NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Arbeiders-Pensioncering.
lo. 5. 1897.
Dinsdag 12 ©cfo6ec.
Oüimaffife laacgang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
f Mr. J. HEEMSKERK. Az.
Buitenlandsch Overzicht.
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p- 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
III.
Met deze peusioneering wordt inde eer
ste plaats bedoeld te voorkomen dat de
versleten werkman een bedeelde wordt.
Dit laatste is nog steeds onder ons regel.
Dit druischt in tegen 't recht. De werk
man levert zijn patroon niet alleen het
werk zijner handen, maar ook een deel
van zijn levenskracht, van zijn leven, van
wat hij, in tegenstelling met de machine,
door nadenken en oefening er bij beschik
baar heeft.
Voor dit verhuurde stuk leven en levens
kracht mag hij gedeeltelijk betaald heeten
wanneer hem een goed loon verzekerd is
en hij daarbij nog verzekerd is tegen on
gelukken en ook bij ziekte zijn weekgeld-
krijgt uitbetaald, een gedeelte er van
is op rente big ven staan en dient hem
later in den vorm van pensioen te wor
den uitgekeerd.
Het loon moet zoodanig over zijn 15de
tot zijn 75ste zijn verdeeld, dat het tot
zijn 65ste levensjaar voldoende is en, van
zijn 65ste tot zijn 75ste, of zooveel later,
al den tijd van zijn verdiend emeritaat,
hem ook voor dien tijd, wanneer geen be
hoeften van gezin of kleeding of gereed
schap meer dringen, overeenkomstig de
behoeften kan worden uitgekeerd.
Voor 't pensioen van dea werkman zorge
waar het kan de werkman voor een klein
deel, de patroon voor een grooter deel
de vakvereenigingen treden eveneens han
delend open de overheid, geroepen om
het zwakke te beschermen, doe het overige,
waar dit noodzakelijk big kt om op gang
te komen.
Immers 't is duidelijk dat, verondersteld
dat arbeider, patroon en vakvereeniging
het zoo ver kregen dat zij allen werklie
den op hun 65ste jaar een pensioentje kon
den bezorgen deze invalide arbeiders hier
mede toch pas over veertig jaar zouden
gebaat zijn. Alle versleten werklieden
van thans zouden van deze regeling niet
profiteeren.
Om eenheid van handeling te verkrijgen,
om tot een algemeene regeling te geraken
zal het dan ook wel niet anders kunnen
of de overheid moet de zaak aanpakken.
Immers alleen wanneer de regeling een
algemeene is, zal zij den loontrekkenden
waarlijk baten en zullen ook de bezwaren
der patroons dat de concurrentie geen
loonsverhooging toelaat, worden opgeheven.
De premiën voor deze levensverzeke
ring worden dus betaald door den werk
man, den patroon, de stedelijke overheid
en de vakvereeniging. Hoe zij er aanko
men is de vraag niet, maar waar zij het
brengen moeten schgnt algemeén vast te
staan. De premiën voor deze levensver
zekering dienen te worden gestort in de
Staatskas, opdat de Staat de geregelde
uitbetaling der pensioenen onvoorwaarde
lijk waarborge.-U6
0verine w^e rbaarbeid handelt nog
steP"' van'den mtnmissie ,T00r penmonee-
noodig heb18Sle> volge1s verklaring
maken. t Seen tweeJaar meer zal
In Duits-"11 hare slotsom op te
een Staats-
alle arbeidt-dlt weet men' bestaat
verdienen. lrttn pensioneering voor
miljoen pe"inder daa f 1200 's jaars
betalen de '6"86* 1°°?! over rnlm db
betaalt de11, P^rooii en werkman
In Gro fI1> treedt onmacht in, dan
geleden
een prov heeft men eenige jaren
van de afd het denkbeeld van
vinden. 1 pensioenfonds met steun
de genntebesturen te doen ingang
welke s er echter niet in geslaagd
werkliesturen van de voordeelen
leveretoekomst de pensioneering der
En roor de gemeenten zal op-
dan d'ertuigen.
IJitgt niets meer voor de hand
uitvoering toch vermeerdert
het pauperisme, dat wil zeggen het aantal
aan de armbesturen vervallende werklieden,
vernedert den nij veren arbeider, verergert
de maatschappelijke malaise, geeft voedsel
aan ontevredenheid en billijke ergernis, de
moraliseert de natie, en berooft haar van den
zegen dien God heeft toegezegd op gehoor
zaamheid aan zijn geboden.
Zoo luidde reeds voorjaren de stelling
van den Christen werkgever Hovy te
Amsterdam.
Het zal dan ook inderdaad een groote
ontlasting voor de armbesturen en derhalve
voor de gemeenten zijn, wanneer 't pen
sioenstelsel zijn beslag krijgt.
Thans vervallen zij bij tientallen aan
de armenkas, de werklieden die de maat
schappij als onbruikbaar wegwerpt. Geef
hun een pensioen, al ware 't er slechts
een van vier gulden 's weeks, en gij zult
zien dat zij zich liever behelpen zullen
en tevreden willen zijn in hunne eigen
gehuurde woning dan dat zij hetzij om
steun van 't armbestuur, hetzij om plaat
sing in 't gemeente-oudemannenhuis zullen
aankloppen.
Zoo wordt de gemeente voor hare uit
gave schadeloos gesteld door een belang
rijk mindere uitgave aan bedeelden.
Er zijn gemeenten waar de uitgave aan
armenzorg 2Vs cent per week per inwoner
bedraagt. Dan kan zulk eene gemeente
ook best 2 X 2Vs cent per week per
werkman betalen veertig jaar lang.
Dit geeft dan wel al dien tijd een groo-
tere uitgaaf. Maar na veertig jaar |krggt
zij dat kapitaal terug in den vorm van
sterk verminderd pauperisme en daarmee
gepaard gaande lagere bedeeling.
Stel bijvoorbeeld, een gemeentebestuur
geeft aan vgftig werklieden tegen vijf
cent 's weeks in veertig jaar 52 X 40X50
stuivers of f 5200. Had het dit niet ge
daan dan kreeg het zeker van die 50
minstens dertig bedeelden en wie weet
voor hoe lang 1 te zijnen laste.
Gemiddeld wordt er f 62'/s per jaar
aan eiken bedeelde gegeven, dat is
bijvoorbeeld in vier jaar 4 X 62V2 X
30 f 7500. Er blijft dus nog f 2300 over
voor mogelijke bedeeling van eenige der
deelhebbers in het pensioenfonds.
De heer Schilling, rekenaar van de levens
verzekering Mij. Kosmos te Zeist heeft uitge
rekend dat een werkman die op 15 jarigen
leeftijd begint 5 cents per week te storten, en
daarmee voortgaat tot hg 60 jaar is, zijn
overige leven f 1 per week pensioen kan
genieten. Konden nu de gemeente en de
patroon en de vakvereeniging elk 't zelfde
doen, dan had men op die wgze voor
zulk een man een pensioen van f 4 ge
waarborgd.
In ieder geval moet er verandering
komen. De uitgediende arbeider mag niet
meer aan zijn lot worden over gelaten.
Hij die al de dagen zijner kracht van
's morgens vroeg tot 's avonds laat ge
zwoegd heeft in het zweet zijns aanschijns,
mag, als hij oud is, niet op straat gezet,
maar moet, als vruch t van zijn arbeid ook
op zijn ouden dag kunnen leven.
De oud-minister Heemskerk, in zijn tijd
een der grootste staatslieden van Europa,
is Zaterdagavond, ten gevolge van een be
roerte, plotseling aan het vaderland en de
zijnen ontrukt.
Een korte schets van dit veelbewogen,
welbesteed leven moge hier een plaats vin
den.
Mr. Jan Heemskerk Abr. Zoon werd den
30 Juli 1818 te Amsterdam geboren stu
deerde aldaar in de letteren en rechten
en promoveerde reeds op 20 jarigen leeftijd
1839 met lof, in beide, te Utrecht.
Als advocaat zich te Amsterdam vesti
gend, bekleedde hij achtereenvolgens ver
schillende betrekkingen bij de rechtbank
en 't gerechtshof aldaar, tot staatszaken
hem naar den Haag riepen, waar hij, in
1860 door Amsterdam ter tweede kamer
afgevaardigd, de bewondering van vriend
en tegenstander wekte door zijn veelzijdig
talent, buitensporige werkkracht en om
vangrijke kennis.
Aanvankelijk tot de liberale partij be-
hoorende, week hij spoedig naar rechts af;
en reeds in 1866 vinden wij hem als de
hoofdman der conservatieven zich zelfs een
buitenlandsche vermaardheid verwerven.
Nadat hij in laatstgenoemd jaar eerst
Thorbecke daarna Fransen v. d. Putte uit
het zadel geworpen had, werd hij met v.
Zuijlen geroepen tot ie vorming van et=n
ministerie, dat groote welverdiende oppo
sitie vond, onder anderen in de bekende
motie Keuohenius (1866) en de motie Blussé
(1868) welke beide motiën aangenomen
werden en Heemskerk aanleiding gaven tot
tweemaal toe den Koning te bewegen de
Kamer te ontbiuden.
In 1868 trad een nieuw ministerie op
en werd, 1869, de oud-minister gekozen
tot lid der tweede kamer voor Gorinchem,
ter vervanging van zijn geestverwant dr.
Simons, doch reeds in 1873 werd bij, bij
herstemming, door den antirevolutionair
Teding van Berkhout vervangen.
Yan 187477 stond hg aan het heofd
van het tweede kabinet Heemskerk, dat
vele verbeteringen tot stand bracht en
door het ministerie Kappeijne vervangen
werd.
Heemskerk wijdde zich van toen af aan
zijn standaardwerk: De practijk der Grond
wet, hetwelk hij spoedig in toepassing zou
kunnen brengen want reeds in 1883 werd
hij weder geroepen een ministerie samen
te stellen en 't is aan 't hoofd van dit derde
naar zijn naam genoemde kabinet dat hij,
na eene derde Kamerontbinding te hebben
uitgelokt, eene Grondwetsherziening wist
tot stand te brengen, welke de eerste groote
uitbreiding van kiesrecht bracht en 't kabi
net Heemskerk om koud hielp, terwijl 't
vervangen werd door een kabinet waarin
zijn tegenvoeters (antirevolutionairen) en
zijn oude bondgenooten (Roomschen) hun
aandeel leverden en met name zgn eerlijke
door hem zoo diep gegriefde bestrijder
mr. Keuchenius zitting verkreeg ter
wijl het den ouden heer Heemskerk voor
goed buiten de Kamer sloot, doch er tevens
zijn zoon, mr. Th. Heemskerk, die evenals
zijn vader zijn loopbaan als advocaat te
Amsterdam begonnen was, als een der beste
woordvoerders van de door zijn vader zoo
fel bestreden antirevolutionaire partij wist
in te dragen.
In 1888 werd hij benoemd tot lid van
den Raad van State. Tot zijn dood werkte
hij, ook aan groote maatschappelijke vraag
stukken. Nog dezer dagen vertegenwoor
digde hg de Nederlandsche regeering op
't Afschaffings-Congres te Berlijn, en op
't Coöperatief Congres te Delft.
Binnen enkele dagen zou hij de regeering
schriftelijk rapport hebben te doen vanzgne
zending.
De ond-minister was lid der Remon-
strantsche kerk te Den Haag en een vriend
o. a. van dr. Cohen Stuart „den Remon
strant met zgn Gereformeerd hart.", ge
lijk hg wel genoemd werd door gerefor
meerde menschen.
Wetenschap en Nationale Arbeid, maar
Kroon en Yaderland veoral, verliezen met
zijn heengaan een uitnemenden bevorde
raar hunner belangen, ofschoon hij in de
keuze der middelen, naar onze Christelijke
historische opvatting, niet zelden heeft
gefaald.
De Amerikanen maken zich bijzonder
druk met de Cubaansche quaestie. Is dat
uit liefde voor de Cubanen, of uit haat
tegen de Spanjaarden Niemand die het
weet. 't Is de staatkunde die hen drijft
en voor deze zwggen de stemmen van
vriendschap, ja zelfs van bloetverwant-
sehap. Of door de kabinetswisseling in
Spanje in deze gezindheid eenige verande
ring komen zal, is niet te zeggen. Doch
onmogelijk schijnt 't niet, nu generaal
Weyler straks door zijn collega Blanco
staat vervangen te worden en een meer door
tastende tactiek zal worden beproefd, die
spoediger tot herstelling van rust leidt, en
dit schijnt 't eenige wat door de Ameri
kanen wordt verlangd.
Dat generaal Weyler, als een gehoorzaam
soldaat, op de eerste aanmaning der regee
ring zijn post verlaten zal, valt te betwij
felen. Hij moet reeds gedreigd hebben
een opstand in Spanje te zullen bewerken
of zich aan de Carlisten te verkoopen
eene uitlating die de Amerikanen met
wrevel tegen hem vervuld en zijn positie
onmogelijk gemaakt heeft.
Het zou wel eens goed gezien kunnen
wezen van hen dat de bedwinging van
den opstand op Cuba, de bezwering van
de revolutie van den beginne niet aan the
right man in the right place is toevertrouwd
geweest.
De sociaal-democratische partij in Duitsch-
land begint zich al meer te organiseeren.
Thans besloot het Congres met 160
tegen 50 stemmen voortaan deel te ne
men aan de verkiezingen voorden Land
dag in Pruisen. De leiders waren op dit
punt bedenkelgk verdeeld. Liebknecht en
Singer stonden hier met hunne overtui
ging dat niet moet geopereerd in de re-
geeringskringen, vrij scherp tegen de met
klem en tact verdedigde voorstellen van
Auer en Bebel om dit wel, en zeer krach
tig te doen, over.
Ook in betrekking tot het optreden der
partg bg verkiezingen in andere staten
van het Duitsche rgk hebben deze laatsten
ingrgpende voorstellen gedaan, welker aan
neming verzekerd is.
De groote werkstaking in Engeland,
waaraan thans ongeveer 60U00 machine
constructeurs, enz. deelnemen, duurt nog
steeds voort en het einde er van is niet
te voorzien, daar op een vergadering van
het uitvoerend comité der vereenigde pa
troons een besluit is genomen, waarbg elke
bemiddeling van welke zgde deze ook komt,
wordt afgewezen.
Tusschen den Transvaalschen Volksraad
en de regeering van perfide Albion wordt
sinds jaren strgd gevoerd om Engelands
vermeende suzereiniteitsrechten over Trans
vaal.
Na de nederlagen van Ajuba, Langnek,
en Spitskop, en 't optreden van 't liberaal
ministerie met den rechtvaardigen Glad
stone, the grand old man als premier, werd
't tractaat tusschen Engeland en de Zuid-
Atrikaansche republiek vastgesteld, waarbg
de Republiek volstrekt onafhankelgk ver
klaard werd.
Sinds echter 't drietal Salisbury-Chamber-
lain-Cecil Rhodes in de buitenlandsche aan
gelegenheden den toon aangeeft, een con
servatief ministerie de Koningin voorlich
ten en raadgeven kwam, is de verhouding
tusschen de twee regeeringen verslimmerd,
en duikt in de laatste dagen die suzereini-
teits-quaestie weder op.
Kruger verzet zich er tegen, Chamber
lain beweert dat zg in 't tractaat van 1884
in zat.
Thans schreef de heer Dicey een
Engelschman een artikel in een der
Engelsche bladen[om aan te toonen dat
formeel deze suzereiniteit nog bestaat.
Maar hg doet dit op zeer zwakke gronden.
Immers hij geeft toe dat in de nieuwe
Conventie (van Londen) de zinsnede der
oorspronkelgke overeenkomst (van Pretoria)
[„subject, to the Suzerainty of Her MajestyJ
niet meer voorkomt, maar, zegt hg, in
art. 4 staat toch dat gg geen verbonden
moogt sluiten zonder permissie derKouingin.
Is ze er dan nog, die suzereiniteit
Feitelgk niet meer. De Engelschen zelf
hebben ze losgelaten en Hercules Robin
son zei 't dan ook duidelgk aan een feest
maal te Kaapstad, toen hij naar aanleiding
van 't gesloten verdrag zich beklaagde, dat
Engeland nu de leiding en het toezicht
der buitenlandsche bestrekkingen geheel
aan Transvaal overgegeven had.
„Behoudens uw veto11, zoo viel de Staats
secretaris (du Toit) hem in de rede. Maar
nu de Engelsche regeering dit veto feite
lgk ongebruikt staan liet, heeft zg 't zich-
zelve te wgten dat Kruger, die slimme
staatsman, van de na dertien jaren slui-
merens, weder opgerakelde suzereiniteit
der Engolsche koningin, niet gediend is.
En Engeland doet wgs, na de ervaring
ook met Jameson opgedaan, om de hand
uit dit wespennest uit te houden.
11 Oct. '97.
Tot rapporteurs uit de Tweede Kamer
over Hoofdstuk V hinnenlandsche zaken
der staatsbegroocing zgn gekozen de heeren
Vermeulen, Van Basten Batenburg, Nolens
en Mutsaers (kath.) en Kerdgk (1.)
In de St. Ct. zgn opgenomen de
statuten van de naamlooze vennootschap
Visscherij De Volharding te Wemeldinge,
ten doel hebbende de teelt en den handel
in schelpdieren.
Het kapitaal bedraagt f 20.000, verdeeld
in 40 aandeel en van f 500.
Als commissarissen zgn benoemd de hee
ren C. Lindenbergh te Wemeldinge, mr.
A. W. Thöne te Haarlem, C. H. Kraage-
veld Jr. te Sliedrecht, jhr. P. M. G. von
Fisenne te Rijswijk en L. P. Zocher te
Haarlem.
Middelburg. Vrgdagavond is hier
een afdeeling tot stand gekomen van den
Antidienstvervangingsbondzg telt thans
31 leden het bestuur bestaat uit de hee
ren Herman Sngders, M. Fokker, dr. J. v.
Stadt en A. J. M. Goote. Eerstgenoemde
zal de afdeeling Zeeland in het hoofdbe
stuur vertegenwoordigen. Het bestuur werd
gemachtigd twee afgevaardigden aan te
wgzen voor de op 29 dezer te 's Graven-
hage te houden algemeene vergadering.
Alle oprechte tegenstanders van dienst-
vervanging wekken wg op met dezen bond
kennis te maken. In de dagen toen de heer
v. Limburg Stirum er de ziel van was en
't ministerie Mackay den kruistocht voor
den persoonlgken dienstplicht opende, was
deze bond in groote achtingsinds '91
liggen zgn beginselen achter de bank.
In de Zierikzeesche Nieuwsbode van
Donderdag 7 October jl., staat als aanhang
sel der rubriek „nieuwstg dingen" het vol
gende
„Naar men vau betrouwbare zgde ver
neemt heeft de Gemeenteraad van Brui-
nisse geweigerd mede te gaan met het
voorstel van Ged. Staten om de jaarwedden
van Burgemeester en Secretaris op f800
te bepalen, omdat een der leden beweerde,
dat die f 200 lgnrecht in strgd met
wat in de bekende missive van Ged. Sta
ten gezegd wordt, ten laste der ge
meentekas zou komen en aldus de leden,
daar deze bewering geen tegenspraak on
dervond ook niet van de zgde van den
waarnemenden voorzitter op een dwaal
spoor geleid', die verhooging afstemden".
Wat arme stumpers toch die gemeente
raadsleden
Daar komt er een met heel wat geheim
zinnigs in zgn stem den anderen toefluiste
ren dat Ged. Staten abuis hebben, maar
dat hg het beter weet.
Die f200 komen voor rekening van de
gemeentekas hoor, past op dat ge uw stem
daar niet voor uitbrengt.
En de anderen slikken die pil
O, eenvoudige onnoozelheid
Is het niet om er medelgden mede te
hebben
En toch, het zal wel zoo gebeurd zgn,
want dit zenith van onnoozelheid der Brui-
nisser vroedschap wordt van betrouwbare
zgde gemeld aan de Zzeesche Nieuwsbode
en die meldde nooit onwaarheden.
Gelukkig echter voor de reputatie der
gemeenteraadsleden van Bruinisse zgn wg
in staat (wellicht wel niet van betrouw
bare bureaucratische zgde) de zaak;
