NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
g.
Dinsdag 1 Jaiu.
(fffde Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ho. 103. 1897.
Aan de Kiezers.
che Stoomboot-
jpijen.
ROTTERDAM
ill plaatsen.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
ii.
ran Rotterdam:
cer.29
id.30
tan.31
ns. 1
|oen 2
rnd.
rad-
ter.
jnd
tan.
Ins.
11.—
11.—
12.—
12.—
11.—
11.—
11.—
12.—
11.—
2.—
12.—
oen. 9 11.
nd.10 12.—
ijd.ll 12.—
ter.12 10.30
nd.13 10.30
|aan.l4 11.30
ns. 15
oenl6
|ond.l7
ijd.18
,ter.!9
9.-
5.—
9.—
7.—
9.30
8.—
12-
11.—
ti
ll—
11-
ond.20 11.—
|aan.21 12.
|ins, 22 12.
?"oen23 11.
tond.24 12.
Jryd.25
ater.26
ond.27
taan.28
pins. 29
teenSO
12.—
10,-
10.30
11.30
12.—
11—,
TDIENST
JiLB.-ROTTERDAM
juni.
;n des Zondags,
in Middelburg 8.45;
Tan Van
delburg. Botterdam
8,451
8,45
8,45
8,45
5-
5-
8,45
8.45
9-
8,45
8,45
8,45
8,45
8.45
9-
8,45
8,45
8,45
8,45
8,45
8,45
8,45
8,45
8,45
9-
8,45
9,40
9,40
9,40
9,40
11,-
11-
9,40
9,40
9,40
9,40
9,40
9,40
9,40
9,40
9,40
9,40
9,40
9,40
9.40
9,40
9,40
9,40
9,40
9,40
9,40
9,40
r DAGELIJKS.
1,40a) 3,25 en 6,20
2,10a) 3,55 6,50
i. 1,55a) en 4,50
2,15a) 5,10
3,25 6,2O<0
3,45 6,40J)
ie 7m. 8,10.
8,«-
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p- 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van. 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel
meer 10 cent.
0-
6.20 naar
Dinsdag 15 Juni, aanstaande gaat gij
stemmen.
Het stembureau zit op de secretarie of
in de school uwer gemeente.
Dat zal u wel gezegd worden.
Gij krijgt uiterlijk den 12 Juni een
kaart; die wordt u namens den burge
meester uwer gemeente thuis bezorgd.
Waarschuw dus uw huisgenooten als die
kaart komt, terwijl gij niet thuis zijt, dat
zij de kahrt aanpakken, bewaren en bij
uw thuiskomst u ter hand stellen.
Op die kaart zult gij zien uwe oproeping
om Dinsdag 15 Juni te komen stemmen.
Dan staat op die kaart uw naam met
voorletters en een nummer.
Dat nummer is het nummer dat bij uw
naam op de kiezerslijst staatgij hebt
daar dus niet mee te maken, al kan het
goed zijn dat gij dit nummer onthoudt.
Immers elk goed soldaat onthoudt zijn
wapennummer.
Maar op die kaart het ding heet
stemkaartstaat ook dat 't stemming
is voor de tweede kamer; dat er een
plaats moet worden vervuld, de naam van
de plaats waarin gij woont dat is het
stemdistricten de namen der candidaten
met hunne voorletters.
Ook staat er op afgedrukt artikel 128
van het wetboek van Strafrecht.
Hebben zij u van 't gemeentebestuur
vergeten, of is uw kaart kwijt geraakt,
wees dan niet verschrikt, maar ga dadelijk
om een nndere kaart op 't secretarie maar
bewaar die kaart dan goed want gij moet
„hem" den 15 Jnni, als gij stemmen komt,
bij u hebben.
Er zal ook nog een openbare kennis
geving komen van wege den burgemeester,
dat er gestemd moet worden en waarvoor,
en wanneer.
Niemand zal derhalve kunnen zeggen
ik heb het niet geweten.
De stemming duurt van 8 uur 's morgens
tot 5 uur 's avonds. Aan alle arbeiders
of knechts moet door hunne bazen twee
uren achter elkaar vrijaf gegeven worden
om te gaan stemmen.
In de wet staat: de gelegenheid. Dat
wil natuurlijk niet zeggen dat de baas
u ook naar bet stembureau brengen moet
als het werk wat ver af is. Daar moet
gij zelf voor zorgen of anders neemt gij
het bestuur uwer kiesvereeniging in den
arm.
Wanneer gij den 15en Juni aan 't stem
bureau komt, dan geeft gij uw stem kaart
gij weet nu immers wat een stemkaart
is? aan 't stembureau af. Ia dit stem
bureau zitten drie personen.
Dan geeft de voorzitter u een stembiljet.
Gij ziet dus wel, dat het nu anders
gaat. Vroeger kreegt gij uw stembiljet
thuis. Nu gebeurt dit niet meer. Gij
ontvangt het nu op 't stembureau, in het
stemlokaal
Gij moogt uw stembiljet niet mee naar
huis nemen. Neen, maar gij gaat er dade
lijk mee naar den lessenaar, waar men
n niet zien" kanwant er staat een
schot voor.
Bekijk nu even dat stembiljet.
Aan de eene zijde van 't stembiljet
Btaan denamen der candidaten, van welke
gij er een slechts één 1 te kiezen hebt.
Die namen op dat stembiljet staan er
alphabetisch op; dat wil zeggen, die zijn
Qaam met een D. begint staat eerder dan
die zijn naam met een P. beginten
die zijn naam met een W. begint, staat
natuurlijk heelemaal onderaan.
Aan de andere zijde van 't stembiljet
«taat de handteekening van den burgemee
ster der hoofdplaats van het kiesdistrict
gestempeld.
Voor 't kiesdistrict Middelburg is 't dus
de naam Schorer.
Voor 't kiesdistrict Hontenisse is 't
Collot d'Escury.
Voor 't kiesdistrict Zierikzee Vermeijs.
Voor 't kiesdistrict Oestburg Van Houte.
Een van die vier namen moet aan den
achterkant van uw stembiljet gestempeld
staananders toch is 't stembiljet niet
geldigen zou 't derhalve net eender
zijn of u niet gestemd had.
Maar nu nog eens op de namen gelet,
die op 't stembiljet staan.
Voor den naam van iederen candidaat
is een zwart vierkant met een wit gaatje
in 't middeneen witte nnl derhalve.
Nu gaat gij met uw stembiljet naar 't
lessenaartje, kijkt goed welken candidaat
gij verlangt, neemt het potlood dat bij den
lessenaar hangt, en maakt het witte nul
letje dat voor den naam van uw candidaat
staat, met uw potloodje zwart. Gij hebt
dus niets anders te doen dan ditgij be
schouwt uw candidaat als een nul dien
gij zwart maakt.
Het is natuurlijk niet gcwenscht en ook
onnoodig het potlood aan de punt nat te
maken. Gij begrijpt als iedereen aan de
punt likte, dat de punt eer van 't aflikken,
dan van 't zwart maken weg zou zijn.
Let welgij moogt derhalve maar éen
nulletje zwart maken en wel dat hetwelk
staat voren aan den naam van uw candi
daat.
Wanneer gij dat gedaan hebt, vouwt gij
uw stembiljet dicht met de namen aan
den binnenkant, zoodat niemand ze zien kan;
dan komt gij met nw biljet naar de tafel,
laat den a.hterkant zien waar 't stempel
van den burgemeester staat en steekt daar
na uw stembiljet in de bus.
Hadt gij u bij 't dichtmaken van het punt
vergist, dan vraagt gij terstond om een
ander biljeten dan gaat gij opnieuw
naar den lessenaar; maar dan beter op
gepast want zoo gij u ten tweeden male
vergist, mag de voorzitter u geen ander
biljet meer geven.
Een kiezer moet zorgen dat hij
zich geen tweemaal vergaloppeert. Een
keer vergissen, dat is bij de wet toege
staan.
Wanneer gij lichamelijk hulpbehoevend
zijt, zoodat gij alleen uw kiezersplicht
niet zoudt kunnen vervullen, dan mag
uw vriend of een ander met u gaan naar
den lessenaar en u helpen. Derhalve alle
blinden, lammen, verminkten, lichaams
zwakken of lijdenden die 't niet alleen af
kunnen, die mogen geholpen worden.
Tijdens de stemming mogen de kiezers
in het stemlokaal blijven, mits de orde
niet daardoor gestoord noch de goede gang
van zaken belemmerd worde.
Wordt niet volgens de wet gehandeld
dan mogen de kiezers bezwaren inbrengen
die vermeld worden in het procesverbaal
der stemopneming.
Na afloop der stemming wordt het aan
tal stemmers geteldhetwelk blijkt uit
het aantal ingeleverde kaarten. Dit aantal
wordt den in de zaal aanwezigen kie
zers meegedeeld. Vervolgens wordt de
kiezerslijst door het stembureau, met op
gave van het aantal der daarop gestelde
paraphen gewaarmerkt en worden zoowel
deze lijst als de niet gebruikte en de terug
gegeven stembiljetten, elke soort, afzonder
lijk, en de ingeleverde kaarten, in een
verzegeld papier gesloten. Daarna wordt
de bus terstond geopend.
Het stembureau neemt de stemmen op.
Daarna deelt de voorzitter mede hoeveel
stemmen op ieder der candidaten zijn
uitgebracht.
In ieder dorp is dus de uitslag dsr
stemming reeds te 5 uur bekend natuur
lijk alleen de stemming in de gemeente
terwijl deze uitslag uit iedere gemeente
nog dienzelfden avond voorzoover moge
lijk aan de hoofdplaats wordt bericht, door
den jongsten stemopnemer.
De totale uitslag wordt des anderen daags
door 't stembureau in de hoofdplaats mede
gedeeld.
„Een constitutioneel recht is er dat
beteekenis en kracht heefthet petitierecht
in omgekeerde verhouding, het Kies
recht.
„De meerderheid der Tweede Kamer
regeert het Land, ook waar het Kerk
en School geldt.
„Daarom is het ongebruikt laten van
dit recht, en inzonderheid voor den Chris
ten, onverantwoordeiyk verzuim".
Gboen van Peinsteeeb
C) (Heraut 25 Sept. 1863).
o
Professor Drucker, een der liberale can
didaten te Groningen, heeft aldaar gezegd:
„(Ik) wil gaarne iets doen ten behoeve
van den landbouw, maar naar liberale
denkwijze kannen beschermende rechten
daarvoor niet in aanmerking komen".
-Zoo maakt men vaa den vrijhandel a meer
een liberaal dogma en van de graanrech
ten een politieken «tok om er den tegen
stander mee te treffen.
Vele liberalen in Groningen en ook
in Zeeland zijn 't nochtans met dezen
oud-voorzitter der liberale unie op dit
punt niet eens.
Volgens 't verslag zijner politieke rede
door dr. J. Th. de Visser te Almelo ge
houden, heeft deze voorzitter van den
Christ. Historischen Kiezersbond zich ver
klaard „een beslist voorstander van de
christelijke school. Toch wilde hij niet
meedoen om de openbare school leeg te
pompen. De wet Mackay was de grens
tot zoover, verder niet, wilde hij gaan
wat betreft de concessies aan de christelijke
school. Hij hoopte dat het openbaar onder
wijs wat meer doortrokken werd van den
geest van den christelij ken godsdienst."
Zoo luidt het verslag in de N. R. C.
En die het lezen, vragen zich af of dat
nu de taal is van een „beslist voorstander
van de christelijke school."
Afspraak en Overeenkomst.
Van liberale zijde blijft men de legende
verspreiden als zou er tusschen Antirevo
lutionairen en Roomschen eene afspraak en
overeenkomst gesloten zijn om bij de aan
staande verkiezingen samen te doen.
Indien er nu een dergelijke „afspraak
en overeenkomst" bestond, zou ons dit
toch niet deren. Daar is nu eenmaal niets
tegen.
Maar zulk eene afspraak bestaat niet.
En de groote redacteur van het Handels-
bladopgeroepen om zijn bewering te sta
ven, zegt verlegen dat hij een stilzwijgende
afspraak en overeenkomst" bedoeld heeft.
Wel leuk verzonnen.
Een „stilzwijgende" afspraak.
Het mocht ons nog niet gelukken de
diepte te peilen van zulk een stil
zwijgende afspraak.
Vereenigingen.
„Toen er niet zoovele vereenigingen
waren als thans, was _er meer huiselij kheid
en Christenzin".
De waarheid van deze woorden zal wel
door enkelen ontkend worden, die liever
de oogen sluiten voor wat hun niet aan
genaam is, doch wie eerlijk en oprecht
wil zijn kan 'tniet tegenspreken. De zg.
Christelijke vereenigingen van allerlei aard,
vooral onder de jongelui, zijn legio, en
toch nimmer was 't ongeloof onder
deze klas driester. Slechts groote voor
liefde zal het werkelijk nut kunnen aan
wijzen. Maar vooral ouder de huis??vrou-
wen is in de laatste jaren het vereenigings-
leven doorgedrongen. Men heeft overal
dameskringetjes en comitéetjes voor, en zoo
praktisch mogelijk zijn ze. Onze Van
Lennep hekelde ze al in zijn „Klaasje
Zevenster".
In 24 Amerikaansche Staten bestaan
tegenwoordig dames-societeiten. In Iowa
zijn er 178, die verleden week eene groote
vergadering te Dubuque hadden, waar een
zekere dame met een Hollandschen naam,
Mrs. Van Vechte, tot presidente ge
kozen is.
Na zijn al deze dingen verbazend mooi,
maar de arme man, die zich met opge
warmde koffie en een boterham behelpen
moet omdat zijne wederhelft naar hare
sociëteit is, wenschen we smakelijk eten
met zyn maal.
Wij denken hier aan wijlen ds. Witte-
veen van Ermelo. Indien men hem over
een nieuwe vereeniging sprak, zeide hij
gewoonlijk: „Van een zooveel beter ver
bond is Christus borg gebleven".
Nederlander.
Gebuild of ongebuild.
De Standaardonder meer opmerkende
dat, in de steden althans, de werkende
stand thans veelal gebuild tarwebrood eet,
en dat naar Moleschot's chemische analyse
aantoonde en tal van doktoren toestemmen,
't eten van ongebuild brood de veorkeur
verdient, geeft eene becijfering waarvan
't resultaat is dat, zoo de werkman, wiens
brood door graanrechten duurder wordt,
ongebuild brood gaat eten, hij daarbij nog
ruim drie cent per brood winnen zal.
De Goesche Crt. noemt dit een liefdeloos,
onwaar advies; wijl 't ongebuild brood
minder smakelijk is en ook zonder graan
rechten nu reeds 't ongebuilde brood goed-
kooper is.
Natuurlijk wordt dan daarbij de„valsche"
volksliefde van den antirevolutionairen
leider op de kaak gesteld, en de liberale
candidaat die voor vrij handel is, als de
ware volksvriend voorgedragen, die den
werkman het brood zijner keuze gunt en
't brood niet duurder helpt maken.
De antirevolutionair komt zoo in de
wolfspij onder de schapen te staan en de
liberaal poseert dan in de poezelige schapen
vacht onder de lammeren.
Dat de ware volksliefde van weerszijden
zijn kan, komt in 't hoofd van de anders
zoo verdraagzame redactie niet op.
Ja zelfs zij gaat nog een stap verder
en stelt den leider der antirevolutionairen
voor als den oolijkerd die voor graan
rechten pleit en eerst nu toegeeft dat
daardoor het brood een weinig op zal slaan.
Andere bladen zongen uit denzelfden
toonaard en de Standaard is hun het ant
woord niet schuldig gebleven.
Nu wenschen wij ons niet in dit geding
te mengen, gedachtig aan des wijzen ver
maning uit Spreuken 26 17.
„De voorbijgaande, die zich vertoornt
in een twist, die hem niet aangaat, is ge
lijk die eenen hond bij de ooren grijpt".
Wij zouden echter aan deze bladen
wel eens eenige vragen willen doen.
lo. Gij roept nu zoo triomfantelijk uit:
Zie je wel hij stemt toch ook toe dat
het brood duurder wordt. Maar hebt gij
't Program van Actie en deszelfs toe
lichting niet gelezen waar immers deze
erkentenis van duurder brood reeds in
staat
2o. Hebt gij nu eigenlijk niet over het
hoofd gezien dat door den schrijver van
„Gebuild of ongebuild" gesproken is van
gebuilde slechte buitenlandsche tarwe en
ongebuilde inlandsobe tarwe en acht ook
gij 't ongebuild tarwebrood, inlandsch pro
duct dat onze plattelanders genieten, niet
gezonder voedsel dan't gebuild tarwebrood
van buitenlandsch fabrikaat, waarmede de
stedeling zich voedt
3o. Erkent gij niet dat nu de landbouw
kwijnt en het ook voor pachters en eigen-
geërfde boeren al meer spannen gaat, naar
een middel tot tijdelijke tegemoetkoming
moet worden uitgezien, en dat een matig
invoerrecht op tarwe, den graanbouw in
ons eigen land uitbreiden en de kans op
beter brood, bij meerder werk en grootere
koopkracht bevorderen zal
4o. Zou 't niet beter zijn de qnaestie
der graanrechten als politiek verkiezinga-
wapen te laten rusten, na zelfs nwe naaste
geestverwanten o. a. Van Kerkwijk en
Hennequin 't meer met den leider der
antirevolntionairen dan met n eens zijn
en er gevaar bestaat dat gij ook de „ware
volksliefde" van deze mannen zoudt moeten
in twijfel trekken
En 5o. Of de Standaard geen gelijk
heeft, met aan 't adres der liberalen de
onderstaande klacht te richten (zie dezelfde
kolom, waar de driestar Gebuildstaat).
„Een breede schare van nienwe kiezer*
maakt zich gereed om voor het eerst tar
stembns te gaanen al wat deze kleine
luyden en werklieden te hooren krijgen
is, dat de clericalen de vijanden van het
volk zijn, en dat de vrij handel hetteeken
is waarin de Liberale party wil over
winnen".
31 Mei '97.
Bg kon. besluit is P. J. Roggeband be
noemd tot 2e luitenant by de rustende
schutteryen 4e bataljon.
Bij kon. besluit zgn benoemd tot voor
zitter van het bestuur der waterkeering van
het catmiteuse waterschap Scherpenisse C.
M. Kleppetot lid van 'tdageiyksch be
stuur voor het watersehap de Valkenisse-
geul C. Blok en tot leden van het da-
geiy ksch bestuur voor het watersohap Stop-
peldijk J. E. Staal en P. F. Fruytier.
By beschikking van den minister van
binnenlandsche zaken is bepaald dat het
schrifteiyk gedeelte ter verkryging der acte
voor hoofdonderwyzer(es) zal plaats hebben
op 30 Jnni, en de mondelinge examens
zullen aanvangen op 21 Julien dat de
commissiën met 't afnemen dezer examens
beiast, zullen zitting honden te Breda, Arn
hem, 's Gravenhage, Amsterdam, Zwolle en
Groningen en zijn benoemd onder anderen:
tot lid en voorzitter te Breda jhr. mr.
L. F. A. Michiel» van Kessenich, school
opziener in het district Roermond tot idem
te Arnhem jhr. mr. J. B. W. J. M.
Verheg en, inspecteur van 't lager onderwas
in de 2e inspectie, en ondervoorzitter
W. Middelveld Viersen, schoolopziener in
het district Middelburg.
Volgens de Telegraaf is in 't kies
district Middelburg door de sociaal demo
cratische Arbeidersparty candidaat gesteld
voor de tweede kamer de heer D. Peters
te Utrecht.
In het kiesdistrict Groningen hebben
de gezameniyke liberale kies vereenigingen
voor 't lidmaatschap der tweede kamer met
168 stemmen candidaat gesteld het aftre
dend lid mr. H. L. Drucker, het end-lid
minister Van Houten, bekwam 122 stem.
men.
MIDDELBURG. Woensdag 2 Juni 3Vj
uur openbare zitting van den gemeen
teraad ter behandeling van de onderstaande
zaken1. Ingekomen stukken. 2. Voorstel
van burg. en weth, naar aanleiding van een
schrijven van Gedeputeerde staten betref
fende de verdeeling der gemeente in kiea-
districten ter verkiezing van leden van den
gemeenteraad en regeling van het getal leden
van elk kiesdistrict. 3. Benoeming klokke
nist 4. Aangehouden voorstel van burg. en
weth. betreffende het door het bestuur der
Ambachtschool gevraagde stukje grond in de
Geere.
Kloetinge. Gemeenteraadsvergadering
van jl. Zaterdag 29 Mei. Aanwezig al de
leden. Voorzitter dhr. Burgemeester C. A.
Sprenger.
Medegedeeld wordt dat van Ged. Staten
bericht was ontvangen dat de gymnastiek
