I W
CHRISTELIJK-
N1EUWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
DEN
g gï
Pleijte
de Wolff
VOORDEEL!!
versch. Kleingoed.
MEID
ïurg.
irijvmg.
r. d. BAAN Hz.,
- UI
VERSCHIJNT
PRIJS DER ADVERTENTIËN
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
o i
Kiesvereeniging «Ne-
)ranje», te Koude-
ft voor de verkiezing
n den gemeenteraad
gesteld de heeren
en
Irs met den meesten
den aanbevolen.
KERKNIEUWS.
SCHOOLNIEUWS
!o. 120. 1897.
Sinsiftg 18 lult.
drffifa laacgatig.
me, stelt te pachten
ietersh., laatste pachter
G. Franse.
laatste pachter
B. Vroonland.
laatste pachter
P. Nieuwkambr,
■ek, laatste pachter
M. Acda.
laatste pachter
M. Acda.
jloondert, laatste pachter
C. groense.
laatste pachter
J. Timmerman.
orn, laatste pachter
P. Timmerman.
and, laatste pachter
P. Menjieere.
/eegje, laatste pachter
P. de Jonge.
laatste pachter
P. Boüdens.
en aanwijzende 2 mede-
'Cwadendamrneden 19
gegeven.
en prijzen onbe-
spelijk.
S
S-s
U
O
O
CQ
W
1 O
cb
Se
•j 2s
g 2? <2ra
s'S Z
ui£
S -S
03
cJ
»H
co
<D
(X)
W)
G
o3
P3
UITGAVE VAN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Prijs per drie maanden franco p. p
f 0,95.
en
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
0,021.
meer 10 cent.
O
H
Sf s
-= O M
o aj
I
^fnedsij
fijd ue Suj^jjoAA^v
I.
|ing van ƒ2,50 ontvangt
Ierd bestellers krijgen boven-
Jdeau.
Zierikzee.
KOOP:
estputpa!en,Eiken Planken
bevragen bij J.
|ch bij deWeele, jVliddelburg'-
COPPOOLSE. Kbijos-
ftatelling met October
:ID gevraagd
JISE op Lammerenburg on-
ierke.
[n Marktwagen te koop.
aan
jider benoodigd
en woning bij L. WISSE,
RHthem.
met October een
tien deEnecht
A. HOLLEBRANDSE te
Behoboth voert lange betoogen om onzen
ijver voor de samenwerking met Rome
g'f te keuren.
Wij gaan op deze betoogen niet in
dewijl, schoon wij het in abstracto er ta
melijk wel mede eens zijn wij ook reke
ning wenschen te houden met feiten en
omstandighedenmet de eischen van 't
landsbelang op het oogenblik.
Het standpunt van Rehoboth vinden wij
dichterlijk schoon maar men drijft er de
(jeheele antirevolutionaire partij als orgaan
der antirevolutionaire beginselen mee uit
de Kamer.
Het liberalisme het rijk alleen
De revolutie-beginselen ongehinderd toe
gepast.
En daar passen wij voor.
Het liberalisme heeft ons volk in zake
de vrijheid van onderwijs grootelijks be
nadeeld in de beurzen en gegriefd in de
ziel.
Dat men daar te Rilland niett van
voelt en eigenlijk op geheel Zuid-Beveland,
uitgezonderd Nieuwdorp, Goes en Ierseke,
waar een Christelijke school is, niets van
voelen kan, begrijpen wij gaarne.
Daar zijn onze goede Christenmenschen
groot geworden onder de zegeningen van
het goedkoop of kosteloos openhaar onder
wijs met zijne gedienstigheden der practijk.
Wie nimmer om der beginselen wille
een Christelijke school hielp stichten of
instandhouden, duur schoolgeld voot het
onderwijs zyner kinderen gaf en zoo hij
niet zelf minvermogend was, niet ook nog
voor 't onderwijs van den arme hielp mee
betalendie wij gelooven 't gaarne
vindt het liberalisme nog zoo kwaad niet.
Gezwegen natuurlijk van den vaccine-
dwang en de door Thorbecke verdedigde
„maatregelen tegen de Afgescheidenen".
Doch stappen wij van dit onderwerp
af, met een hartelijken handdruk aan
onzen geachten vriend, den redacteur van
Rehoboth.
12 Juli '97.
MIDDELBURG. Woensdag 14 Juli te 3
uur, zitting van den gemeenteraad tei be
handeling van 1. Ingekomen stukken.
en Benoeming voorzitter en zijne plaats
vervangers van het stembureau voor" ge-
meenteraads en statenverkiezing. 4. Be
zwaarschrift tegen een aanslag in de
inkomstenbelasting 1896 (2e suppl. kohier.)
5. Wyzigingen gemeente-begrooting 1897.
c. Voorstel van B. en W. naar aanleiding
van het schrijven van den inspecteur van
het geneeskundig Staatstoezicht betreffende
den rioolboezem te Veere. 7. Voorstel van
dór hLvl' naar aa?d®idrag vanhet schrijven
der heeren J. C. de W a a I c. s. betreffende
bi bet ten 0nwaa V0rklaren van stem
tod ^®u blÜv?nd gedeelte der lichting
1896, behoorende tot de korpsen infan-
wne, wordt in 2 gedeelten met groot ver-
'M gezonden en wel op 15 Juli en 15
•'lig. e.k.
-De militaire hulp-apotheker A. B.
sckenberg, vau het garnizoenshospitaal
e is overgeplaatst naar 's Bosch.
Aan den sergeant Wemaer, van het
m ,ir^u' i11!" te Middelburg, is de bronzen
medaille wegens 12 jaar trouwen dienst
P de gebruikelijke wijze uitgereikt.
De by het 3e reg. inf. benoemde ka
pitein H. G. v. Meurs is ingedeeld bij het
ie bataljon en belast met het bevel over
"e le compagnie.
""Dij de herstemming voor drie leden
er Provinciale Staten in drie districten
?a Rotterdam zijn de drie liberale can
didate» gekozen.
Uit Indië. Het volgende ongelooflyke
erhaal wordt uit Wates (Kediri) aan het
"Oer. Hand. geschreven
de kleine man koffie steelt is niet
1 een het gevolg van het opkoopen der
l 1D0®zen, doch ook van den dwang tot
6 halen der taxatie van den Gouverne-
Hents-koffieoogst.
Zoo vroeg een zeker ambtenaar van het
B.B. aan een kapala„Kapala., wat denkt
je yam je aanplant te krijgen r
„Acht picols, kandjeng."
- „Zeg, als je er geem vijftien binnen
brengt dan dwaal je de doos in, begrepen
was het antwoord van den „ervaren koffie
planter! Natuurlijk laat vriend kapala zijn
luidjes er voor opdraaien; hoe, dat komt
er niet op aan, maar zij moeten zorgen,
dat de 15 picols binnen komen, met het
gevolg dat op de een of andere onderne
ming hier in de buurt de goedang opeen
goeden dag geforceerd zal worden.
Dat is ie kosten van onderzoek waard.
Uit Amerika. Voor een paar jaar
vertrok de beer H. v. d. Veen van Westerlee
naar Amerika en vestigde zich als farmer
in den staat Kansas, waar hij een ferme
boerderij, 160 A. of plm. 64 H.A. groot,
voor hem al in exploitatie, zoodat geen
beschgrond voor de .ultuur
behoef dë te worden, voor f50S0 kocht.
Het terrein is zeer heuvelachtigbouw
grond en prairie liggen tegen de hellingen
der heuvels. Op de laagste plaatsen groeit
het prairiegra» zeer welijg en kan verba
zende hoeveelheden veevoeder opleveren.
De grond is ook overigens zeer vruchtbaar,
maar door de groote droogte veelal, zijn
de oogsten zeer wisselvallig. Ook nu weer
klaagt V. over droogte. Maisv erbouw is
dan ook hoofdzaak.
Daarmee worden de varkens, waaruit
allereerst de boer zijne contanten slaan
moet, gemest. Het naaste station ligt op
een afstand van ruim een uur. Met drie
paarden kan V. op zoo'n groot bedrijf toe.
Er gebeurt du» niet veel. Op een zelfde
lap land wordt jaren aaneen zonder be
mesten, zonder eigenlijk ploegen, maïs ver
bouwd. Deze wordt op het veld geplukt,
de stengels laat men staan. Een man plukt
dagelijks pl. m. 20 HL. Na den oogst
jaagt men de koeien enz. in de maïsvel
den, die alles schoon afgrazen, den heelen
winter door. Daarna doet men niets dan
zaaien met een werktuig dat tegelijk
den grond wat losmaakt.
De belangrijkste kleurstof tot het rood
verven van katoen was de meekrap of
wel de uit meekrap bereide garancine.
Het grootste gedeelte van Zeeland een
deel van Zuid- en Noord-Holland en in den
laatsten tijd ook van Friesland verbouw
den met flinke winsten deze Nederlandsohe
verfstof. Maar het auilinerood en de fucbsine
twee giftige verfstoffen, die reeds zeer
dikwijls bloedvergiftiging veroorzaakten
vervingen de meekrap grootendeels. aij
deden den prijs zoo dalen, dat thans in
Zeeland f 11 wordt geboden voor dezeltde
hoeveelheid, die vroeger met f 50 werd
betaald.
Wel kwijnt de meekrapteelt, wel zijn
de meeste ,meestoven verdwenen, maar
toch verbouwt men het product nog in
Zeeland en op Flakkee.
„Ericus" voegt daaraan in het Nieuws
o. a. het volgende toe
Ik zon slechts dan het gebruik van
giftige verfstoffen voor kleedingstnkken
veroorloven, als geen onschuldige nog
fraaier kleurende te vinden waren.
Dan reeds zon in Indië de indigo-cul
tuur (voor het blauwverven) en in ons
land de meekrapteeR herleven.
Zij, die giftige verfstoffen gebruiken,
moesten verplicht zijn op elk stuk, duide
lijk zichtbaar kleine doodshoofden te plaat
sen zooals onze apothekers op hnn giftkaBt
en op de vijzels, waarin giftige stoffen
worden bewerkt. Menig aanvallig kind,
dat nn in de warmte beentjes of armpjes
open krabde en door de giftige verfstof
aan bloedvergiftiging Btierf, zou dan nog
in leven zijn.
Roeiende met de riemen, die wij hebben
raad ik u aan bij onze groote fabrikanten
advies in te winnen omtrent de meest ge
schikte plaats tot bet stichten van een
meekrapververij indigo wordt bier toege
laten maar absoluut geen aniline- of andere
giftige kleurstoffen.
Kostelooze rykssontróle constateert, dat
al wat hier rood geverfd wordt met mee-
kvap moet geschieden, alles wat men een
blauwe kleur geeft met indigo. Andere
verfstoffen mogen niet voorradig zijn. De
fabriek voert haar eigen gedeponeerd merk
en daarbij met meekrap geverfd, met afdruk
der handteeker ingivan den betrokken amb
tenaar van het rijksproefstation. Voor alle
deugdelijke onschadelijke zaken zulke mer
ken en de namaak gestraft met sluiting
der fabriek, zoo noodig gevangenisstraf
daarbij. Nu kan een kind «iet naaien, niet
breien, of 't geringste wondje, een naalde-
prik, kan bloedvergiftiging veroorzaken.
Nog zegt men in vele winkels: „deze
geederen zyn met meekrap geverfd", doch
blijft ket bewijs schuldig.
By de tegenwoordige spotprijzen der
meekrap geloof ik, dat zulk een ververy
moet bloeien
Ned. Herv. Keilc.
Bereepen te Doesburg ds. J. L. Pierson
te Hengsloote Buren ds. D. Jacobsen
te Terhornete Nieuw Beyerland E.
U. Schallenberg cand. te Kralingen
tie Helenaveen ds. D. A. Boss van C harante
te Zevenhuizente Elbnrg ds. E.
Gravemeijer te Utrechtte Giesen
Nieuwkerk ds. B. A. de Jong te Har-
decwyk.
Aangenomen naar Berkhout door ds. H.
A. Ludwig te Helder; naar Wester-
hork doer ds. L. Meeth te Morrha.
Bedankt voor Garrelsweer door dr. G.
Vellinga te Kootwyk vcor Ouddorp
en voor Streefkerk door ds. E. Postma te
Ameidë.
Ds. W. Lamers van Rysoord zal
Zondag 8 Augustus e. k. (des voormiddags)
by de Ned. Herv. gemeente te Goes wor
den bevestigd door zyn vader, Prof. Lamers
van Utrecht.
Intrede des avonds.
De candidaat dr. J. C. B. Eykman
te Steen wijk stelt zich thans beroepbaar.
ColijspEaat. Zaterdag werd totuota-
bele gekozen by de Ned. Herv. Kerk de
heer P. C. W. Swemer met 30 van de
58 uitgebrachte geldige stemmen. De heer
M. de Jonge verkreeg 28 stemmen.
Geref. Kerken.
Beroepen te 's Gravensande ds. N. G.
Kapteyn te Leerdam.
Bedankt voor Pieterburen door ds. H.
T. Hoekzema te Zevenhuizen.
De heer C. Oranje cand. te Middel
burg, hoopt- Zondag 1 Augustus e.k. intrede
re doen in de Gekef kerk te Berkel c. a.
na bevestiging door ds. H. H. Veder van
Rotterdam.
Chr. Geref. Kerk.
Beroepen te Aarlanderveen ds. Ph. J.
Wessels te Zierikzee.
Middelburg. Tot de H.B.S. le kl.
zyn toegelaten H. M. de Leeuw, C. F.
Proos, U. A. A. Pennock, M. F. de Bruyne,
H. A. Beniest, J. M. v. Wage, W. C. v.
S. v. d. Meer, J. W. Bourdrez, C. W.
Bastiaanse, A. J. v. Os, L. P. J. de
Decker, C. M. Blankert, H. P. Siegors,
K. J. H. Wasch, H. L. de Leenw, P.
Pieterse, H. v. Roggen, J. L. W. Eindhoven
en J. P. Wibaut.
Voorwaardelijk C. G. M. Geill, J. M.
Stamperius en J. Boawon.
Afgewezen zyn 13 candidaten.
Tot de tweede klasse is toegelaten A.
H. Heyboer, terwyl één candidaat werd
afgewezen. M. C.
Tot onderwyzer te Alhlasserdam is
benoemd de heer D. Kwaak te Zierikzee.
By het admissie-examen voor 's Rijks
veeartsenyschool zyn o. a. geslaagd M. F.
Plankeel te Oostburg en L. J. Colsen te
Heotenisse.
I. Nederlandsohe Zendings-
vereeniging.
Zendeling Verboeven te Kadipaten klaagt
over de veeziekten die al het vee weg
nemen, zoodat al bet zware akkerwerk
nn met de hand moet geschieden. Boven
dien ontvielen aan de kleine gemeente
aldaar een paar harer sierlijkste leden en
eenige kinderen. De zendeling noemt dit
zuur, Ttiftar daar is geen zonde bij, en e
Heere giet er levensbalsem door.
Zuur met zonde er bij daarentegen is
't verdwijnen van het met zooveel moeite
gekweekte lid Armin. Doch „na het zure
|eeft Hij 't zoet" blijft waar. God ver
kwikte de kleine gemeente te Tjambaj
met de toebrenging van twee Mohamme-
daansche vrouwen en twee kinderen.
Daarbij komt de groote verrassing dat
een Nederlander, die als administrateur
van een naburige suikerfabriek jaren
achtereen den arbeid op dezen zendings-
post gadesloeg, thans bij zyn vertrek naar
Nederland, als gedachtenis en blyk van
waardeering en tot uitbreiding en ver
aangenaming van het werk op dezen post
een som van f 1800 schonk voor t op
trekken van een gebouw voor zieke"^®J'
pleging, terwyl hij tevens beloofde „maat
regelen te zullen treffen ter behartiging
van wat er maandelijks zal noodigwe*»
voor voeding, enz. van bepaald behoeftige
PaEeneVekenhuis ook als middel tot
Evangelieprediking zendeling bckeurer
op Java en Zendeling Otte te Amoy
kunnen er van mee spreken moge
ook zendeling Verhoeven het ondervinden.
Het Orgaan bevat een opgewekt verslag
van den te Rotterdam gehouden Zendings
dag. Het feest 't was op Hemelvaarts
dag werd geopend door ds. Roose.
Ook zendeling Van Eendenburg was daar.
De voorzitter gewaagde in zyn kernachtig
openingswoord van Hem die de gemeente
„de belofte beeft nagelaten, dat Hy met
haar zal zijn. Het werk van den Heiland
zal volbracht worden, en ^n °nderpand
daarvan zien wij Hem met heerlykheil
gekroond. Het zendingswerk - zoo sprak
bij is de voorbereiding van Zyne
wederkomst, en die wederkomst zal zyn
een leven uit de dooden. Het geloof
daaraan moet de energie der gemeente
wekken en onderhouden. Onze aanmoe
diging tot den arbeid moeten we met
zoozeer ontleenen aan de resultaten, als
wel aan de belofte des Heeren. Zoo
zullen we worden gesterkt eiS®
zwakheid, tegen eiken tegenstand en elke
de vraag wat te doen om den zendings
geest te verlevendigen
Hij herinnerde aan de oprichting- in
December 1797 - van bet Nederl. Zen
delinggenootschap en aan den grooten o
vang dien 't zendingswerk sedert dien tyd.
verkreeg, zoodat onze eeuw een zendings
eeuw heeten mag.
focb deze eeuw spoedt ten einde
en haar zendingswerk is nog lang nie
wat 't wezen moest. Dit is de schuld der
gemeentedie hare roeping om van den
Heere te getuigen niet of te weinig v
staat Deze spreker noemde tal van mid-
S. tol opwekking don
freest doch prees in de eerste plaats als
het middel bij uitnemendheid aan de liefae
tot den Heere, en verlossing uit de macht
(le])».0I\vier8ma sprak een slotwoord, in de
Groote kerk naar Ps. 7211 en
de heerlijkheid der toekomst van den Kon.ng
deEersï werd aangetoond waarin die heer-
UjkheS bestaat (vs. U> AJta koningen
zullen zich voor hem nederbmgen, alle
heidenen zullen hem dienenvervolgens
(vs. 12) waardoor Hij deze heerlykhei
zal ontvangen: Want hy zal den nood
druftige redden, enz." Ten slofte werd
aangetoond, welke de roeping der gemeente
is tegenover die toekomst. De Koning roept
allen op, om door woord en daad Zyne
toekomst te bevorderen. Wie gehoorzaamt
aan des Konings eisch, ontvangt ook des
Konings steun, en, bij Zyne komst, des
Konings kroon.
Drage hij ryke vruchten deze heerlyke
Zendingsdag
Zendeling Tiemersma te Tanggeran
schryft iets over zijn „letterkundigen"
arbeid. Wie wanen mocht dat een zende.
ling of welk prediker ook, maar voorna
melijk een zendeling het alleen met gees-
telyken arbeid af kan, met wat vertel
linkjes uit de Schrift, die heeft nooit een
diepen blik in de taak des Zendelings ge
had en Tiemersma kan hem van deze dwa
ling genezen.
Iedere zendeling zoo schryft hy
heeft zyn bijzondere gave. De een is meer
geschikt voor ie studeerkamer, de ander
voor reizend prediker, een derde voor arts,
een vierde voor onderwyzer. En nn is sr
noodig, schoon in de practijk vaak onmo
gelijk, verdeeling van arbeid overeenkom
stig elks aanleg.
En die aanleg schijnt by dezen zende
ling tot zyn rechtte komen ten gevolge
der omstandigheid dat de schare maar
klein is aan wie hy het evangelie heeft
te brengen. Dit leidde er van zelf toe
dat hij aan den litterarischen arbeid toog,
wat vooral in Minehasa noodig is.
Hy schreef dan ook reeds verscheidene
Christelijke boekjes in het Maleisch. Zoo
iets is veel moeilijker dan in 't Hollandsch.
Men moet toch den Inlander een Inlander
worden in zijn denken, spreken, wijze van
uitdrukken, zinsbouw en keuze van beelden.
De taal is gansch een volk, en dan leggen
wij op dat „gansch" den nadruk om te doen
gevoelen hoe grootsch een onderneming
die van deze zendeling is. Hij schreef tot
heden een korte geloofsleer, een beknepte
verklaring van de Apostolische geloofsbe
lijdenis enz.; en voorts verschillende pre-
dicaties en meditaties, welke zeer geprezen
werden door bevoegde beoordeelaars als
mr. Iken en zendeling Kelling. Deze laat
ste schreef hem onder anderen:
„Aan zulk een werk (een reeks vau
preeken, opdat ook de zieken die thnis
lezen) bestaat eene schreiende behoefte;
vooral de zoovele pasgenoemde Inlandsche
helpers zien er reeds zoolang reikhalzend
naar uit. Ik zelf zon zoo gaarne reeds
lang de hand aan dat werk hebben wil
len slaan, had ik niet al mijn tyd, dien
ik eenigszins heb knnnen uitwinnen, moe
ten besteden tot het vertalen van den By.
bel in het Sangireesch (Siaoescb dialect).
Dus in den naam des Heeren wil ik, oude
nu half blinde arbeider, n smeekenga
voort met dit heerlyk en zoo belangrijk
door n begonnen werk."
II. Utrechtsche Zendings-
vereeniging.
Allereerst een kykje in 't verslag; dat
door de verkiezingsdrukten der vorige maand
moest blijven liggen.
Het oudste zendingsveld dezer vereeni
ging is Nieuw-Gninea. Op Mansinam ar
beiden vader en zoon Van Hasselt. Laatst
genoemde heeft de zorg voor kinderen en
kranken voor zijn rekening en werkt daar
bij niet ongezegend.
Op eersten Kerstdag werden in tegen
woordigheid van 200 hoorders vier nieuwe
leden aan de gemeente uit dit zoo vaak
apenland gescholden land toegevoegd, ter
wijl 7 kinderen werden gedoopt.
Onder de gedoopten van den Palmzondag
was een hadji!
De beide Papoesche jongelingen, die op
het semenarie te Depok zyn geweest, zyn
met een gunstig getuigenis ternggekomen
en thans in den dienst der zending werk
zaam.
Twee hoofden die christen geworden
waren, zyn door den dood aan de ge
meente ontvallen, de teleurstelling hierover
wordt echter getemperd door 't feit dat zij
ia volkomen vrede zyn heengegaan.
