NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
m. 1897.
Meirfag 17 lalt.
(êffife laatgang.
unr-
- IS"'A
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
I
I
I
<1
ft MP
OOMBOOT.
mdag 18 's m. 2.
21 'b morg. 9.
ische Stoomboot-
.ppijea.
ROTTERDAM
gea plaatsen.
Van Rotterdam:
)ond.l5
fryd.16
fcater.17
Sond.18
taan.19
7.—
12, 2,
1.30
3.—
2.—
9,30
7.30
8.—
Dine. 20 12.—
iroen21 11.
)ond.22 11.—
r rijd.23 12.—
'ater.24 1.30
'on. 25 2.
lMaan.26 2.
Dins. 27.11,—
Woen28 11,—
Dond.29 11.—
Vrijd.30 11,—
Zater.31 11,
)TDIENST
jrg en Zierikzoe.
kzee Spoorweg Goes
nli.
Van Zierikzes:
'smorg. smid
Dond.15 6.3.45
I Vrij d.16 7.50 3.45
Zater.17
Zond. 18
Maan.19
Dins. 20
Woen21
Dond.22
|Vrijd.23
Zater.24
Zond. 25
Maan.26
Dins. 27
Woen28
Dond.29
Vrijd.30
Zater.3l
7,50
6-
7.50
7,50
7.50
6,30
7.50
7,50
6.—
7,50
7,50
6.30
6,-
7.10
7.50
3.45
6,-
3,45
3,45
3,45
3,45
3.45
2,30
4.30
3,45
3,45
3.45
2,30
3,45
3.45
jrbootdienst
de
p, Hulst-Vlak®.
iotdienst.
U20 min. na kloktijd)
naar Vlake vm. 4,50
alsoorden onmiddellij k
len correspondeerenden
10.31, 2,15, 5,15 uur.
worden geen goederen
Sndienst.
IWalsoorden vm. 7,
uur.
onmiddellijk na aan*
■ongeveer vm. 9,eQ
15 u.
^EN-OP ZOOM'THOLEN
3om naar Tholen, 5,3C,
altatief), 11,1,30»
Bergen-op-Zoom 6,05,
tf), 9,35, 12,40, 2,10
en-op-Zoom n. Halsteren
ren naar Tholen 15 min.
ibarge.
-Vlissingen v. v.
a. *5,20, *6,20, 8,—,
12, 1,30, 2,30, 3,35,
j. *6,40, *8, 9,5, 10,
5, 2,30, 3,30, 4,20, 5,
|r. Alleen op werkdagen,
[juli.
ttterdam:
laandag) 's morg.
|t yverpen0
Maandag) 's morg. b-iU 11
tüsdienst oa„q
ische veer-goej
litzondering van Dl™
1st. Vertrek Veer'b morg-
,30, 's avonds 5,
;on)'smorg. 8,37, 8n
je), 's avonds 6,30-
,'eer 's morg. 9,
L (Slot Ostende), n
dagelijks.
Lom. 1,40a) 3,25 en6,20,
J 2 10a) 3,55 „6,50.
ms mw)
kerke vm. 8,10.
8,40.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franc» p, p.0,95(
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiede-re regel
meer 10 cent.
Abusievelijk viel in ons feuilleton „Theo
logische school" (zie ons vorig no.) het
bovenschrift weg, dat dit nu een stuk wa<
van het door de Telegraaf geplaatste met
zooveel waardeering door een luthersch
proponent den heer Hissink, geschreven
opstel over genoemde inrichting.
Wij herstellen die fout bij deze.
ird.
aangelegd.
yan 6.20
aten.
naai
Breeke»!
De mannen van den christelijk histori-
schen Kiezersbond blijven er zich op be
roemen dat izij het land gered hebben
door overal de liberalen en zelfs de radi
calen aan te bevelen tegenover antirevo
lutionairen of Roomschen en dat zij door
deze tactiek die het liberalisme op de
been houdt en eeu onvruchtbare periode
van wetgeving in het verschiet stelt, het
land van de overheersehing door Rome
hebben gered.
Zij vergeten echter daarbij dat Rome
nergens eu nooit meer gebloeid heeft dan
in de dagen toen men trachtte het van
al zijn politieken invloed te berooven.
De vervolging der Roomschen door Bis
marck en zijn liberale aanhangers in
Daitschland beproefd, heeft Rome's politie
ken invloed verhoogd en met recht mocht
Rome als staatkundige macht zijn vervol
gers toeroepen het bekende
„Les geus que vous tuez se portent
assez bien." (De menschen die gij gedood
hebt zijn nog goed gezond).
De Culturkampf is deerlijk mislukt en
met de uitdrijving der uitdrijvers geëin
digd.
Bismarck voorop, daarna de oud-liberale
partg, de party der Miquels en Bennigsens,
verdwenen van 'tstaatstooneel.
Bovendien wat is in den diepsten grond
zulk een politieke geloofsvervolging eigea-
lijk?
Dit zal ds. Ulfers uit Rotterdam, zeker
een der beste vrienden van de heeren van
den Christelijk historischen Kiezersbond,
bun zeggen.
Hij toch schreef eenige jaren geleden
omtrent het wezen van den Culturkampf
(vervolging van Rome) het volgende
„De Culturkampf, die in alle landen
gestreden wordt, is in den grond dan
ook geen andere, dan de strijd der Loge
tegen het Christendom. Dat Christen
dom was goed in de wereldgeschiedenis
t»t nu toe was noodig in den ontwik
kelingsgang der menschheid, maar heeft
nu zijn taak klaarblijkelijk atgedaan. De
verdere taak vervalt nu aan dien hoo-
geren godsdienst, dien der loge.
„De Loge kan in der volken geschie
denis nog belangrijk genoeg worden. Zij
is nog geene aigeleefde vrouw. In den
aanstaanden grooten strijd tussehen
Christendom en Nihilisme, door zoovele
groote geesten van allerlei richting voor
uit gezien en verwacht, is het zoo twij
felachtig niet welke partij zij zaL kiezen."
Dat liberalen als Bastert en v. Karne-
beek, die zich steeds door de mannen van
de Teeken plank lieten candidaat stellen,
thans tot den Bond van dr. Bronsveld
overliepen, is een daad die misschien door
verandering van inzichten werd beheerscht.
Maar dat bij deze verkiezing een onuit
gesproken verband tussehen Loge en Chris
tendom, aan de party der Revolutie de
meerderheid bezorgde, valt niet te ont
kennen.
Waar dit op uitloopt?
Het zij vooral in deze dagen die de
khristelijke-School-collecte voorafgaan, drin
gend herinnerd, dat heel dit optreden op
niets anders uitloopt dan op 't onder Chis-
telijke vlag steunen van de partij, die nu
Jaren lang in Staat en Kerk en School
veel bestreden heeftvan hetgeen den Christen
'herbaar is en die zeker dien steun niet be-
oooen zal met meerdere aandacht te schen
en aan den ongestoorden voortgang van
J Evangelie, in zake Kerk en Schooi en
De bevolking der aarde is 1470 rnilli-
oen. Daarvan behooren meer dan de helft
tot het Heidendom, n.l. 874 millioen. Dan
volgen de Roomsch-Katholieken met 195
millioen vervolgens de Mahomedanen met
173 millioen de „Protestanten" met 135
millioen terwijl de Grieksch-Kathplieken
85 millioen tellen.
16 Juli '97.
Pro», blad. no. 90 bevat een besluit va!n
Gedeputeerde staten van Zeeland omtrent
het rijden met aan elkander gekoppelde
onbeladen voertuigen.
Beschikkende op het verzoek van de
afdeeling Zierikzee der Maatschappij tot
bevordering van landbouw m veeteelt in
Zeelandom ontheffing van het verbod in
1 van art. 87 van het Reglement op de
wegen en voetpaden voor de wegen in
Schouwen en Dniveland, is door Ged.
Staten besloten krachtens 2 van art.
87 tot wederopzegging ontheffing te ver-
leenen van het verbod in 1, voor wat
betreft de wegen in de eilanden Schouwen
en Duiveland, uitgezonderd den weg van
Zierikzee naar Brouwershaven, zoodat die
wegen mogen worden bereden met twee
aan elkaar gekoppelde onbeladeu voertui
gen, mits alsdan de onderstellen stevig aan
elkaar verbonden zijn.
By ken. besluit zijn benoemd: tot
dijkgraaf voor den polder Kramers, te St.
Philipsland, H. Geelhoed-} en tot lid van
het bestuur der waterkeering van het ca-
lamiteuse waterschap Ellewoutsdijk en den
calamitens-en polder Borssele J. Smalle-
gange Az.
Atjeh
Kapitein Ross, de gezagvoerder van de
„Pegu", die tussehen Edi en Telok Semawe
door Atjehers uitgemoord zou zyn, is
vroeger reeds tweemaal door een toeval
lige omstandigheid voor het lot, dat hem
ditmaal trof gespaard gebleven.
Toen de „Hok Canton" in 1885 op ie
Westkust van Atjeh afgeloopen werd, was
door een toeval Ross niet aan boord en
in zijn plaats viel zyn vervanger in handen
der Atjehers.
En toen de „Rajah Kongsie Atjeh" den
21sten Juli 1893 door Atjehers van Sim
pang Olim op de Oostkust bij Diamautpunt
afgeloopen werd, deed kapt. Woods een
reis voor Ross, daar deze om bijzondere
redenen in Penang was gebleven. En dus
werd Woods het slachtoffer van de roof
zucht der „kwaadwillige" (vooral niet-
vyandige Atjehers.
Vergadering van den Middelburgschen Ge
meenteraad van 14 Juli 1897.
Afwezig zijn met kennisgeving de hee
ren Koole, Tak, van der Swalme, Schorer
en van Hoek.
Na lezing en vaststelling der notulen
van de vorige zitting, stelt de Voorzitter
aan de orde de volgqnde punten der agenda
I. Ingekomen stukken.
Ingekomen zijn a eene nota van den
wethouder den Bouwmeester betreffende
de beplanting van den Nieuwlandsehen
dijk en b een adres van J. B. C. Vos om
eervol ontslag als lid van het Burgerlijk
Armbestuur.
Het stuk sub a zal tot nadere behande
ling ter visie blijven en verzoekt de Voor
zitter den leden individueel zich met eigen
oogen te gaan overtuigen van hetgeen daarin
omtrent die beplanting wordt gezegd, ter
wijl dat sub b onmiddellijk wordt afge
daan door, conform het voorstel des Voor
zitters, het gevraagd eervol ontslag te
verleenen.
II. Benoeming Voorzitter stembureau
voor stemming en eventueel noodige her
stemming ter benoeming van een lid van
den raad in het Ille district, wegens niet
aanneming van benoeming door dén heer
W. J. J. Koole.
Benoemd wordt met algemeene stemmen
de heer den Bouwmeester.
III. Benoeming uit den gemeenteraad
van voorzitters en hunne plaatsvervangers,
leden en plaatsvervangende leden van
stembureaux voor stemming en eventueel
noodige herstemming ter benoeming van
een lid der Provinciale Staten en aanvul
ling van de tot 14 Mei 1898 vastgestelde
lijst met 4 leden buiten den gemeenteraad.
Benoemd werden voor de stemming
in het le district tot voorzitter de heer
de Waal, tot plaatsvervanger de heer van
de Ree
in het 2e district (hoofdstembureau, waar
van de Burgemeester voorzitter is) tot plaats
vervangend voorzitter de heer W. J. Spren-
ger en tet leden de heeren Brevet en
Gratama, plaatsvervangers de overige lede»
van den raad;
in het 3e district tot voorzitter de heer
E. P. Schorer, tot plaatsvervanger de heer
van der Swalme
voor de eventueel noodige herstemming
in het 2e district, tot plaatsvervangend
voorzitter de heer W. J. Sprenger en tot
leden de hearen de Stoppelaar en F. G.
Sprenger, plaatsvervangers de overige leden
van den raad
in het 3e district tai voorzitter de heer
W. H. Snouck Hurgronje, tot plaatsver
vanger de heer van der Harst
de lijst, vastgesteld tot 14 Mei 1898
van plaatsvervangende leden buiten den
gemeenteraad in het 2e district, wordt
aangevuld met de heeren D. J. Dronkers,
F. A. Frederiks, J. C. Frederiksen H. F.
van den Oudendijk Pieterse.
IY. Bewaarschrift tegen een aanslag in
de inkomstenbelasting 1896 (2e suppletoir
kohier).
Naar aanleiding van dat bezwaarschrift
stellen B. en W. voor den aanslag van
mr. A. A. do Yeer Gzn. van de 8e naar
de 5e klasse terug te brengen, waaraan
de raad zonder discussie of stemming zijne
goedkeuring hechtte.
V. Wijzigingen gemeentebegrooting 1897.
De door B. en W. voorgestelde wijzi
gingen worden eveneens zonder discussie
of stemming vastgesteld.
VI. Voorstel van B. en W. naar aan
leiding van een schrijven van den Inspecteur
van het geneeskundig staatstoezicht be
treffende den rioolboezem te Veere.
Des Inspecteurs schrijven luidt:
„Bij schrijven van 6 April 1895 no. 230
aan den burgemeester van Middelburg deed
ik nogmaals eene poging om verbetering
te krijgen in den onhoudbaren toestand,
waakin Veere verkeert door de ophooping
aldaar van Middelburgsch vuil, en hoe
dringend reeds door mij op opheffiing van
dien stank versprei lenden toestand, althans
op volkomen uitbaggering van die ver-
gaarkom van vuil is aangedrongen, tot
dusver is mij nog niet gebleken, dat dooi
den raad van Middelburg daaromtrent
plannen ter verbetering zijn genomen.
„Integendeel verneem ik wel, dat er
plannen bestaan tot uitbreiding van het
rioolstelsel te Middelburg, doch van de
wijze om dat vuil zonder hinder voor be
woners van andere gemeenten te ontlasten,
daarvan lees ik niets in de couranten, mij
over die quaestie toegezonden.
,,'t Is om die reden dat ik mij thans
tot den Raad der gemeente Middelburg
wend met beleefd verzoek het daarheen te
leiden, dat de vergaarkom van vuil nabij
Veere (thans zoo overvuld, dat af en toe
verscheidene groote eilanden van dat vuil
zichfbaar zijn en verpestende dampen ver
spreiden) geheel en al tot den bodem wordt
gezuiverd en verder geregeld eenmaal
'sjaars gedurende den winter flink wordt
uitgebaggerd".
„Alleen op die wijze kan het dagelijks
doorspoelen van den rioolgang met water
uit het kanaal eenig doel treffen.
B. en W. leggen over een rapport van den
gemeentebouwmeester met bijbehoorend
kaartj» en staten van de op 5 Juni 1896
en 30 Mei 1837 gedane peilingen. Uit da^
rapport blijkt dat de toestand in den riool
boezem van Veere tengevolge van de ge
dane spuiingen niet onbelangrijk is ver
beterd, terwijl als gevolg van de sterke
en drukke spuiing, die volgens het nieuwe
rioolplan door den te maken zinker hij
de Bellinkbrug zal plaats hebben, de ver
dunning en wegspoeling van de stoffen
zeer zullen worden bevorderd. Derhalve
stellen zij voor den inspecteur te berichten
dat het rapport e. a. van den gemeente
bouwmeester voor hem ter inzage ligt, doch
dat zijn oordeel dat alleen op de doorhem
in overweging gegeven wijze de doorspoe
ling eenig doel kan treffen, niet door den
Raad wordt gedeeld en alzoo voorhands
geen termen bestaan om aan zyn verzoek
gevolg te geven.
De heer Gratama heeft van ter zijde
vernomen dat ter zake nog een nader rekest
spoedig den Raad zal bereiken. Hij geeft
daarom in overweging of het niet gewenseht
zyn zou tot zoolang het voorstel van B. en
W. aan te houden.
De heer den Bouwmeester antwoordt dat
de heer Gratama zeker doelt op een rekest
bevattende klachten van in den omtrek
wonende boeren, doch hij kan nu reeds
de verzekering geven dat het rekest niets
gemeens heeft met de onderhavige zaak.
Het voorstel van B. en W. wordt hierop
zonder verdere discussie of stemming aan
genomen.
VII. Voorstel van B. en W. naar aan
leiding van het schrijven der heeren J. C.
de Waal o. s. betreffende het van onwaarde
verklaren van stembiljetten.
De heeren J. C. de Waal, Ph. Boude-
wijnse en L. de Fouw, die by de herstem
ming voor een lid der Tweede Kamer,
het stembureau in het derde district hebben
uitgemaakt, hebben bij collectief schryven
den Raad te kennen gegeven
dat blijkens het door hen ingeleverd
proces-verbaal als van onwaarde werden
verklaard 41 stembiljetten, een getal veel
grooter dan in beide andere Middelburgsche
districten
dat eene vergelijking met de bij eerste
stemming van 15 Juni van onwaarde ver
klaarde biljetten aantoont dat, speciaal wat
de stemdistricten dezer gemeente betreft
die cijfers volstrekt niet met elkander cor-
respondeerer
dat de mogelijkheid derhalve niet is
uitgesloten, dat bij de beoordeeling der
billetten een verschillende maatstaf is aan
gelegd bij de stemming en herstemming
dat het daarom gewenseht zijn zou, voor
het vervolg meerdere overeenstemming
worde verkregen en vooral geen onzeker
heid meer besta omtreut de bedoeling van
het voorschrift van art. 77 der kieswet,
wat betreft de wijze waarop de candidaat
moet zijn aangewezen
dat ter Toorkoming van alle misvatting
in het vervolg, speciaal eene officieele in
terpretatie behoort aan te geven of het in
evengenoemd voorschrift voorkomende
„zwart maken" de strekking heeft te vor
deren dat het witte stipje geheel moet of
wel gedeeltelijk mag zijn zwart gemaakt
en of dus in bet laatste geval, bet stem-
billet al dan niet als van onwaarde moet
worden aangemerkt, wanneer overigens
daarop geene onregelmatigheden voorkomen
on ook omtrent den stellig uitgedrukten
wil des kiezers geen twijfel kan bestaan
redenen waarom zij in overweging geven
het verkrijgen dier interpretatie te willen
bevorderen en daartoe zoo spoedag moge
lijk h't initiatief te nemen.
B. W. stellen thans voor geene in
terpretatie te vragen, daar het hun duide
lijk voorkomt dat hot witte stipje geheel
zwart moet worden gemaakt, terwijl toch
bovendien geen stembureau zich aan eene
interpretatie behoeft te storen.
Nadat de heer de Waal het standpunt
der heeren in overweging geven nader had
toegelicht, werd het voorstel van B. en W.
verdedigd door de heeren van Dunne en
W. H. Snouck Hurgronje. De eerste oor
deelt dat hier eene interpretatie gaan
vragen, misplaatst zyn zou, de wet is er
en de minister zou er naar verwijzen
bovendien acht hij zeer gegrond de slot-
overweging die B. en W. aan hun voor
stel vastknoopten. De laatste is het met
den vorigen spreker eens, volgens hem laat
de wet geen twijfel over, zij vordert ge-
beele zwartmaking.
Het voorstel van B. en W. wordt aan
genomen met algemeene stemmen, behalve
die van den heer de Waal.
De vergadering gaat hierna, op voorstel
des Voorzitters, over in eene met gesloten
deuren.
Ka de heropening der openbare zitting
wordt deze, daar niemand meer iets in
het midden te brengen heeft, voor gesloten
verklaard.
Zomervergadering der Provinciale
Staten van Zeeland.
Zitting van 15 Juli.
Na opening der zitting, waarbij tegen
woordig zyn 39 leden (bij ééne vacature
zijn met kennisgeving afwezig de heeren
van der Lek de Clercq en J. A. Bolle)
do8t de Voorzitter mededeeling van de
benoeming der Voorzitters en Ondervoor
zitters van de afdeelingen en stelt daarna
voor over te gaan tot de benoeming van
een lid der staten, bedoeld bij art. 89 der
Provinciale wet.
Het stembureau, gevormd door de heeren
van der Have, Hennequin, van Buren en
Hombach, deeit bij monde van den eerst
genoemde mede dat van de 39 uitge
brachte stemmen de heer Kakebeeke er
34 op zich vereenigd had. Gekozen is
dus de heer Kakebeeke, die, onder dank
betuiging voor het in hem gestelde ver
trouwen, zich bereid verklaart de beuoeming
aan te nemen. jij
Van het Bestuur der Afdeeling Zeeland
van het Nederlandseh Paardenstamboek
was een verzoek ingekomen om het tot
dusverre aan de Maatschappij tot bevor
dering van Landbouw en Veeteelt toege
kend Provinciaal subsidie tot aanmoediging
der paardenfokkerij aan genoemde afdeeling
over te dragen Conform bet voorstel des
Voorzitters wordt besloten het verzoek
om advies te renvoieeren naar Gedepu
teerde Staten.
Aan de orde komt thans het aange
houden voorstel van Ged. Staten tot af
wijzing van het verzoek van W. Moelker
c. s. om subsidie voor een wagendienst
tussehen Tholen en St. Maartensdijk.
Het algemeen verslag der afdeelingen,
in de laatste najaarszitting uitgebracht,
wordt door den beer van Buren voorge
lezen.
Daarna opent de voorzitter de beraad
slagingen over dit voorstel en geeft het
woord aan den heer van Buren.
De heer van Buren zegt
Met leedwezen heb ik kennis genomen
van het praeadvies van het College
van Gedeputeerde Staten in deze zaak
het advies tot afwijzing berast op dezen
grond, dat herhaaldelijk door onze verga
dering dergelijke aanvragen werden afge
wezen. Slechts tweemalen werd voor
wagendienst subsidie toegekend, welke be
sluiten werden genomen in strijd met het
praeadvies van het Gedeputeerde College.
In de afgeloopen 'najaarsvergadering is
deze zaak in de afdeelingen uitvoerig
onderzocht en uit het algemeen verslag
destijds opgemaakt blijkt, dat algemeen
wordt erkend, dat een openbaar middel
van vervoer voor het eiland Tholen een
dringende behoefte is en dat zoodanig
vervoermiddel niet kan bestaan dan met
subsidie van de staten dezer provincie.
Men heeft de vrees geopperd dat wan
neer by uitzondering aan Tholen eene
subsidie werd verleend, vele dergelijke
aanvragen bij de staten zouden inkomen,
maar deze vrees is niet gewettigd, stibsidiën
worden gegeven o. a. aan Ambachtsscholen,
voor Stoombootdiensten, voor Stoomtrams
voor Geneeskundige diensten, Verloskun!
dige diensten, voor het aanleeren van hej
snoeien van vruchtboomen, voor hoefbe.
slag en landbouw, maar daarom meldeft
t
I
i-
t
