NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Mr. C. LÜCASSE.
Mr. F.J. F.M.WALTER.
VERSCHIJNT
dus a.s. Vrijdag reeds,
De verkiezing te Hontenisse.
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
KERKNIEUWS.
Ho. 111. 1897.
Huistfag 11 lutu.
(Effife laacpng,
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02s.
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
Bij de herstemming op VRIJDAG
25 JUNI a. s.
bevelen wij in het kiesdistrict M i d-
delburg, de herkiezing aan van
—O
Terwijl wij in 't kiesdistrict Hon
tenisse, nu 't slaat tusschen een
Liberaal en een Roomschen candidaat
de candidatuur steunen van
Kiezers, denkt er om: 1897 is 4894
niet. Hebben wij toen Van Deinse
gesteund om de Kieswet, nu eisclit
't landsbelang dat wij Walter steu
nen. IN GEEN GEVAL stemme men
nu den Liberaal
O
De Goesch* Crt. over de verkiezingen
schrijvende zegt nieuwsgierig te zijn wat
de antirevolutionairen in het distrtct Hon
tenisse doen zullen. Wordt Walter geko
zen, zoo zegt het blad, „dan zal geconsta
teerd kunnen worden dat al het werken
en wroeten der antirevolutionairen in Zee-
landalleen de macht der katholieken heeft
vergroot."
Eu dan spoort het blad zijn „eigene
geestverwanten in het district Hontenisse
aan om evenals voor drie jaren zich in
te spannen en even succesvol te arbeiden
aan de overwinning van mr. J. G. v.
Deinse"
Wy merken hiertegen aan dat men dat
woord „overwinning" passief of actief kan
opvatten. Zoo hebben de antirevolutionai
ren in '94 medegewerkt aan de overwin
ning door v. Deinse zij zullen 't nu doen
aan de overwinning op v. Deinse.
In '94 hebben zij veel moeite en veel
geld er voor overgehad om, met het oog
op de Kieswet Tak, een liberalen voor
stander dier wet naar de Kamer te zenden;
thans, in 1897, zullen zij, behoudens en
kele uitzonderingen, öf thuis blijven of
hunne stem uitbrengen op mr. Walter.
Er is geen enkele reden om den libe-
talist Van Deinse, ondanks zijn schermen
ttet bijbelteksten en „godsdienstige termen"
gelijk hij o. a. te Rilland deed, onzentwe-
ge aan een kamerzetel te helpen. De an-
btevolutionairen die er hem in '94 in
«achten, hebben meer verdriet dan ple-
21et van hem beleefd, en wij hebben dan
?°k goeden |moed dat onze geestverwanten
m Zuid-Beveland alle eerlijke middelen
nullen, aanwenden om te voorkomen dat
v?°t 't overwegend antiliberale Honte-
Dl88e weder een liberaal naar den Haag
Ca o 4
Intusschen waarschuwen wij onze vrien-
®n °P Zuid-Beveland dat zij, uit afkeer
vrees voor Rome, door 't„protestantsche"
iberalisme taDgeblazen, zich niet verlokken
,en °P den liberaal te stemmen,
tBehoort niet tot de eerlijke middelen,
Wanneer men van liberale zijde komtspe-
eeren °P uw papenhaat.
Voor de christelijke, de zuiver protes-
zntsche belangen is van 't oud liberalisme
oven weinig te hopen als van Rome.
6 üProtestantsche" „liberalen" weten dat
°ok wel.
Tusschen Rome en Dordt gaapt een zeer
e en diepe klovemaar nu hebben
J kiezen tusschen een Roomsche en
11 Liberaal. Een van die twee moet
naar de Kamer; gij zijt dus niet vrij in
uwe keuze.
En dan achten wij 't eisch van voor
zichtigheid te zijd, zoo wij stemmen op hem
die op 't terrein der Christelijke levens
beschouwing nog eenige punten van eens
denkendheid met ons vertoont.
Zie, men schermt nu van liberale zijde
met dat „protestant" „Calvinisten", zoo
roepen zij ons toe, durft nu eens stemmen
op „Rome".
Maar gij gevoelt wel dat dit niet gezegd
wordt uit vrees dat wij onze consciëntie
zullen bezwaren maar om den liberaal
gekozen te krijgen.
Maar dit „protestant" zijn in naam be-
teekent niets, waar men de hoofdwaarhe
den van het Christendom loochent. Dat
weten onze „Calvinisten", die van dit soort
protestantisme niet gediend zijn, ook wel.
Maar het bloed der martelaren dan
Zeker, dat bloed der martelaren blijft
een eeuwige aanklacht tegen Rome, maar
de liberalen zijn geen zonen van die mar
telaren. Wanneer zij aan 't uitpakken
gaan over hun martelaren, hun Servet en
Oldenbarneveldt, door Maurits, door Calvijn,
naar zij beweren, ter dooi gebrachtdan
geldt de waarschuwing weder niet Rome,
maar ons.
In elk geval dat bloed der martelaren
vergeten wij niet
Maar wij vragen daartegenhoeveel
duizenden heeft het ongeloof verslagen
Hoevelen van onze beste jonge mannen
zijn door het liberale stelsel vergiftigd?
En zullen wij ons als geloovigen dan
wel schamen voor stemming op Roomsehen
en niet schamen om in de hand te werken
de overwinning of de bestendiging van de
overmacht van het ongeloof?
Dat zou, ons bedunkens, schuldige on-
noozelheid zijn.
Kiezers van Hontenissedenkt hieraan.
Wij waarschuwen de kiezers op Zuid-
Beveland dringend dat zij zich niet laten
beetnemen.
De liberalen schijnen nu ook al een
godsdienstonderwijzer in den arm te nemen,
teneinde stemmen te winnen voor hun
candidaat.
Mannen die lachen met godsdienst en
godsdienstonderwijzers, en zelfs zie de
Goesche Crtvan Zaterdag allen gods
dienstonderwijzers in verkiezingszaken het
zwijgen zonden willen opleggen, aanvaar
den nu dankbaar deze hulp en waarom?
Opdat zij en hunne vrienden op het kussen
kunnen blijven.
Nogmaals, wij waarschuwen.
Niemand stemme in elk geval op den
liberaal. Wie zich door ons niet laat over
tuigen, die blij ve dan liever thuis. Doch
in geen geval een liberaal.
Een onwraakbaar getuige.
Groen van Prinsterer heeft herhaalde
lijk waar 't in 't belang des lands noodig
bleek samenwerking met radicalen als
Pierson en Junius, maar ook samenwer
king met de Roomschen aanbevolen.
Men zie met name ons citaat uit zijne
geschriften in de Sprokkelingen.
Deswege is hij door de liberale bladen
van zijn tijd telkens weer op de grofste
wijze uftgescholden. De Arnhemsche Crt.
van die dagen schold hem zelf» eenmaal een
Jezuiet.
Vooral in 't laatste van 1871 en 't be
gin van 1872 kwam de verhouding van
Groen en de anti-revolutionaren tot de
Roomschen ter sprake.
In de Stemmen voor Waarheid en Vrede
vond men toen geregeld een zeer belang
rijk overzicht van de Nederlandsche Ge
dachten van den reeds meer genoemden
Christen-Staatsman. In dat overzicht
zie de Stemmen v. W. en V. van Maart '72
wordt ook de verhouding tot de Roomsch
Katholieken besproken en de vraag ter
beantwoording gesteld: Is er waarheid n
UITGAVE VAN
en
de beschuldiging, dat de heer Groen een
crypto-papist, een vriend van Rome is
Men kreeg in „de Stemmen11 op die vraag
het volgende antwoord:
Men zal den verslaggever niet ten
kwade duiden, dat hij hij die vraag een
oogenblik stilstaat. Wellicht wordt door
het volgend onderzoek duidelijk, waarom
het Sanhedrin der groote Protestantsohe
partij den heer Gboen, als onrechtzinnig
Protestant, als handlanger van Rome,
uit de Synagoge geworpen heeft?
De beantwoording van die vraag is
niet geheel zonder gewicht, niet alleen
omdat niemand in Nederland zoo onver
moeid met de Roomschen gediscussieerd,
gepolimiseerd heeft als Mr. Groen van
Prinsterer; maar ook, omdat bijkans
niemand hem gevolgd heeft in het ge
bruik der methode van het zwaard inde
eene en den olijftak in de andere hand
te houden. Die houding schijnt over het
algemeen niet begrepen, ten minste niet
gewaardeerd te worden
Niet na, maar naast Stahl en von Ger-
lach is zijne plaatszoowel chronologisch,
als wat zijne zelfstandigheid tegenover
hem betreft. Hij is geen Lutheraan maar
Calvinist geen Pruis maar Nederlander.
„Hollander van top tot reen" uit de
school van Prins Willem I en Prins
Willem IIImaar na 1789. Dat is de
reden, waarom ook hij, zoekende naar
bondgenooten in den strijd tegen de Re
volutie, het oog naar Rome wendde. Dat
is de olijftak in zijne hand. Heeft hij
gedwaald Zoo gij ja zegt, herinnert
u dan, wat zijne groote leermeester,
Prins Willem III deed, die met den
ultramontaanschen Halsburg zich tegen
het gallicaansche Frankrijk verbond aan
welke coalitie Europa zijne redding van
Fransche tyrannie dankte.
Man des vredes wilde dus de heer
Groen van Prinsterer tegenover Rome
zijn, en desniettemin voert hij onver
moeid krijg tegen het Ultramontanisme
in Nederland. Dat ligt zoo in den aard
van het Calvinisme dat vordert de hou
ding, die door de Roomsehen op Neder-
landschen grond aangenomen wordt.
Want in de onderwijs-kwestie, „waarin
de wereld-historische strijd onzer dagen,
geloof of ongeloof? christelijk of anti
christelijk? zich belichaamt," kozen onze
Roomsche landgenooten zeer openlij k
partij tegen het anti-christelijk.
Wij herhalen dat de Stemmen voor Waar
heid en Vrede, red. dr. A. W. Bronsveld er
25 jaren geleden aldus over dacht. En
toen was toch Rome in beginsel stellig niet
minder gevaarlijk dan thans.
Van waar dan nu deze veranderde ge
zindheid
Toch niet dewijl men het liberalisme
minder te duchten vindt
Het liberalisme dat tot nu kort geleden
den arbeid der Zending in onze Oost en
't Christelijk Volksonderwijs op allerlei wijs
heeft bemoeilijkt?
21 Juni '97.
Naar ZEd. per advertentie in de M. C.
mededeelt, stelt de heer J. A. Tak te
Middelburg bij de a. s. periodieke ver
kiezing voor leden van den gemeenteraad
zich niet meer beschikbaar.
Dit is voor den Middelburgschen raad
inderdaad een groot verlies. De heer Tak
heeft aanspraak op velerj dank vooral
wijl hij in zake onderwijs niet met de
oaterie medeging; maar zijn eigen denk
beelden verdedigde in de richting van
„zuinig en toch goed"een kunst die
niet alle liberalen verstaan.
De heer minister S. v. Houten die
te Groningen Jin herstemming komt met
den heer Drucker, heeft verzocht buiten
aanmerking te blijven.
Met ingang van 1 Juli is bevorderd
tot commies van de posterijen der 3e klasse
de heer K. A. Heijblom, werkzaam aan
het postkantoor te Middelburg.
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cant.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere reg«i
meer 10 cent.
as
Mejuffrouw S. A. C. van Linschoten, te
Vlissingen, is tegen 21 Juni geplaatst als
klerk ten telegraafkantore te Rotterdam.
Naar aanleiding van een elders voor
komend bericht uit Goes omtrent candi-
daatstelling door de kiecvereeniging Voor
Nederland en Oranje te Goes, merken wij
op dat alle besluiten daar gevallen, met
uitzondering van de met algemeene stem
men gestelde candidatuur van den heer M.
de Jonge Jz. aftredend lid, nog slechts
voorloopig zijn en vatbaar voor wijziging.
De voorloopige bespreking was noodig ten
einde het bestuur gelegenheid te geven
in onderhandeling te treden met de kies-
vereeniging Groen van Prinsterer over de
samenwerking voor de a.s. gemeenteraads
verkiezing.
Vlissingen. De liberale kiesvereeni-
ging Plicht en recht alhier heeft candidaat
gesteld voor de verkiezing van leden van
den gemeenteraad, periodieke aftreding, de
heeren J. Verkuijl Qaukkelaar, W. N.
Rottier, F. H. J. VVibaut en W. L- Win
kelman en in de vacature v. d. Beke
Callenfels den heer J. P. Vermaas, arts.
Kloetinge. De heer Sprenger, aftre
dend lid van den gemeenteraad, wenscht
voor een herbenoeming niet meer in aan
merking te komen. Als candidaten worden
genoemd W. v. Liere, aftredend lid en
Chr. Welleman. de laatste in plaats van
den heer Sprenger.
Bij Koninklijk besluit is de luitenant-
generaal, commandant van het leger, en
chef van het departement van oorlog in
Nederlandseh-Indië A. J. Vetter, op zijn
verzoek eervol uit 's lands dienst ontsla
gen, onder dankbetuiging voor de vele en
gewichtige diensten aan den lande bewezen
en met behoud van aanspraak op pensioen,
een en ander met bepaling dat het aldus
eervol verleende ontslag zal ingaan op den
dag in de maand September e. k. waarop
genoemde opperofficier zijne betrekking
zal nederleggen.
Bij Koninklijk besluit is de generaal-
majoor, chef van den generalen staf van
het leger in Nederlandsch Indië, L. Swart,
benoemd tot luitenant-generaal commandant
vanhet leger en chef van het departementvan
oorlog aldaar; een en ander ingaande op
den dag in de maand September e. k.
waarop de luitenant-generaal A. J. Vetter
het bevel over het genoemde leger zal
nederleggen.
Bij kon. besluit zijn benoemd tot
dijkgraaf voor 't Waterschap Kruininge
P. Nieuwenhuyse, voor den Vanhaaften-
polder G. J. J. de Graaf Az., tot gezworen
voor den polder Dreischor M. Goemans.
Protectie in Engeland.
Wp lezen in het „Handelsblad" het
volgende ingezonden stuk i
Te midden der verkiezingsdrukte, te
midden van al het gedisputeer over „pro
tectie of vrijhandel" komt het bericht tot
ons, dat Engeland de door onze inland-
sche gistfabrieken aldaar ingevoerde gist
met een inkomend recht zal belasten.
Op dergelijke wijze ziet Nederland
zijnen uitvoerhandel bemoeilijkt, en dan
nog trekkeD Nederlanders te velde tegen
hen, die door een inkomend recht onze
industrieele ondernemingen willen be
schermen tegen de concnrentie van het
buitenland.
Is dit een billijke verhouding?
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Colijnsplaat ds. H. J. Couvee
te Kerkwervete Bruinisse ds. W
Zijlstra te Waddinxveen.
Beroepen te Garrelsweer en te Nijehaske
dr. G. Vellenga te Kootwijk te Hantom
ds. A. H. Magendans te Terkaple te
Beekbergen ds. D. van Krevelen te Hoog
vliet te Dokkuin ds. I. M. J. Hoog
te Terwolde te Koudum (toez.) dr. J.
Schokking te Wezepte Staphorst ds.
A. Renier te IJsselmuiden,
Aangenomen naar Wapenveld© door W.
Hellemans cand. te Utrechtnaar
Avezaath door E. L. Nanta cand. to
Leiden naar Voorthuizen door ds.
A. Jonker te Tzum.
Bedankt voor Muiden door ds. H. Doorn-
veld te Wierdenvoor Kuilenburg
door ds. C. J. A. Bosch te Noord Scher
mer; voor Oosterhaule door ds. D.
Zoete te Lemmervoor Oud- en Nieuw
Gastel door ds. W. J. Pij zei te Erichem
voor Geervliet door Ed. U. Schallen-
berg, cand, te Krallngen.
Bg de verkiezing van leden voor
het kiescollege te Middelburg werden
afgehaald 307 biljetten, ingeleverd 281,
en uitgebracht 278 stemmen. Met 273
a 276 stemmen werden gekozen de candi
daten van „Schrift en Beiydenis".
De modernen onthielden zich.
Waarde. Zondag had alhier de inwg-
ding plaats van het orgel. Onze beminde
leeraar hetd daarvoor tot tekst gekozen den
150sten psalm. Tevens dankte ZEerw.
allen |die giften hadden geschonken aan
het orgel.
Onze berichtgever voegt hier by: Het
feit dat dit Kerkorgel te Waarde geheel
en al uit liefdegaven tot stand is gekomen
strekke ten bewyze dat hier nog al wat
kan geschieden op kerkeUjk gebied.
Het orgel zal voortaan welwillend be
speeld worden door dhr. C. J. Vroegop
alhier.
SCHOOLNIEUWS.
Tot onderwyzeres is benoemd met ingang
van 15 Juni te Anna Panlownapolder mej.
j, H. D. Ross te Goes.
Benoemd tot onderwyzer te Berg-
schenhoek de heer P. M. A. Verhage te
St. Philipsland.
Goes. D. G., de persoon, ten wien»
huize in de Lange Vorststraat alhier in den
nacht van 30 op 31 Mei brand omtitond,
is Zaterdag in de woning van zyn sohoon-
vader gevangen genomen, naar Middelburg
getransporteerd, en wegens vermoedelijke
brandstichting ter beschikking van de justitie
gesteld.
Goes. Een binnenbrand op den zolder
van den heer B. alhier, handelaar in ijzer
waren en kruit, werd Zaterdagvoormiddag
gelukkig door de bewoners zeiven entdekt.
en door de politie, die slechts op een paar
huizen afstand gevestigd is, door middel
van een extincteur gebluscht.
Goes. De boekhouder van het kadaster,
dhr G. J. Manders, is met 1 Aug. e. k.
verplaatst naar Breda.
Goes. De installatie van den nieuwen
burgemeester is voorloopig bepaald op
Donderdag 1 Juli, a. s.
Ook onder het vee van den heer E.
v. Hootegem te Kruiningen is het mond
en klauwzeer geconstateerd.
Dat is in die gemeente het tweede geval.
In de export-slachterg te Ylissingen
worden met het oog op het jubileum van
H. M. koningin Victoria, tegenwoordig
buitengewoon veel kalveren geslacht. De
laatste week niet minder dan 1000 stuks.
's Heer Hendrikskinderen. In
den nacht van Vrydag op Zaterdag zijn
een vgftigtal schapen van den landbouwer
V. alhier die buiten sliepen en pas ge
schoren waren, door de koude omgekomen.
Stavenisse. Door den heer C. H
alhier is jl. Vrgdag aan een raam van
net gemeentehuis een postdnif gevangen,
die op beide vleugels gemerkt wasSt.
Dénis Nayon Jeunes 64J41. De heer H.
zal het diertje naar St. Dénis opzenden.
In de laatste Raadsvergadering der
gemeente Oud-Vosmeer werd door den
voorzitter, den heer G. J. de Graaff Az.}
