ïHtt
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
NSTELLING
ve Steen,
knecht
ïsknechts,
ns,
d.
LE
STEIN DE,
ug en mak,
tuig.
te koop:
op veeren,
I D
dagelijks.
3ttkcifap 5 Ittni.
fffrfe laorganp.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
Jhr. mr. A. F.
Lokman.
de Savornin
Mr. C. Lucasse.
N. Glinderman.
Jhr. mr. J. J. Pompe
Meerdervoort.
van
Mr. Th. Heemskerk.
Ook de Landsverdediging.
9-
i
DDELBURG.
en 10, 15, 20 en
iker 24, 25 en
bruine 24 en 25,
en 10, per kilo
3 ct. Alles per
)rten Specerijen,
tot concurree-
evelend,
EDBLOED.
m.
)EN MEDAILLE
ireprys) voor het
r e n h o e k.
irijs.
P
J, Middelburg.
s-Heer Arendskerke
ragen bij P. DRON-
yiissingen.
October
EES, Zoutelande.
LGD:
sr a m e
Timmerman, Goes.
t November
en boerenstand, 'D
eren. Adres :boekh.
October een
;D. L. STEOO,
Zwanenburg.
1,40a) 3,25 en 6,20
2,10a) 3,55 6,50
1,55a) en 4,50
2,15a) 5,10
3,25 6,2W
3,45 6,40J)
:e vm. 8,10.
n 8,40.
gelegd.
6.20 naar
Ho. 105. m
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedare regel
meer 10 cent.
Wegens Pinksterfeest
verschijnt Maandag geen
iio. van ons Blad.
De Zeeuw steunt gaarne de
candidaten der Antirevolutionaire
Kiesvereenigingen, en beveelt dier
halve aan voor
GOES
MIDDELBURG
OOSTBURG
HONTENISSE
ZIERIKZEE.
„PINKSTERBEDE"
(door wijlen ds. J. de Liefde.)
Wijze Psalm 118.)
o
Gij goot, o Jezus! in genade
Den vroegen regen op ons neer
Ach, wanneer drenkt ons ook de spade?
Wij dorsten naar zijn laafnis, Heer
Giet op ons uitgedroogd gebeente
Op nieuw Uw hemelstroomen neer
Geef aan Uw kwijnende gemeente
Des Geestes bruidssieraden weer
Helaas, hoe hebben wij de vonken
Dier hemelvlammen uitgebluscht
Betooverd door de wulpsche lonken
Van werelddienst en zondelust
Hoe hebben wij, bij aardsche vorsten
Om gnnst, om goud, om eer geboeid
En snood der ziele brandend dorsten
Met 'awerelds zwijmelwijn gekoeld!
Waar zijn ze nu, die Geestesgaven,
Die paarlen van Uw Koninkrijk
Zij liggen eeuwenlang begraven,
Versmaad, vertreden in het slijk
Wij spreken niet met vreemde spraken
Geen blinden geren wij 't gezicht
Noch kunnen dooden levend maken,
Geen zieken worden opgericht.
Waar is de liefde van Uw kind'ren,
Die zich in één bedoelen toont,
Die geen verschillen kunnen bindren
Omdat één Geest in allen woont?
Zie, hoe zij boos elkaar verteren,
Verdeeld in tweedracht, twist en strijd,
Een ieder zoekt zicbzelven te eeren,
Wijl hij zijns broeders eer benijdt.
Wij hebben de ondertrouw vergeten,
Waarin Ge ons u verbonden jhadt
En hebben 't bruidskleed afgereten,
Op overspelig tooisel prat,
Wij hebben hand en hart geschonken
Aan de afgoön van dit wereldrijk
Zoo zijn wij in den kolk gezonken,
En liggen neer in 'tmoddrig slijk.
Maar nu, o Heer 1 wij keeren weder
De schaamte pijnigt ons gemoed,
Zie in ontferming op ons neder,
En wasch ons in Uw offerbloed.
Wij zien van schande ons overladen
Wij walgen van onszei ven, Heer
Geef, geef haar hemelbrnidssieraden
Aan Uw gemeente, o Jezus, weer
Maar bovenal hoe diep U griefde,
Dat wij zoo trouwloos zijn geweest,
Wij bidden om 't sieraad der liefde,
Die beste gave van Uw Geest.
Geef profetie, geef kennis, talen,
Maar bovenal de liefde, o Heer
Dan zal ons aangezicht weer stralen
Van hemelblijdschap als weleer.
Niet de minst belangrijke paragraaf in
ons Program van Actie i9 die over de
Lands Defensie.
Van ouds is 't Nederlandsche volk, voor
zoover bet zich beschouwt als door bet
voorzienig Godsbestel op dezen bodem ge
plant, sterk aan zijn vaderland gehecht
geweest en met name de antirevolutionaire
party beeft sinds jaren, mede juist
daarom, eene betere regeling der lands
verdediging voorgestaan. Met name de
samenstellers van Ons Program hebben
hare begeerte vertolkt in 't 17de ar
tikel, waarin op wettelijke organisatie
van de doode en levende strijdkrachten
te land en te water, verbetering van bet
scheeps- en kazerneleven, met prijsgeving
der plaatsvervanging en met krachtzoeking
in het moreel van den soldaat wordt aan
gedrongen.
Het is de eer van bet ministerie Mac-
kay geweest dat het onder anderen door
een wetsvoorstel tot verbetering in dezen
zin in te dienen, getracht heeft jde (zuiver
antirevolutionaire leer van een goede
landsverdediging tot daad te makenen
groot zal onder ons de naam van den
Roomachen minister Bergansius blijven, die
aan de verbetering van ons defensiewezen
met den Persoonlijken dienstplicht er bij
zijn krachten en de vriendschap zijner
geestverwanten heeft ten offer gebracht.
Dat dit vraagstuk tot hiertoe onopge-
lost bleef, ligt niet aan de Antirevolutio
naire party, dat hebben de Liberale en
Roomsebe staatslieden van vroegeren en
lateren tijd op hun geweten.
In deze quaestie verdiepen wij ons ech
ter op bet oogenblik niet. Wij hebben
baar trouwens voor onze lezers
nimmer verborgen gehouden. En bet is
waarlijk niet, omdat wij van onzen eiscb
van persoonlyken dienstplicht hebben af
gezien, dat wij op 't oogenblik deze
quaestie rusten latenen nog minder om
dat wij door ons zwijgen stemmen van
Roomsche of Antirevolutionaire tegenstan
ders voor onze candidaten wenschen te
winnen.
De candidaten toch voor welke wy straks
in het vuur gaan zyn allen bekende
voorstanders van het door bet liberale
kabinet Tak ingetrokken ontwerp Bergan
sius. Zij allen, Lucasse ea Glinderman
zoowel als Lohman en Heemskerk zouden
met dit vraagstuk van den Persoonlyken
dienstplicht zich vereenigd hebben.
Lobman zelfs droeg nog door meer dan
door zijne mede-onderteekening van bet
wetsontwerp de verantwoordelijkheid daar
voor.
Het is echter op bet oogenblik ook on
ze meening dat zoo tal van sociale vraag
stukken in de eerste wetgevende periode
aan de orde komen, dat vooreerst wel aan
geen oplossing van dit vraagstuk van den
persoonlijken dienstplicht zal kunnen ge
dacht werden.
Bovendien is het vraagstuk der leger-
organisatie in de laatste jaren wel een
weinig anders geworden, üok in ons mid
den werd het denkbeeld van een Volks
leger ingedragen, als vrucht vau een stel
sel dat de oefeningen inkrimpt, minder
geld kost en meerdere weerbare manschap
pen kweekt. Maar dan dienen wij toch
eerst de deskundigen, de soldaten doo„
studie over deze belangrijke verbetering
in de richting van bet Zwitserscbe stelsel
van volkswapening gehoord te hebben.
Daar echter 't Program van actie de ver
betering van ons defensiewezen wensebt
te zien geschieden roet inachtneming van
't bovengenoemde artikel 17 van Ons
Program, in welk artikel de persoonlijke
dienstplicht voorkomt, behoeven wij niet
bevreesd te zyn dat ook deze rechts
vraag niet, vroeger of later, aan ce orde
komt.
Op 't oogenblik bevat Ons Program
van Actie ten aanzien van de defensie
drie punten
lo. Bezuiniging op bet beheer.
2o. Organisatie bij de wet van onze
levende strijdkrachten, overeenkomstig
artikel 17 van ons Program van Begin
selen en in afwachting hiervan voor
ziening in de behoefte aan bezettings
troepen.
3o. Voortgaande verbetering van bet
kazerneleven.
Wat het eerste punt betreft, wezen wij
er reeds op dat in Zwitserland de volks
wapening vrijwat goedkooper is dan ten
onzent.
Naar kenners begeren is uw stelsel
van volkswapening veel te duur. En nu
zou dit zeker niet hinderen wanneer men
maar wist dat men waar kreeg naar
zijn geld. Doch eilacy zoovele en veler
lei bekwame ministers van oorlog zijn ge
komen en "heengegaan 't eene plan voor,
het andere na in de kast gedeponeerd,
en nog is, naar men beweert de zekerheid
niet verkregen, dat ons land, by zyn
jaarlyksehe uitgaaf van 40 miljoen tot
dit doel, weerbaar is, dat wil zeggen dat
'tin staat zal zyn den Pruis, zoo deze
een inval deed of onze neutraliteit kwam
schenden, te keeren en onze rechten te
bandhaven.
In een tyd als deze waarin de
oorlogsteekenen niet van de lucht
zyn, de staatkunde der grooten op ver
nedering der kleintjes gericht schijnt, en
een oorlog, tusschen een groot volk en
een kleine natie gelijk Turkije en
Griekenland al meer mogelijk wordt,
is het noodzakelijk dat een volk weerbaar
zij. En of nu Nederland weerbaar ge
maakt kan worden bij eene uitgaaf als die
straks genoemde?
Hoe gaat het in België?
Daar werd verleden jaar aan Oorlog 43
miljoen francs uitgegeven, dat is 22Vs mil
joen gulden. In Nederland was 't 23SA
miljoen en derhalve ruim een miljoen twee
ton hooger. België heeft voor baar uit
gaaf 74 duizend man op de been, Neder
land slechts 54 duizend, die door 't over
compleet thans op 67 duizend zyn gebracht.
België derhalve nog 7000 meer, bij mindere
uitgaven.
Niet ten onrechte dat hier op bezuini
ging wordt aangedrongen.
Het tweede punt gaat uit van bet be
kende feit dat de natie met gedurige vreeze
vervuld is over de onopgeloste vraag of
bij de jaarlijks terugkeerende groote uit
gaven voor bet leger 't land voldoende
veilig is tegen mogelijke invallen.
Do kapitein der aitillerie, J. C. Swaving,
geeft in een vlugschrift, „Toekomstige Leger-
hervorming", de volgende opgaven betref
fende de begiooting van oorlogsuitgaven
in verschillende landen van Europa
man
Nederland f 20,700,000 b/e sterkte v. 144.000
Zwitserland -10,900,000 277,000
Denemarken- 7,800,000 88,000
Zweden -17,500,000 348,000
Rumenië -19,200,000 272,000
Portugal -13,900,000 154,500
Gelfjk kapitein Swaving opmerkt, komt
dit er op neer, dat, waar wfj 1 man voor
zekere som gelds hebben, Zwitserland er
31/2, Denemarken 2, Zweden 274. Rumenië
2 en Portugal 1% bezit voor gelijke geldsom.
Hierbij komt dat ons vestingstelsel er
op berekend is om de zoogenaamde vesting-
Amsterdam in staat van sterken tegenweer
te stellen en de overige deelen des lands
prijs te geven. Een stelsel dat door onze
oud-liberalen lang verdedigd en aangepre
zen werd, doch na onnoemelijke sommen
gekost te hebben, geen sympathie meer
vindt.
De noodzakelij kbeid van ernstige be
studeering dezer volkszaak door de des
kundigen vaststellende, vraagt ons program
om organisatie van onze levende strijd
krachtenovereenkomstig art. 17 van Ons
Program, hierboven aangehaald, en in af
wachting daarvan voorziening in de be
hoefte aan bezettingstroepen.
Ter toelichting werd door de Standaard
gewezen op het feit dat wij met alle
lichtingen saam thans over 60 duizend man
geoefende troepen beschikken, welke macht
voor een onverwijld optreden aan de gren
zen voorshands voldoende is, mits ze daar
voor beschikbaar kan blijven en niet ver
zwakt en verminderd wordt door garni
zoenen voor onze forten. En dit nu kan
op dit oogenblik niet, omdat wij voor be
zetting der liniën geen eigen troepen heb
ben en het niet aangaat dezen in den rug
van bet leger ontbloot te laten. Derhalve
moet de vraag luiden om troepen voor
de liniën.
Punt 3 luidt voortgaande verbetering
van het kazerne- en scheepsleven.
Op dat voortgaande hebben wij te letten.
Er is veel reeds verbeterd in 't kazerne
leven dat 't in het scheepsleven nog niet
precies is zooals 't zijn moet, heeft het
kamerlid Staalman indertijd duidelijk aan
getoond.
Maar erkend moet worden daar is veel
groote verbetering, in vergelijking met
voor twintig jaren.
Kleeding, ligging, uitrusting, woning,
soldij en pensioen, maar ook behandeling
en omgang, verhouding en rechtspositie, zij
zyn veel verbeterd, dank zij 't optreden
van ministers van oorlog als Bergansius
en Seyffardt, en ook de tegenwoordige
minister heeft in de richting zijner voor
gangers de lotsverbetering onzer landskin
deren weten te bevorderen.
Het zal de regeering nimmer gelukken
den krijgsdienst populair, dat wil zeggen
onder ons volk bemind te maken, wan
neer niet de zonen onzes volks telkens
meer ontdekken van de gezindheid om
't kazerae- en scheepsleven te verbeteren.
Ook de militaire tehuizen verdienen den
steun der hoogere autoriteiten en in som
mige garnizoensplaatsen genieten zij dien
dan ook. Voor velen onzer jongens is 't
een bard lot een jaar lang 't huiselijk le
ven, 't genot, 't gemak en den zegen van
den gezelligen baard te moeten missen,
maar de tehuizen bieden by dat gemis
wel eenige vergoeding. En wanneer nu
niet alleen krijgskundig maar ook opvoed
kundig door de officieren met de jongens
gehandeld wordt, strenger toezicht geoefend
wordt op het Godslasterlijk zweren en
vloeken, dan zullen zij ongetwijfeld den
lust voor het militaire leven kweeken en
bevorderen.
Dit zijn echter zaken die minder van
den wetgever of van eenige partij dan
wel van den geest die bet leger, en
voornamelijk zyn officieren bezielt, afhan
kelijk zyn.
4C*
„Een constitutioneel recht is er dat
beteekenis en kracht beeftbet petitierecht
in omgekeerde verhouding, het Kies
recht.
„De meerderheid der Tweede Kamer
regeert het Land, ook waar bet Kerk
en School geldt.
„Daarom is bet ongebruikt laten van
dit recht, en inzonderheid voor den Chris
ten, onverantwoordelijk verzuim".
gltoen van pjiinsteeee
(Heraut 25 Sopt. 1863).
Een onzer lezers vraagt hoe een kiezer
moet stemmen, indien hij niet lezen kan.
Door iemand geholpen worden mag niet.
Wat dan Het is een kiezer in 't district
Hontenisse.
Wy antwoordenalleen blinden, ver
minkten, gekwetsten, in 't algemeen hulp
behoevenden mogen naar luid van nrt.
80 der Wet bijgestaan worden by de
stemming. Iemand die niet lezen kan,
doet onzes inziens het wijst door dit aan
niemand te zeggen dan aan slechts één
eerlijk vertrouwd persoon; en laat deze
dan aan den analphabeet zeggen „goede
vriend als je straks met je stembiljet in
't stemkotje gaat, let dan goed op de
nullen, er staan er 3 onder elkaar; en
van die 3 moet de middelste met 't potlood
zwart gemaakt worden".
Is 't een kiezer in Goes of Middelburg,
dan moet hem gezegd worden dat hij de
onderste nul moet zwart maken. Maar daar
zijn 'tgeen 3 nullen maar 2 of 5.
De kiezer kan hier niets anders doen,
dan stemmen in goed vertrouwen op de
betrouwbaarheid van zyn raadsman.
In deze verkiezingsdagen mag zeker 't
onderstaande Catsiaansche liedeke, door
ons aan het voortreffelijke tijdschrift Ex-
celsior ontleend, wel in herinnering ge
bracht worden.
.Wanneer de poes een visch begeert,
Zoo wuift ze, spinnend, met den steert,
En gaat met kop en rugge strijken,
En zal de huisvrouw niet bezwijken;
Maar is het vischken eens haar buit,
't Gespin,'t gevlei, 't gestrijk is uit.
Eilaas, van hoeveel mensChen is
Deez' kat de trouwe beeltenis.
Naar aanleiding van 't feit dat van de
te Goes aangeplakte lijsten die voor den
heer de Savornin Lohman 388 handteeke-
ningen van kiezers draagt, maakt de
Goesche Courant eenige opmerkingen,
0. a. dat „de liberale leiders hebben ge
meend aan een dergelijke vertooning niet
te moeten meedoen."
De liberalen in Yeendam schijnen er
anders over te denkendezen toch boden
de candidatuur aan van den oud-minister
Smidt gedragen door 643 handteekeningen,
eene vertooning die wel evenmin naar
den 'smaak zal ;zijn van onze collega; zy
zal het zeker van avond wel aan hare
lezers zeggen.
In de Woensdag gehouden openbare
vergadering van den Raad van State werd
0. a behandeld het beroep van het bestuur
der Christelijke school Wijngaardstraat te
Goes, tegen 't besluit van Gedeputeerde
Staten van Zeeland, genomen op de aan
vrage van genoemd bestuur om rykssub-
sidie over 1896 voor zyn school.
Rapport werd uitgebracht door den
staatsraad Jhr. mr. de Nerée van Babberich.
De klacht werd toegelicht door de
heeren J. Donner en C. Oranje resp.
voorzitter en secretaris van genoemd
schoolbestuur.
De quaestie is deze.
De termijn voor aanvrage van verlenging
der rechtspersoonlykheid was reeds ver
streken, toen genoemde aanvrage by de
regeering inkwam, de regeering stond echter
de verlenging van rechtspersoonlykheid
toe en zag derhalve bovengenoemde infor
maliteit over 't hoofd. God. Staten echter
zijn van oordeel dat, dewijl in Mei de
rechtspersoonlykheid reeds was opgehouden
en de verlenging pas in September werd
verleend, dat nu ook over dat tijdstip
geen subsidie aan genoemde school toekwam.
De koninklijke beslissingen volgen later.
Goes. W. G. F. H. Snoep, borstel
maker alhier, is tegen 15 Juni benoemj
tot agent van politie te Delft,
