NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Mctifag 2 (Dcfo6ec.
taaffife ladcpng.
Oe Staatsbegrootiog 1898.
1. 1897.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUlJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
EEN HALVE EEUW-FEEST.
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Hoofdstuk I. (Huis des K o n i n g s.)
Hoofdstuk II. (H o o g e C o 11 e g i n).
De post decoratiën is in plaats van
op f 8000 op f 30,000 geraamd, omdat het
zich laat aanzien dat in 1898, het jaar
der inhuldiging van H, M. de Koningin,
meer benoemingen in Nederl. orden zullen
plaats hebben dan gewoonlijk.
Hoofdstuk III.(Buitenlandsche
Zaken).
Hoofdstuk IV. (Justitie)-
De minister is niet voornemens weder
de benoeming van den raad-adviseur te
bevorderen, die, niet verbonden aan eeni-
ge afdeeling van en niet werkende in het
gebouw van het departement, zich enkel
met wetgevenden arbeid bezig houdt. Voor
de gevangenbewaarders is, door eene reor
ganisatie van het ondergeschikt personeel
iet» minder dan voor 1897 noodig.
Eerlang zal de geheele regeling van de
toelagen voor de godsdienstleeraren van
de verschillende gezindten in de gevan
genissen aan een opzettelij k onderzoek wor
den onderworpen.
Aan den commissaris van Rijkspolitie te
Vlissingen is een tractement van f 500 toe-
gelegd.
Revolver-holsters zullen voor de Rijks-
veldwacht worden aangekocht ter wille
van de persoonlijke vrijheid der beambten.
Hoofdstuk V. (Binnenlandsche
Zaken).
In deze begrooting zijn de voorstellen
opgenomen om de zorg voor de landbouw
belangen in ééne hand te centraliseeren,
met de bedoeling om den Nederlandschen
landbouw intensief krachtiger te maken,
door het particulier initiatief te steunen
en de voorwaarden, waaronder op dit ge
bied de strijd om het bestaan wordt ge
streden, te verbeteren. Voor het oogen-
blik acht de regeering het niet noodig een
afzonderlijk Departement van Landbouw
in te stellen. De minister trouwens, aan
wien voortaan de behartiging der land
bouwbelangen zal worden opgedragen, zal
FEUILLETON.
)o(—
{Slot.)
Dat dr. Van Raalte een open oog had
voor het gewicht van goed onderwijs, is
genoegzaam gebleken doch de moeilijkheid
was ook hier in den beginne groot. On
derwijzers waren er onder de eerste land
verhuizers niet, en bij de bittere armoede
waaronder men gebukt ging, was het by -
,na onmogelijk om de mensehen te over
tuigen van hunne verplichting, voor het
onderwijs naar hun vermogen opofferingen
te doeD.
Lang moest men het stellen met een
gewone districtsschoolthans bezit Holland
vier publieke scholen, allen onder een
Superintendent, nu prof. Mo. Lean. De
trots der Hollanders is Hope-college, in
1851 gestichtin 1858 onder de zorg en
het toezicht van de synode der Geref. kerk
geplaatst; en in 1862 tot college gepro
moveerd. Thans is Dr. Kollen de President
dier inrichting, die bovendien 12 Pro
fessoren en 2 Lectoren met 88 studenten
telt, alsmede een Voorbereidend „Depar
tement" met 100 studenten. Geboren in
1843, in Nederland, kwam Dr. Kollen met
zijne ouders acht jaren later naar Amerika,
waar ze zich te Overijssel vestigden. In
1868 promoveerde hij aan Hope-College,
waaraan hij in, 1871 tot Professor werd
benoemd.
Lateu we nu nog een en ander melden
omtrent de feestviering zelve.
Waarom wordt er feest gevierd, vroeg
wel degelijk zijn ook minister van Land
bouw, al voert hij niet dien titel.
Maar noodig is 't tevens, dat een niet-
technisch minister technisch ontwikkelde
hoofdambtenaren onder zich hebbe en het
plan bestaat dan ook om aan het hoofd
van de op te richten afdeeling Landbouw
een deskundig chef te plaatsen, die in «fe
praktijk van den Landbouw doorkneed is
en van de bevordering van landbouwbe
langen zijne levenstaak heeft gemaakt. Die
afdeelingschef zal den titel voeren van di
recteur-generaal, wiens werkkring onge
veer gelijk zal worden aan dien van den
directeur-generaal der posterijen. Hij zal
staan onder de onmiddellijke bevelen van
den minister, maar de onmiddellijke chef
zijn van de onder hem geplaatste amDte-
naren en meer in 't bij zonder belast wor
den met het ontwerpen en voorbereiden
van maatregelen, in 't belang van den land
bouw te nemen.
De bedoeling is, alle kosten die recht
streeks op landbouw betrekking hebben,
naar de afdeeling Landbouw over te bren
gen. Later zal het wellicht noodig blijken
nog enkele bemoeiingen van andere depar
tementen bg de nieuwe afdeeling over te
brengen.
Yan ingrijpende voorstellen tot bevorde
ring van landbouwbelangen, waarvan hij
enkele reeds aan het departement gereed
vond, wenschte de minister zich voor het
oogenblik te onthouden, daar hij er hoogeu
prijs op stelt, daarover eerst met den te
benoemen directanr-generaal der nieuwe
afdeeling in overleg te treden.
De oprichting der afdeeling Landbouw
eisohte een verhooging met f 19.000, terwijl
voorts een bedrag van f 50.000 is geraamd
voor de uitgave in verband met de plech
tige inhuldiging van H. M. de Koningin.
De bezoldiging van den directeur-gene
raal van Landbouw en van het bij die
afdeeling te benoemen personeel zal f 16.000
bedragen, waarbij later komt het bedrag
der jaarwedden van de bij het Departe
ment over te plaatsen ambtenaren, die tot
dusver met landbouwzaken aan andere
Departementen waren belast.
Hoofdstuk VI. (Marine).
Hoofdstuk VII. (F i n a n c i n).
De proeven om uit „rameh" papier te
maken, waarin het watermerk duidelijk
o. a. de Grondweten het antwoord
leidde
„Niet op zich zelf, omdat het 50 jaren
geleden is, dat de eerste landverhuizers
nit Nederland groepsgewijs zich hier in
de bossehen van Westelijk Michigan neder
zetten.
„Wanneer dat feit geen bijzondere be-
teekenis had, zoo zou het nauwelijks waar
dig zijn herdacht te worden.
„Neen, we vieren feest omdat het Ged
behaagd heeft, de groote leiders van dien
armen en nooddruftigen hoop, die geplaagd,
verdrukt en vervolgd, het onde vaderland
verlaten had, op wonderbare wijze bij te
staan, zoodat het onaanzienlijks kuddeke
een groot volk werd, dat tot eer en aan
zien, voorspoed en welvaart kwam."
In keurige taal werd de beteekenis de
zer feestviering uiteengezet door niemand
minder dan den gouverneur van Michigan,
ZEx. H. S. Pingree. Zijn rede was inte
ressant in hooge mate, en indien onze
plaatsruimte het toeliet, zouden we er wel
meer nit willen overnemen dan deze enkele
zinsneden
„Evenals de mannen, waaruit gij voort
gesproten zijt, hun geboorteland aan den
oceaan ontwoekerd hebben, zoo hebt gij
een tuin aan de wildernis, en vruchtbare
vlakten aan moerassen en zandheuvels ont
worsteld.
„Het past u om de eerste aankomst dier
pelgrims in deze streken te gedenken, en
deze eerste settlers als [voorbeelden van
moed, volharding en matigheid uwen kin
deren voor te houden.
„De kleine Natie, welke zoo rustig en
vertrouwend in de armen der Noordzee
zichtbaar is, zijn geslaagd, terwijl dat
papier tevens voldoet aan de eischen aan
geldswaardig papier te s ellen. Reeds is
een oplaag van .dat papier besteld; zoo
spoedig mogelijk zullen daarop muntbil
jetten worden gedrukt en f22000 is uit
getrokken om den aanmaak van rameh-
papier krachtig te kunnen voortzetten.
Bij de troonsbestijging van H.M. de
Koningin zullen nieuwe muntstempels
moeten worden in gebruik gesteld. Voor
het ontwerpen van nieuwe heeldenaars en
het vervaardigen van nieuwe muntstem
pels is f50JO geraamd.
Voor vermeerdering van het aantal
ambtenaren bij raffinaderijen en beetwor
telsuikerfabrieken, tengevolge der nieuwe
suikerwet wordt f 55.370 uitgetrokken en
voor meer toelagen der ambtenaren ia de
raffinaderijen f14.820.
De vergoeding aan deurwaarders der
directe belastingen wegens vermindering
van inkomsten tengevolge van de invoe
ring van het nieuwe personeel is f 30.000,
in plaats f 13.900 het vorig jaar.
Eene som van f7000 is aangevraagd
voor uitbreiding van het getal klerken
aan sommige inspecties en eenige verhoo
ging van telooning.
Nader zal een verhooging worden voor
gedragen wegens de he'-j.ngrijke uitbrei
ding der werkzaamheden van de colleges
van zetters.
Een nadere regeling van de traktemen
ten der karig bezoldigde teekenaars van
het kadaster wordt aangekondigd met pro
motie naar diensttijd tot grondslag.
Hoofdstuk VIII. (Oorlog).
De verwachtingen, welke met betrek
king tot het reservekader werden uitge
sproken bij de begrooting van 1897, zijn
vervuld. Op 1 Juni 1897 bedroeg die
sterkte 9 vaandrigs, 94 reserve-onderoffi
cieren, 137 reserve-korporaals en 146
adspirao ten-vaandrigs. De gunstige uit
komsten hebben geleid tot de vraag of
niet voor de genie en voor de cavalerie
door het opleiden van reservekader partij
ware te trekken van de krachten welke
voor de landsverdediging in de burger
maatschappij worden aangetroffen.
Wegens de gestadige afneming van het
aantal vrijwilligers bij de infanterie moet
voor dat wapen gereuend worden op meer
gelegen is, is een der grootste koloniseeï-
ders der wereld geweest. Evenals van het
oude Griekenland en Carthago, zijn hare
kolonies overalHolland heeft zich door
de geheele wereld heen laten gevoelen
niet door de macht van zijn legers, maar
door den geest zijns volks.
„We vieren hier vandaag feest als Ame-
rikaansche burgers. D.t is uw land en dit
is uw volk, en gij zijt een met de groote
Amerikaansche burgerij
„Het opnemen van zulke landverhuizers
is een geluk voor Amerika
„De Ver. Staten beginnen nog maar
pas het feit te waardeeren, dat ze veel
aan Holland verschuldigd zijn.
„Zelfs Engeland is meer schuldig aan
Holland dan het wil erkennen
Gij schijnt voorspoedig en gelukkig te
zijn.
„Ik zie geen blijken van grooten
rijkdom, en er schijnen ook geen arm
lastigen in deze plaats te zijndit is
zoo als het behoortgeen van heiden is
in onze Republiek te wensehen."
HDe velerlei feestelijkheden uitvoerig te
beschrijven, daaraan is eenvoudig geen
denken. Maanden lang heeft men ze voor
bereid ja, reeds in Juli 1896 benoemde
de Raad van de stad Holland een commissie
met den burgemeester aan 't hoofd, om
plannen te beramen. Op een latere ver
gadering kwam het tot de vaststelling van
een program, en daarna werd bepaald dat
Holland het centrum der feestelijkheden
moest zijn, vanwege zijn naam en ligging
en het stempel, daarop door Dr. van Raalte
gedruktmaar tevens dat die feesten een
algemeen en cosmopolitisch karakter zouden
miliciens onder Je wapenen gedurende
den tijd dat de miliciens der jongste lich
ting de gewone korps- of garnizoensdiensten
nog niet kunnen verrichten.
Vierduizend gulden zijn meer uitge
trokken voor de aanschaffing van nog een
80tal rijwielen, waardoor alsdan bij ieder
regiment 20 rij wielen aanwezig zullen zijn,
waarmede de vorming van militaire wiel
rijders bij en uit die regimenten verzekerd
schijnt.
Hoofdstuk IX. (W aterstaat).
Eenige verhooging wordt voorgesteld
voor de opzichters van den Rijkswater
staat, nl. voor de opzichters in de le kl.
f200 en in de 2e en 3e klassen f 100.
Uitgetrokken is voor verbetering van
bezoldiging van brievengaarders en post
boden f 50.000 en voor bevordering en
uitbreiding van personeel f 46.000.
Hoofdstuk X. (K o 1 o n i n).
Hoofdstuk XI. (Onvoorziene
uitgaven),
al» gewoonlijk 50000.
Wet op de Middelen.
De Grondbelasting iB geraamd f12,309.000;
bet perseneel f8,700,000; de bedrijfsbe
lasting f4,620,000; de vermogensbelasting
f 7,000,000; de accijnzen f 44,400,000 o. a.
suiker f 10,400,000); indirectie belastingen
f20,395.000 (o. o. successierecht met 38
opeenten f 12,006,000); invoerrechten enz.
f8,716,500; waarborg f240,900; domeinen
f 2,450,000; posterijen f 8,976,000; tele
grafie f 1,463,000; staatsloterij f 659,000
jachtakten f 130,000; loodsgelden f 1.350.000;
aandeel in de opbrengst der Staatspoor-
wegen f 3,885,000; aandeel van den Staat
in de winsten der Nederlandsche Bank
f 975,000.
Uit de zoogenaamde miljoenenrede van
den minister van financiën stippen wij
nog aan.
Omtrent het
dienstjaar 1895
was geraamd een tekort van 11 miljoen;
thans blijkt er slechts een tekort te zijn
van 8 ton.
Voor het
dienstjaar 1896
was geraamd een tekort van 21/» miljoen;
thans blijkt dat er vermoedelijk een over
dragen. .'W r
Meer dan 30.000 menschen vuiden Woens
dag 25 Aug. de straten in Holland, ter
wijl men berekende dat er zeker een
25.000 in de stad gelogeerd waren. Kanon
gebulder gaf het sein, dat de groote her
inneringsdag was aangebroken. Van 's mor
gens 6 nur af stroomden de farmers binnen,
terwijl Grand Rapids, Zeeland, Kalamazoo,
Muskegon, Grand Haven en andere om
liggende steden hunne massa's de stad per
boot of spoor „in wierpen".
De groote „parade" was interessant. In
dianen op houtvlotten en te paard. De
goederenwagen der emigranten. Een Hol-
landsche rloot met vier geslachten. Een
log cabin (een primitief houten huis) eu de
settlers van '47 in koetsen. Een oud vlot
en daarop een dame, gekleed in de bruids-
kleeren welke gedragen werden door Jantje
Pieters bij haar huwelijk met Cornells
Goedman den 8en Mei 1554 te Akkrum,
in Friesland. De oude garde enz. enz.
Verder was er een maaltijd van de settlers
waarbij gezongen werd „God baande door
de woeste baren" enz. in het park wer
den tal van speeches afgestoken, waaronder
door dr. Keilen, [al welke redevoeringen
zullen gedrukt worden in een boek, de
geschiedenis van het Half-eeuw feest be
vattende en des avonds werd het program
van den eersten dag besloten met een schit
terend vuurwerk. De voornaamste stukken
er van waren een beeld van Dr. Van Raalte,
een hut van boomstammen en de nationale
vlaggen van de Vereenigde Staten en van
Nederland gekruist.
De tweede dag werd voor een deel in
genomen met het lezen der „historische
schot zal zijn van 1,8 miljoen.
Voor het
dienstjaar 1897
is 't vermoedelijk tekort 5 miljoen.
Voor het
dienstjaar 1898
zijn de middelen geraamd als volgt:
de gewone op f 121,905,38C^"
de overige op - 12,526.970'. LE
Te zamen
Uitgaven
f 134,432,350.
-141,743,746.
Geraamd tekort f 7,211,396.
De suikerwet belooft een hoogere op
brengst van 1,3 miljoen. De grondbelas
ting, de posterijen en de loodsgelden zul
len eveneens hooger zijn. Alleen het per
soneel zal ongeveer 6Vs ton minder op
brengen.
Vanwaar dan toch dat vermoedelijk
tekort van ruim 7 miljoen?
De oorzaak ligt lo. bij de hoogere
uitgaven gevorderd door de nieuwe rege
ling der financieele verhouding tusschen
het Rijk en de gemeenten.
Voor uitkeeringen aan de gemeenten
moet thans meer geraamd worden 3Vs
miljoendaarentegen vervalt nu de tijde
lijke toegekende vergoeding wegens mindere
epbrengst van opcenten 7 tonzoodat
thans meer voor uitkeeringen is geraamd
2,8 miljoen.
De opbrengst van 't Personeel, vorig
jaar op 11,7 miljoen geraamd, zal slechts
8,7 miljoen bedragen, dus 3 miljoen
minder.
Aan verhoogingen, na aftrek der ver-
lagingen, op versohillende hoofdstukken
komt ook IVs miljoen in mindering.
Door verchangeering, enz. van sommige
getallen wordt dit gezamenlijk tekort van
71/» miljoen tot l'/s miljoen teruggebracht,
waarin door versterking der middelen
moet worden voorzien.
Dat dit tekort niet grooter is, meent de
minister, teekent den bloei van 's Rijks
financiën.
In zijn Millioenenrede heeft de minister
den g«ldelijken toestand des lands geschil
derd op een wijze die denken doet aan
een schilder, die door een verfje hier en
een streepje daar, door spelen met Jicht
papieren" in de verschillende kerken en
toen ook stak de gouverneur zijn prach
tige speech af. Ofschoon het program ge
heel van dat van den vorigen dag ver
schilde, was er niet minder belangstelling.
Aan vreugdemuziek geen gebrek, en 't ver
dient nog wël afzonderlijk vermelding dat
tal van gewijde liederen gezongen werden.
Ten slotte zij nog aangestipt, dat er ook
een tentoonstelling was van „reliquieën",
uit Nederland meegebracht. Daaronder wa
ren Eèn reusachtige koffiemolen, waarmee
„corn" en graan in den eersten tijd is
fijngemalen. Een bruidsjapon, die in 1554
gemaakt en gedragen werd. Een zuiver
goud hoofdstel, gedragen door de fam.
Manting, dat voor geen bedrag te koop is.
Een vuursteenpistool, meer dan 100 jaren
oud. Een zwaard, gebruikt ia den slag bij
Waterloo. Spinnewielen, een oude wie"
kandelaars, tabaksdoozen, één, bijna een
pond zwaar, gereedschap uit de oude da
gen, geweren, buksen en zwaarden, met
historische beteekenis. Bijbels, meer dan
237 jaren tellende. Een klok, over de 10
eeuwen oud en goed loopend, enz.
Al deze „reliquieën" waren geborgen in
een gebouw, als log cabin »pgetrokken en
in den vorm zooals men in de eersle dagen
gewoon was te timmeren. Een onde settlers
woning dus. De afmetingen waren 16 bij
22 het dak bestond uit boombast, en onde
glasplaten lieten het licht door. Zoo zagen
in den beginne de huizen er nit van de
moedige pioniers, die de grondslagen hebben
gelegd van de bloeiende Hollandsch-Ame-
rikaansche kolonie in Michigan,