Goes.
- sr A
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
D. J. Dronkers.
ilburg.
134. 1897.
SnfeEiCag 14 lugusfus.
I,® w»
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
STEMBILJET
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Buitenlandsch Overzicht.
BOOTDIENST
elburg en Zierikzee.
.ierikzee Spoorweg (J oei
Aug.
Van Zierikzee:
nidd 'smorg. 8 mid
j.
5.
Dond.12
Vryd.13
Zater.14
Zond. 15
Maan. 16
Dins. 7
Woenl8
Dond.19
Yrijd.20
Zater.21
Zond. 22
Maan. 23
Dins. 24
Woen25
Dond.26
Vrij d.27
Zater.28
Zond. 29
Maan.30
Dins. 31
6.—
7.50
7,50
6,
7.50
7,50
7.50
6,30
7.50
7.50
6.—
7,50
7,50
7,50
6,-
6,30
6,30
6-
7.50
7,50
3.45
3.45
3.45
5,-
3,45
3,45
3,45
3.45
3.45
3.45
5,-
2,30
3,45
3,45
3,45
3,45
3,45
5,-
3.45
3.45
RAMD1ENST.
N—MIDDELBURG.
Remise vm. 4,50, (alleen
),55. Yan Zeilmarkt, 8,—,
15, 12,30, nm. 1,15, 2,
5,10, 5,55, 6,55, 7,45,
I.
INaar Remise vm. 5,20
lagen) 6,23., Naar Zeil-
b, 11,50,12,35, nm. 1,20,
4,20, 5,15, 6,-,
0.20,11,—.
irikzeesche Stoomboot-
it schappij en.
iZEEROTTERDAM
igelegen plaatsen.
Aug.
e:
Van Rotterdam:
o-
Dond.12
11.—
6,30
Vrgd.13
11,—
7.—
Zater.14
11-
7.30
Zond. 15
11.—
7-
Maan.16
12.—
7,30
Dins. 17
12.—
8,-
Woenl8
11,—
8,-
Dond.19
11.—
8,-
Vrijd.20
11.—
7-
Zater.21
11.—
9-
Zond. 22
11.—
7.30
Maan.23
12.30
7,30
Dins. 24
1.—
8.—
Woen25
10.30
9.—
Dond.26
11,—
o,-
Vrijd.27
11,-
6,30
Zater.28
11.—
1-
Zon. 29
11.—
7.—
Maan.30
12,—
7.30
Dins. 31
12.-
Aug.
ÏOTTERDAM
e Maandag) 's morg. 7.11
.NT WERPEN
e Maandag) 's morg. 6.30 u
E STOOMBOOT.
Augustus.
terd. Zondag 15 's m. 11.30
ij dag 20 's morg. 9.
MBOOTDIENST
ODDELB.-ROTTERDAM
Augustus.
n 7,30; van MiddeH>nr£
rdam 9.40.
irg Donderdag 19, V«ida6
28 9 uur.
30MBARGE.
gYlissingen v. v-
vm. *5,20, *6,20, 8,
n. 12, 1,30, 2,30, 3,35,
8 uur. ,n
vm. *6,40, *8, 9,5, 1°<
,30, 2,30, 3,30, 4,20, 5.
uur. Alleen op werkdagen.
DAGrELIJKS.
1,40») 3,25
4 2,10,3,55 g
nm. 1,55a) en 4,5U
nskerke vm. 8,10.
8,40.
erd.
t aangelegd.
van 6.20 naar
n ti ten.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKLRK, te Goes
EN
voor de verkiezing
provinciale staten.
van een lid der
so
a
G
g
5 M
NAMEN.
VAN DOORN.
VOOE-
LETTEES.
A. A.
DRONKERS.
D. J.
VAN
HARDENBROEK.
E. L.
Aan de antirev. kiezers te Middelburg,
Veere, Aagtekerke, Arnemniden, Domburg,
Grypskerke, St. Laurens, Nieuw- en St.
Joosland, Oostkapelle, Serooskerke en
Vrouwepolder herinneren wy dat bun
stembriefje er zoo dient uit te zien,
wanneer zij 't in de bus werpen.
Zg hebben slechts de witte stip in 't
middelste vakje dat voor den naam
Dronkers staat, zwart te maken.
Er mag anders niets gebeuren met 't
stembiljet. Dus niet schrappen of byschry-
ven, of om 't vierkantje heen krassen.
Alleen de witie slip xwart maken.
De stembus is epen van 8—5 uur.
Bij onze aanbeveling in vorige nummers
hebben wy niets meer by te voegen.
Bedenke een ieder wel dat 't den libe
ralen in Middelburg er om te doen is de
meerderheid, die zg sinds enkele jaren
verloren te herwinnen.
Het beeft hnn altgd gehinderd, dat zg
die hebben moeten afstaan aan de mannen
van bet niet denkend deel. En nog te
grooter werd hunne ergernis nu zg be
speurden dat de zaken toch goed gaan;
al meenden zg schamper dat er weinig
van terecht zou komen.
Wie derhalve ons gedeputeerd college
in zijn tegenwoordige samenstelling aan
't werk wil houden wie de antirevolutio
naire partij in de eerste kamer, niet van
twee krachtige bekwame tolken wil be-
roovenwie onze Staten provinciaal wil
helpen bewaren voor het doodende, doo-
delgke kdoode punt, voor een regeering
met twee in bet cgfer even sterke par
tijen voor eene party verhouding waarbij
eigenlyk de zieke het land regeertdie
belpe ons a. s. Dinsdag met zyn stem
op den heer
Wordt hg gekozen, dan behouden wy
eene meerderheid van 2 stemmen wordt
de heer Van Doorn (liberaal) gekozen dan
Wordt de verhouding 21 liberalen, 20
Met-liberalen en de heer Van Lynden.
De liberalen durven ook bg deze ver
kiezing niet uitkomen, zooals zij zgn. Zg
stelden een halfman, een middelman candi-
daat. Een man, die zoowat orthodox op
kerkelgk gebied, toch bg verkiezingen
Voor de eerste kamer op een tegenstander
liberaal of radicaal zyu stem zal
uitbrengen.
Niemand late zich daarom verschalken
door de voorspiegeling dat de beer Van
Hoorn een Christenman is.
Dat is oogenverblindery opdat gg in
deze val zoudt loopenen, wordt Van
Doorn gekozen, dan hebt gg een tegen
stander van de tegenwoordige gedeputeerden
Lucasse en Siegersvan de tegenwoordige
eerste-kamerleden Godin 'de Beaufort en
Van Ascb v. Wyck naar de Staten helpen
brengen en men zal u achter uwen rug
uitlachen.
De liberalen dit althans zal een
ieder begrijpen zullen geen oandidaat
verkiezen, die voor Kamer of Gedeputeer
den op een antirevolutionair zou willen
stemmen.
Dat dan een iegelyk onzer wel door
drongen zg van 't gewicht zijner roeping
als kiezer in deze.
Dat niemand verznime dat Sneek ons
een waarschuwend teeken zg, waar de an
tirevolutionair mr. Heemskerk werd uit
geworpen met de meerderheid van één stem.
Vele kiezers beseffen hun roeping niet,
en beseffen evenmin dat van hun stem
alles kan afhangen. Velen zien niet in,
dat hun traagheid of onverschilligheid de
oorzaak kan worden, dat honderden hun
moeite en arbeid en kosten te vergeefs be
steden.
De waarde van één stem wordt veel to
veel uit het oog verloren, hoewel het by
de verkiezingen onderscheidene malen ge
bleken is, dat het wel van één stem afhangt;
Ge hebt menschen, die ge letterlykuit
hun huis moet halen, in het rgtnig zetten,
of onder uw geleide nemen, zult ge er
zeker van kunnen zgn, dat hnn stem niet
verloren gaat. Dit is van weerskanten het
geval, maar vooral bg onze party.
Dit moest niet zoo zgn. Maar waar nu
dezulken gevonden worden daar hebben
de meer wakkeren de dure roeping, om
al wat mogelgk en billy k is te bep'roeven.
Geen middelen aangewend die er voor
den Heere niet op door kunnen. Ook hier
geldt het„Heiligt den kryg", maar ove
rigens men beproeve alles wat men mag
en kan, om de slapenden wakker te schud
den, om da tragen yverig te doen zgn.
Vooral ook onze arbeiders, die nu een
goede daghuur kunnen verdienen met land
arbeid, zie men getrouw ter stembus te
krijgen.
Het kan van één stem afhangen.
De oud-minister Van Houten, bevreesd
voor stemmenverbrokkeling, heeft zioh als
oandidaat voor een zetel in de Tweede
Kamer voor het kiesdistrict Amsterdam
teruggetrokken.
Zgn opvolger, minister Goemau Borge-
sius, de vermoedelgke schry ver dei Haag-
sohe Brieven in de Zutfensche Courant
heeft deze taak neergelegd. Een ander is
in zgn plaats getreden; natunrlyk lekte
nog niet uit wie.
„Op het terrein der ondervys-quaestie
moet thans de vraag worden beslist tus-
schen staatsalmacht en gewetensvrijheid
Zoo schreef Groen van Prinsterer den
23 Oct. 1865. (Voorbericht Parlementaire
Studiën en Schetsen le deel. 's Gra-
venhage, Gebr. van Cleef).
En dat is 't nog.
Ook nn, onder 't kabinet Pierson, ge
steund door een liberaal-radicale meerder
heid, die al meer, ook op H terrein van 'i
onderwijs den weg der staatsalmacht op
wil, gaat 't om staatsalmacht of gewetens
vrijheid.
Gelyk men weet hebben sommige bla
den 't in den laatsten tyd aan den stok
gehad over godsdienstigheid. Een Roomsch
en het Christelyk historisch dagblad had
den beweerd dat de liberalen tegen den
godsdienst zgn.
De Hiddelb. Crt. had daar vuur op ge
vat en gezegd dat zg ook bgzonder voor
den Godsdienst was den kerkvorm ver
kiest zg echter niet en ,,'t is maar de vraag
wat men onder Godsdienst verstaat"
Deze discussie brengt eene dergelgke
woordenwisseling in eene zitting der
tweede kamer van October 1866 in
herinnering. Inderdaad de overeenkomst
is treffend.
In 't antwoord op de troonrede 6
van 't Concept adres stond, door de (libe
rale) adrescommissie voorgesteld, 't vol
gende
„Hoe hooger de stoffelyke welvaart door
godsdienst
natunrly k
den voorspoed der groote takken van
volksbedrijf stygt, dijs te meer behoort
het onderwgs te beantwoorden aan de
eischen eener toenemiude beschaving."
De heer Van Zuylen van Nyevelt, lid
der Kamer voor Arnhem, antirevolutionair
of liever iemand in den geest van den
hedendaagschen Christelijk historischen
Kiezersbond, maakte in verband met die
„beschaving" de navolgende juiste opmer
king
„Ik zie dat het lager onderwijs in ver
band wordt gebracht met de eischen eener
toenemende beschaving en ik vrees dat
hierin een adder onder het gras schuilt.
Men wil wellicht hiermede aanduiden dat
de hoogere beschaving een nieuw element
van het lager onderwijs behoort te worden
in dier voege dat de godsdienstige basis
van dat onderwgs door die hoogere be
schaving wordt onnoodig gemaakt".
Eu wat zag men tóen gebeuren
Toen stond de heer Van Limburg Brou
wer op, een liberaal atheïst, die in zgn
roman Akbar het Heidensche Boeddhisme
boven en in plaats van het Christendom
als den waren Godsdienst aanprees, en in
zgn „Leesgezelschap van Diepenbeek" een
zoo stuitend partijdige teekening van de
Christenen gaf dat zelfs zgn eigen geest
verwanten er zich voor geneerden.
Deze v. Limburg Brouwer nu stond op
en zei„Indien de geachte spreker mocht
twyfelen of de commissie meent dat be
schaving den godsdienst zou uitsluiten, dan
mag ik hem veilig de verzekering geven
van het tegendeel. De beschaving zou
zelfs niet kannen toenemen met verachting
van het godsdienstig element. Wat men
voor 't overige onder de ware
te verstaan heeftdaarover zal
veel verschil van meening zgn".
Let vooral op dit laatste.
Over wat onder ware godsdienst te ver
staan zg, zal „natuurlgk" veel ver
schil van meening zgn
Zoo sprak een Boeddhist in 1866.
Zoo spreken de liberalen in 1897.
Helaas zoo spreekt zelfs een |Christelijk
historisch of Christelyk liberaal blad als
De Vaderlander dat den minister Goeman
Borgesins „Godsdienstig" noemt dewyl hg
wel eens een vergadering van den Pro
testantenbond heeft gepresideerd.
Terecht heeft dan ook Groen van Prin
sterer, in zyne fijne, veelzeggende taal,
naar aanleiding van v. Limburg Brouwers
opmerking aangemerkt;
„Niemand ka« beter dan deze spreker,
door dergelgke verklaring, doen uitkomen
dat er een godsdienstigheid zgn kan, waar
voor de Christen, meer dan voor godsdienst-
loosheid, beducht is."
Deze opmerking past volkomen ook cp
onzen tijden ook wg veroorloven ons
naar aanleiding van de polemiek tusschen
bladen als Residentiebode en Christelijk
Dagblad contra Middelb. Crt., haar over
te nemen.
Voor de godsdienstigheid van sommige
bladen zgn wg meer nog dan voor hunne
godsdienstloosheid beducht
Maar Christendom dan
Sprak zelfs niet Thorbeckedie groote/
van een „Christendom boven geloofs
verdeeldheid"
Laat Groen ook wederom het antwoord
geven.
„Er is een Christendom boven geloof'«ver
deeldheid, waarvan de belijdenis van elke
Christelyke kerk een straal is en dat het
kruis, tot middelpunt heeft. Er is een
zoogenaamd Christendom, dat met verloo
chening der geopenbaarde waarheid aan
vangt en zich in algemeenheden oplost."
Het verschil tusschen deze is nogal groot.
En 'twas juist dat Christendom boven
geloofsverdeeldheid, dat neutrale Christen
dom van Thorbecke, hetwelk Groen als
zoogenaamd Christendom bestempelde, de
wyl 't begint met de geopenbaarde waar
heid te loochenen.
Ook hier is 't weer maar de vraag welk
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Christendom bedoelt gij en van welk Chris
tendom verwacht gg voor Volk en Over
heid alleen heil
Na Donker Curtius de Roo van Alder-
werelt, en na de Roo van Alderwerelt,
Lely met Goeman Borgesius 't minister
schap met het Kamerlidmaatschap veïee-
nigende.
Tot nog toe waren het er nog maar
vier, wier kiezers met hen van meening
waren dat minister en kamerlid best in
één persoon vereenigbaar zgn.
Een revolutionair standpunt, waarvoor
de minister Pierson schgnt teruggedeinsd.
Bovendien ook zonder leden te zijn,
zegt mr. Boers in zgn „De tegenwoordige
organisatie van den Nederlandschen Staat"
hebben de ministers (immers) zitting in
beide Kimers met raadgevende stem; er
kan dus geene vergadering plaats hebben,
waar zg niet van rechtswege toegang heb
ben en aan de beraadslagingen kunnen
deelnemen.
(Grondwet art. 94 Reglement van Orde
Tweede Kamer art. 61; idem Eerste Kamer,
art. 21).
Wat wil men meer
Leven en dood.
Dit mocht wel boven dit overzicht staan,
waar wg nog even hebben stil te staan
bg de ontmoeting der beide Keizers te
Petersburg, en bg de begrafenis !van den
Spaanschen premier te Madrid.
Het bezoek van het Daitsche Keizer
paar aan het Russische hof behoort
alweer tot de geschiedenis. Het Russische
echtpaar vergezelde het Duitsche tot
Kroonstad, waar aan boord van de
„Hohenzollern" op de hartelykste wgze
afscheid ganomen werd.
Toen het Duitsohe keizerlyke jacht in
zee ging, bevonden zich honderden vaar
tuigen vol toeschouwers op de reede.
Daags voor het vertrek hadden de
Duitsche rykskanselier Von Hohenlohe,
de Russische minister van buitenlandsche
zaken Murawieff en eenige andere staats
lieden een langdurig onderhoud.
Wel een bewys dat ook deze ontmoe
ting 't belang van den vrede beoogd en
w&arschynlyk ook bereikt zal hebben.
De toost, de tafeldronk van den Rns-
sisehen Keizer heeft in Dnitschland een
goeden indruk gemaakt. Ten vorigen
jare was een storm opgestoken, als
gevolg van een verkeerd overgebrach-
ten volzin uit een toast van dienzelfden
monarch te Breslau bg zgn bezoek aan
den Duitschen Vorst uitgebracht.
Thans echter rimpelde geen enkel koeltje
de gladde oppervlakte.
Niet zonder reden dat de pers bigde
is met dezen gelukkigen schgu van vrede
en eensgezindheid.
Een gansch ander tooneel gaf de Spaan-
sche hoofdstad te aanschouwen. Daar
werd het lyk van Spanje's besten staats
man ingevoerd om te worden bygezet
in't familiegraf der Canovassen.
Voor de Kroon is 't een zwaar ver
lies daar niemand beter dan de versla-
gene de eenheid in de conservatieve party
te bewaren en de reactionaire oppositie
in toom te houden wist.
Na de begrafenis die heden plaats had,
zou de Regentes een samenspreking hebben
met de hoofden der staatkundige partyen
met 't oog op den hachelyken staatkun
digen toestand, ook tegenover Cuba.
Omtrent den moordenaar verneemt men
dat hg zioh volkomen meester blgft. Het
liberalisme heeft 't Ni Dieu" in toepassing-
gebracht 't anarchisme voegt er het „ni
Maitre" aan toe, als de consequentie, de
doortrekking van 't „Ni Dieu". En terecht,
indien er geen God is, heeft 't Gezag ook
geen reden van bestaan en is ook Dood
slag, zelfs op de besten, geoorloofd.
Toch dient de Overheid ook dezen moor
denaar de van God gewilde straf op te
leggen; want de ontkenning ven Godsbe
staan heft niet de gehoorzaamheid aan
Gods ordeningen op. En het wekt ons
medelgden ook voor dezen moordenaar,
slachtoffer van revolutionaire misleiding
of zelfmisleiding ongelukkig kind van zgn
tijd, die Gods Wet verliet en nu geen
wysheid meer heeft.
Hg heet Miehei Angèolillo, is geboren
te Foggia en is letterzetter van beroep. Zgn
anarchistische gezindheid was bg de Ita-
liaansche regeering niet onbekend. Als
soldaat werd hg voor drie jaren naar de
klas van discipline gezonden. In 1893
was hg tot 18 maanden gevangenisstraf
veroordeeld wegens staatkundig misdryf en
beleediging van den procureur des Konings.
Daarop week bg uit naar Frankrg k te
Marseille maakte hg 't echter zoo kont dat
hg over de grenzen gezet werd. Zoo ves
tigde hg zich te Barcelona (Spanje), werkte
er aan eene socialistische drukkery, nam
deel aan den aanslag van 1895 en vluchtte
naar Londen, later naar Portugal.
Zgn vader, een eerzaam kleermaker te
Foggia, is geen anarchist. Zgn familie be
treurt zeer hetgeen geschied isen houdt
het er voor dat Miohel door het lot moet
aangewezen zgn om deze daad te volvoe
ren. ay toch was geen man van de
aaaa, wei was ny oou «rraV».
schry ver.
Toen hg naar de gevangenis te Vergara
werd overgebracht, zeide hg „Nu begint
met lgden en al het gebruikelyke come-
diespel". Daarna noemde hij de namen
van al de in Spanje en Frankrgk ter dood
gebraohte anarchisten.
Ook vertelde hg een en ander van plan
nen op nog meerdere moordaanslagen. On
der anderen moet zich de aanstaande moor
denaar van den minister van justitie, dien
zg ook ten doode hebben opgeschreven,
reeds in de hoofdstad bevinden.
Wel is 't een vulkanische bodem, waarop
de volken van Europa wandelen.
Hier baten geen Meiwetten of Cultur-
kampf, geen streng recht of inkwartiering
meer, hier haat slechts het Evangelie. En
de belgders van het Evangelie 1
Zie hoe zg elkander bgten en vereten,
in plaats van in dezen heiligen stryd te
gen de revolutie schouder aan schouder to
staan.
Zie 'tmaar in ons bleine landje. Hoe
veel partgen, hoeveel partytjes nog in de
partgen, door wantrouwen gescheiden en
wie één moesten zgn van wege éénzelfde
belydenis, de zwaarden gekruist tegenover
elkaar 1
Droevigste van alle schouwspelen, waar,
waar is de boetprofeet, die u bezingt
De heuding van furkye tegenover de
vredesvoorstellen der Mogendheden heeft
veel van beetnemery.
Telkens toch stelt de Sultan den datum
vast der beslissing en telkens weer ver
schuift hg dien.
Deze houding doet denken [aan het uit
hangbord van zekeren kroeghouder
Wie hier wil horgen,
Die kome morgen.
En aan den argeloozen reiziger, die op
de uitnoodiging afgekomen, telkens werd
afgescheept met „morgen", om ten slotte
te begrijpen dat dit „morgen" eigenlgk
„nooit" beteekent.
Intusschen weet men nu dat de geldquaes-
tie de spil is, waar alles om draait.
De gezanten der Mogendheden moeten
namelyk aan de Grieksche regeering heb
ben meegedeeld dat de Porte niet gezind
is Thessalië te ontruimen, zoolang Grieken
land niet alvast een miljoen Turksche ponden
deponeert. Geschiedt dit niet, dan blgft
Thessalië net zoo lang bezet tot de kosten
der bezetting betaald zgn. De Grieksche
regeering moet echter geantwoord hebben
dat de begrooting tengevolge van den oorlog
met 48 miljoen drachmen werd overschre
den en de ontvangsten 28 miljoen drach
men heneden de raming blevenzoodat
