-
AUen te Vlissingen.
Heden Vrijdag werd
au het Prov. bestuur
derhoudeu van en het
ïgen aan het Rijksar-
ddelburg, alsmede het
;e lokalen tot bewaar-
ïieveu. Raming f 12000.
M. K. Jeras Zonen
00, A. Barentsen id.
Ditmars Zn. id.
son, j Vlissingen f 11.610,
id. f 11.600, J. Warren
hetzelfde gebouw aan-
en inhangen van twee
rstellen en verwisselen
buiten vloeddeuren van
zen van het kauaal door
ssingen en te Veere.
Inschrijvers de hh.
Waddings veen f 12900,
f 9345, C. v. d. Hooft
BijL Vlissingen f 7966,
Terneuzen f 7810 en
Ldelburg f7770.
ag 5 Nov.
an t gebouw voor prov
verrichten en vernieuwen
op de noordelijke aan-
Vestzyde van de buiten-
jruggen voor de marine-
ïnen- keer- en schutsluis
p de draaibrug over het
leren te West-Souburg.
door 't bestuur van den
uur in de Directiekeet
nkwerk tusschen peil-
dienst 97/98. Raming
a 60 cent by dhr. r.
inzage bü G. J. de Smit
iwjjzing 29 Oct. te 10 uur
ur
g 12 Nov.
,an het gebouw v. prov.
erhoud rijkszeeweringen
Vlissingen gedurende
aming f8750 per jaar.
g 19 Nov.
et gebouw van het ge-
1 uur het bestorten van
ring te Vlissingen. Ra-
300TDIENST
LDELB.-ROTTERDAM
ctober.
ve des Zondags, van
|m Middelburg 8,45, van
vember.
Van Van
Middelburg. Rotterdam.
,30
,30
,30
,30
.30
.30
,30
,30
,30
.30
.30
,30
8,45
8,45
8,45
9,-
8,45
8,45
8,45
9-
8,45
9-
8,45
8,45
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
8,15
8,15
8.15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,50
4,1
4,8
4,21
4.30
4,38
1,44
4,49
4,59
5,«
5,19
5,29
5,38
5,47
7,17
5,25
f6,80
5,33
5,44
6,8
6,49
7,55
8,46
9,58
8,53
9,31
er Vlissingen. (I), (2) en
0
32
15
10,38
10,28
11,40
12,22
12,38
12.55
2,
1,25
3,10
3,50
4,13
4,30
6,26
6,7
7.25
8,10
8.26
8,4?
6,34
6.44
6,50
7,3
7.11
7,19
7,26
7,31
7.41
7.49
8.2
8.12
8,21
8,30
10.9
10.59
12.6
10.59
11.42
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02E.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent'.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De kiezers die er op gesteld zijn dat
zij 't volgende jaar ook nog kiezer zijn,
dienen te weten dat wie zijn personeele
belasting over dit jaar niet vóór 1 Januari
a.s. ten volle beeft afbetaald, 't volgend
jaar niet op de kiezerslijst komt.
Wij ontvingen het onderstaande katte
belletje uit Amsterdam:
Mynheer
Uw raad om zwarte verkiezingkaarten
te laten maken met witte punten is niet
onaardig, maar laat men de punten dan
achter de namen zetten en niet er vóór
dan kan men beter zien wat men doet.
Hoogachtend
Een Kiezeb".
Wij brengen dezen wenk gaarne onder
de aandacht, natuurlijk zonder de opmerking
er hij dat hiervoor al of geen wetswijziging
noodig schijnt.
De Nederlandsch Indische regeering van
'97 is althans op éen punt niet veel wijzer
dan die van '79.
Tusschen '79 en '97 liggen nagenoeg
twintig jaren twintig jaren in leeftijd
doch niet in ervaring.
En die ervaring toch heeft geleerd dat
noch de staatkunde, [noch de beschaving
voordeel heeft uit den maatregel dien de
Nederlandsch-Indische regeering den beste
schijnt te keuren tot opheffing van de aan
hare zorgen toevertrouwde bevolking.
In 1879 was 't een trein gedoopt met
karbouwenbloed, welke de Atjehsche be
volking moest opheffen, was 't de brief
aan de hoofden die van Allah's wraak
overliep en de bouw van eenige afgods
tempels waarmee zij gewonnen moest.
In 1897 is 't middel „om [de Balische
bevolking van Lombok en hare hoofden
eenigszins op te heffen" het verstrekken
van gelden om twee heidensche tempels
weer op te bouwen en het bestrijden dei-
kosten van op Lombok te [vieren groote
offerfeesten"
HeidenBohe tempels en heidensche offer
feesten
Op kosten van de publieke kas
Aanmoediging van den dienst der af
goden, van regeeringswege, teneinde zoo
de bevolking eenigszins op te heffen 1
Eu dat de Nederlandsche dagbladpers
dergelijk een maatregel toejuicht is zeker
wel 't treurigste van het geheele geval.
In 1879 verdedigde men dergelijk be
drijf met de bewering dat het was om den
Atjehnees te winnen.
Dit is toe te geven. Men was toen
niet wijzer.
Maar nu, in 1897, terwijl de ervaring
geleerd heeft, dat de Atjehnees zich door
dergelijk politiek huichelspel nog meer
van ons vervreemdde en ons nog uitlacht
bovendien, terwijl met name de Minahasa
en Modjowarno, Nieuw Guinea en Papoea
als de uitnemende vrucht van Zending en
Evangelieprediking ons 't eenig deugdelijke
middel tot opheffing der meest barbaarsche
volken aan de hand doen wat moet
men nu denken van een partij die eenzelfden
mislukten maatregel goedpraat en de Zen
ding onder de Lombokkers [bestrijdt met
de vraag of 't ons smaken zou, wanneer
men ons Christenen, van uit Indië 't
heidendom prediken kwam, teneinde ons
te gemakkelijker te kunnen annexeeren?
Den 9 Nov. komt de Tweede Kamer
weder bijeen.
Gelukkig voor de pers, die dan haar
gemopper over de snaaksche Sneeksche
kiezers die de verkiezing van v. Gilse in zoo
groot gevaar brachten, zal kunnen staken.
Trouwens 't heeft nu al lang genoeg
geduurd. Zij hebben nu zoo ongeveer allen
er van langs gehad, die bij de quaestie
betrokken waren.
Eerst de Douma'sdie wel, in plaats van
ttiet en niet in plaats van teel stemden
toen 't stembureau te Heeg dat Douma
toelietj; toen de burgemeester van Ylst
die Wiebe Cnossen afwees; toen CnOssen
zelf, toen de adressanten toen Lohman
die er Heemskerk door wou halen,
zooals gezegd werd, terwijl men niet zeggen
mag dat Kerdijk zich voor v. Gilse be
zorgd maakte toen de Standaard naar
aanleiding van dit laatstetoen de heele
commissie Lohman met een Roomschen en
een Liberalen geestverwant van Heemskerk
over hunne partijdigheid; toen 'tstembureau
van Woudsend en eindelijk en ten laatste
de burgemeester van genoemde plaats, die
blijkens bericht, zoo slim is geweest om
't gezwarte puntje voor v. Gilse's naam
weder uit te wrijven en daarna het witte
puntje voor Heemskerks naam te zwarten
notabenemet de boodschap er bij dat 't biljet
van hem was en hij 't dus maar geldig
zou verklaren.
De Tweede Kamer had zelden ee« zaak
met zooveel comische einden te ontwarren.
Nogmaals, gelukkig dat 9 Nov. nadert.
In de Oostenrijksche Kamer van Afge
vaardigden beginnen de revolutionaire ele
menten het te meenen.
In hoever de politiek van den eersten
minister Badeui hieraan schuld heeft, laten
wij in 't midden.
De man is zeker er niet populairder op
geworden sinds hij een duel uitlokte met
een der afgevaardigden en zijn tegenpartij
ondanks dat duels in Oostenrijk verboden
zijn, den afgevaardigde Wolf, een lichte
wond toebracht.
Maar de oppositie der niet-Duitsche ele
menten heeft haar toppunt bereikt in de
jongste Kamerzittingen, eene van welke
ruim 25 uren duurde.
Aanleiding tot deze obstructie gaf de
aanneming eener wijziging in het regle
ment van orde, welke wijziging de oppositie
onwettig noemde. Maar die oppositie heeft
zichzelf in 'toog en voornamelijk den mi
nister dien zij in staat van beschuldiging
wil stellen en dit door een wet in haar
geest wenseht mogelijk gemaakt te zien.
Yan Woensdagmorgen 7 uur tot Don
derdagmorgen 8 uur duurde de vorige
week een der langste zittingen en de
oppositie had wil van haar werk.
Nadat om 6 uur Donderdagmorgen de ge
heime zitting weer was veranderd in een
openbare, begonnen onmiddellijk weer hef
tige tumulten, over alles en nog wat.
Een lid verlangde in de notulen te zien
opgenomen dat hij tot de orde was ge
roepen en verlangde daarover stemming.
De president gaf 't woord aan een Pool
die rechts sprak, omgeven door een muur
van Polen, terwijl tegelijkertijd ter linker
zijde een Duitscher hel woord voerde.
Terwijl beiden druk aan 't spreken wa
ren deed een derde een voorstel van be
middelingde voorzitter en zijn helpers
beraadslaagden hierover en kenrden 't goed
hoogst waarschijnlijk wel onder den indruk
van het feit dat de beide vice presidenten
die de vergadering geleid hadden, doodaf
waren. Een hunner kreeg zelfs een zenuw
toeval. Ook de leden voelden den invloed
der overspannen zitting twee Polen waren
reeds den vorigen avond flauw gevallen.
Maar er waren ook uitzonderingen. Een
spreker had twaalf uren achtereen het
woord gevoerd en verscheen weer even
frisch in het Huis als voorheen.
Tevergeefs verdiept men zich in gissin
gen wat er op die wijze van de nationale
belangen moet terecht komen.
Onder de rubriek Kleine politieke nieuw
tjes zouden misschien de volgende te bren
gen zijn.
De koning van Servië Alexander
is ziek. Zijn vader, de ex koning Milan,
heeft hem naar 't buitenland gezonden. Nu
wordt er verteld dat Milan tijdelijk het
regent vaderschap te Belgrado zal waar
nemen. Doch vertrouwde kennissen van
den ex koning ontkennen zulks. Ook wordt
't bericht dat Milan kerkelijke echtschei
ding traohte te verkrijgen teneinde een
nieuw huwelijk te kunnen aangaan tegen
gesproken.
In de Duitsche politiek heeft langen lijd
een toestand van onzekerheid bestaan om
trent sommige ministers. Thans blijkt dat
de voornaamste ministers, op wie het aan
komt, bijv. Hohenlohe, blijven en dat de
grootste verdeeldheid die in 't Parlement
heersclit, daardoor bezworen is.
Uit Egypte meldt men dat het gebied
van Somaliland, aan den mond van de
Juba-rivier, door Ahyssinische Christenen
en Mohamedaansche Galla's afgestroopt
wordt.
De Keizer en Keizerin van Rurland
vertoefden op hunne terugreis naar Peters
burg eenige nren te Weimar, hij den groot
hertog van Saksen Weimar Eisenach, we
duwnaar van. wijlen prinses Sophie der
Nederlanden.
Twee treffende sterfgevallen van twee
merkwaardige mannen vielen de vorige
week te boeken.
De eerste betreft den vroegeren gouver
neur der Kaap-kolinie Hercules Robinson
de tweede den socialen staatsman oeconoom
te New-York, Henry George.
Laatstgenoemde overleed onverwacht
Vrijdag in het Union Square hotel aan
de gevolgen eenr beroerte, een beroerte
door overspanning.
Gelijk mij reeds in ons vorig no. meld
den adspireerde ook George voor 't burge
meesterschap van New York en had daar
Donderdag nog vier meetingen bijge
woond.
Wij meldden reeds hoe ganscb New
York in de laatste dagen een crisis door
leeft van verkiezingskitte en opwinding,
waarmede zelfs de koelste candidaat is
aangestoken. Een toestand zoo^ ernstig dat
twee candidaten en nu weer Henry
George als slachtoffer vielen en ook
een president eener democratische meeting
't ten gevolge der drukten bestierf.
Op die manier big ven voor den burge
meesterszetel slechts twee adspiranten over.
Low en v. Wijck. De kansen van eerst
genoemde zijn zeer verbeterd, dewijl im
mers Henry George eenige dagen te voren,
toen deze nog gezond en sterk was en
a lerminst aan sterven dacht, openlijk den
wensch bad uitgesproken dat Low 't win
nen mocht voor 't geval bij, George, in
de minderheid blijven mocht.
Onbewust gaf George hier derhalve zijn
uiterste wilsbeschikking ten beste. Het
zal overigens de vraag zijn of 't wei baten
zal. Men meent dat rechter van Wijck,
republikensch candidaat, groote kans heeft.
George was een merkwaardig man.
Geboren in 1839 te Philadelphia, werd
hij opgeleid in 't drukkersvak en leverde
aan de Times van San Francisco, bet blad
waaraan hij als zetter verbonden was, zijn
eerste artikelen. Daarna ging hg naar
New-York, waar hij sedert 1887 het week
blad The Standard uitgaf. Reeds in 1872
verschenen de werken van staathuishoud
kunde, waarmee hij naam gemaakt heeft.
Het bekendste is „Progress and poverty",
onder den naam „Vooruitgang en armoede"
door Straatmman in 't Nederlandsch over
gezet. In deze werken verdedigde hij zijn
theorieën over grondeigendom.
Ook in 1886 was hij door de werklieden
partij voor bovengenoemd ambt candidaat
gesteld, doch werd niet gekozen.
Wij zullen ons wel wachten terstond ons
oordeel te zeggen over Henry George.
Hg was een merkwaardig man, zeiden wij
reeds, en geen partijman.
Hij was geen socialist in dien zin dat
hij het program der socialisten op alle
punten onderschreef. Bij de socialisten is
de gemeenschap no. 1, George daarentegen
was de man van de meest onbeperkte vrij
heid der persoonlijkheid van't souvereine
individualisme.
Dat hg een practisch man was, toont wel
't program dat hij dezer dagen bij zijn can-
didaatstelling blootlegde.
Hij zei onder anderen deze zeer juiste
woorden
„Hoe ingewikkelder en spilzieker een
regeering wordt, zooveel te meer slaagt
zij er in zich in een macht te veran
deren, onderscheiden en onafhankelijk van
het volk, en zooveel te moeielijker wordt
hst punten van waarachtig openbaar regee-
ringsbeleid aan de beslissing des volks te
onderwerpen Al wat de regeering
tracht te vereenvoudigen en spaarzaam te
maken, bracht haar ondertoezicht des volks
en zaken van wezenlijk belang op den voor
grond. Maar geene vermindering in de
kosten der regeering kan op zich zelf de
rampen genezen of verzachten die uit een
bestendige overhelling tot de ongelijke ver
deeling van rijkdom ontstaan."
De heer P. L. Tak schreef in „Mannen
van Beteekenis" „En wat er in de ver
dediging zijner theorie onvolkomens moge
zijn, zijn onvervreemdbaar eigendom blijft
de eer, dat hij den practischen vorm
heeft gegeven aan een denkbeeld, dat reeds
velen grooten denkers door het hoofd liep.
Hij dwingt eerbied af, als een arbeider voor
de groote gemenschap der menschen, die
gesteld dat men zijne theorie aan flarden
kon sokeuren bij ontelbaar velen ge
dachten heeft gewekt, welke zullen nawer
ken en niet zonder invloed kunnen blij ven.
Zijne critiek op den hedendaagschen toestand
is vernietigend."
En nu nog iets omtrent den eerstge
noemde der twee. Hij heette in de laatste
maanden lord Bosmead(spreektuitRosmied),
doch zijn oude naam is onsterfelijk ver
bonden aan de jongste geschiedenis der
Transvalers.
Hercules Robinson, in 1824 geboren,
ontving te Sandhurst zijn militaire opleiding,
werd luitenant en ging in 1846 tot de
civiele administratie over. Achtereenvol*
gens was hij gouverneur van Hongkong,
van Ceylon, van Nieuw-Zuid-Wales en
Nieuw.Zeeland en in 1880 volgde hij sir
Bartle Prère op als gouverneur van de
Kaapkolonie en liooge commissaris in Zuid-
Afrika, waar hij 8 jaar bleef. In 1895
werd hij als zoodanig herbenoemd. Ver
leden jaar veliet hij den Engelsohen dienst.
Kreta vordert ook niet hard. Wij heb
ben van de verschillende on dits over de
onderhandelingen niet te veel notitie ge
nomen, dewijl wij vermoedden dat er nog
veel water door de Middellandsche Zee
stroomen zou eér de afstammelingen der
„luie buiken" autonomie zullen bezitten en
Turken en Grieken en Mogendheden van
Creta zullen afgevaren zijn.
Met dit al is echter de toestand er zeer
treurig. Vechten, plunderen en moorden
is er aan de orde van den dagen de
honger betoont zich een scherp zwaard
daar de bevolking 't doen moet met wat
de regeering haar toebeschiktper hoofd
75 gram meel daags.
Als toekomstig gouverneur worden in
middels zooveel namen genoemd dat wij
er maar geen een van zullen overdrukken.
Moge er spoedig een einde komen aan
de verwarring.
Melden wij nog dat op West Afrika's kust
toenemende spanning tusschen Frankrijk
en Engeland de bevolking en den handel
niet weinig ongerust maaktdat de Eu-
gelechen reeds 2500 Haoessa's (negersol
daten) en een West Indisch regiment te
Lagas hebben liggen en dat reeds enkele
Maxim-kauonnen staan te wachten om
dood en verderf te braken over den
„vijand". Toch konden de Engelschen aan
den Niger wel eens minder fortuinlijk
zijn dan aan den Ganges; in Voor-Indië
althans is de eindoverwinning hun ge
weest. Daar hebben zij de snelle ver
overing van den Sempaghapas en nu weder
van den Arangha-pas aan hun bovenge
noemd moorddadig geschut te danken gehad.
1 Nov. '97.
De heer Wielemaker verzoekt ons mede
te deelen dat hg zijn gezamenlijke oppo
nenten van antwoord hoopt te dienen, zoo
spoedig hij door eenige drukke bezigheden
heen zal zijn die geen uitstel lijden en
dezer dagen al zijn tijd in beslag nemen.
Wij sluiten dan tevens, althans voorloopig,
>t debat.
In 't kiesdistrict Gouda is bij her-
stemming tot lid van de provinciale staten
gekozen de heer C. Hoogendijk (antirev.)
met 3195 stemmen tegen 3065 op mr. J.
T. 0. Viruly (lib).
Goes. Het slot van des burgemeesters
beschouwingen vinde eveneens een plaats.
„Ik zeide in mgn vorig opstel aan het
einde, dat de verhouding tusschen de
belastbare en onbelastbare perceelen in
eene gemeente alleen aantoont of de be
langen der minder bedeelden beter of
slechter behartigd werden.
Dit is niet geheel juist. Die verhou
ding, die zoo'n ongeloofelijken invloed op
de uitkeering aan de gemeenten uitoefent,
wordt voor een groot deel ook bepaald
door de klasse, waarin de gemeente behoort
voor de personeele belasting.
Goes nu behoort in de 7e klasse, dat
wil zeggen dat woningen van meer dan
f 50 voor die belasting aangeslagen worden.
Natuurlijk is het voor ons van veel
belang te weten hoe die classificatie tot
sfand is gekomen en op welke grondsla
gen zij berust. Dan eerst kan beoordeeld
worden of zij juist is.
Uit de memorie van beantwoording be-
hoorende bij de wet op de personeele be
lasting, zien we, dat die taak is opgedra
gen aan de belasting-ambtenaren, zonder
dat de Ged. Staten, of de gemeentebestu
ren daarin gekend zijn. De minister
prees dien maatregel aan door te zeggen
„wilde men een onderzoek vrij van alle
nevenbedoeling, een onderzoek dat de groot
ste waarborgen opleverde van onpartijdig
heid, een onderzoek dat, eensdeels de
eischen der sehatkist in het oog hield en
anderdeels toch vrij bleef van groote
fiscaliteit, zoo moest het worden inge
steld door ambtenaren der directe belas
tingen, geroepen om voor de belangen
der schatkist te waken. Bij hunne voor
stellen hadden zij een prikkel om zoo wel
eene te hoog, als eene te laag gestelde
grens te vermijden. Hunne zorg voor de
schatkist moest terughouden van het toe
kennen van ongemotiveerde vrijstellingen,
maar aan den anderen kant kon de moeilijk
heid en het gevaar van te veel oninbare
posten hun niet ontgaan."
Terecht brak de heer Pijnappel in
de zitting van 15 November den
staf over deze woorden, zeggende „Dat
zijn in mijn oog, in plaats van twee aan
bevelingen, twee gronden, waarom ik die
ambtenaren niet wensch aangewezen te
zien, om in deze voorstellen te doen,
want de eene grond beteekent fiscaliteit,
de tweede gemakzucht.
„Fiscaliteit omdat zg van de ingezetenen
voor den fiscus zooveel mogelijk zullen
willen krijgen, gemakzucht omdat zij die
personen zullen willen vrijstellen van wie
het moeilijk is de belasting in te vorderen."
Daarna wees hij op Amsterdam, waar
men na het optreden van den bekenden
Reens, veel te tobben had met oninbare
posten zoo, dat de raad zich eindelijk
tegen de adviezen des ontvangers ernstig
verzette, en na dien tijd is hbt aanial pos
ten belangrijk gedaald. Een bewijs dus dat
de adviezen van die ambtenaren omtrent
oninbare posten, die al weer steunen op
die van deurwaarders, niet altijd zoo be
trouwbaar zijn."
Ik onderschrijf die meening geheel.
Ook in Harlingen, waar ik vroeger bur
gemeester was, had men zeer veel last van
oninbare posten. Daar ook vreesde men
door executies aanleiding tot wanorde te
geven en wat ziet men dan ook nu ge
beurenHarlingen, waar de huren veel
lager en de loonen liooger zijn dan hier,
