NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
%)ro
Ho. 127. 1897,
Hondecifag 29 Mi.
We laatgang.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p.0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Door de gezamenlijke antirevolutionaire
Kiesvereenigingen in 't district Middelburg
is met algemeene stemmen can-
didaat gesteld voor de provinciale
Staten (vacature dr. Callenfels) de heer
die de candidatuur heeft aangenomen.
Wij steunen deze candidatuur van harte,
op gronden nader door ons te ontwik
kelen.
Tevens herinneren wij dat a. s.
Dinsdag 3 Augustus de candidatenlijst
den burgemeester van Middelburg
moet worden aangebodenen dat
de stemming zal plaats hebben op
Dinsdag 17 Augustus daaraanvolgende.
Tot het district Middelburg behooren
alleen de gemeenten Middelburg, Veere,
Aagtekerke, Arnemuiden, Domburg, Grijps-
kerke, Nieuw- en St. Joosland, Oostkapelle,
Serooskerke, Sint Laurens en Vrouwe
polder.
Een grappenmaker wist uit de namen
der Ministers de politieke richting van
het nieuwe Kabinet op te maken.
Cort van der Linden.
Pierson.
Goeman borgesius.
Jansen.
Cremer.
de Beaufort.
Eland.
Lely.
Maar dat beteekent weinig. Men kan
uit diezelfde namen ook de meening putten
dat het nieuwe kabinet het tegenoverge
stelde zou zijn, dus olericaal.
Cort van der Linden.
Lely.
Goeman
Borgesias.
Pierson.
cremer.
Jansen,
de Beaufort.
Eland.
Hier gebruikten wij de twee namen
van den minister van binnenla idsehe zaken
afzonderlijk. Beschouwt men ze als één naam,
dan wordt het ministerie radicaal.
PieRson.
Jansen.
Eland.
Cort van der Linden.
cremer.
de Beaufort.
Goeman Borgesius.
Lely.
En rekent men den minister ran oorlog
die pas over eenige dagen de portefeulle
kan aanvaarden, er buiten dan is het op
het oogenblik zelfs sociaal.
JanSen.
Pierson.
cremer.
Cort. v. d. Linden.
Beaufort.
Goeman Borgesius.
Lely.
Dergelijke letteroefeningen zijn derhalve
totaal waardeloos.
Onder de verrassingen die de gemeente
raadsverkiezingen bier en daar bieden,
behoort ook die der herstemming te Gro
ningen. Daar toch moest voor twee plaatsen
over gestemd worden tusschen drie libera
len en een sociaal democraat. En zie
de socialist won het. Met 453 stemmen
yerd Schaper gekozen en met hem een
der beide aftredenden, professor Reiger,
njet 389 stemmen. Het aftredend lid mr.
wuyot bekwam 384.
Zij maakt een tragischen indruk, terwijl
neg de r.agalm klinkt van het „Rome voor
de poorten", die aan Rome's laatste levens
dagen herinnerende klacht over de ver
deeldheid en naijver onder de leiders van
den Atjeh-oorlog welke zoo zeer strekken
tot schade der Nederlandsche belangen.
Gekwetste ijdelheid j onder de gouden
kragen, waarvan de een zichzelf uitnemen-
der acht dan den ander.
Betweterij bij de jongeren die aan hunne
kletstafeitjes het vuur der ontevredenheid
gaande houden of schade doen aan den
eerbied voor het gezag.
En dan de vermeende of werkelijke
fouten van het opperbestuur dat nog altijd
het doodelijk opereeren in 't binnenland
verkieslijker acht dan de veiliger beweging
aan de kust.
Is 't wonder dat het volk het er einde
lijk voor houden gaat dat de Atjeh-oorlog
om persoonlijke oorzaken wordt gaande
gehouden, en de geleerden onder hen be
ginnen te vreezen voor een 'perpetuum
mobile t
In sommige bladen wordt bericht dat
een arme weduwe te Groesbeek door den
burgemeester aldaar een bewijs van on
vermogen zou zijn geweigerd maar tevens
dat zij op de meest onbeschaafde wijze
door dezen burgemeester uit diens huis
zou zijn vtrwijderd geworden. En dat al
leen, dewijl zij die moeder van vier kin
deren is, tevens een oude moeder ter ver
zorging hebbende, haren zoon, een milicien,
ziek thuis gekregen had met de boodschap
van den militairen dokter dat hij een lang
durige geneeskundige behandeling noodig
had, terwijl 'thaar onmogelijk was deze
zelf te bekostigen.
De vrouw meent dat hier een wraak
neming in 'tspel was over een protest te
gen 't oLbruikbaor maken van een voetpad.
De zoon is na negen maanden snkkelens,
en bij gemis aan de noodige verpleging,
gestorven.
Wij weten natuurlijk niet of dit bericht
waar is. Doch indien ja, dan vragen wij
of er in dezen geen recht te bekomen is,
zoo niet bij de wet dan toch bij de Ko
ningin die dezen burgemeester benoemd
heeft.
Hier is een, althans zedelijk, uitgemaakte
strafbare hulp weigering aan een persoon
in levensgevaar.
Het zou schande zyn, gesteld dat 't al
les zich aldus heeft toegedragen, dat zoo
iets met een sisser afliep!
En dan waar is de kerk van Groes
beek, de aangewezen armverzorgster in dit
geval, geweest?
Een liak
Op denzelfden dag dat dr. Bronsvelds
blad de advertentie van dr. J. Th. de
Visser bevatte, waarin deze meldt dat hij
lid der Kamer wordt en als dienaar des
woords in functie blijft (immers het nieuwe
kamerlid teekent zich V.D.M.) (werd dr.
Bronsvelds motie in de Synode aangeno
men, waarin deze daad bedektelijk wordt
afgekeurd.
Het mag de aandacht trekken dat de
Synode te voren heeft stilgezwegen, toen
de moderne dominé Poelman preeken bleef,
terwijl hij fungeerde als Kamerliden
nu de wenkbrauw fronst over eenzelfde
feit door een orthodox predikant gepleegd.
In ieder geval geeft 't te denken dat
de Synode haar ongenoegen toont, en dat zij
bet deed op voorste] van den man zelt,
wiens party den betrokken predikant
volksvertegenwoordiger in de Kamer bracht.
Bovengenoemde motie is van den vol
genden inhoud en [werd met 11 tegen 8
stemmen aangenomen.
„De algemeene Synode der Nederl. Herv.
kerk ofschoon waardeerende dat predi
kanten de eer waardig gekeurd worden,
te worden gekozen tot volksvertegenwoor
diger, spreekt als haar gevoelen uit dat
zij ofschoon in deze de uitspraak van elks
geweten eerbiedigende en zich aansluitende
aan haar gevoelen van 1891 en '92, de
gelijktijdige waarneming van het herders-
en leeraarsambt met die van het lidmaat
schap der tweede Kamer in ieder geval
bezwaarlijk en in menig geval onuitvoer
baar acht, en gaat over tot de orde van
den dag."
Wat de nieuwe ministers in de nieuwe
Kamers zullen voorstellen?
Dit is niet te zeggen. Het hangt van
velerlei omstandigheden af.
„Un ministre jacobin" is iets anders
dan „un jacobin ministre".
Maar waar zij voor zijn
Voor de programs der liberale unie. En
behalve dat heeft elk hunner nog zijn eigen
stokpaardje.
Op grond daarvan mogen wij ver
wachten
Van Borgesius een nieuw ontwerp drank
wet.
Van Lely een herziening wet posteryen,
ten bate voor den dienst in de groote
stedenen een voorstel tot droogmaking
der Zuiderzee.
Van Eland een wet tot afschaffing der
schutterij en van 't remplagantenstelseltot
verhooging der legersterkte tot 100 dui
zend man; verlenging van den diensttijd
tot tien jaren, met noodzakelijke eerste
oefeningstijden van 16 maanden en 24
maanden met resp. 9 weken en 3 weken
herhalingsoefeningen voor artillerie en ca-
vallerie; en voorts een sterk militiekader.
Van Cort v. d. Linden een wet tot wij
ziging der artikelen, waarbij verboden is
't onderzoek naar bet vaderschap.
Van Pierson bestendiging van de pacifi
catie in zake den schoolstrijd.
Van Cremer verschillende decentralisa
tieplannen voor Indië.
Van Jansen herstelling van type A en
afdanking der kruisers.
De Synode der Nederl. Herv. Kerkdie
de vorige week een zegegalm aanhief over
den triumf van het liberalisme in den
Staatden overwinnaar een zegenwensch
meegaf en den overwonnene als aanhanger
van een nieuwbakken Calvinisme hare
diepe verachting wist na te zenden, wat,
als proeve van groote onbescheidenheid,
onzerzijds werd gemeld, heeft thans een
proeve van groote bescheidenheid geleverd
die niet minder de aandacht trekt.
Verbeeld u, by haar waren ingekomen
adressen, inhoudende 't verzoek dat de Sy
node by de Landsregeering aandringen zou
op afschaffing van de Reglementeering der
Prostitutieof in ieder geval tot meerdere
bevordering der openbare zedelijkheid.
Het waren adressen van
de Ned. Vereeniging tegen de Prostitu
tie de Nederl. Vrouwenbond tot opwek
king van het zedelijk bewustzijn; de clas-
sicale vergadering van Amsterdamjdem
van Wijk; idem van Nijmegen; den ker-
keraad van Arnhemen het classicaal be
stuur van Middelburg.
Het verzoek uit Amsterdam vroeg slechts
een krachtig optreden der Synode tegen
de prostitutie, en bewoog zich derhalve
uitsluitend op zedelijk terrein.
Alle reden bestoud er derhalve om al
thans op dit verzoek in te gaan.
Doch zie wat doet de Synode
Zij besloot op voorstel van den voor
zitter, om, met erkentelijkheid voor den
strijd om de zedelijkheid, zich onbevoegd
te verklaren zich op rechtskundig en
hygiënisch gebied uit te spreken.
Alle verzoeken, niet alleen dat uit Mid
delburg, het verst strekkende, doch ook dat
uit Amsterdam, kort en goed van de hand
gewezen.
Onbevoegd om op rechtskundig en hy-
geënisoh gebied zich uit te sprekenEn
dat, terwijl men zich op staatkundig ge
bied als Synodewel een meening
heeft veroorloofd.
Na 'tbedenkelijk staaltje van onbeschei
denheid de vorige week, geleverd, is dit,
een proeve van om-bescheidenheid die niet
nalaten zal nog grootere bevreemding of
ergernis te wekken, al naar de afstand is,
waarop 't een en 't ander werd waargeno
men.
De teleurgesteldeu zullen echter thans
wel weten wat hun te doen staat.
Een hooger beroep van de Kerk op den
Staatvan de Synode op de Publieke Opi
nie van de uitspraak der Leiders op de
consciëntie des Yolks, moet wel volgen.
Tegenover de meening van den president
der Herv. Synode staat die van den pre
sident van het nieuwe Kabinet.
Van Perk op Pierson schijnt de weg
voor hen die heil verwachten van adressen.
Pierson is de man wiens vader als „de
kuische Jozef" onder zijne mede-studenten
geteekend stond en wiens broeder nu reeds
een kwarteeuw den heiligen strijd tegen
de ontucht en voor de zedelijkheid, tegen
de bescherming der misleiders en voor de
rechten der vronw gevoerd heefi.
De man die, vergissen wij ons niet, de
de traditie zijns vaders voortzet en den
strijd zijns broeders stennt.
Men make gebruik van de gelegenheid
en ruste niet alvorens in wetgeving en
volksopinie dit betere denkbeeld zal heb
ben ingang gevonden dat de zonde is een
schandvlek der natiën.
Men ruste niet alvorens ook dezen worm
gevonden te hebben die knaagt aan den
wortel van ons volksleven.
Niet-Lïberaal.
Volgens een inzender in de „N. Prov.
Gr. Ct." moet het er by de verkiezing
voor drie gemeenteraadsleden te Middelstum
(prov. Gr.) nog al rumoerig zijn toegegaan.
Toen de uitslag bekend werd dat twee der
liberale candidaten waren verkozen en de
derde in herstemming kwam, kwam er een
verbazende roering onder de menigte, die
voor het gemeentehuis stond. Daaronder
bevonden zich vele schoolkinderen.
De gesmoorde geestdrift moest zich uiten,
schrijft de inzender o. m. „De oudste leer
lingen der openb. school, blijkbaar vooraf
geïnstrueerd, zetten zich op een gegeven
teeken in beweging en marcheerden, door
velen gevolgd het dorp door, met klim
mende euthousiasme zingende, op de wijs
van „de Boeren van Trausvaal":
Hebt gij de vreugdekreet gehoord
Al van een liberaal
De neerlaag van den Koksiaan
Is voor hen een schandaal.
Maar zij hebben hun verdiende loon
Voor bedrog en schelmerij;
En nimmer laat een liberaal
Zulke schijnheiligen vrij
Dns overwinnaars nu gezongen
Hiep, hiep, hoeraHiep hiep hoera
De liberalen hebben 't overwonnen,
Hiep, hiep, hoeraHiep, hiep, hoera
Otidertusschen gingen de predikanten,
onderwijzers en andere liberale leiders
naar het logement van Van Lacum, dat
vlak tegenover de pastorie der Gerefor
meerden gelegen is, met het kennelijk
doel om Ds. Nederhoed, die zich volstrekt
niet met de verkiezingen had ingelaten,
te ergeren.
Tot laat in den nacht hield het straat
rumoer aan en konden de rustige burgers
op hunne legersteden profiteeren van het
zingen van het bovengenoemd hartverhef-
tend lied."
Hier hoeft niets by, zouden wij zeggen.
Het Engelsche Lagerhuis heeft met 304
tegen 77 stemmen als zijn meening uitge
sproken dat de commissie die onderzoek
deed naar den inval van Jameson in Trans
vaal, goed deed met Rhodes niet te ver
volgen goed deed met te berusten in
de weigering van Hanskley ,om op haar
bevel telegrammen over te leggen die deze
reeds in Juli 1896 aan minister Chamber
lain had overgelegd en voor sommige per
sonen zeer compromitteerend zouden zijn.
Deze huichelachtige houding is zeer
te betreuren.
Onrecht en leugen goed te keuren ter
wille van wien ook, is een misdrijf dat
den persoon die 't pleegt als een eerlooze
brandmerkt.
Hoeveel te meer een regeering en een
volksvertegenwoordiging die opzettelijk
zwart wit, en wit zwart noemt, teneinde
zich uit handen van den rechter te houden
Treurig was de houding van den minis
ter van Koloniën, den conservatieven ra
dicaal Chamberlain.
Schoon in de gelegenheid, naar hij zeide,
ons zich geheel vrij te kennen van eenig
kwaad, weigert hy de bescheiden over te
leggen die zijn onsehuid zouden moeten
bewijzen.
Voeg hierbij dat deze minister den treu-
rigen moed had om ten aanhoore dergan-
sche wereld te verzekeren dat in de po
litieke schelmeryen van Rhodes niets on
eervols gelegen was, en dat met de Trans-
vaalsche regeering geenerlei verschil van
meening meer is, sedert deze de immigra-
tiewet naar Engelands genoegen wijzigde,
zoodat Rhodes ook daar vry uitgaat; en
men zal zich verwonderen en bedroeven
moeten over zoo huichelachtig spel, over
zoo kennelijk blijk van diep zedenbederf,
dat zelfs de besten van Albions zonen niet
gespaard heeft.
28 Juli '97.
Daar de heer Troelstra in drie distric
ten en de heer Tak in twee districten ge
kozen was tot lid der tweede kamer, moest
een nieuwe stemming plaats hebben, welke
gisteren geschiedde met den navolgenden
uitslag
Amsterdam IX. Aantal kiezers 5182.
Opgekomen 2382. Meerierheid 1130. Ge.
kozen mr. A. KerdIJk (lib.) met 1229
stemmen mr. Th. Heemskerk (antir.) had
835, mr. W. H. de Beaufort (1.) 285 en
W. J. den Boer (candidaat van eenige
grappenmakers) 33 stemmen.
Leeuwarden. Aantal kiezers 5366.
Uitgebracht 3669 geldige stemmen. Her
stemming tusschen H. Fyttersen (lib.) met
1399 en W. Bax (soc.) met 1381 stemmen.
Voorts bekwamen W. C. v. Munster (a.)
856 en Z. Middelkoop (rad.) 383.
Winschoten. Aantal kiezers 6090.
Uitgebracht 3880. Herstemming tusschen
B. L. Tijdens (rad. protect.) met 1208 en
H. v. Kol (soc.) met 1181 stemmen. C. V.
Gerritsen (rad.) had 1050 en P. Dijkhuis
(antir.) 441.
(Er bleven te Amsterdam IX 2800 kie
zers thuiste Leeuwarden 1700te Win
schoten 2200.
Te Arnhem is de heer P. v. Vliet
(antir.) tot lid van den gemeenteraad ge
kozen.
De Staatscourant bevat het koninklijk
besluit waarbij de ministers Roëll, Van
Houten, v. d. Wijck, v. d. Kaay, Schnei
der, v. d. Sleyden, Bergsma en Sprenger
v. Eijk eervol ontslagen zijn onder de
gewone dankbetuiging, en benoemd zjjn
de ministers Pierson, de Beaufort, Lely,
Jansen, Eland, Cort v. d. Linden, Goeman
Borgesius en Cremer.
Van de eene Maasetad naar de an
dere.
Vliegen, de leider der socialisten te
Maastricht, zal deze stad metterwoon ver
laten en zich te Rotterdam vestigen.
De nog onder de wapenen zijnde
miliciens der infanterie van de lichting
1896 worden 14 Angnstus in het genot
van groot verlof gesteld.
Belast met de waarneming van het
kantoor der Directe belastingen te Hooge-
zand (Groningen) de surnumerair J. M.
Mulder, thans als zoodanig fnngeerende te
Dordrecht.
Bij kon. besluit is benoemd tot grif
fier bij het kantongerecht te Oostburg mr.