NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. Safpttfftg 22 Met. iCfrfe iaacgatig. CHRISTELIJK- HISTORISCH 3lo. 99. 1897. VERSCHIJNT G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,025. UITGAVE VAN en van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Te Amsterdam, distriet IX zullen de drie leiders, de corypheeën, hunner partij, op 15 Juni tegenover elkaar staanDr. A. Knyper (antirev.), Tak (lib.) en dr. J.Th. de Visser (ehr. hist, kiezersbond). Bij herstemming, die haast zeker is, zal dan genoemden bond Tak steunen Het is iets ongewoons in ons land, wanneer een minister den candidatenmantel omslaat en voor de kiezers optreedt. Dit zal dezer dagen geschieden door minister Van Houten. Een oud-Minister, Modderman, weigerde eens zelfs maar een schriftelijke verklaring van gevoelen aan eene kiesvereeniging te ge ven, dewijl hij geen „vergelijkend examen", gelijk hij 't noemde, wenschte. Maar hier is een ministerdie voor de Groningscbe kiezers dit vergelijkend examen komt afleggen, in mededinging met den heer Drucker, het zittend lid, die een paar dagen later optreedt. Voorzoover wij konden nagaan zijn de navolgend* candid aten in den lande gesteld van antirevolutionaire zijde Groningen, Loosduinen en Utrecht II A. Brummelkamp. Zuidhorn, Schoterland, Amsterdam IX en Sliedrecht dr. A. Kuyper. Hoogezand, Winschoten en Meppel A. Wiersenga. Appingadam J. Bouwes. Veendam en Emmen M. H. A. v. d. Valk. Assen, Rheden en Weststellingwerf P. van Vliet. Leeuwarden W. C. van Munster. Franeker H. Kamstra en J. D. de Vries. Harlingen, Amersfoort en Alkmaar Jhr. mr. T. A. J. v. Asch r. Wijck. Sneek, Amsterdam VIII en Zierikzee mr. Th. Heemskerk. Dokkum H. Pollema, Tietjerksteradeel J. D. de Vries. Steenwijk, Schiedam, Ridderkerk en Zevenbergen mr. A. P. R. C. baron v. d. Borch van Verwolde. Eampen mr. A. baron Mackay. Ommen en Enschede J. van Alphen. Deventer J. W. Koer. Zutfen Jhr. mr. W. C. de Jonge. Arnhem A. D. P. V. Van Löben Seis. Ede Jhr. Mr. L. J. H. M. v. Asch v. Wijck. Eist A. D. Duijs. Apeldoorn mr. W. K. F. P. graaf van Bylandt. Lochem B. ten Cate. Utrecht I Mr. N. de Ridder. Wijk bij Duurstede Jhr. mr. H. M. J. v. Asch v. Wijck. Breukelen H. J. de Waal Malefijt. Hilversum Jhr. mr. J. H. J. Quarles van Ufford. Hoorn N. Oosterbaan. Den Helder en Brielle A. P. Staalman. Enkhuizen N. Sluis. Amsterdam I J. Bosch. Amsterdam II F. G. Meilink. Amsterdam III W. Hovy. Amsterdam IV T. H. v. Eeghen. Amsterdam V mr. D. P. D. Fabius. Amsterdam VI J. D. Root. Amsterdam VII Beverwijk Haarlem dr. E. A. v. Royen. Zaandam J. Windhouwer, Haarlemmermeer G. B. 't Hooft, 's Gravenhage I J. Kiap. 's Gravenhage II A. W. F. Idenburg. 's Gravenhage III J. D. baron v. Was senaar v. Rozande. Katwijk J. H. Donner. Leiden mr. O. J. H. v. Wassenaar Catwijck. Gouda L. F. Duijmaar v. Twist. Delft mr. O. J. H. van Wassenaar Catwijck en mr. H. A. v. d. Velde. Dordrecht mr. J. M. Rens. Gorinchem H. Seret. Schiedam mr. O. J. H. v. Limburg Stirum. Middelburg Mr. C. Lucasse. Goes Jhr. mr. A. F. de Savornin Lobman. Hontenisse Jhr. mr. J. J. Pompe van Meerdervoort. Oostburg N. Glinderman. In de navolgende districteu zijn nog geen candidaten gesteld Almelo, Doetin- chem, Nijmegen, Druten, Tiel, Bodegraven, Rotterdam 1 tot V, Hilversum. Dat de kundige staatsman de Beaufort te Amsterdam voor den werkman Nolting ruimen moet wordt door enkele Amster- damsohe bladen betreurd. Maar men komt er rond voor uitmen moet. De radicalen toch hebben gedreigd in een paar distric ten zich van stemmen te zullen onthouden. De Nederlander merkt echter terecht aan dat wij snel leven ook in onze party. Dit zal wie Vau Oversteegs brochure „Werkman-Afgevaardigde" van 1890 kent toegeven. En ook Bilderdijk zong reeds Vroeger was er heel wat vast Aan het land besturen, Thans kan 't iedre weversgast Of hij vraagt 't zijn buren. Van smidsknecht tot lid der tweede kamer. Dit zal misschien weldra gezegd kunnen worden van den heer D. de Klerk, lid van den gemeenteraad te Rotterdam. Hij is namelyk met de heeren Van Raalten, J. B. Verheij, (luit. kol. der ma riniers), Hintzen en Mees candidaat gesteld in de vijf districten van Rotterdam. De beide laatsten zijn oud-liberalen, de Klerk is radicaal, de beide overigen zijn vooruitstrevenke liberalen. De drie partijen gaan ook daar samen. „Een constitutioneel recht is er dat beteekeuis en kracht heefthet petitierecht in omgekeerde verhouding, het Kies recht. „De meerderheid der Tweede Kamer regeert het Land, ook waar het Kerk en School geldt. „Daarom is het ongebruikt laten van dit recht, en inzonderheid voor den Chris ten, onverantwoordelijk verzuim". Gboen van Peinsteeee O (Heraut 25 Sept. 1863). Het wordt al meer openbaar dat de „Christelijk Historische Kiezersbond" niets is dan een Liberalistisch Hulpkorps. Het bleek reeds toen hij in zijn afdee- lingen ook moderne dominé's en liberale kiezers opnamliberale heeren voor de tweede kamer candideerde en thans ook door het beginsel der revolutie tegenover ons in bescherming te nemen. Het orgaan van dezen tweeslachtigen bond schrijft namelyk onder andere: „Hoe kunnen Calvinistische Protestanten zoo dweepen met de leusanti-revolutionair 't Is waar, wanneer men let op de vijan dige houding, die de Franscbe revolutie in '89 aannam tegen al wat religie heette, dan zal ook de Protestant zich een tegen stander dier revolutie moeten verklaren. Het beginsel echter dier revolutie was niet tegen de religie op te trekken, maar het aiwerpen van een juk, door adel en gee stelijkheid een volk opgelegd. In de revo lutie van '89 kan ook de kiem gezien worden van de vrijmaking van den derden stand. Ter wille van dit laatste zou men een verdediger kunnen zijn van het beginsel dier revolutie en zich met afkeer wenden van het bloedige drama dat er uit vloeide. Is het vuur af te keuren, omdat de onvoorzichtige er zich aan brandt En terecht voegt de Sandaard hieraan toe: Juist dus zooals de liberalen over de Frai.sche Revolutie oordeelen. Neen, heusch, die Fransche Revolutie was in haar beginsel niet tegen de Religie, niet tegen het Geloof gekant. Te wraken zijn in deze groote Revolutie alleen de exes sen. Ze ontstak een vuur, waarmoe de Robe spierre's roekeloos gespeeld hebben, maar waaraan de „Chr. Histo ische Kiezersbond" zich met blijkbaar welgevallen het koude hart verwarmt. 't Is het oude liberale praatje. De revolutie van 1789 was goed, de mannen van 1793, die hebben 't verkorven. Maar dat 1793 aan 1789 vast zit, dat 1793 en 1789 hetzelfde is, daar wil men niet aan. De werklieden-kiesvereeniging te Mid delburg stelde tot candidaat voor de tweede kamer den heer F. M. Wibaut. Er zijn in dit district derhalve reeds vier candidaten lo. een antirevolutionair 2o. een oud-liberaal3o. een radicaal 4o. een Unie-liberaal. Dat de afd. van den Chr. historischen Kiezersbond voor de candidatuur van den oud-liberaal zou zijn, gelijk verluid werd, weigeren wij te gelooven. Dat Roomsche en antirevolutionaire werklieden op den heer Wibaut zullen stemmen, gelijk de groote blaien melden, komt ons minstens even onzeker voor. Geen antirevolutionair stemt op een voorstander van „leerplicht tot minstens den 14-jarigen leeftijd" en „algemeen kies- en stemrecht". Als men een staaltje wil van de ellende die de oorlog teweegbrengt aldus de Middelburgsche Courant dan moet men gaan naar de Wagenaarstraat te Amster dam. Daar vindt men zekeren Tolstra een fuselier, Dinsdag nit Indië teruggeko men, 22 jaar oud enblind ge schoten. Ook wij hebben deernis voor dat arme slachtoffer van den A (/«/«-oorlog. Die oorlog heeft al wat slachtoffers ge maakt, gezwegen nog van de duizendmil joen gulden wij dachten dat 't minder was, doch lazen het laatst in de Rotter dammer de duizendmiljoen gulden die hij gekost heeft. Het was een liberaal kabinet dat ons dien oorlog bezorgde, een liberaal minister van koloniën die nog jaren daarna met stalen aangezicht getuigde: die verantwoordelijk heid neem ik op mij. En die man het eerste-kamerlid I. D. Fransen v. d. Putte is nog de toon gever in den lande, de bij velen gevierde en gevreesde, de van velen miskende mis schien, doch wien tot nog toe niemand dankbaar is voor zijn aandeel in den Atjeh-oorlog met deszelfs talrijke blindge- schoten of wat nog erger is, doodgescho ten slachtoffers. De overgelegde cijfer-telegrammen ge wisseld tusschen de Ëngelsche regeerings- commissarissen Rhodes en Harris hebben de meest ongerechtige plannen en afspra ken aan 't licht gebracht. Dat Rhodes een schoelje is, heeft zeker al bij velen vastgestaan sedert de mislukking van Ja- mesons aanval. Maar dat hij zelfs in staat zou zijn tot het voeren van onderhande lingen met Kaffers, het uitdeelen en belo- .ven van geschenken, alles om de Trans vaal te vernietigen, zal wel niemand ver moed hebben. Ook blijkt uit de correspondentie tus schen die twee gevoerd dat zij elkaar niet vertrouwden. Nu daar was reden voor! De Bestierder der volken heeft hunne zeer schandelijke raadslagen verijdeld. Hoede Hij voorts Transvaal, want nog is de toe stand er niet zonder gevaar. 21 Mei 1897. Bij kon. besluit is be ,oemd tot rechter in de arr. rechtbank te Zierikzee mr. L. J. A. van Lidth de Jeude, thans subs.- griffier bij de arr. rechtbank te Amsterdam. Met het oog op de a.s. verkiezingen op 15 Juni zullen alle rijkstelegraafkan toren geopend zijn tot 10 uren 's avonds. Ook de diensturen der telefoonkantoren zullen, waar noodig, op dien dag worden uitgebreid. Zondagsrust te Haarlem. Van de ministers van binnenlandsche zaken en van justitie is bij den Raad der gemeente Haarlem bericht ontvangen, dat de regeering geen voornemen heeft wijzi ging te brengen in de toepassing der Zon dagswet. Na eene uitgebreide briefwisseliug is den burgemeester verzocht voortaan de toepassing dier wet na te laten. Waar de regeering zich zoo duidelijk heeft uitgesproken, heeft de burgemeester zich bij haar gevoelen nedergelegd. Benoemd tot commies der posteryen 3e klas dhr. M. A. Ramondt, thans com mies 4e klasse ten postkantore te Amsterdam. Middelburg. Daartoe door de antirev. kiesvereeniging „Nederland en Oranje" uitgenoodigd trad Donderdagavond in de groote zaal van het Schuttershof alhier op de heer ds. A. S. Talma van Arnhem om te spreken over „onze chr. hist, be ginselen en de sociale belangen". De ruime zaal was nagenoeg geheel bezet. Onder de aanwezigen die tot verschillende politieke richting behooren, bevonden zich ook en kele dames. Na gebed en een kort inleidingswoord van den voorzitter ds. A. Littooij werd aan Ds. Talma het woord verleend. Spreker ving zijn rede aan met de om schrijving wat te verstaan is onder den naam Chr. Historisch en Chr. Historische d. i. antirev. beginselen, in verband ook met de sociale belangen, om hierna te komen tot het kiesrecht. De hoofdgrief tegen het oude kiesrecht was dat het voor het grootste deel toe gekend was aan de bezittende klasse. Tnans is dit niet meer zoo, die grief is gedeeltelijk weggenomen door de aanne ming der wet van den Minister van Houten die zij het ook op zeer voorzichtige wijze heeft gezorgd dat de arbeidende klasse althans voor een deel kiesrecht wordt toegekend. Het werd hoog tyd. Onze c*nstitutioneele machine bekoorde lang aan de gezeten burgerij. Maar de bur gerij bad niet altijd oog voor de loontrek kende krir.g die begon steeds meer aan te dringen op zelfstandigheid. Op den voorgrond komt thans de stand zooveel jaren aaneen verwaarloosd. En nu de vraag Hoe staat onze antirev. party tegenover den wil van den z. g. n. vierden stand die komende is, tegenover den drang naar standrecht. Spreker zal zich niet ophouden bij de verschillen der antirevolutionairen onderling. Verschillen vindt men bij elke partij. Er zijn er die zulks met leedwezen aan zien, anderen die er zich om in hunne handen wry ven. 'tls niet de vraag :>Hoe staan sommige antirev. maar hoe staat de antirev. partij tegenover de sociele belan gen. In den laatsten tijd is een Boud opge richt, zich noemende de chr. Historische. Wat wil deze Bond? Spreker neemt ver schillende artikelen uit zijn reglement onder Panden en zegt er van Het geheele re glement is zonder leidend beginsel. Hoe jammer dat de Bond geen toelichting aan dit zijn reglement verbond. Geen enkele poging zelfs wordt gedaan om de beginselen te omschrijven. Spreker ging nu na het goed recht der a.-r. party om zich alleen met den naam Christelijk en Historisch te sieren. Wij sluiten aan de historie aan. Wij gevoelen dat sociale hervormingen niet door ons zeiven kunnen worden tot stand gebracht, maar alleen door onzen God. Liberalen (conservatieven zoowel als radica'en) wenschen ook wel niet anders te zijn dan historisch, maar hervorming was bij hen altijd een werk van de atn. d eerkamer. Maar we zijn niet alleen historisch, we zijn ook christelijk. Velen worden bij het noemen van dezen naam boos en krygen kippenvel, met name de liberalen. Waarom toch nu Christelijk er bij. Wat heeft dat er bij noodig? Wij liberalen willen immers wat jullie willen Zondags rust, Armenzorg, enz. Spreker gaat hierop na wat hiervan aan is en neemt daartoe het program der lib. unie onderhanden, waarbij hij uitvoe rig stilstaat. Met name by het punt „ar menzorg". De lib. party wil in haar pro gram de armenzorg aan ce kerken ontne men. Daardoor nu wordt de antirev. party in haren hartader aangetast. Herziening der armenwet door de liberale partij is een der meest anti-kerkelijke punten welke spreker kent: Een kerk zonder rykstrak- tement voor den predikant kan bestaan, maar een kerk die zijn armen niet kan verzorgen is weg, haar levenswortel is afgesneden. Spreker wijst nu op de gunstige ver houding der Ger. kerken tegenover hare aimen. In de Herv. kerk is het; de rijke leden die niet veel kerken zijn van geven niet thuis en de armen die trouw de kerk bezoeken zijn aardig van kr.jgen thuis. We zyn Christelijk Historisch. Het is ons te doen om de ffaudhaving van het recht Gods, dat ons boven alles moet gaan. Spreker zal thans niet de verwantschap schetsen tusschen liberalen en sociaal de mocraten en andere anti-kerkelyke partyen. Wat van hunne zijde gedaan is in het belang der armen buiten de kerk om is goring. Slechts naar de leer van Maltus, luidde het tot den arbeidersstand. Ge moet zorgen na het huwelijk niet te veel kin deren te krygen, want dat is maar nadeelig. En deze leer is de grootste vijand van de ware democratie. De liberale party zal twee dingen moe ten doen voortmarcheeren op socialistisch terrein of stil blij ven staan en dan zich op een politieken dood voorbereiden. De antirev. partij daarentegen heeft be ginselen die vastigheid bezitten en duur zaam zijn. Ze gelooft in de souvereiniteit bij de gratie Gods. Het volk is er niet om te regeeren, maar om geregeerd te worden door een van God ingestelde overheid. Spreker zou wel eens willen weten waar de liberalen hunne overheid van daan halen die ze voor hun geweten noo dig hebben. In de overheid ziet de antirev. party de macht over haar gesteld. Christelijk moet daarom blijven bestaan voor de antir. party. Christelijk komt van Christus en Christus is het Hoofd, de Koning voor Wien te buigen de lust des levens moet zyn. In God alleen is de bron van het Sou- verein gezag. Naar sprekers innige overtuiging is de antirev. partij gebonden om te zyn demo cratisch en sociaal. Het Christendom is reeds veel te lang geweest de steunpilaar van het conservatisme. Hierop komt spreker tot het Program van actie der antirevolutionairen. Dit is het eerste waarin uitdrukkelijk wordt uit gesproken de rechtstoestand van de mindere standen. Had spreker den tyd, hoe zou hij niet veel ellende schetsen ven de arbeidende klasse, zooals die reeds jaren bestaat. Pensioenregeling, Regeling arbeidscon tract en zooveel meer, in program van actie, wat zyn ze niet broodnoodig Maar ook invoering van graanrechten. Protectie zonder meer is belemmering van het volk. Ons land wordt op allerlei wijze industri eel belemmerd. En bij uitsteE ie land bouwende stand. Graanrechten zullen den landbouwer helpen en zorgen dat hij niet geheel te gronde gaat. Een progressieve grondbelasting voor bezitters die het land niet gebruiken moet er komen. Worden graanrechten geheven,

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1897 | | pagina 1