NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
flo. 137. 1897,
3itfaï(fa(j 21 lugusfus.
iffifp laatgatig.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
DE HERSTEM HING.
D. J. Dronkers.
Verzekering tegen werk
loosheid.
Buiteiilandsch Overzicht.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EK
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De Middelburgscke verkiezing moet door
een herstemming worden gevolgd.
Een herstemming op aanstaanden Vrij dag
Kort dag
Wij zouden kunnen klagen over die
thuisblijvers onder onze vrienden, die deze
dure, lastige, vermoeiende manoeuvre op
hun geweten hebben.
Maar dat helpt niet.
Gedane zaken hebben geen keer.
Daarom hierover geen woord meer.
Maar alleen nog een ernstige waar
schuwing dat wij ons niet laten vervoeren
door de onware voorstellingen, waarmee
men ons, hetzij aan onze woning, hetzij
door krant of strooibiljet zal aankomen,
als zou 't hier gaan om de macht der do-
leerenden of hoe die „drijvers" in de vrien
delijke hoogst beschaafde titulatuur der
Middelburgsclie Courant geheeten worden.
De wijze waarop dat blad onze candi-
daten bestrijdt is beneden haar waardigheid
en goeden naam.
Wij weten niet hoe 't komt, maar
in verkiezingsdagen, en vooral wanneer de
heer Van Doorn de candidaat der liberalen
is, dan is de redacteur van dat blad niet
te houden.
Dan ziet hij in de mensohen, voorna
melijk in de leiders der antirevolutionaire
partij een soort deugnieten, die allerlei
kwaads in 't zin hebbeu.
Lees bijv. dezen kostelijken volzin uit
zijn no. van 19 Aug.
„Maar wel is hun doel de macht Jebehouden,
ook in de Staten, voor hen, die loopen
aan de leiband der ultra-kerkelijke party
met dr. Kuyper en de mannen der doleantie
en der gereformeerde kerken aan het hoofd,
een partij waartegen jhr. Van Doorn zich
steeds heeft verzet en waartegen de
strijd zich ook richtte bij de jongste kamer
verkiezingen."
En dan deze uit zijn no. van den 20en.
„Men vraagt hoe het mogelijk is, dat de
candidaat, met wien jhr. mr. A. A. van
Doom. Vrijdag 27 Aug. in herstemming
komt voor lid der Provinciale Staten, zich
kan laten dragen dooi de Kuyperiaansche
partij, de partij der doleantie en der ge
reformeerde kerk, n, die in de laatste jaren
zulk een heilloozen invloed op kerkelijk
gebied heeft uitgeoefend".
Wij moeten tegen dergelijke verdacht
making, gelijk deze redacteur ze zich bij
elke verkiezing bijna permitteert, met alle
kracht opkomen.
Van liberale zijde weet men zeer goed
da t wij niet zijn een kerkelijke partij
dat 't ons niets, niemendal schelen kan,
in welke kerk een antirevolutionaire can
didaat komt. Dat juist wij het zijn die
al tijd zoo luide mogelijk hebben geroepen
tegen dat overbrengen van de kerkelijke
quaestie in de staatkunde. Dat wij niets
anders bedoelen dan op staatkundig terrein
allen te vereenigen, die in vertegenwoordi
ging en staatsbestuur de christelijke hi
storische beginselen wenschen te zien zege
vieren; en die fegen de verderfelijke leer
der revolutie het bederfwerende Evangelie
naar Groens beproefde leus tegen de
Revolutie het Evangelie wenschen te
stellen.
Dit kan men doen zonder eenige sym
pathie te gevoelen voor „doleerende"
kerken.
Maar men kan ook 't tegendeel doen
terwijl men in de binnenkamer of binnen
de wanden der kerk gewoon is zeer gods
dienstige gevoelens te openbaren.
En nu gaat het niet aan om, gelijk de
Middelburgscke doet, deze twee voor te
stellen als precies hetzelfde te willen of
liever den man van den „godsdienst in de
binnenkamer" boven den ander te verheffen,
®n, teneinde de kerkelijke tegenstanders
van Kuyper c.s in 't gevlei te komen, ter
bestrijding van den antirevolutionairen can
didaat, op hen te smalen die hem aanbe
velen en tevens lid zijn der gereformeerde
herken.
Wij hebben dit al eens meer gezegd,
doch zonder baat. Wij zullen afwachten
of zij, op wier kerkelijke antipathieën de
anti-kerkelijke redacteur van de Midd.
Crt. dezer dagen speculeert, zoo onnoozel
zijn, als hij schijnt te denken. Inmiddels
vragen wij den steun van alle antirevolu
tionairen voor onzen candidaat, den onder
sten naam op uw stembiljet, voor
Door het verzekeringsorgaan de Mentor,
zijn aan verschillende heeren eenige vra
gen gedaan over bovengenoemde verzeke
ring. Omtrent de antwoorden van mr. J.
D. Yeegens, mr. B. M. Bahlmann, J. E. N.
baron Sehimmelpenninck v. d. Oye,
Jhr. mr. E. K. van Swinderen, dr. A.
Kuyper, mr. Th. Heemskerk, dr. P. J. F.
Vermeulen, H. F. Bultman geeft het
blad het volgende overzicht
1. Is verzekering tegen werkloosheid
wenschelijk
De heer Veegens acht ze wenschelijk
de heer Bahlmann houdt verzekering te
gen werkloosheid voor wenschelijk in die
bedrijven, waarin slechts een gedeelte van
het jaar gewerkt wordt, zooals suikerfa
brieken, steenbakkerijen, veenderijen, als
mede voor timmerlieden en metselaars de
heer Sehimmelpenninck vindt de verzeke
ring tegen werkloosheid, die niet het ge
volg is van eigen schuld, wenschelijk,
want daarin wordt het economisch gezonde
beginsel gehuldigd, in goede daged voor
zorgen te nemen tegen den kwaden dag
verzekering, waar eigen schuld de oorzaak
is, acht hij verkeerdde heer Van Swin
deren viudt haar in 't algemeen genomen
wenschelijk; dr. Kuyper verwijst naar zijn
proeve van Pensioenregeling, waarin hij
o. a. zegt„Mijn ideaal blijft een toerei
kend daggeld bij werkloosheid".
Mr. Heemskerk zegt „Naar mijn meening
stellig, omdat werkloosheid bet ergste stof
felijk kwaad is, waaraan de werkman
blootstaat. Ongelukken, hoe verschrikke
lijk ook, zullen toch vermoedelijk steeds
in mindere mate voorkomen. Natuurlijk
moet bij deze verzekering werkloosheid
door eigen grove schuld worden buitenge
sloten."
Dr. Vermeulen acht de quaestie ver
ondersteld, dat zij ooit voor oplossing vat
baar zal wezen thans in geen geval rijp.
De heer Bultman acht ze wenschelijk,
mits zij niet door werkstaking veroorzaakt
wordt.
2. Zoo ja, acht u deze verzekering in
ons land na reeds practisch uitvoerbaar f
De heer Veegens meent, dat ze wellicht
uitvoerbaar is in enkele kleine gemeenten,
waar over ruime fondsen beschikt wordt
en vrij algemeen gezindheid tot samen
werking bestaat. Maar in verreweg de
meeste gemeenten niet, omdat deze voor
waarden er niet vervuld zijn en het er
ontbreekt aan vakvereenigingeu van werk
lieden, sterk genoeg om verzekering tegen
werkloosheid ter hand te nemen de heer
Bahlmann acht ze in ons land uitvoerbaar
met medewerking van de werklieden of
anders door dwangmaatregelen van de
zijde der gemeentebesturen de heer Sehim
melpenninck acht de beoordeeling, in hoever
eigen schuld de oorzaak is, voor den ver
zekeraar niet mogelijk. Zijns inziens moeten
de Kamers van arbeid dus patroons
en werklieden gezamenlijk trachten,
daarvoor practische bepalingen vast te
stellende lieer Van Swinderen acht ze onuit
voerbaar juist omdat er geen betrouwbare en
volledige statistiek van werkloosheid bestaat;
Dr. Kuyper is van meening, dat zij op
zichzelf niet uitvoerbaar is, maar wel in
verband met een livretten-stelsel.
Mr. Heemskerk oordeelt, dat zij niet uit
voerbaar is, omdat hij-vreest, dat nijver
heid en landbouw den last niet zullen
kunnen dragen. In ieder geval zou een
nauwkeurig onderzoek omtrent den omvang
en de oorzaken der werkloosheid moeten
voorafgaan, eer deze vraag bevestigend
zou kunnen worden beantwoord.
De heer Bultman antwoordt als volgt
„Jaindien daartoe een Nederlandsche
Vereenigmg wordtopgerieht met provinciale
afdeelingen en gemeentelijke onderafdeelin-
gen. Deze Vereeaiging vinde steun iii we-
kelijksche bijdragen van werkhebbenden en
werkgevenden. In bijzondere gevallen
moet de Staat renteloos voorsehot geven."
3. Wat is uwe meening omtrent crisis in
verband met een erentueele verzekering
tegen werkloosheid
De heer Bahlmann behoudt zich in deze
zijn meening voor, dat er zoovele en zoo
verschillende crises zijn de heer Sehimmel
penninck meent, dat, als de verzekering
onder gemeenschappelijk overleg tot stand
komt, zij strekken kan om crises te voor
komen of te verzachten, maar waar zij ge
schiedt buiten de werkgevsrs om, zij cri
ses kan uitlokken de heer van Swinderen
acht een afdoend antwoord op deze vraag
niet te geven, voordat de practische uit
voerbaarheid van de verzekering tegen
werkloosheid vaststaatDr. Kuyper zegt
„Van werkloosheid, ontstaan door plaatse
lijke crises, bij brand in een groote fabriek,
en evenzoo voor werkloosheid ontstaan,
door een algemeene crises, moet exceptio
neele regeling worden voorgeschreven en
tevens moet aangewezen, wie zal uitspreken,
wanneer zulk een crisis wordt geacht te
zijn uitgebroken en te zijn geëindigd.
Mr. Heemskerk betoogt, dat het duidelijk
is, dat crises de verzekering tegen werkloos
heid in erge mate bemoeilijken. Een Maat
schappij, welke verzekering tegen werk
loosheid op zich nam, zou in ieder geval
eenig beding moeten maken, om zich tegen
een „run" tengevolge van crises te dekken.
De heer Bultman spreekt als zijn oordeel
uit, dat dan de arbeider in tijden van nood
geen aalmoes ontvangt-, de eergevoelige
beseft dan, dat hij zijn recht mag vragen
en de steun gaat gelijk voor hen, die vrij
moedig vragen en hen, die daartegen be
zwaar maken. Een crisis kan geen overwe
gend bezwaar opleveren, alleen een voor
schot van Rijkswege noodig maken.
4. Zou een betrouwbare en volledige
werkloozen-statistiek nu reeds kunnen wor
den opgemaakt
De heer Bahlmann acht een betrouwbare
en volledige werkloozen-statistiek mogelijk,
met behulp van de kamers van arbeid of
nog beter door georganiseerde vakvereeni-
gingende heer Sehimmelpenninck be
twijfelt het sterk, daar de statistiek over
ecnigszins langdurige en verschillende pe
rioden zou moeten loopeD, om een bruikbare
basis voor een billijke premie op te leveren
de heer Van Swinderen acht het ondoenlijk
Dr. Kuyper acht ze mogelijk bij invoe
ring van een livrettenstelsel en ook wan
neer de Kamers van Arbeid, naar hij
wenscht, algemeen worden gemaakt voor
heel het land en alle bedrijven.
Mr. Heemskerk acht de beoordeeling
daarvan moeilijk, maar is geneigd te mee-
nen, dat het niet kan zonder krachtig ge
organiseerde Kamers van Arbeid en Land
bouw.
Dr. Vermeulen vindt juist het bezwaar
van de verzekering tegen werkloosheid in
het totaalontbreken van een eenigermate
voldoende statistiek en vreest voor de ver
wezenlijking er van.
De heer Bultman zegt„Volledig nu
niet en misschien nooit. Verschillende in
vloeden en meeningen influenceeren, naar
zijn meening, bij de opgave. Een betrouw
bare statistiek voor vergelijking tusschen
verschillende tijdstippen is stellig op te
meken en bij te houden en heeft groote
waarde.
5. Welke maatregelen kunnen volgens
u worden aangewend, om de werkloosheid
eenigszins te beperken
De heer Veegens meent door opriohting
van arbeidsbeurzen, door centralisatie van
werkverschaffing in de steden en door be
vordering van productieve werkverschaf
fing ten plattelandede heer Bahlmann
wil herziening van onze tarieven van in"
voer, zoowel in Nederland als in Ned.-
Indië, droogmaking van meren en plassen,
vooral in Friesland, droogmaking van de
Zuiderzee, keideontginning, bevordering van
emigratie, verkorting van arbeidsdnur in
vele vakken van bedrijf, enz.de heer
Sehimmelpenninck geeft aan ontwikkeling
der industrie, uitbreiding van het arbeids
veld, zijns inziens veilig te bevorderen o.
a. door invoerrechten op artikelen, die
voor het gebruik hier te lande in voldoende
hoeveelheid geproduceerd worden of kun
nen worden (dus niet door graanrechten).
Voorts door bevordering der emegratie op
betrouwbare gegevens. Verder indirect,
maar niet minder krachtig, door zedelijke
middelen, vooral het tegengaan van het
gebruik van sterken drankde heer
van Swinderen behoudt zich hier zijn oor
deel voor, meenende daarvoor eerst een
grondige studie te moeten maken van het
vraagstuk; Dr. Kuyper spreekt als zijn
oordeel uit: „Voorop bescherming van den
nationalen arbeid door wijziging en ver
hooging van ons tarief van invoerrechten,
voorts door verdeeling van de groote win
sten over meerdere jaren, door ontginning
van woeste gronden en door droogmaking
van de Zuiderzee".
Mr. Heemskerk zegt„Invoerrechten en
vermeerdering van debiet voor de produc
ten van onze nijverheid en onzenlandbouw.
Zoolang nijverheid en landbouw aan hun
lot worden overgelaten, hoe kan men dan
in deze verbetering wachten?"
Dr. Vermeulen zegl„Hoe weinig men
eigenlijk van de zaak afweet, is bij de
jongste bemoeiingen van onzen Gemeente
raad. met de werkloosheid duidelijk aan het
licht gekomen. Voor zoover ik er studie
van gemaakt heb, ben ik nog niet tot de
overtuiging gekomen, dat berekeningen,
welke van zoo weinig constante en van
zóó voortdurende afwisselende factoren af
hankelijk zijn als de maatschappelijke toe
standen en verhoudingen, die op de werk
loosheid van invloed zijn, ooit een vasten
en betrouwbaren grondslag van verzekering
kunnen opleveren.
De heer Bultman geeft als zijne meening
„Geen algemeene. Bij algemeene welvaart
verdwijnt werkloosheid, tegenspoed doet
het werk inkrimpen, ieder tracht zoo weinig
mogelijk te laten verrichten. Indien b.v.
de landbouw in een bloeienden toestand
verkeerde, dan zou het platteland handen
te kort komen, want Nederland heeft te
weinig arbeidskracht om het landbouwbe
drijf intensiof tot den hoogsten trap te
voeren. Gebrek aan geld maakt voor den
arbeider het werk minder. De plattelander
wordt door de tijdelijke hooge loonen naar
de steden gelokt, doch komt daar in den
winter zonder werk en vergroot het corps
werkloozen."
In verschillende plaatsen onzer provincie
is 't brood met 1 cent of 2 cent per pond
opgeslagen. Wij hebben echter tot nog
toe in geen der liberale bladen een woord
van medelijden gelezen met den armen
arbeider die van dien duurderen broodprij s
de dupe is.
Zou dit ook daar van daan komen dat
de verkiezingstijd voorbij is
Maar dan is ook al dat geroep over den
armen werkman en zijn dure brood come-
die, en dat medelijden der liberale heeren
slechts voorgewend geweest.
s
Aangenomen dat graanrechten duurder
brood hadden gebracht, er zou meer werk
en meer verdienste voor den arbeider te
genover gestaan hebben. Thans echter is
er duurder brood dat geen meerdere wel
vaart brengt.
Niet een toevallige, maar een bestendi
ge hoogere markt kan den boer helpen.
Dan kan hij er op rekenen en er mee reke
nen. Hij kan meer werk laten verrichten
en de arbeider vaart er wel bij.
Thans echter draagt hij van dit „duur;
dere brood" al de schade, en geen enkele
zijner politieke vrienden doet den mond
open om hem deswege te beklagen.
Nu houden allen inderdaad heel politiek
den mond.
Er kan in onzen tijd geen vogeltje zijn
staart oplichten of de deftige groote pers
is er bij met een minachtend „fin de siècle".
Maar „fin de siècle" mag zij nu van
haar zelf ook wel zeggen. Wantzoo waar
lij k daar hebben eenige groote nieuws
bladen warempel een lang relaas opge
nomen van een interview dat een expres
selij k daartoe afgevaardigd reporter gehad
heeft met Hendrik de Jong.
Wie werden vroeger geïnterviewd
De Gladstones, de Bismarcks, de Krugers,
de besten onder de beste.
Thans doet men het de De Jongs,
de minsten onder de minste.
Deze ontslagen gevangene is in zijn be
wegingen gevolgd geworden, als ware hij
de Schah van Perzië.
Zijn overjas, zijn handkoffer, zijn snor,
zijn sigaar, zijn kas, alles van hem is op
genomen. Men heeft hem in een sigaren
winkeltje sigaren zien koopen; gedichtjes
van hem in de krant gezet, zijn oordeel
gevraagd over alles en nog wat. En dit
alles zeker wel met de wetenschap dat
Publie r al dien onzin dankbaar genieten zou.
Hoe Multatuli dat „species" zou hekelen
Het is inderdaad fin de siècle.
Het Protestantsche leger.
De „Geuzen" werden bij de jongste ver
kiezingen warm gemaakt.
Geestdrift voor de Oranjevlag werd bij
hen wakker.
En ijlings trok het Protestantsche leger
tegen den vijand op.
Tegen welken vijand? Natuurlijk tegen
Rome, tegen dr. Schaepman.
Het is de Amsterd. Volksbode, die al
dit moois zegt, het blad van dr. Vos, die
gelij k bekend is heel wat aandurft.
Het blad schrijft:
Maar ook de Geuzen werden warm
gemaakt. Zijn zwaaien (n.l. van dr. Schaep
man) met de gele vlag riep geestdrift voor
de oranjevlag wakker Zij gevoelden
zich weer levendig zonen van het Marte
laarsvolk. Ijlings snelde het Prote
stantsche leger samen, bestaande uit libe
ralen, radicalen, socialisten, Chr. histonschen
en Lohmannianen.
Hier worden dus liberalen, radicalen en
socialisten met de Christelij k-historiachen
en Lohmannianen ingelijfd bij het Prote
stantsche leger.
Allen waren het „Geuzen".
En het fraaiste is, dat al die Geuzen,
dat Van derZwaag met dr. Vos, Troelstra
met mr. Lohman, gezamenlijk streden voor
de oranje-vlagl
Het is dr. Vos' Volksbode zelf, die het
zegt.
En dus zal het wel waar zijn. Im
mers, de Standaard-partij en de Standaard-
pers zijn niet te vertrouwen. Die zijn niet
afkeerig van allerlei leugenachtige mid
delen, waarbij dr. Vos en zijn vrienden,
bij de Christelij k-Historischen, zoo gunstig
afsteken.
Bij hen is alles blanke oprechtheid, vol
maakte eerlijkheid. En alzoo moeten we
dus aannemen, dat tot het Protestantsche
leger van de Christelij k-Historischen inder
daad sooialisten behooren.
Ons wel, mits wij dan maar buiten dat
leger gestoken big ven. Hollander.
De president der Fransche republiek,
Felix Faure, heeft zijn reis naar Rusland
aanvaard en zich te Duinkerken ingescheept.
Wjj zouden wel denken dat hij op deze
reis niet altijd even opgewekte oogenblik-
ken zal hebben.
