NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
3). %)ronfiers±
HISTORISCH
Biburg.
125. 1897.
SafectCag 24 luft.
Sierikzeesche Stoomboot. I
ïaatschappijen.
IKZEE!ROTTERDAM
engelegen plaatsen.
Juli.
Kzee: Van Rotterdam:
10,-
8-
7>
7.30
10,-
10,-
6.30
7.30
Van Zierikzea:
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
Buitenlandsch Overzicht.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
3MBOOTDIEN8T
■MIDDELB.-JROTTERDah I
van Middelburg I
Juli.
en 7.30
Botterdam 9.40.
4, Donderdag 22 en Woen». I
ddelburg 9.
9,-
9.30
1.30
2.—
2.—
Dond.22 11.
Vrijd.23 12.—
Zater.24
Zon. 25
Maan.26
Dins. 27.11,
Woen28 11,
Dond.29 11.
Vrijd.30 11,
Zater.31 11,
7.30
DMBOOTDIENST
iddeiburg en Zierikzee.
Zierikzee Spoorweg Goes
Juli.
rg:
's midd
5,
5,-
5,—
6.—
5,-
5
5.-
6.—
5.—
5,-
Dond.22
Yrijd.23
Zater.24
Zond. 25
Maan.20
Dins. 27
Woen28
Dond.29
Vrijd.30
Zater.31
'smorg. s mid
6,30
7.50
7,50
6—
7,50
7,50
6.30
6,-
7.E0
7.50
3,45
3.451
2,30
4.301
3,451
3,45
3,45
2,301
3,45
3.45
TOOMBARGE.
ïrgVlissingen v. v.
•g vm. *5,20, *6,20, 8,-,j
nm. 12, 1,30, 2,30, 3,35,
7, 8 uur. 1
vm. *6,40, *8, 9,5, 10,1
1,30, 2,30, 3,30, 4,20, 5J
9 uur. *Alleen op werkdagen
Juli.
ROTTERDAM
lve Maandag) 's morg. 7.n.
ANTWERPEN
live Maandag) 's morg. 6.3011
1NTBUSDIENST
UJKSCHE VEER—GOES. I
et uitzondering van Dinsdag, I
dienst. Vertrek Veer's morg I
12,30, 's avonds 5,mm f
station) 'smorg. 8,37, 'snamid.
tende), 's avonds 6,30. Des
k Veer 'smorg. 9,'sarI
Goes (Slot Ostende), 's nan I
UO. 1
SPOORBOOTDIENST
OP BE
ïelde, Hulst-Vlaka
)MBOOTDIENST.
dus 20 min. na kloktijd)
orden naar Vlake vm. 4,501
35.
ïaar Walsoorden onmiddellijk I
van den correspondeerenden I
en 10.31, 2,15, 5,15 uur.
reizen worden geen f
srd.
rAGENDIENST.
tiaar Walsoorden vm. 7, 11
8,5. unr.
orden onmiddellijk na aan1
soot, ongeveer vm. 9,
5, 6,15 u.
BERGEN-OP ZOOM'THOL® I
op-Zoom naar Tholen,V'|
(*Eacnltatief), 11,—, Vü' I
18- «05
naar Bergen-op-Zoom 1
ultatief)9,35, 12,40, 2,
53.
Bergen-op-Zoom n.
halsteren naar Tholen 15 m
T R A M D 1 E S
GEN—MIDDELBURG.
gen Remise vm. 4,50,
5,55. Van Zeilmarkt, ]V
11,45, 12,30, nm. M5'^
,15, 5,10, 5,55, 6,55, 'i®
5,15. t 1201
rurg Naar Remtsei vm.
erkdagen) 6,23., A aar
0,15,'11,50,12,35, am-JJ
15, 4,20, 5,15, 6,-,
10.20,11,—
OMTRAMDIENST I
;*S
ns naar Draaibrug 6,43, I
35, 7,33. r, 51,1
irug naar Maldeghem I
',11, 2,57, 5,50, 8,46- ,1
•hem naar Draaibrug i I
15. 7 7 9,4,1
>rug naar Breskens
15,48, 9,23. g jr.l
>rug naar Sluis 5,0t
11,27, 12,11, 2,52, I
naar Draaibrug 6,6,46, ftjj
2,30, 5,26, 8,23, 9,5, V'l
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VA.N
EN
Door de gezamenlijke antirevolutionaire
Kiesvereenigingen in 't district Middelburg
is met algemeene stemmen can-
didaat gesteld voor de provinciale
Staten (vacature dr. Callenfels) de heer
die de candidatuuv heeft aangenomen.
Wij steunen deze candidatuur van harte,
op gronden nader door ons te ontwik"
kelen.
Er is sprake van de navolgende nieuwe
kabinetsformatie
Pierson (premier), financiën.
de Beaufort, buitenlandscbe zaken.
Cort t. d. Linden, justitie.
Goeman Borgesius, binnenlandscbe zaken.
Jansen, marine.
Eland, oorlog.
Lely, waterstaat.
koloniën.
Wij zullen ons over dit kabinet niet
uitlaten, terwijl 't nog in de lucht hangt.
De Kroon benoemt hare ministers en
eerst dan voegt bet ons en heeft bet zin
de benoeming en de benoemden te be
spreken.
Dt/politiek uit de kerk, de politiek uit
den godsdienst, roepen de menschen elkan
der toe.
En de modernen beroemen er zich op
dat zij aan deze leer zich gestrengelijk
houden.
Of bet daarom waar is?
De moderne dominé Van Eerde kan de
politiek zelfs niet bniten de muren van
't Synodale vergadergebouw houden.
En zoo bracht bij misschien wel om
den man van „Rome voor de poorte"
te believen, Rome binnen de poort, toen
hij bij de opening van de synode een
woord van lof wijdde aan hen die door
te stemmen op de liberale candidaten ver
hinderd hebben dat „bet Protestantsche
Nederland onder het juk zou worden ge
bracht van clericale leiders,in verbond met de
aanhangers en verkondigers van een nieuw
geschapen Calvinisme die op school en kerk
en maatschappij al meer den stempel zoude n
drukken van hun geest".
Nog zeide de man (wij oiteeren uit het
Ned. Dagblad) dat „bij de uitkomst is
gebleken hoe de vrije geest van het Pro
testantisme nog niet geweken is uit ons
tand, om te handhaven de rechten en vrij
heden, door het voorgeslacht verworven
ten koste van zooveel bloed en tranen."
O sancta simplicitaszijn wij geneigd
"it te roepen bij deze „met groote in
stemming aangehoord» toespraak".
Maar was nu waarlijk de Synode daar
de plaats voor
Heeft zij zich dan niet genoeg belachelijk
gemaakt, toen zij in 1891 zich den uitslag
der Kamerverkiezingen brengen liet en bij
't bericht van Schaepmans val te Wijk bij
Buurstede, om plaats te maken voor een
Liberaal, staande het „Houdt Christus zijne
Kerk in stand" aanhief
Ook de huitenlandsche gebeurtenissen
voorzoover zij de harten van staatslieden
hunnen roeren, dragen het stempel van
den komkommertijd, waarin wij leven. Dat
han men in België zien en in Frankrijk
ea in Italië en in Turkije. Veel pennen
gorden in beweging gebracht, en toch wor
den er geen zaken van beteekenis gemaakt.
Wie denkt ook aan zaken doen in de
—o-n, al zijn 't ook min of meer
koele, vochtige hondsdagen I De hoeren
hebben 't te druk in hun hooiland, de
staatslieden in hun badplaats. Groote be
drijvigheid ter eene, groote vacantie ter
andere zijde zijn oorzaak dat de lezende
wereld weinig of geen notitie neemt van
groote dingen, wat wonder dat men zich
in zulk een geval vervoeren laat door de
kleine
Wij beginnen met Frankrijk.
Frankrijk heeft nog altijd zijn Panaina-
quaestie. Men kent de geschiedenis.
De Lesseps had voor enkele jaren groote
verwachtingen gewekt met zijn plan tot door
graving vau de landengte van Panama in
Mid den-Am erika. Vele Franschen, vooral
de kleinere burgers en renteniers hadden
deelgenomen in eene Obligatie-leening voor
deze onderneming.
Grootheden van allerlei rang hadden
den kooplust aangemoedigd. Daar werd
geloofd en geboden, daar werden afspra
ken gemaakt, beloften gedaan, gehei
men ontvouwd, bedreigingen uitgesproken,
vette baantjes vergeven, karakters bedor
ven; daar werd gesmoesd en gesmokkeld op
velerlei manier; zelfs ministers, 't zij geweze
ns, 't zij toekomstige, werden opgenomen in
het complot, met 't gevolg dat miljoenen fran-
sohe onderdanen in 't ongeluk gestort en
de zakken der voornaamste falsarissen met
gestolen geld van den kleinen man gevuld
werden.
Het „edele" drietal Herz, baron de
Reinach en Arton had de beweging ge
leid, en werd toen de zaak mislukt bleek,
door de publieke opinie als de opslokkers
van 't kapitaal gedoodverfd.
Wel wisten zij zich tijdig te „verwij
deren". Doch de laatstgenoemde van de
drie viel de justitie in handen en zit op
dit oogenhlik nog, terwijl de Reinach om
zich aan 't onderzoek te onttrekken, zelf
moord pleegde.
Alleen Herz ontkwam naar Engeland,
en meldde zich ziek, zoo ziek dat hij geen
verhoor kon ondergaan en nog minder kon
vervoerd worden. Geneesheeren consta
teerden dit, en de Engelsche regeering
voegde er ten slotte bij dat hij, zelfs al
ware hij gezond, niet mocht worden over
geleverd.
Vau dit oogenhlik herstelde de halfdoode
man spoedig.
De Panama-commissie door de Fransche
Kamer benoemd, om alle beschuldigingen
tegen voorname personen ingebracht te
onderzoeken, heeft zich hierop terstond
met Herz in betrekking gesteld, en na
lange en vele briefwisselingen aan Herz
de verklaring weten te ontlokken dat hij
haar te Londen, waar hij nu voortaan
wenscht te wonen, in zijn kamer zal ont
vangen en gewichtige meededeelingen doen.
De geheele commissie is hierop het
Kanaal overgestoken, met dit gevolg dat
zijsnip ving. Want zie, nadat zij
zich had ingescheept en -dus niet meer
terug kon en ook nog niet aangekomen
was, zond Herz bericht dat hij haar niet
voor over drie weken ontvangen kon.
En nu kan zij cr staat op maken,
wanneer Herz eindelijk naar zijn eigen
zin haar lang genoeg voor den gek heeft
gehouden, dat hij haar zoo weinige, zoo
onvolledige, zoo onjuiste inlichtingen ver
schaffen zal, en dan met zoo lange tusschen-
poozen, dat er nog wel een menschenleven
voorbij kan gaan, eer de commissie alles
naar waarheid zal te weten gekomen zijn.
Hier komt bij dat Herz reeds met eenige
commissieleden gesproken heeft en hun
een ganschen bundel brieven getoond
heeft, altijd aan den buitenkant, onder 't
spottend beweren dat zij Jaar nu in zaten
terwijl hij hun een papiertje er uit liet
lezen, waarin de minister Hanotaux hem,
Herz, aanbeval bij den Franschen gezant
te Madrid.
Men ziet het, deze gewetenlooze „zieke
man" heeft de Fransche regeering, de
Fransche natie,groot en klein, leelijk in zijn
macht en speelt met haar als Jan Potage
met zijn muts.
Inderdaad een komkommer van 't onzui
verst allooi
Wij spraken daar van den „zieken man".
In figuurlijken zin heet ook Turkije
met zijn Sultan „de zieke man".
In vele opzichten komt deze Sultan den
bankroetier zoo even genoemd nabij. Dc
vergelijking gaat althans in dit opzicht
op dat hij al zijn machtige tegenstanders
om den vinger windt, verlakt, noodeloos
ophoudt, verbittert en in spanning brengt.
De onderhandelingen over den vrede
tusschen Turkije en Griekenland, of liever
tusschen Turkije en de mogendheden, de
aan Griekenland opgedrongen advocaten-
procureurs, hebben nu al maanden gehan
gen en er wilde maar geen schot in komen.
Er werden te liooge eiscken gesteld, te
barre maatregelen voorgeschreven.
De indruk werd gevestigd dat 't er Tur
kije om te doen was omzijn gansohe leger
tot na het rooven van den oogst door de
Grieken te doen kleeden en voeden.
De mogendheden voor een nieuwen oor
log bevreesd en niet gezind een ongelijke
buitverdeeling uit te lokken, bakten zooveel
mogelijk zoete broodjes bij den Turk;
doch deze ging voort met hen heel voor
komend om den tuin te leiden. Altijd ge
zind om der mogendheden zin te doen,
doch steeds met vasthouding van eigen
eischen.
Dat dit op 't laatst dan gezanten moest
vervelen, was te begrijpen. En zij hebben
er dan nu ook maar een stokje bij ge
stoken. Zij hebben de taak van onder
handelen thans aan hunne lastgevers over
gedragen.
De onderhandelingen zijn hiermede haar
tweede stadium ingetreden. Wij zullen
afwachten wat de mogendheden nu zul
len doen.
Arm Griekenland, dat zoo al het sma
delijke ondervindt van 't bekende woord,
indertijd door den Franschen zaakgelastigde
bij den Utrecntsehen vrede den afgevaardigde
van de Republiek der Vereenigde Neder
landen toegebeten Wij zullen de onder
handelingen voeren bij u, voor u, zonder n.
Arm Griekenland ook dat zich door de
Turken derwijs uitgeput en uitgekleed ziet
al zijn vee en veldvruchten in diens handen
laten moet en 't machteloos aanzien dat
zijn landvolk wordt uitgeschud en de
dochteren zijns volks beleedigd.
Wel is de schuld groot der Christelijke
mogendheden dat zij het zoo ver komen
lieten.
Maar de wijze waarop de Turk hen nu
trakteert, is hun verdiende loon, en den kom
kommertijd waardig.
De Belgische liberalen, schromelijk ver
deeld als zij zijn, hebben besloten zich te
hereenigen. De poging daartoe ging uit
van den oud-liberaal Buis, burgemeester
van Brussel, den industriëel Solvay die
radicaal is met socialistische neigingen, den
onaf hankelijken liberaal Goblet en een paar
radicalen.
De „alliance", eigenlijk fusie derlibero-
radico-socialistiscke partij beoogt 't belang
der arbeiders, zoo beweert het manifest
dat van de genoemde heeren uitging. Het
zal echter wel uitloopenop een anti-clericaal
allegaartje, gelijk in wel meer landen, zoo
ten noorden als ten zuiden van België is
waargenomen.
In Frankrijk althans geldt nog de Gam-
betta-leus dat 't clericalisme de vijand is;
en in Nederland heeft Van Houten al de
verstrooide kinderen der revolutie weten
te hereenigen om het vaandel van Anti-
clericaal.
Een tactiek welke, wordt zij in België
gevolgd, niet tot ontwikkeling van groote
kracht leiden zalof wij moeten het mis
hebben.
Met nog eenige kleine mededeelingen
kunnen wij dit overzicht besluiten.
De Sultan heeft aan de groote mogend
heden geseind dat hij toestemt in de door
dezen voorgestelde grensregeling. Hieruit
mag echter niet opgemaakt, dat wij nu
nader aan den vrede zijn. De Sultan toch
blijft al even onbetrouwbaar als Herz, wij
weten niet of hij het meent.
De groote ooglijder aan de Spree, die
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
dezer dagen op zoo pijnlijke wijze zijn
Noordsche reis zag afbreken, is thans zoo
goed ais hersteld, zoodat hij de onderbroken
reis kan voortzetten.
Engeland dreigt geslagen te worden met
een telegrafisten-crisis.
Alle ambtenaren ter telegrafie hebben
namelijk besloten 't werk te staken, indien
hunne eischen in betrekking tot promotie,
loon en overwerk niet worden ingewilligd.
En deze inwilliging zou billijk zijn,
wanneer men nagaat dat met de telegrafie
het Rijk millioenen verdient en de uitbe
taling van loon wegens overwerk slechts
een uitgaaf van 130 duizend pond sterling
vorderen zou.
De werkstaking der machinewerkers
duurt inmiddels voort. Patroons en werk
lieden briefwisselen druk, doch zonder op
te schieten.
23 Juli '97.
De Goesche Grt. schrijft naar aanleiding
van de jongste raadsverkiezing van Goes
het volgende: „Op de praktij ken bij deze
verkiezing door de tegenpartij aangewend,
zouden wij niet terugkomen, ware het niet
dat ons (eerst) heden in handen kwam een
strooibiljet door de besturen der antirev.
kiesvereenigingen Maandagavond laat en
blijkbaar niet algemeen verspreid; in welk
biljet een door en door eenzijdige en daar
door valsche voorstelling gegeven wordt
van de schoolzaken. Wij stellen ons voor
eerlang op dit fraaie christelijke pro
duct het volle licht te doen schijnen".
Wij wenschen ons natuurlijk niet te
mengen in den aangekoniigden pennestrjjd
tusschen de Goesche Crt. en de a. r. kies
vereenigingen. Hier zal wel verschil van
opvatting in het spel zijn. Ook wij hebben
bedoelde circulaire [(eerst) heden] gelezen;
doch merken gaarne op dat wij niet be
grijpen wat tegen de voorstelling der on
derwijskosten in verband met de gegoed
heid van de ouders der schoolgaande leer
lingen en de draagkracht der belasting be
talende ingezetenen is in te brengen.
Wel is waar verzwijgt de circulaire de
voordeelen te vermelden die de genoemde
inrichtingen van middelbaar onderwijs, als
alle andere, een deel der burgerij biedt,
wat haar inderdaad den schijn van eenzij
dig voor te stellen doet opioopen. Maar
wat niet vermeld wordt, zal toch wel niet
bewijzen, te worden ontkend. En hoven-
dien, wij hebben ons hiervan op de hoogte
gesteld bij enkele der onderteekenaren, de
quaestie loopt alleen over te gering school
geld voor de meest gegoeden. In hoever
de opmerkingen van de genoemde besturen
juist zijn of niet, wenschen wij die buiten
deze quaestie staan, thans niet te beoor-
deelen. Wij stellen, in afwachting van het
toegezegde „volle licht" onze kolommen,
zoo noodig, gaarne ten dienste der betrok
ken besturen, de schrijvers van het dooi
de Goesche Crt. aldus getitelde „fraaie
christelijk product".
Ten slotte merken wij op dat ook wij
geen behoefte gevoelen om terug te komen
op de praktijken onzer tegenpartij zij
worden er toch niets minder door, en heb
ben daarenboven die uitwerking gehad dat
juist de geestverwanten dier tegenpartij,
op den antirevolutionairen candidaat zijn
overgegaan; en dat werkelijk niet uit ge
negenheid voor dezen maar uit protest
tegen de praktijken hunner geestver
wanten.
Hierbij denken wij echter niet aan de
circulaire van 't verkiezingscomité Putte
v. d. Hoek, welke als model van waar
dig strijdvoeren hoven onzen lof is.
Herhaaldelijk lezen wij in de lijst
van onbestelbare brieven uit Goes en
Middelburg dat als onbestelbaar zijn terug
gekomen brieven geadresseerd aan N.
Bonten Dordt.
Wij merken belanghebbenden op dat
dit hunne eigene schuld is.
Zij rroeten adresseeren als volgt.
N, Bonten 1820 Dordrecht.
En niet den heer N. Bonten of de
firma N. Bonten.
Bij kon. besluit is benoemd tot ont
vanger der directe belastingen, invoer
rechten en accijnzen te Zaandam K. W.
van Sandick, thans te Middelburg.
Bij beschikking van den Minister
van Marine wordt met ingang van 1 Oc
tober a. s. benoemd tot lichtwachter bij
de verlichting aan den Westkappelschen
zeedijk W. van Rooijen, thans tijdelijk
lichtwachter te Westkapelle.
Naar men aan de „Midd. Crt." uit
's Gravenhage meldt, is het besluit ge
vallen, om het rijkslandbouwproefstation,
thans te Goes gevestigd, naar Middelburg
te verplaatsen.
Goes. In de Donderdagavond gehou
den raadsvergadering onder voorzitterschap
van den hurgemeester, bij afwezigheid van
den heer de Witt Hamer, werden de no
tulen gelezen en goedgekeurd, en werd
onder meer medegedeeld dat de verkoop
van de karreschuur en mestputheining aan
J. Huige heeft opgebracht f 99 en dat voor
f562 karren en tuig zijn overgegaan van J.
Dirkse op A. Foudraine. Voorts dat ten
geschenke zijn ontvangen: lo. van de erf
genamen van jhr. mr. v. d. Goes van Naters
een boekwerk getiteld Het privelegehoek
van Goes. 2o. Vaa mr. J. G. de Witt
Hamer. Verschillende stukken betreffende
Goes en omstreken.
Hiervoor is aan de g evers dank betuigd.
Tot ambtenaar van den burgerlijken
stand wordt ben'oemd de heer J. Ph. Wesse-
link. Op verzoek worden op de H. B. S.
toegelaten, zoover de plaatsruimte toelaat,
2 jongejuffrouwen Moens, 1 Oele en 1.
Pr ins.
Het verzoek om afschrijving in den H
O. ten bedrage van f 16,25' door dhr.
Landmeter v. d. Meulen wegens afwezigheid
van een halfjaar, wordt ingewilligd.
De begrooting der schutterij over 1898
wordt goedgekeurd.
Eveneens het voorstel omtrent restanten
en oninbare posten op den dienst van
'96deFinanciëele Commissie had gevraagd
uit welke gegevens de oninbaarheid van
een post ten bedrage von f25 bleek. De
voorzitter antwoordde dat zulks in de ge
heime zitting zal worden medege deeld.
Tot toelichting van het voorstel tot wij
ziging der begrooting over 1897 zeggen
B. en W. dat wegens de verbouwi11 g der
weverij tot gymnastieklokaal, de inrichting
der begraafplaats, de kosten op de mest
een uitgaaf noodig is die gevonden kan
worden uit de overschotten der beide vo
rige dienstjaren, verkoop boomen en uit
een geldleening van f 7000 te sluiten bij
het Gasthuisbestuur, waartoe B. en W. het
voorstel doen.
De Financieele Commissie vraagt waar
om hier niet gesproken wordt van de op
brengst van te rooien boomen, daar deze
rooiing toch is voorgenomen.
De voorzitter antwoordt dat hiertoe later
een voorstel te wachten is.
De heer Ochtman herinnert er aan, na
mens de finantieele commissie, dat tot be
doelde rooiing van boomen aan den Oost-
Singel reeds in de zitting van 22 October
1896 besloten is. Hij geeft toe dat 't rooi
en de wegen ontsiertdoch gelijk met de
menschen 't geval is, komt er ook voor
de boomen een tijd dat zij ten einde groei
zijn en zij derhalve gerooid moeten worden.
Bij de rondvraag vestigt de heer Quist
er de aandacht op dat in den laatsten tijd
uit den boezem der schipperij vele onge
gronde klachten opgaan over den last en
het oponthoud veroorzaakt door de verzan
ding! in de buitenhaven van het Sas, waar
door het water meer dan halfwas moet zijn,
willen schepen van 7Va voet diepgang bin
nen kunnen komen. Hierop is niet genoeg
zaam gelet bij 't leggen vau 't nieuwe Sas,
anders toch had de Westnol verder zee
waarts in kunnen gebracht worden. Spr.
herinnert dat dergelijke verzanding aan
her Oude Sas nimmer heeft plaats gehad
