UN
zier,
bouwer,
VOOR ZEELAND.
A
CHRISTELIJK-
NIEUWSBLAD
HISTORISCH
3)oti(Mag 2? Het.
iffife laotgang.
'iveerd,
eringen
LHUIS
I D
•sknechts
u knecht
dsknecht
Ho. 101. 189?.
ïwe
Goedkoope
me dessins!
ken op zicht!
>che weg,
Igebied.
KNECHT
VERSCHIJNT
uitgave van
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIÈN
&AZIJN, GOES.
BXJRG,
riT
GEBOUWD
U voor allerlei handel.
JIJ, Middelburg, ouder
)ctober een
^kker, S e i s w e g.
tijd werk AdresH.
:hilder.
Middelburg,
ctober een
IODDE Lz. te West-
ïg zoo spoedig mogelijk
met boerenwerk en
A. van BREEN, Sm1
le P. G.
van stonden aan een
GEERSE, Serooskerfce.
IER. DAGELIJKS.
,nm. 1,40a) 3,25 en 6,20
2,10a) 3,55 6,50*
nm. 1,55a) en 4,50
kerke vm. 8,10.
8,40.
rd.
aangelegd. Rresken#
van 6.20 naar
uten.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
EN
vasi 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—-5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De vraag of in het formulier bij de aan
gifte van eandidaten. voor verkiezingen de
voorletters of de voornamen der candidaten
moeten worden ingevuld, is opgelost. Mi
nister Van Houten heeft verklaard, dat
men de voornamen zoowel voluit mag schrij
ven als door letters aanduiden. Beide is
dus goed.
Voorzoover noodig herinneren wij dat
de lijst der candidaatstelling geteekend moet
zijn door minstens veertig kiezers, niet uit
een gemeente, maar uit 't districten dat
een van de 40 onderteekenaars deze lijst
op 't secretarie in de hoofdplaats van 't
kiesdistrict moet bezorgen.
Dit geschiedt derhalve te Hontenisse
door een der vrienden uit Biezelinge of
Ierseke, te Goes door een of ander van
de Goesche vrienden, te Middelburg door
een of meer van de Middelburgsehe, te
Zierikzee door een of meer der Zierikzee-
sche kiezors, en te Oostburg door een Oost
burger wiens naam op de lijst staat.
Wij dringen er bij al onze vrienden op
aan, dat zij in hun kring al hun best doen
om de candidatuur der van onzentwege
gestelde o.andidaten te bevorderen.
In Walcheren is mr. Lucasse, in Bebou
wen en Duiveland mr. Heemskerk onze
man; Tholen en St. Philipsland en Goes
met Noord-Beveland, benevens Kattendijke
Wemeldinge. Kloetinge, 's-Heer-Arends-
kerke, Heinkenszand, Wolfertsdijk, 's Heer
Abtskeike en 's Gravenpolder stemmen op
den heer Jhr. mr. A. F. de Savornin Loh-
man. Het overige Zuid-Beveland stemt
op Jhr. mr. J. J. Pompe van Meerder-
voort oud-lid, de vrienden in Oostburg c.
s. stemmen op den heer Glinderman, oud
lid.
De wet vordert dat alle bazen, werk
gevers, landbouwers, enz. hnn werkvolk
twee uren vrijaf geven om te gaan stemmen.
Wie te ver af op 't werk is, mag der
halve door een lid der kiesvereeniging ge
haald worden, of anders zich de wande
ling getroosten, heeft hij hi erdoor meer dan
twee uren verlet, dan kan de kiesver
eeniging hem dat verlet vergoeden. Dit.
is geen stemmen koopen dit is vergoeding
van verlet, de stemming toch is geheim.
Laat men toch vooral aan al de vrien
den zeggen dat zij op hun stembiljet niet
schrijven mogen. Op hun stembiljet staan
de namen der candidaten. Voor iedere
naam staat een zwarte O met een wit
plekje in 't midden. Dit plekje moeten
7.ij zwart maken met een potloodje dat
daar bij hangt.
Voor wie 't goed begrijpt is 't aardig en
gemakkelijk. Maar vergissingen zijn mo
gelijk, en wij vreezen dat er vele ver
gissingen, vooral door onze vrienden, zul
len gemaakt worden.
Men mag maar één nulletje zwart maken,
anders is 't biljet van onwaarde.
Wij komen later op deze dingen terug.
Laten de vrienden het alvast elkander
laten zien, wat wij bedoelen.
Het dagblad van den Chr. Histarischen
Kiezersbond betoogt dat de heeren Bastert
en Van Karnebeek geen liberalen zijn.
De heer Bastert, zegt zij, behoort in
elk opzicht, ook wat zijn godsdienstig
leven aangaat, „tot de onzen" en de heer
Van Karnebeek is niet liberaal want de
liberalen in Utrecht hebben hem losgelaten.
Door de liberalen wordt hij dus als niet
liberaal beschouwd.
De Middelb. Crt., dit praatje met in
stemming overnemende, voegt er heel
naïef aan toe „behalve door eenige
rich noemende liberalen in Middelburg,
terwijl de afd. Middelburg, van den Chr.
historiscben kiezersbond hem zelfs niet
steunt, maar een anderen candidaat stelde"
„Heel naïef", zeggen wijOf is niet
het feit dat de Chr. historische bond hem
niet wil, volgens deze zelfde redeneering
bewijs dat Van Karnebeek wel liberaal is
Bastert en Van Karnebeek zouden der
halve niet liberaal zijn.
Maar Bastert heeft de schoolwet van
Kappeijne helpen aannemen, üheeft in ieder
opzicht met de coterie mede gestemd, wan
neer het belang van het Christelijk onder
wijs in 't geding was, is steeds door liberalen
in de Kamer gebracht, totdat hij door een
antirevolutionair Schimmelpenninck v.
d. Oye verdrongen werd, en heeft
daarna, in een liberaal ministerie en na
'94 in 't oud-liberaal verband steeds wat
van Christelijke zijde kwam weerstaan.
En Van Karnebeek was in 't ministerie
Heemskerk de grootste drijfkracht naar
den liberalen kant, de fanatieke tegenwer-
ker onzer geestverwanten, de man die
een groot aandeel had in de uitvoering
der „scherpe resolutie", werd daarna door
liberalen, zelfs te Rotterdam, of waren
die niet liberaal naar de Kamer
gebracht, kwam in 1891 naar Zeeland om
de verkiezing van den liberaal Hennequin
te bevorderen en verlooehende ook daarna
zijne oude liberale beginselen niet, onder
anderen bij de aanneming van 't bekende
be2Ra^00u1ive?,or±L XanrS°sïsa-.. -
beweerd dat hij niet liberaal is, dewijl bij
door de liberalen is losgelaten.
Straks zijn ook Hennequin en Van
Kerkwijk niet meer liberaal, omdat de
Midd. Crt. ze niet kan aanbevelen. De
Midd. Crt. die toch op 't gebied van aan
bevelen, adres de voorlaatste statenver
kiezing, niet zoo kieskeurig is uitgevallen.
En anders; toegegeven dat zij niet
liberaal zijn of ooit geweest zijn, is dan
deze bekentenis niet eene weinig eervolle
herinnering aan 't partygeknoei dat naast
Godloochenaars als Van Houten witgedaste
vromen als Bastert en Van Karnebeek
onder den liberalen naam wist binnen te
loodsen, naar gelang van de godsdienstige
kleur der kiezers.
Maar „de zich noemende liberalen"
kunnen gerust zijn, hun candidaat is libe
raal, en wij hebben dan ook geen oogen-
blik aan de mogelijkheid gedacht, dat de
ons bekende leiders van den Chr. histori
scben Kiezersbond, hem ook maar een
oogenblik als hunner een zouden begeeren.
Onder de velerlei groote woorden, die
ons dezer dagen voor de voeten gewor
pen worden, behoort ook wel dit:
„De antirevolutionaire party, die zoo
gaarne poseert als volkspartij, beult
juist met de protectionisten, met de
grondeigenaren en de groote boeren
om te trachten in Juni de overwin
ning te behalen en offert daarbij de
belangen van het algemeen op.
„Zoo lief heeft die party bet volk".
In de beschuldiging ligt opgesloten dat
de party waartoe de beschuldiger behoort
de volksparty by uitnemendheid i».
Wie dit gelooven zou, die denkt veel
te goed van de liberale party.
De liberale party, die heeft geposeerd
als volksparty, doch is in de eerste plaats
geweest een party voorde vriendjes. By na
alle „baantjes" zijn aan de vriendjes ver
geven, en wat men voor ^et volk deed,
deed men op 's Rijks kosten.
Denk maar aan bet kosteloos lager on
der wys aan de bijzondere zorg voor bet
openbaar onderwijs.
En dan de volksparty in den socialen
strijd wat deed zij al de jaren harer
meerderheid tot leniging van de nooden
des volks Niet veel.
Doch aangenomen dat gij heeren li
beralen, de volksparty zijt, waarom hebben
uwe radicale zonen, onder den naam van
de volksparty, dan tegen uparty gekozen?
En dan van heulen gesproken wanneer
protectionisten en groote boeren hunne
stem geven aan antirevolutionaire candi
daten, heult dan de antirevolutionaire
partij met hen
Maar hoe heet het dan, wanneer, gelijk
in 1894, diezelfde protectionisten en groote
boeren de liberale paitij steun bieden of
wanneer, gelijk nu, liberale mannen als
Hennequin en Hnydecoper en Karnebeek
en Bastert door den Christelijk historiscben
Kiezersbond openlijk worden gecandideerd
Heet 't dau ook daar
„De liberale party, die zoo gaarne
poseert als volksparty, heult juist met
de oud-antirevolutionairen, grondeige
naren en protestantsche heeren om te
trachten in Juni de overwinning te
behalen
Zoo ergens, dan schijnt hier het beeld
van splinter en balk toepasselijk.
„Een constitutioneel recht is er dat
beteekeuis en kracht heefthet petitierecht
in omgekeerde verhouding, het Kies»
recht.
„De meerderheid der Tweede Kamer
regeert het Land, ook waar het Kerk
en School geldt.
„Daarom is het ongebruikt laten van
dit recht, en inzonderheid voor den Chris
ten, onverantwoordelijk verzuim".
O (Heraut 25 Sept. 1863).
De nieuwe staatsprocureur der Zuid-
Afrikaansche republiek, ter vervanging
van dr. Coster, heet Gregorowski en was
vroeger staatsprocureur in den Oranje
Vrij staat.
Als van verzekering van werklieden
gesproken wordt, denkt men gewoonlijk
aan handwerkslieden enz. In Duitschland
worden echter ook de vrouwelijke dienst
boden verzekerd.
Elke meid krijgt, wanneer zij in baar
eersten dienst treedt, een kaart in 52 vak
jes verdeeld. De meester of meesteres by
wie zy dient, plakt op die vakjes weke
lijks een daarvoor bestemd stukje papier
in bladen door het stadhuis verstrekt
waarop bet bedrag vau 20 pfennig en
de dag van inplakking staan vermeld. Is
de kaart vol, dan legt de dienstbode haar
over op het stadhuis en krijgt een nieuwe.
Als zy zestig jaar is, heeft zy recht op
pensioen, dat baar wekelijks wordt uit
betaald en haar behoedt tegen broods
gebrek.
Dienstboden worden voor 20 pf. in de
tweede klasse verzekerd eene wasckvrouw
in de derde klasse. Voor deze wordt 10
pf. betaald door de personen bij wie zij
die week in dienst is. Kinderjuffrouwen
worden in de eerste klasse opgenomen en
voor dezen 30 pf. betaald.
De toepassing dezer regeling geschiedt
dus op zeer eenvoudige wijzeof de
meester dan wel de dienstbode het geld
geeft, is een punt dat bij de huur gere
geld wordtmaar de meester verstrekt
de inpakpapiertjes en is voor de inpakking
aansprakelijk.
Het pensioen echter is te gering in ver
houding tot de bijdragen, wat toe le
schrijven is aan de hooge administratie
kosten. Eene wijziging biervan is thans in
Duitschland in overweging. R. N.
26 Mei '97.
Goes. Nu alhier het mond-en klauw
zeer uitgebroken is in den stal en ook in
de weide van de weduwe Timmerman,
geven wij den ingezetenen in overweging,
voortaan de melk te koken.
FilippusDe achttiende Algemeene
Vergadering dezer Vereeniging zal gehou
den worden Donderdag 10 Juni 1897, in
de Gereformeerde Kerk te Alfen aan den
Ryn.
Op de agenda komen de volgende punten
ter behandeling voor
1. De wijziging der statuten.
2. Hoe kan de deelneming der Geref.
in den lande aan den arbeid van „Filippus"
het best bevorderd worden
3. „Filippus" trachtte zich te voorzien
van vaste medewerkers voor tractaten en
volksboekjes.
4. „Filippus" verspreide op groote schaal
ons volkslied „Wilhelmus van Nassauwen".
5. Referaat: Onze roeping jegens de ge
vangenen en de ontslagengevangenen.ini.
Prof. Lindeboom.
6. Mededeelingen.
Woensdagavond te half acht ure wordt
in de Geref. Kerk een bidstond gehouden
voor „Jachin" en „Filippus". Hierbij zal
Ds. A. Littooy van Middelburg voorgaan.
Zaterdagavond vergaderde te Axel
de kiesvereeniging Onze Belangen tot het
stellen van een candidaat voor de Tweede
kamerverkiezing.
De voorzitter, de heer da. J. B. T. Hugeu-
holtz, stelde voor baron van Lynden refe
rendaris aan het ministerie van binnenland-
sche zaken, waarop door den heer C. P.
Minjon werd voorgesteld de heer mr. P.
C. J. Hennequin, aftredend lid. De uitslag
der besprekingen was dat de heer Hennequin
candidaat werd gesteld met 35 stemmen
de heer Van Lijnden verkreeg er 3, terwijl
De heer Hennequin is nugouuuui6^
Axel eene lezing te komen houden. M. C.
Het landbouwcomité en beschermende
rechten.
De commissie uit het Landbouw-comité
betreffende beschermende rechten heeft haar
verslag over het al of niet heffen van
invoerrechten op landbouwproducten uit
gebracht.
Haar beschouwingen en besprekingen
resumeerende, vermeent een deel der com
missie de volgende conclusie aan het oor
deel van het comité te moeten onder
werpen
I. „Het heffen van invoerrechten op
granen zal den landbouw in het algemeen
in geen gezonderen toestand brengen",
omdat:
a. zoodanige bescherming de energie van
den landbouwer in het algemeen zal tegen
houden en slechts aan een klein deel van
dien stand kan ten goede komen;
b. het heffen van een invoerrecht op een
enkel product (tarwe) hem niet voldoende
zal kunnen helpen en het bedrijf van een
bouwboer in een verkeerde richting zal
dry ven;
c. het beginsel van bescherming tot
meerdere bescherming leidt en dien ten
gevolge niet alleen de landbouw, maar ook
andere takken van nij verheid recht daarop
kunnen doen gelden.
d. het niet bewezen is, dat de toestanden
in protectionistische landen beter zyn dan
hier te lande.
Een ander deel der commissie, in twee
groepen gesplitst, zich niet kunnende ver
eenigen met vorenstaande conclusie, heeft
ieder in een afzonderlijke nota van hun
meening blijk doen geven, welke beide
nota's achter bet rapport zijn toegevoegd.
De in de tweede vergadering aanwezig
zijnde leden knnnen zich echter wel met
de hier volgende, aan het comité te onder
werpen conclnsiën vereenigen
II. „Het is noodig, dat de regeering de
Staatszorg voor den landbouw uitbreidtge
lijkstelling van den landbouw met andere
belangen bevordert; middelen van verkeer
steunt; proefnemingen tot ontwikkeling van
verschillende cultures, als die van vlas,
van zaden enz., subsidieerthet landbouw
onderwijs bevordertmeerdere proefstations
oprichtzuiveleonsulenten en landbouw-
leeraren in meer beperkten kring, dan thans
geschiedt, aanstelt; het vervoer van vee,
van landbouwvoortbrengselen en landbouw-
benoodigdheden vergemakkelijkt; de han-
delsrelatiën op landbouwgebied uitbreidt;
knoeierijen van voedingsmiddelen, aller
eerst door wijziging der boterwet, tegen?
gaat, enz".
III. Afschaffing van accijnscn op suiker,
vleesch, zouten andere belemmeringen voor
binnenlandscbe producten tegenover die van
het buitenland is gewenscht.
Zoolang dit niet kan geschieden, wordt
het noodig geacht, dat herziening der ta
rieven geschiedt, omdat in sommige geval
len de Nederlanlsche producenten achter
staan by de buitenlanders en een gelijk-
stelling als billijk mag worden beschouwd.
De leden dr. G. W. Bruinsma, J. K.
Rienks, J. J. van Weel, jhr A. Michiel»
van Kessenich, A. van Leeuwen kannen
zich niet vereenigen met de conclusie I en
hebben in een afzonderlijke nota hnn af
wijkende meening ontwikkeld en goedge
keurd het voorstel van een hnnner mede
leden, luidende„Een invoerrecht op
tarwe (en tarwemeel) is wenschelyk ea
wel in j den vorm van een schaalrecht,
waardoor de prijs van een hectoliter tarwe
wordt gebracht op een minimam bedrag
Yan f7.50.
De heer JRinkes Borger, die eveneene
niet met conclusie I meeging, zegt aan het
slot van een door hem ingediende note,
dat er, met het oog op den trenrigen toe
stand van den landbouwer, z. i. niets andere
overblyft dan te doen, wat anders Staten
doen, nl. den landbouw kunstmatig be-
gcbermen.
bij loting de ïysl vaatgèsl^Ih, asfiF
naar welk der nieuwe kiesdistricten Mid
delburg en Vlissingen ieder der in het
vroegere hoofdkiesdistrict Middelburg be
noemde leden der Provinciale Staten over
gaat in 1898 zullen aftredenin het
kiesdistrict Middelburg de heeren J. H.
Snijders, dr. J. v. d. Beke Callenfels en
H. J. v. d. Meeren in het kiesdistrict
Vlissingen de heeren D. A. Dronkers en
W. A. graaf van Lynden. In 1901 zullen
aftredenin het kiesdistrict Middelburg
de heeren C. J. Hu vers, H. M. Kloppers
on W. Maasen in 't kiesdistrict Vlissingen
de heeren 0. L. van Woelderen, P. J.
Siegers en jhr. C. J. J. A. van Teylingen.
Algemeene Vergadering van de Vereeniging
„de Ambachtsschool" te Middelburg,
van 24 Mei 1897.
Tegenwoordig 9 leden, van wie 8 be
stuursleden, terwijl het presidium, by ont
stentenis van den Voorzitter, den heer
Luteijn, wordt waargenomen door den on
der-voorzitter, den heer Bekaar.
Nadat de notulen der laatste algemeene
vergadering door den Secretaris waren ge
lezen en vastgesteld, geeft de Voorzitter
het woord aan den Secret aris ter uitbren-
ging van het jaarverslag over 1896.
In dat verslag wordt in herinnering ge
bracht boe het bestuur met ingenomenheid
kan terugzien op de 15 jaren die de school
nu bestaan heeft, zij is steeds in bloei
vooruitgegaan. Wel sloot het jaar 1895
met een deficit, doch, zooals de Voorzitter
reeds in de laatste vergadering opmerkte,
dat deficit moest niet doen wanhopen, het
leverde geen reden tot bezorgdheid op.
Waaruit ontstond het Uit de verbouwing
der smederij, die hoog noodzakelijk was,
en die het deficit nog zon hebben doen
stijgen, ware daarvoor niet bijgedragen door
de Teekenakademie f 700, en door een be
langstellende f 50. Daarenboven vertoonden
zich aan den gezichteinder lichtpunten, die
de gegronde boop deden koesteren dat het
deficit, het moge voor 1896 nog grooter
zyn, toch spoedig tot het verledene zou
behooren. Immers Provincie en Gemeente
voteerden weder voor 5 jaren hunne jaar-
lijksche subsidie en het Rijk verleende
voor 1897 reeds een subsidie van f1000,
die met gegronde reden te verwachten is
dat in de volgende jaren zal bestendigd
worden. Het is dan ook met ingenomenheid
dat het bestaar den bloei en vooruitgang
der school constateert. Toch kon nog meer
gedaan dan hetgeen gedaan wordt, want
de belangstelling van de zijde der inge;
