NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Dinsdag 10 Augustus.
tffife laargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
2). %)ronfars
D. J. Dronkers.
Jlo. 182. 1897.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
De verkiezing te Middelburg.
Buitenlandsch Overzicht.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02 6.
UITGAVE VAN
en
vaai 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedare regel
meer 10 cent.
Door de gezamenlijke antirevolutionaire
Kiesvereenigingen in 't district Middelburg
is met algemeene stemmen can-
didaat gesteld voor de provinciale
Staten (vacature dr. Callenfels) de heer
die de candidatuur heeft aangenomen.
Wij steunen deze candidatuur van karte.
ii.
Wij hebben naar aanleiding van de can-
didaatstelling van 3 in plaats van 2 nog
eene opmerking in de pen, die wij gaarne
ten beste geven.
In ons goede land komt de k erkelijke
politiek onder protestanten al me er in eere.
Om geen gevoeligheden op te wekken,
houden wij de namen voor ons van hen
die bij de jongste verkiezingen voor de
tweede kamer aan het liberalisme, het re
volutionaire, in beginsel de rechten der
Kroon aanrandende, het gezag der Kroon
ondermijnende liberalisme de meerderheid
hebben bezorgd.
Maar op 't grondmotief tot hnnne daad
moeten wij de aandacht vestigen.
Dit grondmotief wij kunnen er geen
beteren naam voor vinden—is de kerke
lijke politiek.
Met kerkelijke politiek bedoelen wij
elke handeling waardoor men de verkie
zingen van politieke colleges in verband
brengt met ie belangen der kerk waartoe
men behoort.
Dat Rome aan kerkelijke politiek doet
is voor velen geen geheim. De kerk is bij
Rome alpha en omega. Het Roomsche
beginsel brengt derhalve mee dat alles,
ook de politiek in dienst sta der kerk.
Reeds de omstandigheid dat er sprake kan
zijn van een Roomsche staatspartij in ons
land, zegt u dat. Of wie hoorde ooit van
een Hervormde of Lnthersche Staats
partij
Maar niemand zal dit den Roomschge-
zinde kwalijk nemen. Zijn beginsel brengt
dit mee. Deed hij zich anders voor, wij
zonden hem onbewimpeld ontrouw aan zijn
beginsel moeten verwijten.
Van 't oogenblik af dat wij ons door
de tyrannie van het liberalisme, o. a. in
onderwijs- en kiesrechtregeling, gedwongen,
voor samenwerking met de Roomschen bij
de stembus verklaarden, hebben wij er dan
ook op gerekend dat de Roomschen vol
strekt niet om ons te behagen, maar in
hun eigen belang als kerkelijke, of wilt
ge, als clericale party, ons steun bieden
zouden.
Het Roomsche staatsrecht kent geen an
dere politiek.
Maar wat te denken van protestanten,
met name van Ned. Hervormden, die aan
kerkelijke politiek doen, die, nog verder
gaande dan Rome, de vraag „zij t gij voor
of tegen de Ned. Herv. kerk tot schib-
boleth maken bij de stembusja zelfs vol
bloed Ned. hervormde broeders, omdat zij
op staatkundig gebied het eens zijn met
die antirevolutionairen welke op kerkelijk
gebied behooren tot de gereformeerde
kerken, daarom bij de politieke stembus
bestrijden, of. althans by eerste stemming,
hunne verkiezing in ernstig gevaar brengen?
Wat in den Roomschgezinde te dragen
is omdat het uit het Roomsche kerkbe
grip voortvloeit, moet het niet verfoeid
worden in den protestant, wiens beginsel
immers juist medebrengt dat kerk en poli
tiek streng gescheiden worden gehouden?
Wij althans kunnen geen woorden vin
den om het echt clericaal bedrijf van
zoodanige kerkelijke politiek nit kracht
van ons protestantsoh beginsel af te
keuren te meer wijl bij velen van deze
de haat tegen sommige antirevolutionaire
leiders met name tegen dr. Kuyper openbaar
werd, een haat waarin nu allen die op het
zelfde pad, van nabij of van verre, achter den
genialen leidsr der antirevolutionaire party
komen aanloopen, moeten deelen.
En hiertegen moeten wij opkomen met
alle macht.
Het is een dwaling te wanen dat de
antirevolutionaire party in Kamer of Staten
of Gemeenteraad de ned. herv. kerk kwaad
kan doen. Het is een dwaling te wanen, dat
mannen, die reeds jarenlang met eere ver
schillende eerbiedwaardige functiën in de
ned. hervormde kerk hebben bekleed en
nog bekleeden, door hun aansluiting aan
de antirevolutionaire party ook maar iets
van hunne zorg voor deze ned. hervormde
kerk zouden verloren hebben.
Gesteld dat de antirevolutionaire party
met name in onze provinciale staten iets ten
nadeele der ned. hervormde kerk zoude
beoogen, zou niet juist 't grootste, het
machtigste deel dier partij, zich daartegen
verzetten?
Zouden de Pompes, de Vaders, de Sie-
gersen, de Van Burens, mannen als Moes
en Hollestelle de volvoering van dergelijke
misdadige plannen niet voorkomen
Doch men weet beter.
De ned. herv. kerk dreigt van die zijde
geen gevaar.
En de antirevolutionaire party is geen
kerkelijke party. Dat kan zij niet zijn, krach
tens haar beginsel. Dat zal zy nooit zijn,
zoolang zij Gods Woord zich ten richtsnoer
stelt. En zij wil het ook niet zijn, dewijl
zy is een Christelijke party en daarbij een
historische partyen in dit opzicht de Chris
telijk historische, die erkent dat onder
alle kerkelijke indeeling mannen gevonden
worden die met Groen geen ander wapen
in den staatkundigen strijd tegenover de
Revolutie te hanteeren weten dan het wapen
van het Evangelie:
Zy heeft ook krachtig bewezen geen
kerkelijke, maar zuiver staatkundige partij
te zijn door haar streven, om by zijn candi-
daalstelling altijd weer te letten op man
nen van elke kerkelijke gezindheid.
Zij deed dit om ons nu alleen maar
tot Middeburg te bepalen door voor
de Tweede Kamer evengoed een Wolbers,
een Fabins, een 't Hooft, als een Keuche-
nius en een Lucasse aan te bevelen.
Zij deed ditdoor met even groote
warmte en beslistheid, sterk geprononceerd
kerkelijk hervormde broeders als wijlen
dr. Callenfels en v. Voorst Vader, als Sie
gers en Schuurbeque Boeije te stemmen of
in de Staten te brengen, als by voorbeeld
Huvers en Maas.
Zij toont dit ook thans weer, door haar
keuze te bepalen op een man, dien wel
niemand, om nu eens in de gedachtensfeer
onzer dissentiëerende vrienden in te gaan,
verdenken zal van eenig kwaad tegen de
Ned. hervormde kerk te smeden, of eenige
voorliefde jegens de scherpst geteekende
voorgangers der gereformeerde kerken te
propageeren, een man in ned. hervormde
kringen, ook als ambtsdrager onverdacht.
Doch daarnaar vragen de antirevolutio
nairen niet.
Zij vragen slechtsis deze candidaat
gezind om ook in de provinciale staten,
aangesloten bij de club waarvan de heer
Pompe voorzitter is, samen te werken met
allen die de staatkundige beginselen van
Ons Program ook daar willen tot hun
recht brengen, en bij de keuze voor eer
ste kamer en gedeputeerde staten ook
hiermede te rekenen.
En zulk een man vonden zij in den heer
Naar aanleiding van 'took door ons op
genomen advies der regeering in zake de
heffing van opeenten op de personeele be
lasting, merkt de Goesche Crt. op
,,'t Komt ons voor, dat de bestaren in
wier gemeenten een progressieve Hoofd,
omslag geheven wordt, wèl zullen doen
te overwegen, of het niet wenschelijk zou
zyn van deze gelegenheid gebruik te
maken ®m de opcenten op het personeel
zoodanig te verhoogen, dat eventueel ver
mindering van den Hoofd, omslag het ge
volg kan zijn. De nieuwe regeling toch
heeft de personeele belasting, meer dan
vroeger, eene belasting naar de draagkracht
gemaakt. De opcenten daarop bewegen
zich dus in dezelfde richting.
„Daarentegen moet op 1 Januari 1901
de progressie bij Hoofd, omslagen grooten-
deels verdwijnen, eene omstandigheid, die
gelijk wy destijds aantoonden, zeer in het
nadeel van den middenstand zo.1 uitvallen.
„Kan nn door meerdere opbrengst van
de opcenten op het personeel de Hoofd,
omslag dalen, dan zal het te vreezen ge
volg van de afschaffing der progressie in
zekere mate geneutraliseerd worden".
Jaren geleden - 't was onder het mi
nisterie Six werd aan schrijver dezes
gevraagd of hij ook een Nederlandsch rijm
woord kende op bliksem.
Op 't ontkennend antwoord volgde de
voorlezing van een rijmpje uit de Specta
tor, omtrent den post op de Staatsbegroo-
ting voor de samenstelling van 't Woor
denboek, welken post Kappeyne had ge
schrapt en diens opvolger, Six, er weer
opbracht.
Het rijmpje luidde aldus
Den post voor 't Woordenboek verdreef
(Kappeyne's bliksem,
Ten baat van Taal en Volk herstelt 't be
leid van Six 'm.
Thans echter zou men ook kunnen
vragen of er ook een rijmwoord bestaat
op kwalijken voor wie 't niet wist, de
Amsterdammerjongste no. kunnen opslaan
waarin een vers voorkomt, naar aanleiding
van de vleiende complimentjes aan 't adres
van den vertrokken minister Van Houten
door zijn radicalen tegenstander mr. Calisch.
Het eerste couplet van genoemd gedicht,
of liever het geheele gedicht luidt aldus
(Onder de plaat)
Serenade, gezongen doormr. N. A. Calisch,
bij het vertrek van mr. S. van Houten.
O gun een laatsten blik mij,
Die eertijds waart een schrik mij I
Dien renegaat ik doopte.
Van wien ik niets meer hoopte.
Gij, dien als radicaal ik
Den minsten draai nam kwalijk,
Gij koeldet door nw goedheid
My n jeugdige volbloedheid.
Ons politieke jasje
Is nooit ineens een pasje
Voor velen maakt de snijder
Het nauwer eerst, dan wijder.
Ons heeft het rood verdroten,
Wij zyn van kleur verschoten
Sinds ik in te speravi 1)
Zeg 'k nederigpeccavi! 2)
O Samuel, Gij eed'le.
Zie hoe ik smeek en beed'le,
Niet om nw gunstbewijzen,
Om u te mogen prijzen
Met mandoline-klanken
Wil ik n staamlend danken
Gij waart kameleontisch
Gij blijft Napoleontisch
1) My'n vertrouwen op u stelde.
2) Ik heb gezondigd. (Zie Handelsbl.
van 1 Augustus).
„Wanneer de lafheid neerschrijft wat de
wangunst dicteert, dan ontstaat een Ano-
nyme brief". Telegr
De komkommertijd levert niet veel be
langrijk nieuws op.
Dat hetwelk 't meest de aandacht trekt,
is zeker wel 't bericht over de eindelijk
geslaagde vredesonderhandelingen in het
Oosten. Toch laat nog altijd de onder-
teekening van het vredesverdrag op zich
wachten.
De oorzaak schijnt gelegen te zijn in
de quae8tie der grensregeling, die der
oorlogsschatting en die der ontruiming
van Thessalië.
VooraL de laatste quaestie houdt lang
op, dewijl Turkije nog enkele punten
wil bezet houden, en de mogendheden
de noodzakelijkheid hiervan niet inzien.
Intussohen de oplossing is in 't zicht,
zooals de Engelsehe eerste minister, lord
Salisbury, in de jongste zitting van het
Hoogerhuis het heel eigenaardig uitdrukte.
Maar gesteld dat de vrede nog deze
week gesloten wordt, dan is men er dit
jaar zeker nog niet. Want achter Grie
kenland staat Kreta met zijne haken en
oogen, met zyn veelbestreden eisch van
zelfbestuur en zyn onuitroeibare veeten
tusschen Christenen en Mohamedanen.
Van Kreta gesproken.
Daar is de toestand op 't oogenblik zoo.
De internationale vloot kruist nn om
dit eiland heen.
Het Italiaansch pantserschip Re Umberto
(Koning Humbert) ligt by het eiland
Kalyres voor anker om den ingang der
Soedabaai te bewakenen de Enropeesche
troepen, ruim voorzien van schietvoorraad,
hebben sterke positiën ingenomen te
Chalepa by Kania. De opstandelingen
zoeken naar een gelegenheid om met de
Europeesche troepen gemeene zaak te ma
ken tegen de Turken, maar er zijn geen
Turkende Turksche vloot laat zich nog
steeds wachten.
Deze oorlogstoestand mag dernalve wel
zonderling heeten.
Op 't oogenblik is de keizer van Duitseh-
land met zyn gemalin en gevolg de gast
van den Keizer van Rusland. Eene be
leefdheids-visite naar men zegtdoch de
Keizer heeft wel eens meer reizen gemaakt
die hiervan den schijn hadden, en later
bleken door de staatkunde en in den
regel een goede staatkundete zijn voor
geschreven geweest. Wilhelm de Reise
reist niet altijd voor zyn plezier, doch
zeker wel ten pleiziere van zijn volk dat
tengevolge van al die reizen in rust en
vrede met zijne naburen leeft.
De Keizer van Rusland heeft indertijd
een bezoek gebracht aan sommige Enro
peesche hoven en heeft derhalve aanspraak
op een tegenbezoek. Reeds ontving hij
den Keizer van Oostenrijk, op 't oogen
blik is de Keizer van Duitschland bij hem;
en maakt ook de President der Fransche
republiek zich tot de Petersburgsche reis
gereed. Dit maakt de menschen in Rusland
tamelijk gerust op een grooten vrede.
Met Frankrijk toch is de Czaar steeds
op goeden voet. Met 't Drievoudig Ver
bond nu ook. En de Daitsche Keizer heeft
niets anders te doen dan de goede ver
standhouding met en in 't Drievoudig ver-
boud, en met elk der heide groote staten
die daar buiten staan, te bewaren.
Deze staatkunde heeft J ten gevolge dat
Engeland zijn afgezonderd standpunt ten
opzichte van het Christelijk Oosten moest
laten varen.
In ieder geval is de te verwachten sa-
menspreking tusschen de twee jonge Keizers,
ook al betreft 't gesprek slechts koetjes en
kalfjes, een nieuw onderpand voor den vrede
tusschen Rusland en Duitschland. De Beer
en de Adelaar znllen het voorloopig wel
eens blijven.
Nadere berichten bevestigen dit.
Zondagmorgen bij aankomst aan den aan
legsteiger, werd het Keizerlijk echtpaar
door de regeering der stad Petersburg het
traditioneele vriendschapsblijk brood en zout
aangeboden.
Aan den maaltijd werden tusschen de
beide Keizers hartelijke toasten gewisseld.
Keizer Nicolaas had Keizer Wilhelm tot
admiraal by de Russische marine benoemd.
Laatstgenoemde bedankte zyn „neef" hier
voor in de hartelijkste, bewoordingen en
legde den nadruk op de goede verstand
houding, welke tusschen beide vorsten
bestaat „bij 't groote werk om den vrede
der volkeren te bewaren en hem te weer
staan die trachten zou dezen vrede te ver
storen of te verbreken".
Het is een ontzettende gedachte dat op
den eigen stond dat deze vredelievende
woorden tusschen twee Vorsten gewisseld
werden, een dienaar van een ander ge
kroond hoofd te Madrid te zieltogen
lag, geveld door 't zwaard van een binnen
landschen vijand
En hoe staat het nn met de verhouding
tusschen Engeland en Transvaal
Weinig van te zeggen.
De kalme, nuchtere staatkunde van Trans
vaal zal wel elke botsing met Engeland
weten te vermijden maar de wijze waarop
de Commissie het onderzoek naar de mis
drijven van Rhodes en zijn soort heeft ge
staakt, zal een diepen indrnk achterlaten.
In het Engelsehe parlement hebben en
kele radicalen nog gepoogd al 't licht te
doen vallen op de partijdige besluiten
van genoemde commissie, doch te vergeefs.
Met groote meerderheid van stemmen
werd zij in het gelijk gesteld. De Toriss
met Caamberlain aan 't hoofd mogen
met voldoening terugzien op de behaalde
overwinning. Beter ware fiet te spreken
van snoode praktijken om 'trecht te
buigen.
Een der sprekers in het Parlement zijn
naam dient vereeuwigd, 'tis Robertson,
conservatief lid voor Dundee 1 verklaarde
onder toejuiching van bijna 'tgansche par
lement: ik geef geen steek om Transvaal,
en het zou wat goed wezen voor deze
republiek, wanneer zy Engelseh werd.
Chamberlain en Rhodes hebben een staat
kundigen schurkenstreek uitgehaalddit
w ascht het water van de zee niet af. Rhodes
heeft nit de telegrammen van Chamber
lain niet anders kannen opmaken dan dat
deze den strooptocht goedkeurde. En in
't parlement ontkent deze laatste elk aan
deel aan de plannen van zijn eedgenoot.
Hier is een pleging van list en bedrog op
groote schaal door den mantel der liefde gedekt
gelijk in de laatste jaren zelfs in 'i rijk van
den Turk, den moordenaar van zoovele
duizenden Armenische Christenen, niet heeft
plaats gehad. Doch de Heere regeert
die tot nog toe aan Transvaal zijn woord
heeft vervuld alle instrument dat tegen u
bereid wordt zal niet gelukken.
Intussohen is bij datzelfde Engelsehe
Lagerhuis het rapport ingekomen, van de
koninklijke Commissie van onderzoek naar
ee oorzaken van de kwijning en het ver
val van den Engelschen landbouw. De
commissie is van oordeel dat de grond
waarde van land in 'tVereenigd Konink
rijk sinds de laatste twintig jaren met
bijna duizendmiljoen pand sterling dat is
12 duizend miljoen gulden, is geslonken;
dat is met 50 proeent of de halve waarde.
In Engeland en Schotland alleen bedroeg
de waardevermindering 835 miljoen pond
sterling
Ook in Oostenrijk heerscht een toestand
van voortdurende onrust en onzekerheid.
Thans meldt men weer dat de minister
president Badeni inderdaad bezig is schik
kingen te treffen met de Boheemsche Duit-
schers en Czechen. Toch gelooft niemand
dat het hem gelukken zal den Ausgleich"
tusschen de verschillende stammen tot een
goed einde te brengen. En waarom? Zoo
dra de regeering ook maar iets aan de
Dnitschers toegeeft, znllen de Czechen
in al de vasalstaten ook hun deel vragen,
en zoo zal het ook met de andere partijen
gaan.
En toch ware een schikking zoo hoog
noodig. Dat bewijzen de baldadigheden die
in sommige plaatsen van Bohemen ge
pleegd worden. Te Brnx o. a. hebben de
Czechen den meest moorddadigen aanval
op de Duitschers voorbereid. Zy zorgen
dat elk hunner stamgenooten van een mes,
een knuppel en een behoorlijk aantal
steenen is voorzien. Des nachts trekken
de Czechen door de stad, zingende allerlei
