NIEÜWSBLAD
VOOR ZEELAND.
1 D
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
SS
'(TONSTELLING
EID
LAAR,
[EID
LEID
urg.
mstbode,
Danrfrrtfag 8 Inrit.
%ALE
dam.
GESTEUNDE,
ST80ÖS
104. 1897.
tffrfe lafiCjjftng,
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Jhr. mr. A. F.
Lohman.
de Savornin
MIDDELBURG
Mr. G. Lucasse.
OOSTBURG
N. Glinderman.
Jhr. mr. J. J. Pompe
Meerdervoort.
van
Mr. Th. Heemskerk.
1 stoomboot.
er. dagelijks.
Verkiezingen Tweede Kamer.
Buitenlandsch Overzicht.
Herhaaldelijk heeft nu de president dey
>UDEN MEDAILLE
(Eereprijs) voor het
eerenhoe k.
n prijs.
t IT ove mber
en boerenstand, in
leren. Adresboekh.
o n d
ntomende, die
3ESÜIJEN, te
Koudekerke.
October een
L. STROO,
Zwanenburg.
een
p, Y 1 i s s i n g e n.
Sjeen ongehuwde
rerk. Loon naar be-
HEIJBOER te Se-
of met October
lANCKE Hof Melis
'ctober
TISSER, te Domburg.
gni.
TERDAM
kandag) 's morg. 7.u
TERPEN
Landag) 's morg. 6.30 u
OTDIENST
urg en Zierlkzee.
ikzee Spoorweg Goes
tini.
Van Zierikzee:
'smorg. s midd
Dins. 1
Woen 2
Dond. 3
Vrijd. 4
Zaterd.5
Zond. 6
Maan. 7
Dins. 8
Woen 9
Dond.10
Vrijd.ll
Zat'er.12
^ond. 13
Maan.14
Dins. 15
Woenl6
Dond.17
Vrijd.18
Zater.19
Zond. 20
Maan.21
Dins. 22
Woen23
Dond.24
Yrijd.25
Zater.26
Zond. 27
Maan.28
Dins. 29
Woen30
7,50
7.50
6,—
7.50
7,50
6)
5.30
6
7,50
6.30
7.50
7,50
6,-
7.50
7,50
7,50
6,30
7.50
7,50
6,-
7,50
7,50
7.—
7.50
7.50
7,50
6.
7,50
6,30
7.50
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De Zeeuw steunt gaarne de
candidaten der Antirevolutionaire
Kiesvereenigingen, en beveelt dier
halve aan voor:
3,45
3.45
3,45
3.45
3.45
5,-
5,—
3,30
3,45
3.-
3.45
3,45
5C
3,45
3,45
3,45
3.45
3.45
3,45
5C
3.4»
3,45
3.45
5.-
3,45
3,45
5.-
3.45
3,45
3.45
GOES
HONTENISSE
ZIERIKZEE.
Wie had ooit gedachtzegt de Midd.
Crt. En dan vertelt zij dat Van Karnebeek
iemand is van 't oude aristocratische con
servatisme, oud-lid van bet ministerie
is.
Pni' q
I. Zondag 6'sm.^.
>dag 9 's morg. 1U'
lm. 1,40a) 3,25 en 6,2^
I 2,10a) 3,55 6,
(m. 1,55a) en 4,50
2,i5a) y0)
Irke vm. 8,10-
ingelegd. uXeeWt
L 6.20 naar &l
De verdedigers van de candidatuur Kar
nebeek zijn mans genoeg om zelf hun
candidaat van dergelijk een blaam te zui
veren. Wij merken alleen op dat de Midd.
Crt. bier oneerlijk spel speelt.
Zij weet beter dan wij nog dat zitting
gehad hebben in 't ministerie Heemskerk III
iemand niet conservatief stempelt.
In 't ministerie Heemskerk III zaten
invloedrijke liberalen, die wel zorg droe
gen dat Heemskerk vooruitstrevend stuur
de; daarbij was de liberale partij in de
meerderheid al de jaren van Heemskerks
bestuur en Karnebeek was in 't ministerie
Heemskerk, van die meerderheid de toon
gever, de meest fanatieke stuwkracht in
de liberale richting.
Dat de liberale meerderheid, de gansche
liberale party zich gecompromitteerd heeft
met zoo lange jaren haar werk te laten
doen door een Heemskerk, haar vreegeren
tegenstanderdat is wat anders.
Haar v. Karnebeek is zich in dit ministe-
'ie steeds gelijk gebleven, als zeer liberaal,
to schoolwetdrijver, als anti-elericaal en
Mti-conservatief.
De liberale party heeft hem daarvoor
teloond, door hem een zetel aan te bieden
111 de tweede kamer. Die hem kozen waren
te liberale kiezers van de immers onver
dacht liberale Maasstad.
Is de Midd. Crt. dat vergeten?
„Een oud-lid van een ministerie Heems
kerk" geweest te zijn, wel verre van een
nietsel te wezen, was hem derhalve steeds
ten aanbeveling.
Modderman en Vissering, onverdacht li
jkte11) hadden zitting in 't ministerie Van
Meneen hunner was daarna liberaal
aamercandidaat te Delft.
Dn Van Lijnden heette toch evenmin
"teraal als Heemskerk. Bovendien
van Karnebeek heeft in 1891 de liberale
Wij en de Midd. Crt. aan zich verplicht
"or 't district Oostbnrg voor de liberalen
16 veroveren.
oi, ^>enover Heze feiten moet 't afgeven
P em door de Midd. Crt. wel een onaan-
eteoamen indruk maken.
de q Crt. die nog zoo kort geleden
Swa/,ren^ers en ^an D°orns en Van der
teken"168 ai8 Zeer vooruitstrevende men-
iln aanbeval, moest althans tegen dezen
tofin aast.en geestverwant niet zulk een
aanoloo»
En dan de nieuwe kiezers zij n ook menschen
die lezen kunnen en de geschiedenis van
den dag onthouden, wien men den indruk
niet geven moet dat men ze voor 't lapje
houdt.
Over wat zy aan het adres van ds. Talma
zegt, hebben wij 't niet.
Men leze hieromtrent maar een ingezon
den stuk in dit no. van ons blad.
Wij zijn benieuwd wat zij omtrent mr.
Lucasse zal hebben.
Wordt het graan duurder, dan wordt
het brood duurder, en dat is achteruitgang,
dus geen graanrechten.
Zoo redeneert men, maar is 'tjuist?
De boer zit met zijn vee verlegen. Het
vee is haast geen geld waard, nu België
en Pruisen onze naaste buren den
invoer van ons vee beletten.
Dat geeft eenigszinsgoedkooper vleescb
en waar de boer zelf zijn beest slacht, is
't vleesch zelfs heel wat goedkooper.
Maar is dat goedkoope vleesch een tee-
ken van den goeden toestand
Niemand die 't gelooft.
Door dit goedkoope vleesch gaat do vee
boer te gronde. Duurder vleesch houdt
hem op de been en verhoogt de algemeene
welvaart.
De gevolgtrekking ligt voor de band.
Graanrechten verminderen den invoer,
doen de graanprijzen stijgen, verboogen een
weinig den prijs van 't brood, maar verbe
teren den algemeenen toestand.
Zoo begrijpt men het tenminste in Prui
sen en in België.
De heer Van Son, burgemeester van
Nieuwer Amstel, ovei wiens benoeming,
op voordracht van minister Lohman, in
dertijd in de liberale bladen zooveel te
doen is geweest, en die voor doieerend en
voor nogal veel meer werd uitgeschol
den, is thans de candidaat in Amsterdam
VII voor het lidmaatschap der tweede ka
mer tegenover den antirevolutionair (tevens
Herv. predikant) E. H. Wagenaar en tot
bevordering natuurlijk der verkiezing van
den liberaal-radicaal Heldt.
Op die manier zal deze eerst zoo ge
smade man nog een man worden naar het
hart der liberalen en wordt de regeering
van 1890 prachtig gerehabiliteerd.
Al weer een.
De afdeeling Haarlem van den Christ-
Historischen Kiezersbond heeft besloten de
candidatuur te steunen van den heer
Rethaan Macaré. Deze heer is nog libe
raler dan zijn collega Hennequin, want
hij stemt onvoorwaardelijk in met
't program der liberale Unie.
De Cbr. Historische Kiezersbond houdt
't derhalve met liberalen van de bleekste
en van de sterkst gekleurde schakeering.
De kromme lijn loopt langs de heeren
Bastert, Karnebeek, Hennequin en Macaré.
Die zullen de sleutelbewaarders moeten
zijn voor de Nederlandsch Hervormde Kerk.
Oud-minister Smidt, thans candidaat der
liberalen in het district Dordrecht, waar
't zittend liberale lid Van Gijn voor hem
ruimen moest, heeft, blijkens het verslag
in de N. R. C., in een kiezersvergadering
een en ander gezegd dat de aandacht ver
dient.
Vooreerst heeft hij, wat wel noodig
schijnt, nog eens weer herinnerd dat een
volksvertegenwoordiger niet is een afge
vaardigde voor de belangen van één di
strict maar voor de belangen van het Ne-
derlandsche volk.
Waar zelfs van antirevolutionaire zijde,
zelfs aan een kamerlid als mr. Heemskerk,
door zijn Sneeksche vrienden werd toege
voegd dat by te weinig aan zijn district
denkt, mag deze wijze levensles van den
nieuw liberalen oud-minister onder ons
j" 't oor geknoopt worden.
Minister Smidt beeft echter nog iets
gezegd dat ons minder juist schijnt.
Hij beweerde dat de oud-liberalen
type Van Houten de parlementaire
macht willen beperken en de Koninklijke
macht uitbreiden. Ten bewijze daarvan
beroept bij zich op de Beaufort die
den Takkianen verweet dat zij den Ko
ning willen maken tot niets dan een
rijks-ceremoniemeester op het ministerie
Roëll dat tegenover de Kamer herhaalde
lijk de portefeuille-quaestie stelde; op
minister Van Houten die pressie oefende
op de verkiezingen door zijn optreden als
Kamer-candidaat te Groningen.
Deze beschuldiging is onjuist.
Oud-liberalen en nieuw-iiberalen leven
beiden uit eenzelfde beginsel. Hun beider
streven is altijd geweest uitbreiding der
volksmacht, dat wil zeggen de macht der
Tweede Kamer, en dat beteekent weer de
macht der liberale pvrtij. Wat mr. Smidt
dan ook voor koninklijke macht aanziet,
is niets meer dan de persoonlijke macht
van den minister. De koning is in 't
stelsel der liberalen niets meer dan het
ornament van het Staatsgebouwde
ministers, dat zijn de eigenlijke regeer
ders. Wanneer Van Houten le Gro
ningen optreedt, of in de eerste kamer de
liberalen oproept ten strijde tegen de cleri-
calen en de protectionisten dan bedoelt
hij niets anders dan uitbreiding van de
macht der liberale partij, niet die der
Koningin.
Mr. Smidt heeft nog iets gezegd omtrent
de oud-liberalen, wat wij beamen. Hij
beschuldigt hen dat zij de schoolwet Mac-
kay hielpen aannemen.
Hierin heeft hij gelijk, onder de voor
stemmers waren oud-liberalenen geen
enkele Takkiaan, ook Tak zelf niet.
Naar de reden voor dien feilen tegen
stand der Takkianen, en voor de vriende
lijke gezindheid der oud-liberalen onder
zoeken wij nu niet. Wij herdenken hun
steun met dankbaarheid. Maar en dit
verloor de spreker uit 't oogde verdere
verbeteringen tot rechtsherstel in de school-
quaestie hebben de oud-liberalen gewei
gerd. Mannen als Wertheim, Fransen v.
d. Putte, Zaaijer en anderen hebben den
slagboom gesteld, en de brug opgehaald.
Zij hebben verklaard dat niets meer van
hen is te wachten op dit punt staan zij
derhalve voortaan met Van Houten en de
Takkianen gelijk. Vandaar dan ook onze
strijd tegen het geheele liberalisme in al
zyn schakeeringen.
Van geen dezer heeren is ook maar
iets te verwachten.
Maar mr. Smidt heeft ook drukte ge
maakt over Rome.
Het is opmerkelijk dat met iedere
nieuwe frontverandering, die Rome beproeft,
't waarschuwend geroep tegen Rome, dat
nimmer verstomt, van een andere zijde
komt.
In '48 en '53 waren de liberalen wat
blij met den steun van Rome; later ver
loren zij Rome's steun en begon 't geroep
tegen Rome.
In 1888 waren het Bronsveld en de
Takkianen in 1891 idemin 1894 Kuy-
per en Gispen, in 1897 zijn 't weer de
liberalen van allerleislag,die nu tegenRome's
invloed waarschuwen. In 1894 waren de
Roomsoben met de oud-liberalen de beste
vriendeu, heden zijn zij 't met de antire
volutionairen, morgen zullen zij 't met
de Takkianen, overmorgen met de sociaal
democraten zyn.
Dit verhoogt de kans dat Rome altijd
de vijandin van den een ol den ander
zal blijven en dat 't geroep tegen Rome wel
nooit verstommen zal, alleen maar het
komt telkens van een anderen kant. Daarom
zal 't ministerie Van Houten zich wel
evenmin als indertijd 't ministerieKeuchenius
behoeven aan te trekken het verwijt dat het
was een clericaal ministerie. En zoo ja, dan
is het ministerie Thoibecke al heel erg
clericaal geweestwant Thorbecke zelf
werd door Roomschen gekozen.
Op één punt heeft mr. Smidt gelijk
gehadhet liberalisme heeft ten allen
tijde Rome te veel ontzien.
Het is niet moeilijk, te bewijzen dat
liberale gezaghebbers nog altijd Rome boven
de antirevolutionoiren hebben voorgetrok
ken. Daarom is al dat gewaarschuw tegen
Rome, waar wij werkelijk niet om ver
legen zijn, want wij kennen Rome wel,
al leerden wij het liberalisme op vrij wat
gevoeliger wijze kennen huichelspel,
partijgeschreeuw, een groote jachtmaking
op „protestantsche" en Contra-Roomsche
stemmen, een poging om de oppervlakkige
geesten, die voor den „clericalen'1 boeman
bang zijn, in de armen van den liberalen
candidaat te voeren.
Hier waarschuwen wij tegen.
Van Houten heeft zelf erkend Rome
te veel ontzien te hebben. Dit moet een
oprechte natuur als Van Houten gehinderd
hebben en daarom heeft hij het niet
kunnen zwijgen. Hij heeft, zoo verklaarde
hij, geen lijkverbranding of eedsvrijheid
durven voorstellen omdat hij de clericalen
naar de oogen bad te zien.
Welnu, dan weten wij ook weer wat
wij te doen hebbende waarschuwing
tegen Rome nemen wij den liberalen in
dank af, maar wij onthouden er tevens bij
dat Van Houten ons lijkverbranding en
afschaffing van den eed zal opdringen,
zoodra hy den clericalen maar niet meer
naar de oogen behoeft te zien.
Maar in die qnaestie van den eed hebben
wij ook nog een woordje te zeggen, zouden
wij denken.
Op dit pnnt is niet alleen Rome, maar
is de gansche antirevolutionaire partij over
de gansche lijn, van Kuyper tot Van Lim
burg Stirum en van Schimmelpenninck
tot Van Alphen, voor de handhaving van
den eed als erkenning van 't recht en de
majesteit Gods, aan wiens Naam onze
natie nog gebonlen is.
Van 't liberalisme hebben wij in zake
de handhaving van de ordinantiën Gods
niets te wachten. Van Van Houten niets;
van Smidt ook niets. Van Van Karnebeek
nietsvau Fokker ook niets.
Tegenover beide groepen heffen wij de
vaan omhoog waarin 't Tegen de Revolutie
het Evangelie van Groen als met gulden
letteren geschreven staat.
Gekozen verklaard zyn, dewyl er maar
één, candidaat was
Venlo Dr. W. Nolens K.
Grave mr. J. J. I. Harte vasTeekenburg K.
Vechel P. B. F. v. Vlijmen K.
Weert Jan Truijen K.
Helmond dr. P. J. F. Vermeulen K.
Eindhoven mr. J. Smits van Oyen K.
Roermond Dr. J. Everts K.
K. beteekent Roomscb. Op 15 Juni a. s.
zal derhalve in 93 districten moeten ge
stemd worden. Gestemd worden, wijl daar
meer dan één candidaat was opgegeven.
In de Fransche Kamer is den radica
len Minister Meline er door een radicalen
afgevaardigde een verwijt van gemaakt,
dat hij den lijkdienst had bijgewoond voor
de slachtoffers der ramp in den veiligheids
bazaar te Parijs.
Het werd een politieke onvoorzichtig
heid, een partijkiezen voor de kerkelijken
genoemd hetwelk niet te pas kwam.
De klager beeft gelijk.
De Fransche regeering, evenals een groot
deel der Fransche natie, heeft er zich
steeds op beroemd dat zij is een godsdienst-
looze, naar de leer van den état athée(staat
zonder God). Hier komt bij dat de Minis
ter Meline geen gelegenheid laat verloren
gaan om te laten gevoelen dat hij van
deze leer is.
Toen laatst de ramp had plaats gehad
en een Roomsch geestelijke, naar aanlei
ding van de ramp, wees op den twist dien
God met 't volk heeft, en 't oordeel over
de zonde er by haalde, werd dit door het
wufte Parijsehe volk natuurlijk heel kwalijk
genomen. En de minister stelde zich de»
anderen daags hun ten tolk, door in de
Kamer te verklaren, dat wij te wijs en te
verlicht waren om aan een God te geloo-
ven die zich derwijs ellendig en tyranniek
tegen de menschen en vooral tegen arme
bloeien van kinderen aanstelde. Zulk een
God erkende hij niet. Die godslasterlijke
rede werd door de leiders des volks luide
toegejuicht.
En zie, nu gaat eenige dagen later die
zelfde minister een mis by wonen in de
kerk om voor de ongelukkige slachtof.
fers van dienzelfden God de zielerust af
te smeeken. Dit huichelspel behoorde ge
wraakt te worden. En die 't gedaan heeft,
had gelijk, al deugde natuurlijk de bron
niet, waaruit diens reprimande voortkwam.
Een liberaal, een radicaal met een witte
das aan, met een gebuichelden rimpel in
't gelaat, is een te afschuwelijk gezicht
om 't zonder iprotest te doen voorbijgaan.
En te meer wanneer de huichelarij gepleegd
wordt door den eersten dienaar van het
gezag.
Hoe 't nu staat met de onderhandelingen
omtrent den vrede tusschen Griekenland
en Turkije? Het slot der langzaam vor
derende zaak schijnt dat Griekenland toe
geeft en Turkije's buitensporige ei»chen
inwilligt. Want de Turken zullen Thes-
salië wel nooit meer verlaten. Reeds gaf
de Sultan last dat de consuls der vreemde
mogendheden aldaar een nienw exequatur
hebben aan te vragen, en wel aan Turkije.
Men vreest zelfs dat, na het eindigen
van den wapenstilstand, de Turken onmid
dellijk zullen vooitrukken.
Dat de overwinning der Turken deMo-
hamedanen over het algemeen overmoedig
maken zou, was te begrijpen. Zij heeft
dan ook in Egypte de hartstocht en het
fanatisme der lagere klassen verlevendigd.
Zij zeggen ronduit dat de Sultan machtig
genoeg is thans om den aanval op de
Christenen te wagen.
Liever Turksch dan Paapsch, zeiden onze
vaderen. Doch ook de Turk verloochent
zijn ouden aard nimmer. Hem is er alles
aan gelegen de wereld te herwinnen voor
Mohammed, en de christenen te brengen
onder het jak der Halve Maan. En een
Keizer Wilhelm, de allerchristelykste mo
narch, stijft hem in die gedachte.
Ook in Creta blijft het onrustiggevolg
vau de fout der mogendheden om de Grie
ken van daar te verdry ven. De inwoners
van den Christelijken en den Mohamme-
daansehen godsdienst wantrouwen elkaar.
De Mohammedanen zien met zorg de te
rugroeping der Turksche troepen tegemoet
alleen eene bezetting van het eiland door
de Mogendheden zon hen voor de toekomst
gerust stellen. De insurgenten op hnn
beurt zenden dringende vertoogen met
bet verzoek te voorkomen, dat de Moham
medanen de onzijdige strook rondom Can-
dia overschrijden.
Intusschen wordt weer gemeld, dat de
Mohammedanen Zaterdagnacht het dorp
Kali va hebben verbrand, 12 mannen en 2
vrouwen vermoordden en een veertig stuks
vee roofden. Natuurlijk zal er uu van
de zijde der Christelijke bevolking weer
wraak genomen worden. De autoriteiten
zullen het druk genoeg hebben, om eenigs-
zins den vrede tusschen de zoo scherp
gescheiden en elkaar wederkeerig hatende
bestanddeelen der bevolking te herstellen,
zoo dit althans niet geheel onmogelij k zal
blijken.
Spanje heeft grooten last van binnen-
landsche en buitenlandsche verwikkelingen.
Wat de binnenlandsche betreft, men
weet dat een der ministers bij 't verlaten
der vergaderzaal van de Cortez (volksver
tegenwoordiging) een der afgevaardigden
een klap heeft gegeven, en daar hij wei
gerde voldoening te geven, besloten alle
liberale leden van 't parlement om uit de
vergaderingen weg te blijven.
