NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- HISTORISCH Ho. 113. 1897, 3afmfag 26 fmu. iffife laacgang. VERSCHIJNT F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Vlissingen. De antirevolutionaire kiesvereeniging alhier heeft tot candidaten voor den gemeenteraad gesteld de heeren H. J, v. d. Meer, H. M. Kloppers en H. v. d. Poel. Middelburg. De liberale kiesver eeniging „Gemeentebelang" heeft tot can didaten van den gemeenteraad gesteld de aftredende leden de heeren W. J. Spren- ger en W. J. J. Koole (district 1), F. G. Sprenger en dr. A. v. d. Swalme (lie distriet) en district III de heer jhr. mr. E. P. Schorer. In de vacature ont staan door het bedanken van den heer J. A. Tak, werd gesteld de heer M. G. Boasson. Stavenisse. In hare Donderdag avond gehouden vergadering candideerde de Lib. kiesvereeniging alhier tot leden van den gemeenteraad de beide aftredenden, de heeren L. Hage en N. Kodde. Kruiningen. Donderdag traddeheer mr. Fokker alhier op voor een talrijk publiek, meest liberale kiezers, ter aanbe veling van de candidatuur Van Deinse. De rede werd herhaaldelijk lnide toege juicht dat kan ook niet anders, want „duur brood" en „brandstapels" waren schering en inslag er van. Twee leden van 't bestuur der antirevolutionaire kies vereeniging te Goes waren gekomen om met den spreker in debat te treden. Aan een hunner den heer Buijse kon het en dan nog slechts voor een paar minuten verleend worden. Goes. Er bestaat hier geen liberalo kiesvereeniging voor de candideering van gemeenteraadsleden. Of eigenlijk zij is er welmaar in den bedekten vorm van een op gezette tijden optredende „meeting". Men heeft 't altijd tegengesproken, als wij spreken van de „liberale" meeting. En toch al verscheen er een enkele maal wel eens een enkele niet-liberaal, de libe ralen hebben in die meetings toch 't hoogste woord; en antirevolutionaire oandidaten worden er nooit gesteldterwijl van de Roomschen alleen candidaat gesteld worden zij die met de liberalen meegaan of libe raal zyn. Veer©. De Antir. Kiesvereeniging alhier heeft in hare jl. gehouden vergadering tot candidaat voor den gemeenteraad ge kozen het aftredend lid A. Volkers Jz; elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,025. UITGAVE VAN G. M. KLEMKERK, te Goes en van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. De liberalen hebben het kiesdistrict Hoatenisse letterlijk afgeloopen voor hun candidaat Van Deinse. Nagenoeg geen kiezer is overgeslagen. Met tal van pamfletten werd 't district overgoten. Sprekers van allerlei slag kwamen in deze dubbel heete dagen het volk voorlichten. Een godsdienstonderwijzer uit Amsterdam deed dit heel vromelijkde sprekers uit Middelburg Fokker en Heijse meer joviaal. Alles tegen Rome. Er is voor Rome een prachtige reolame gemaakt. Het denkend deel heeft tal van citaten uit Encyoliek en Syllabus, uit Thomas van Aquino en andere Roomsche celebri- teite* te slikken gekregen. En blijkens 't applaus dat dezen citaten ten deel viel, hebben zij zich aan deze Paapsche stou tigheden braaf' vergast. Zelfs met de prentjes uit het Martelaars boek liet men hen kennis maken. Ei dan, natuurlijk, werden de domme antirevolutionairen, bij voorkeur protestan ten geheeten, zwart gemaakt of gewaar schuwd. De leiders onzer partij in dit distriet hebben gedaan hetgeen zij konden. Doch hun betoog had bij de meesten geen andere uitwerking danthuisblijven. Waar 't om gaat, dat werd eenvoudig niet begrepen. De Standaard zegt: In geloofszakenen in historiebeschouwing gaan we geen duim breed voor de Roomsche kerk uit den weg. Maar bij de politieke stembus wordt niet over den weg der zaligheid, noch over historische geschillen maar over de grondslagen van het gebouw van Staat ge handeld. En omdat de Roomscho candi- daten daarin wél en de Liberale niet met ons overeenstemmen, daarom steunen wij bij deze herstemming de Roomsche candi datures Dat is het. En dat is niet begrepen. En de papenhaters onder ons hebben niet willen gelooven dat het Liberalisme meer dan Rome de zielen vergiftigt, in zijn streven ter ontkristening van den volksgeest veel geraarlijker is. Dit streven weet het liberalisme bij ver kiezingen als deze wel te verbergen. Niet als liberalen, als protestanten dien den zij zich aan. Hun candidaat werd als kerkvoogd en oud-diaken voor de tweede kamer aanbe volen. Zoo werden onze goede lieden ver schalkt. Het zal wel niet 'gebaat hebben, is te denken. Maar een groot deel der Antire volution aren liepen in de val. Het is opmerkelijk dat de liberale partij bp deze verkiezing verzuimd heeft haar beginselen aan te prijzen. Zij heeft daarmede 't sterkst sprekend Wijs gegeven dat deze beginselen, ook Volgens haar eigen overtuiging, niet deugen evenmin vallen in den smaak der natie. De liberale party trad bij deze campagne, althans in Hontenisse, op beginselloos. Ook is opmerkelijk dat men zoo in alle districten dezelfde kreten heeft hooren aan heffen. Wie getrouw de verslagen van redevoeringen door liberale sprekers ge houden, gevolgd heeft, zal groote een stemmigheid ontwaard hebben in de keuze der argumenten tegen ons. En wat de waarschuwing tegen Rome betreft, ook dezen vertoonde een trek van groote gelgkheid van afkomst. Citaten uit Roomsche Catechismussen, geschriften van Kerkvaders, uithoekjes en broohures, b. v. over den Bartholome- nsmacht, Maranatha, de Standaard van '91, en tal van andere uitknipsels welke ook jn '91 en de meeste ook in '88 reeds had den dienst gedaan. Met name mr. Fokker was, naar wij te Kruiningen vernamen, verbazend hierin handig en sterk. Maar is dat nu positieve politiek? Is dat propageeren voor de liberale beginse len Of was 't eene tactiek van ,,'t doel heiligt de middelen" Een tactiek ontleend aan de practijk der Jezuïeten, dierzelfde Jezuïeten, tegen wie men het goede volk kwam waarschuwen. Intusschen mocht Van Deinse gekozen worden, dan weten wij alvast want dat is gezegd door den heer Fokker dat Van Deinse isvoor-uit-stre-vend liberaal. Ter karakteriseering van de wijze waarop de liberalen de antirevolutionairen van de candidatuur Walter poogden aftetrekken, drukken wij onderstaand pamflet, waarvan de schrijver vermoedelijk te Ierseke zit, in onze kolommen af. Aan alle Kiezers Spreuken van Salomo. Spbsuken XI vers 26 „Wie koren inhoudt, dien vloekt het volkmaar ze gening zal zijn over het hoofd des verkoopers." Hy die zich beroept op Gods woord, overdenke bovenstaande woorden, voor hy zyn biljet voor de Tweede Kamer invult en in de bus werpt. Vloek rust op al dengene, die der armen brood zou komen duurder makenmaar zegeningen komen over hen, die mede werken tot het tegengaan daarvan. Door Graanrechten wordt het brood duurder. Wilt gij zulks voorkomen? Stemt als één manMr. Van Deinse. Eenige Kiezers. Het slot van een andere circulaire van evengelyke strekking, gericht „aan de Protestantsche kiezers in het kiesdistrict Hontenisse" luidt aldus „Wy kiezen in Mr. van Deinse ook een goed Protestant, die zich aan Kerk en Ker kelijke bedieningen gelegen laat liggen. Negen jaar was hy als Diaken werk zaam van 26 Februari 1873 tot 1 Januari 1880, en van 20 Juni 1892 tot op heden als President-Kerkvoogd, welke bediening hy met ijver en nauwgezetheid vervult. Wy mogen daarom vrijmoedige mede-pro testanten, van welke richting ook, aanbevelen op Vrijdag aanstaande te stemmen op mr. J. G. van Deinse. Eenige kiezers, lidmaten der Nederduitsch Hervormde Gemeente te Hulst. Onder deze blijkbaar te Goes geprepa reerde aanbeveling van den diaken Van Deinse komt geen naam van een drukker voor. Blijkbaar schaamde deze man zich. Het is ons gebleken dat er nog vele kiezers zyn die meenen, wanneer zij hun candidaat stemmen, dat zy dan den anderen moeten zwart maken. Immers, zoo dachten zij, wy moeten het witte puntje aanschrap- pen. Dat wil dus zeggen dien candidaat schrap ik uit. En den anderen candidaat laat ik wit. De redeneering is volkomen fout. En toch is het onbewust een opkomen voor de juiste historische beteekenis van het woord candidaat. Het komt van Candidas wit En nu moest vroeger in Rome, iemand die naar een hooge betrekking dong, in 't wit loopen, met een witten toga om, daarom heette hy candidus, een witte. Laten onze kiezers er aan denken dat zulk e6n candidus (candidaat), zulk een witte door hen moet zwart gemaakt wor- denj-Pe w*tte 8tiP voor uw candidaat of candidaten moet zwart gemaakt. Meer niet. Let hierop by de aanstaande gemeente raadsverkiezingen van 7 Juli. Dei Goesehe Crt. van Zaterdag 19 Juni bevatte het volgende vriendelijke stukjeJ Ook te Middelburg is geen overwinning behaald. Zelfs is de positie daar van mr. L u c a s s e eenigszins precair en geheel in handen van de door de antirevolutionairen zoozeer gesmade leden van den G h r. hist, kiezersbond en van de Kar- nebeekianon, die te zamen meer dan over 1000 st. beschikten, terwijl het ver schil tusschen de heer en Lucasse en Fokker slechts een goede 400 st. bedraagt. Wordt dus mr. Lucasse herkozen, dan zal het a\jn bij de gratie van hen, voor wie men voor de eerste stemming geen hatelijkheden ge noeg had. Nog gisteren werd gretig door De Zeeuw een hatelijk bericht overge nomen uit De Graafschapper ten opzichte van dr. J. Th. de Visser, omtrent wien onder den fraaien titel van „V a n de kerk naar de kroeg," in laatst genoemd blad geschreven werd, dat hij op een Zondag, „na 's morgens in de kerk op getreden te zijn om het Woord te bedie nen, des avonds als spreker optrad in een Vergunningszaal". Wel werd dit bericht in een volgend blad herroepen, omdat het eene onwaarheid bleek, maar het was gezegd en men weet, dat er van zoo iets, al is 't een leugen, toch altijd wat hangen blijft. Men zal nu vermoedelijk tegenover die zoo gesmade Christel, historischen wel een toontje lager zingen en de rol van den „vooglaer" toepassen. Of de vogels zich zullen laten vangen Naar aanleiding 'Van dat stukje merken wy op dat wy aan de redactie van de Goesehe Crt. ter opneming in hare kolom men hebben aangeboden een schrijven uit Holten, nit welk schryven blijkt dat wel degelijk door dr. J. Th. de Visser 's Zon dagsavonds in een herberg een politieke rede is uitgesproken nadat ZEerw. des morgens in de kerk had gepreekt. Waarom wy dan dit stukje, niet in een volgend no. gelijk de Goesehe Crt. be weert maar nog in hetzelfde no. van ons blad, b ebben ingetrokken Omdat iemand, dien wy te goeder trouw achtten volkomen op de hoogte te zyn or,s kwam zeggen dat van het feit niets waar was en wy geen oneerlijk wapen mochten gebruiken. En daar wij zelfs den schijn om een oneerlyk wapen te bezigen, niet aandurf den, beloofden wy dezen zegsman terstond de fout te herstellen, onder voorbehoud van nader onderzoek. Een onderzoek dat zeker voor onzen zegsman geen aangenaam resnltaat ople verde. Doch waarheid bovenal. Wij zullen hierop verder niet ingaan. Dr. de ViBser heeft Zondag 30 Mei te Holten in een Yergunniugszaal, niet het Woord bediendmaar een politieke rede gehoudeno. a. en dit voegen wij er bij, die wel eens verslagen, van dr. de Vissers politieke redevoeringen gelezen hebben o. a. tot afstraffing van oude broeders die met hem éénzelfde dierbaar geloof deelachtig zijn. Aan Dnzen zegsman zullen wij intusschen bedoeld origineel van den schryver uit Holten, ter inzage zenden, en stappen hiermede van dit incident af. Alleen vernamen wij van de Goesehe Crt. gaarne eenig bewijs voor haar met vette letter „zoo zeer gesmade leden van den Christelijk Historischen Kiezersbond". De Chr. Historische Kiezersbond. Art. 1. Ons beginsel kan niet in woorden worden uitgedrukt, Omdat onze vrienden dan terstond uit elkaar worden gerukt. Art. II. In denkwijze zijn wij dus alles behalve homogeen. Maar in haat tegen de „Kuyperianen" zijn wij onherroepelijk één. Art. III. Op dan „Protestanten" van Oost, West en Noord, Verpandt ons, wat ge ook overigens wilt, tegen Dr. Kuïpbr uw woord. Art. IV. Onmeedoogend „Kuyperianen" bekampen, ziedaar ons doel En dan laten verder de beginselen ons koud en koel. Art. V. Ziet, hoe in ons Program de negatie op het kookpunt staat. En het positieve deel met nul naar huis toe gaat. Graafschapper. 25 Juni '97. De liberale kiesvereeniging te Ede heeft besloten zich te ontbinden en zich op te lossen in een afdeeling van den chr. histo rischen kiezersbond. Bij kon. besluit zyn, met 1 Juli, lo. voor den tijd van drie jaren benoemd tot plaatsvervangers van den distrietvee- arts, wien Dordrecht als standplaats is aangewezen de veeartsen J. A. de GraafF te Scherpenisse; H. J. M. Berghuis, te Middelburg, en M. v. d. Vliet te Kruiningen; en is 2o. aan de 'plaatsvervangende districtsveeartsen H. M. J. Berghuis en M. van der Vliet te Kruiningen, de titel van gouvernementskeurmeester van vee toegekend en zijn zij als zoodanig belast met de visitatie van vee, resp. te Vlis- singen en te Hansweert (Kruiningen), v6or de inlading in een schip naar het buitenland bestemd. De geest der vergadering was niet over welwillend, vermoedelyk gevolg van de warmte en den weinig beschikbaren tijd voor debat, dewijl de heer Fokker naar den trein moest. In de Midd. Crt. werd captie ge maakt op een bericht nit Krabbendyke, omtrent 't besluit der antirev. kiesveree niging aldaar. Het bericht dienaangaande was vrij duister gesteld, wij ontvingen echter den indruk dat besloten was gelyk ons vorig no. meldde. Bij onderzoek blijkt echter dat hier geen sprake is geweest van kraohtig stemmen. Gelijk te Kruiningen en op andere plaatsen waren de leden der Kiesvereenigingen vrij wat meer voor ont houding of voor stemmen op den liberalen candidaat te spreken. Alleen Ierseke stelde met overgroote meerderheid Walter. Wat hieromtrent in de Goesehe Crt. en andere bladen staat, kunnen wy dan ook bepaald tegenspreken. Bij kon. besluit zyn benoemd: tot dijkgraaf voor den polder Klein Stelle, V. N. Voerman tot dijkgraaf voor den Boonepolder J. Woutersen; in het bestuur van den polder Nienw-Westenryk, tot dydgraaf U. Cortvriendt en tot plaatsver vangend dijkgraaf C. A. M. M. vanHaelst; tet plaatsvervangend dijkgraaf voor den polder Rapenburg, C. Bom; tot plaats vervangend dijkgraaf voor den polder Stroodorpe, A. de Kok Jacobszoon. Deze inleiding achten wij noodig by 't afdrukken van enkele passages uit 't in de Goesehe Crt. voorkomende verslag van 't gesprokene ln de jongste meeting. En dan stipuleeren wij het volgende: Aangaande den heer M. de Jonge Ju. verklaarde de voorzitter dat het van libera len niet te wachten is, dat zy een beslist antirevolutionair tot candidaat zullen stel len, doch de meerderheid van het comité meende, dat er termen waren tegenover hem geen anderen candidaat te plaatsen, omdat de heer De Jonge, ofschoon esn tegenstander, toch tevens iemand is, die ten allen tijde beslist voor zyn gevoelens uitkomt, een man met een helder hoofd en die zitting heeft in vele commissies, waarin hy ook door liberale collega's op prijs wordt gesteld. Om deze redenen stelde de meerderheid van het comité voor, tegen over dhr. De Jonge geen ander candidaat te stellen. Aangaande den heer Dicke zegt het verslag o. a.: „Op een vraag, hem door dhr. Van der Leeuw gedaan of hy zou afbreken wat door de liberalen van drie geslachten is opgebouwd, had mr. Dicke hem geant woord, dat hij daartoe nooit zal overgaan. Om al deze redenen vond dhr. Van der Leeuw vrijheid dhr. Dicke met alle ge rustheid aan te bevelen. Dhr. mr. J. de Witt Hamer voerde be halve deze negatieve, nog eenige positieve aanbevelingen van dhr. Dicke aan. Hy verzekerde dat deze niet alleen niet zon af breken, wat door de liberalen was opge bouwd maar in denzelfden geest werk zaam zyn zal. Dhr. Dicke is niet alleen een jurist, maar gepromoveerd met een dissertatie op staatsrechterlijk gebied, zoo dat by ook van het gemeenterecht uit nemend op de hoogte is. In die dissertatie heeft hij de meeningen van dhrn. Lohman en Kuyper bestreden, waardoor hy ge toond heeft nader by de liberalen dan bij de anti-revolutionairen te staan". En eindelijk van den heer Leygraaff zegt 't verslag, en nog wel met cursief gedrukte letter, o. a. dat hy zyn inter- pellant „had medegedeeld deliberate begin- selen te zijn toegedaanen de voorzitter dit een gelukkige keuze noemde. Nog dient gemeld dat een der aanwezigen een antirevolutionair den heer L. de Beste voorstelde doch geen steun vond en zijn veorstel introk. Voegen wij hier nog hy dat de heer Ochtman volgens den voorzitter de „libe rale" beginselen is toegedaan en deze dit „een goede eigenschap" noemt. En dan vragen wijis het nu zoo hee- lemaal mis als men gewaagt van een „liberale" meeting -» •- r I

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1897 | | pagina 1