NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
ganger
flo. 18. 1897.
MeciCag 80 (Mo6er.
Stoomboot-
ij ea.
8 10,—
98.
,10.
,40.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.j
1517 - 31 OCTOBER -1897.
fujaftffife laacgang.
sbode
9
Middelburg.
Middelburg
Kite
ligd,
|r zonder kin-
idster.
I Oud-Vosmeer.
i
JIJ, Middelb.
tNST
ÏOTTERDAM
I Zondags, van
Iburg 8,45, van
?i'S-
Van
Rotterdam.
8,45
8,45
8,45
9-
8,45
8,45
8,45
9,-
8,45
9-
8,45
8,45
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
7,30
8,15
8,15
8.15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
8,15
ROTTERDAM
ji plaatsen.
n Rotterdam:
Id.28 10.—
d.29 10,—
Jr.30 10,— 9.—
Id. 31 10,—
tn. 1 10,30
Is. 2 10,30 10.30
len. 3 10.30
lid. 4 8,—
Gd. 5 9,—
ler. 6 9,8,
7 10,—
9 10.30 10.30
lis.
>enlO
id.11
lijd.12
ter.13
id.14
lan.15
as. 16
oenl7
nd.18
ijd.19
ter.20
nd.21
ian.22
ns. 23
oen24
ind.25
rijd.26
iter.27
>nd.28
aan.29
ins. 30
10,-
10,-
10.—
10,-
10,-
10,30
10,30
10,30
10.30
9.—
8,30
10,-
10.—
10.—
9,30
9.30
9,30
9,30
9,30
9.30
9,30
8.30
10.30
8.—
9,30
ter-Schelde.
55e),
25c),
nm.
nm. 3,25d)
3,55
1,55
2,15
3,25 d)
3,45
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02 s.
T
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent?
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
gemaakt.
laar Breskens hoog-
en.
380ste Gedenkdag der Reformatie
o
Luthers Psalmlied.
Een vaste burcbt is onze God,
Een machtig schild en wapen
Hij redt ons nit het bangste lot,
Hoe donker 't sta geschapen.
Den ouden vijand mist
Zijn weergalooze list,
En sterke wapenkleeding,
Beproefd, ons ter vertreding.
Door onze macht wordt niets besteld,
Wij zijn gansch zeer verloren
Maar voor ons strijdt de rechte Held,
Dien God zelf heeft verkoren.
En vraagt gij wie Hij is
't Is Jezns, ja gewis.
De Heer der legerscharen,
Die zal ons wel bewaren.
Al maakt het ons de wereld hang
Met duiv'len, die ons drukken,
Toch blijft ons blij triomfgezang
God doet het ons gelukken.
Wat deze wereldvorst
Ook overleggen dorst,
Zijn oordeel is gesproken,
Zijn rijk en macht verbroken.
Het Woord van God zal blijven staan,
Hoe zij de vuist ook ballen
Hij zelf, Hij houdt de hand daaraan,
En zal 't niet laten vallen.
En nemen zij ons goed,
En vrouw en kind en bloed,
Het zal hun toch niet baten,
Zij moeten 't rijk ons laten.
I. da Costa.
Dr. A. Kuyper.
Heden, 29 October, wordt de man wiens
naam hierboven staat, zestig jaar.
Wij verblijden ons daarin en wenseben
dezen leider jure suo onzer party, dezen
stoeren baanbreker voor de gereformeerde
beginselen, dezen bekwamen journalist,
met dezen feestdag van harte geluk.
Zegene de Heere hem, en 't Vaderland
met hem, verder tot in lengte van dagen!
Naar men aan het Vaderland meldt, is
het wetsontwerp tot invoering van per
soonlijken dienstplicht thans bij den Raad
van State ingekomen.
Dat is dus bet eerste volksbelang waar
mee de (liberale) regeering van Nederland
ons zegenen komt.
En dan komt zeker een wetsontwerp tot
invoering van den leerplicht
Juist gelijk onzerzijds in de verkiezings
dagen voorspeld, waartegen gewaarschuwd ia.
Er zijn schreiende nooden en behoeften
die roepen om vervulling.
De landbouw kwijnt.
Graanrechten, Herziening pacbtcontract,
Afschaffling Vleesehaccijns, om maar iets
te noemen, zouden naar 't ons voorkomt
vrij wat beter van pas gekomen zijn.
Maar bet Christenvolk, voorzoover
het in Oostbnrg en Hontenisse dien toe
stand heeft mee helpen voorbereiden, heeft
geen aanspraak op beklag.
Men is gewaarschuwd geweest, en er
willens en wetens ingeloopen.
De landbouw krijgt nu geen steun; en
't volk krijgt den leerplicht, terwijl de
plaatsvervanging zal worden afgeschaft.
Een goed ding op zich zelf maar dat
geen aarde aan den socialen dijk brengt.
Nog eens Atjeh.
Eigenlijk vinden wij ons verzoek in
zake de motieven voor den Atjeh-oorlog,
reeds beantwoord, zij 't ook langs anderen
weg, door dt Standaard in haar belangrijk
artikel„Onze positi3 in Atjeh", waar
mede wij 't tamelijk eens zijn.
Melden wij alleen nog dat de heer D(aum),
redacteur van het Bat. Nieuwsblad het ge
lukkig vindt dat de koloniale paragraaf
in de Troonrede mager is. Thans toch
moet alles wachten en wijken voor den
Atjeh-oorlog.
Thans zijn wij in een richting, die voor
een niet to ver verwijderde toekomst uit
zichten opent tot beëindiging. Nu of nooit!
Daarom hoop ik, dat de minister zijn krach
ten in die richting zal samentrekken.
De schrijver waarschuwt den minister
tegen zijn „vrienden", die hem een „ont
zaglijk arbeidsveld" welwillend hebben
geopend. Het gewicht van al die hervor
mingen is niet te miskennen, maar het is
thans niet de hoofdzaak.
Het is in de eerste, in de tweede en in
de derde plaats, dat hij moet helpen Neder
land als koloniale mogendheid het terdege
klaar te spelen met zjjne vijanden. Want
Atjeh moet onderworpen worden, ook om
onze verhouding tot het buitenland, maar
vooral omdat het nu reeds vijf-en-twintig
jaren lang, en zonder eindresultaat, altijd
door meer van ons volk en van onze mid
delen vergt. Voor de bereiking van dat
doel moet alles wijdendaaraan alles wor
den opgeofferd kracht, bekwaamheid, geld.
Als daartoe, en daartoe alleen de minister
medewerkt, en als dus opperbestuur en
koloniale regeering niet aarzelen alles te
geven waarover zjj beschikken kunnen aan
midde en, macht en gezag, ter bereiking
van dat doel, doen zjj meer voor Nederland,
dan hun voorgangers sedert 1873; opium-
irrigatie, heerendiensten, landrente enzoo,
voort, het zou zonder direct gevaar voor
land en volk desnoods kunnen wachten.
Maar Atjeh duldt niet langer [uitstel, het
moet nu onderworpen worden, wat ook
daarvoor moge worden gevorderd.
Ook wij hebben indertijd het verlang
lijstje wel wat heel lang gevonden. Atjeh
is trouwens voorloopig meer dan genoeg.
In den gemeenteraad van Rotterdam werd
gisteren een man gekozen dien men er
eenige weken geleden met smaad uit ge
worpen bad.
De meerderheid der kiezers in district I
koos opnieuw den heer J. M. Voorhoeve
(antir.) die met ,677 stemmen tegen 587
stemmen het won van zijn liberalen mede
dinger den beer G. A. ten Houten.
Roomschen, Historischen en Antirevolu
tionairen werkten broederlijk samen om
deze hulde aan een verdienstelijk oud
raadslid, en deze ovnrwinning aan de anti
revolutionaire partij te bezorgen.
Nog een ander verdienstelijk oud-raads
lid die in Juli jl. niet werd herkozen,
dr. W. B. v. Staveren (antir.) komt in 't
beslist liberale district V in herstemming
met niemand minder dan den heer Hintzen,
den bekwamen oud-liberaal die naar men
zegt, zijn Kamerzetel aan zijn collega
Mees wil afstaan en in ruil daarvoor den
wethouderszetel zal ontvangen.
Of deze vlieger opgaan zal
Van Staveren had 648, hij slechts 546
stemmen, terwijl een liberale mededinger
208 stemmen bekwam.
De thuisblijvers hebben 't in handen.
En bovendien, men kan niet weten welke
verrassingen de verdeeldheid der liberalen
nog brengt.
Men heeft toch wel gelezen welk een
kool de vrienden elkander gestoofd heb
ben bij den kamp om Zijps kamerzetel in
Enkbuizen
Hoe Kerdijk den candidaat der liberale
unie bestreed en Gerritsen bij den neus
genomen werd.
Men heeft van zekere zijde gelachen
om onze ver leeldheid doch wat te Enk
huizen is geschied en te Rotterdam niet
onmogelijk sshijnt, geeft eok van de een
heid in de partij zelve der lachenden geen
al te grooten dunk.
Vergadering van den Middelburgschenj
Gemeenteraad.
(Morgenzitting van 27 October 1897.
Afwezig zijn de heeren F. G. Sprenger,
Brevet, W. H. Snouek Hurgronje en
Gratema (één vacature).
Na vaststelling der notulen van het ver
handelde in de vorige zitting, deelt de
Voorzitter mede dat sedert die zitting zijn
ingekomen verschillende adressen, als een
van K. Adriaanse houdende verzoek dat
de boomen op het Seisbolwerk in de na
bijheid van zijn molen worden gerooid
een adres van het bestuur der naamlooze
vennootschap de Concert- en Gehoorzaal
'e Middelburg betreffende art. 1 B litt.o
van het tarief voor de levering van duin
water een voorstel van B. en W. naar
aanleiding van de adressen van den Mid-
delburgschen bestuurdersbond en de ar'oei-
derskiesvereeniging „Ontwikkeling" be
treffende maximum-arbeid en minimnm-loon;
een adres van M. C. Roest, houdende
verzoek om 14 centiaren gemeentegrond
aan het Molenwater te mogen koopen
een adres van bewoners van (het nieuwe
gedeelte van den Noordsingel, houdende
verzoek om eene straatlantaren meer een
adres van bewoners van den Veerschen
Singel enz. over verbetering van den
waterafvoer benevens aanleg van gas- en
duinwaterleiding in de buitenwijken.
Nadat het laatste adres, op verzoek van
den heer E. P. Schorer was voorgelezen,
wordt, conform het voorstel des Voorzit
ters, besloten alle bovengenoemde adressen
aan te houden en te zenden naar B. en
W. om advies.
Daarna komen ter tafel de begrooting
1898 van het burgerlijk armbestuur in
ontvang en uitgaaf ad. f 43696.I6V2 en
de begrooting 1898 van de schutterij in
ontvang en uitgaaf ad. f 3765.
De eerste wordt zonder hoofdelijke
stemming goedgekeurd de laatste op ver
zoek van den heer Kooledie zich niet
kan vereenigen met de subsidie voor de
muziek die ook op Zondag hare tonen
laat hooren, in stemming gebracht, wordt
aangenomen met algemeene stemmen behalve
die der heeren Koole en Verhage.
Alsnu is aan de orde de gemeentebe-
grooting voor 1898, zooals zij door B. en
W. is ontworpen.
Van die begrootiug bedragen de in
komsten
Ontvangsten wegens vroegere
diensten f 16091.765
Inkomsten van gemeente-eigen
dommen en bezittingen f 152670.43
Belastingen en heffingen 169589.645
Inkomsten van verschillenden
aard en toevallige baten 102008.09
Buitengewone ontvangsten 119430."1—
f 559789.93
f 30289.74
5517.82
Totaal
en de uitgaven
Huishoudelijk bestuur
Kosten betrekking hebbende
op plaatselijke belasting
Kosten van onderhoud, aan
leg en vernieuwing van de
openbare gebouwen, wegen,
bruggen, veren, vaarten,
straten, plantsoenen, pleinen
en andere plaatsen, tot ge-
meenen dienst van allen be
stemd 39108.50
Kosten van onderhoud, aanleg
en vernieuwing van de ove
rige gemeenteeigendommen
en de daarvoor verschuldig
de lasten 1575.
Kosten van politie, schutterij,
brandweer en straatverlich
ting 36618.
Kostea van den geneeskun
digen dienst en van het
armwezen 41570.
Kosten van het onderwijs en
van kunsten en weten
schappen 127768.
Renten en aflossingen van
aangegane geldleeningen 160781,50
Andere uitgaven niet tot de
vorige behoorende 113299.39
Onvoorziene uitgaven 3261.98
Totaal f559789.93
De Commissie van Fabricage omtrent
het ontwerp gehoord, gaf in overweging,
omdat het bekrammen van de dijken van
het afgesneden gedeelte der voormalige
haven telken jare steeds meer geld vor
derde, middelen te beramen om de aanslib
bing te bevorderen en zoodoende tot eene
bedijking te geraken. Ook wilde zij de
voorgestelde bedekking van zink van bet
huisje van spuit S aan den Segeerssingel
vervangen zien door eene bedekking van
gegalvaniseerd ijzer, terwijl de meerderheid
der commisie van oordeel was dat het
kleed in de onderwijzeressenkamer van
school C, hoewel in min ooglijken staat,
nog niet genoeg versleten was om het te
doen vervangen door een nieuw, waarvoor
f55 was uitgetrokken.
De Commissie van Financiën had harer
zijds de volgende bedenkingen. Zij gaf in
overweging den post Huishondelijk bestuur
der Uitgaven met f 233.33 te verminderen
als gevolg van het overlijden vau J. F.
Klein, terwijl zij omtrent den koopprijs
van f 1.50 per stuk voor 70 boomen op
den Nieuwlandschen weg meer inlichtingen
vroeg.
Naar aanleiding van de rapporten der
commissiën hebben B. YV. een schrijven
tot den Raad gericht, waarin zij, opzich-
tens de bedenkingen van de Commissie van
Fabricage, mededeelen, geen bezwaar te
hebben om voorshands 1100 uit te trek
ken ten einde tot de door de Commissie
bedoelde bedijking te geraken, terwijl zij
evenmin bezwaar hebben tegen eene
dakbedekking van gegalvaniseerd ijzer
voor het brandspuitbuisje aan den Se-
geersingel, maar daarentegen zich niet
kunnen vereenigen met het gevoelen van de
meerderheid der Commissie omtrent het
nieuw vloerkleed in de onderwijzeressen-
kan school C. Wat de bedenking van de
Commissie van Financiën aangaat om den
eersten post der uitgaven met 1233.33 te
verminderen, hiermede konden B. en W.
gereedelijk medegaan, terwijl zij verder
omtrent de te planten boomen op den Nieuw
landschen dijk de gewenschte inlichtingen
verschaffen. Wijders stellen zij nog voor,
voor kosten eener telefoonaansluiting tus-
schen de secretarie en de de begraafplaats
f30, uit te trekken en met een gelijk
bedrag te verminderen den post voor
schoonhouden van de perken en paden
dier begraafplaatsde jaarwedde van den
leeraar in de geschiedenis aan het gym
nasium, volgens het in de laatste zitting
genomen besluit, met f 300 te verhoogeu
en eveneens de bijdrage van het Rijk in
de kosten voor het gymnasium onder de
inkomsten te vermeerderen met f 150, of
de helft dier som, en ook de kosten van
het lager ouderwijs met f 50, te verhoogen,
daar de onlangs benoemde onderwijzeres
J. W. Meertens met het oog op haren
leeftijd op die verhooging aanspraak heeft.
Daar niemand aa 1 de algemeene beraad
slagingen wenschte deel te nemen wordt,
te beginnen met de uitgaven, tot de hoofd
stuks- en artikelsgewijze behandeling over
gegaan.
Huishoudelijk bestuur. Na de vermin
dering met f233.33 wegens het vervallen
van het pensioen van J. F. Klein wordt
dit hoofdstuk zonder aanmerking goed
gekeurd.
Kosten betrekking hebbende op plaatse
lijke belastingen. Wordt eveneens zon
der opmerking aangenomen.
Kosten van onderhoudaanleg en ver
nieuwing van de openbare gebouwenwegen
bruggen, veren, vaarten, stralen, plant
soenen, pleinen en andere plaatsentot ge-
meenen dienst van allen bestemd. Na
dat dit hoofdstuk met f 100, verhoogd was
om voorshands middelen te beramen om
tot eene bedijking van het afgesneden ge
deelte der oude haven te geraken, vraagt
de heer de Waal inlichtingen uit welken
post de kosten van ijzeren paalijes prik
keldraad, zooals men ze op de wande
lingen aantreft, bestreden worden en vestigt
de heer van der Swalme er nogmaals de
aandacht op, hoe afschuwelijk de tenue is der
grafdelvers, die somtijds in gescheurde
plunjes hunne funciën uitoefenen. De heer
den Bouwmeester antwoordt den heer de
Waal dat nij waarschijnlijk zich de moeite
niet getroost heelt om de rekening van het
afgeloopen jaar diaromtrent te raadple
gen, dan ware zijne vraag overbodig ge
weest, want hij zou gezien hebben dat die
kosten bestreden worden uit overschotten
van andeie op de begrooting uitgetrokken
kosten voor onderhoud van de wandelplaat
sen en beplantingen, terwijl hij de opmer
king van den heer van der Swalme niet
ongegrond verklaart. Hij heeft er de graf
delvers reeds op gewezen en zal het nogmaals
doen ongetwijfeld zal dan de gewenschte
verandering tot stand komen. Zonder hoof
delijke stemming wordt hierop het hoofdstuk
goedgekeurd.
Kosten van onderhoud, aanleg en vernieu
wing van de vorige gemeenteeigendommen,
en de daarvoor verschuldigde lasten. Dit
hoofdstuk gaf geen aanleiding tot discus
sie of stemming en wordt onveranderd
aangenomen.
Kosten van politie, schutterij, brandweer
en straatverlichting. Deze kosten onder
vonden geene bestrijdingalleen vroeg de
heer Verhage inlichtingen waarom f 70 meer
was uitgetrokken voor schadeloosstelling aan
de verschillende beambten der brandweer
bij de inspectiën en excercitiën, waarop de
heer den Bouwmeester antwoordde dat die
35 beambten gewoon waren een gsmeen-
schappelij ken maaltijd te bonden, dat daar
voor echter de vroeger uitgetrokken som
van f 175 niet voldoende was, weshalve
esne verhooging van f 70 werd voorgesteld,
daar die beambten anders zeiven het ont
brekende moeten bijpassen, iets wat toch
moeilijk te vergen is van lieden die be
langloos hunne diensten presteeren.
Kosten van den geneeskundigen dienst en
van het armwezen. Ook deze kosten wor
den onveranderd vastgesteld. De heer Ver
hage vraagt wie de beide vroedvrouwen
zijn, die van stadswege gesalarieerd wor
den. De heer den Bouwmeester antwoordt,
de dames Pasveer en Prooyen. De heer
Verhage vindt het bedenkelijk eene >roed
vrouw te bezoldigen als mej. Pasveer, die
zich publiek in de dagbladen opwerpt als
agentesse van het Nieuw Malthusianisme.
De heer van der Harst brengt in het mid-
den dat de heer Verhage zich moet ver
gissen, want da naam dier agentesse is
Korstanje, waarop de heer den Bouwmees
ter aanmerkt dat de heer Verhage zich
niet vergist, want de naam is eigenlijk
KorstanjePasveer. De discussie hierover
wordt gesloten met eene opmerking van
den heer van Dunné, dat mej. PaBveer hare
bezoldiging geniet voor de diensten die zij
aan de stadsarmen presteert, niet voor die
welke zij bewijst aan het Nieuw Malthu
sianisme.
Kosten ten behoeve van het onderwijs en
van kunsten en wetenschappen. Nadat dit
hoofdstuk vermeerderd was met f350 we
gens de verhooging van de jaarwedden van
Mej. Meertens en den leeraar in de
geschiedenis aan het gymnasium en eene
vermindering had ondergaan vae f26301.
Door afvoering van diverse sommen uitge
trokken voor eene nieuw te stichten school
K, welke school nog moest gevoteerd en
waaromtrent de (Commissie van Toezicht
op het lager onderwijs nog moet gehoord
worden, geeft de heer Koole als zijne mee
ning te kennen dat de f 450 uitgetrokken
voor toelagen en bijdragen tot Jopleiding
van onderwijzers onnuttig waren en stelt
hij voor die te schrappen, waarop na eene
discussie waaraan de heeren den Bouwmees
ter en Van Dunné deelnamen, conform het
voorstel des Voorzitters, besloten wordt
het punt tot in de namiddagzitting aan te
houden.
Het hoofdargument van den heer Koole
tegen dezen post was dat die kweekelingea
