T'ÜEE, ITUREN. NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- HISTORISCH Magazijn Quist. 3nferifitg JFlni. C-ffde ïaurgimg. ROVE HACHINES, iTOHHEN ENZ. urg aurg. Ho. 96. 1897. er ons, dend, lava Koffie 12 e» J rus, Groene Zeep lo, Gele Zeep 1° A ieuwe Zoutevwc [>kvisch 15 en 2° WED. DEKKEN VERSCHIJNT G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Het Onderwijs. A.N -O angen in Passemente- tuches, Tulles, Hand- n, Dassen, Fronts, en. Cinder-, Meisjes-, Ma sons Blouses, Trui's, tc. Lter per uur. INSTE DRIJFKRACHT- PLAATSRUIMTE, ONT- I3RP en zijn YEEL BIL- FS Jan eenig ander systeem, j die in Znid-Beveland aan DE JAGER, Wolfertsdijk, DE BOKX, Goes, fULENBERG, a./'t. Kanaal, I Ved. C.KOLE, Kloetinge, )E JAGER Gz., Oudelanie- IRMEERT ALVORENS (OPEN. T WERKENDE iuwst systeem. Ier garantie geleverd jr ons gesteld. 3HOOREN ALS LIJKE PRIJZEN Aanbevelend GOES. Fikstraat, Midddgg PEMIÏER. DAGELIJKS- [65c), nm. 1,40a) 3,25 120 nm. 1,55a) en 1() I40 6>1 J55a) 3,25 40j) (15a) 3,45 i|kenskerke vm. (zen lakt. elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,025. UITGAVE VAN en van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. [niet aangelegd- 3n van 6.20 naar minuten. i. Niemand zal 't verwonderen dat de zaak van 't onderwijs zulk eene belangrijke plaats beslaat in 't Program van Actie. De welvaart der natie hangt immers voor een groot deel af van de richting waarin de volksopvoeding geleid wordt. Dat hebben de antirevolutionairen altijd begrepen. Vandaar hun streven om, zij 't ook met de grootste krachtsinspanning, allerwegen «hristelijke scholen te stichten. Tot een getal van zeshonderd verrezen deze getuigen van de principieele opvat ting hunner taak als ouders. Velem hunner hebben op dit gebied hunne sporen verdiend. De zware druk die Kappeyne's schoolwet op hen als be lastingschuldigen legde heeft de krachten niet gesloopt, integendeel zich des te heter doen ontplooien. De rechtsgelijkheid tus- schen oponbaar en bijzonder onderwijs door de schoolwet Mackay verkregen, heeft eemge verademing gebracht. Het rijks-sub sidie kon voortaan dienen om de inrich ting onzer scholen te verbeteren, iets waaraan zonder deze, door verreweg de meeste sshoolbesturen, zeker nimmer zou hebben kunnen gedacht worden. Doch ondanks hetgeen verkregen is, zijn wij nog lang niet waar wij wezen moeten. En daarom vestigt 't program op de na volgende noodzakelijke verbeteringen de aandacht. lo. Verhooging van de Rijksuitkeering aan gemeentebesturen en schoolbesturen. 2o. Regeling van Jaarwedden en Pen sioenen. 3o. Examen-Commissiën van Overheids wege, onderscheiden naar de opvoedkun dige beginselen waarvan de onderscheidene groepen van scholen uitgaan. 4o. Losmaking van het Vaccine-vraag stuk van de school. 5o. Bevordering van het Ambachtson- derwjjs in verband met de invoering van het leerlingenstelsel. Deze puntea betreffen het Lager On derwijs. Nu hoort men vsn Liberale zijde klagen dat hiermede inbreuk gemaakt werdt op zekere bedingen als zou de schoolstrijd door de jongste wijzigingen der schoolwet uit zijn. Wie dit meenen mochten zouden daar mede te kennen geven dat er op 't gebied van het lager onderwijs niets meer te ver beteren valt. Eene meening die slechts door het meest starre conservatisme kan worden gedeeld. De wet van 1889 heeft slechts een be gin gemaakt met de allernoodzakelijkste Terbeteringen. De lijnen, toen gelegd, be- booren slechts te worden doorgetrokken. In de richting der rechtsgelijkheid dient te worden voortgegaan. Zoo onder anderen in zake de Rijks uitkeering. De Wet keert nu ook aam de vrije scholen een Rijksbijdrage uit. Maar die bijdrage beloopt niet meer dan een vijfde. der kosten, terwijl de openbare school af gezien van het feit dat daar weinig of geen schoolgeld geheven wordt, geheel nit de publieke kas wordt bekostigd. Hier w dus niet van volledige rechtsgelijkheid .Wie van nabij mst den toestand der bijzondere scholen op de hoogte is, die weet dat de Rijksbijdrage aan die scholen uitgekeerd, grootendeels aan verbetering der inrichting henengaat en slechts weinig veilichting van druk heeft gebracht. Daarom vraagt het program verhooging dier bijdrage. Maar in verband met 't groote antire volutionaire beginsel van leven en laten even, vraagt 't die verhooging niet slechts Toor de bijzondere maar |ook voor de epeabare school, dewijl immers vele ge- eenten door de zorg voor 't openbaar iderwijs zeer drukkend belast zijn. En zoo zou deze verhooging beiden instellingen ten goede komen. Zoo wordt ook voor ons de druk der zeer ongelijke mededinging vanwege 't zeer lage schoolgeld op de openbare scholen geheven, wat getemperd. Daardoor komt 't beginsel der rechtsgelijkheid beter tot zijn recht; en kunnen de voorstanders van christelijk onderwijs langs dien weg geraken tot de stichting van meerdere scholen in hunnen geest. Nu toch zijn er tal van openbare scholen, waar, in strijd zoo niet met de letter dan toch met den geest der wet, gereformeerd, roomsch of meer of min modern onderwijs wordt gegeven, al naardat de godsdienstige richting is van de ouders der schoolgaande kinderen. Wat punt 2 betreft wijzen wij op het feit dat fen op de openbare èn op de bijzondere scholen het aantal ond ar wijzers die nimmer aan 't hoofd eener school zul len staan, toeneemt. Zoo heeft zich allengs een onderwijzersstand gevormd, een stand van grootendeels fatsoenlijke menschen met groote gezinnen bevattendemaar dan ook menschen die in hnn stand fat soenlijk armoede lijden, wier loon niet geëvenredigd is aan den verrichten arbeid of in verband met de behoeften. Ook de onderwijzer mag, niet minder dan de werkman, zooveel verdienen dat hij met zijn gezin rond komen en voor zijn pensi oen iets afzonderen kan. Vele onderwijzers, inziende dat hun schoolbestuur niet meer doen kan dan 't doet, berusten in de omstandigheden, doch zouden den dag zegenen dat ook de school besturen de handen wat ruimer kregen om ook hunne bezoldiging een weinig te verbeteren. En hiermede komen wij aan punt 3 de Examens. Sinds jaren strijden wij voor vrije examens. Niet uit wantrouwen jegens de examen-commissiën. Klachten over partij dige beoordeeling worden slechts door enkelen geslaaktdoch deze klagers treft men evenzeer aan onder openbare als onder bijzondere onderwijzers. En ook weten wij wel dat 't aan den goeden uitslag van 't examen in sommige vakken zeer veel toe doet, of de exami nator tevens de onderwijzer was van den jongeren die examen deed. Dit j weten de om1 -leerlingen der nor- normaallerfsen, voorzoover de leeraren in de examen-commissiën zitting hadden, ook wel. Doch dit geeft geen aanleiding tot rechtmatige klacht. Integendeel 't heeft wel iets voordat de jongelui door leeraren van hun kennis worden onierzocht. Maar de aanleiding tot onzen eisch ligt elders. Al meer wordt de behoefte gevoeld aan opleiding der toekomstige onderwijzers door mannen van hun richting. Van daar dat in enkele provinciën een Christelijke kweek school verrees of Christelijke Normaallessen ingevoerd werden. Op dezelfde wijze kwamen ook dergelijke organisatiën van Roomsche zijde tot stand. Elk dezer inrichtingen vertegenwoordigt een eigen op voedkundige school. De opvoeding ais „leervak" wordt door Neutrale, Roomsche en Gereformeerde schoolmannen, lang niet eender beschouwd. De opvatting omtrent de belangrijkste momenten in de algemeene- en vader- landsche geschiedenis verschilt ook al naar dat men in de sfeer der neutrale school of der Christelijke school groot geworden is. En dit moet anders worden. Wij zeggen geen kwaad van de leeraren van onze normaallessen. Wij verdenken hen niet van eenigen toeleg. Hunne ver draagzaamheid voor zoover wij hen kennen, is boven onzen lof. In hun kijk op de opvoeding en de landsgeschiedenis zijn zij geheel te goeder trouw. Maar 't is onmogelijk dat onder hunne inspiratie en bij de studie hunner leerboeken Van Rijssen uitgezonderd een goed onderwijzer voor de Christelijke school kan gevormd worden, tenzij deze zijn studie over opvoeding en geschiedenis ge heel van voren af aan beginne en late bijlichten door het TV oord God3. Naarmate nu 't aantal Bijzondere in richtingen tot opleiding zal toenemen, wordt de behoefte aan dergelijke examens drin- gerder. Examens, waarbij de Christelijke onder wijzers door mannbn uit de Christelijke school worden geëxamineerd; Roomsche onderwijzers door Roomsche, en Neutrale onderwyzers door Neutrale schoolmannen worden onderzocht; de examinator bij den man die examen doet passé en zij elkander verstaan. Waarnit dan volgen zou dat het aantal dezer commissiën worde beheerscht door het aantal onderwijzers dat op de instelling van een dergelijke commissiezourechtgeven. Punt 4 is de vaccine vraag. Wij behoeven hier niet veel woerden voor te verspillen. Wij zijn tegen de vaccine, doch wenschen deze meening, leeken als wij zijn op 't punt van geneeskunde, aan niemand op te dringen. Maar wij zijn ook tegen den vaccinedwang. En voor deze meening moeten wij rusteloos propa ganda zoeken te maken. De vaccine- quaestie wordt door den dwang tot eene zaak der consciëntie, tot eene zedelijke quaestie gemaakten daarbij mag ieder vrij Nederlander een woordje meespreken. Het is iets ongehoords dat de Overheid die voor goed onderwijs zorgt en hare onderdanen den leerplicht, dat wil zeggen den schooldwang opdringt, tegelijk de schooldeur dicht doet voor elk kind dat niet is ingeënt. Dat stelsel van de overheid als kinder-inentster moet verdwijnen. Kunnen de heeren geneeskun digen zelven de argumenten voor de deug delijkheid der inenting niet vinden, dan hebben zij te zoeken naar hetere, maar niet want dit verraadt zwakheid en armoede den dwang der Staatsmacht inroepen. Van Houtens cacao is ook een middel tot bevordering der volksgezond heid, en verdient groote aanprijzing. Doch Van Houten de cacaofabrikant, niet de minister denkt er niet aan om den Staat daarvoor in den arm te nemen. Hij heeft degelijker reclamemiddelen dan deze al zijn zij niet zoo goedkoop en gemak kelijk, en stellig minder profijtelijk voor hem die dit heilzaam voedingsmiddel heeft te exploiteeren, dan 't dwangmiddel van den Staat voor heeren doctoren is die de inenting als middel ter voorkoming van kinderpokken de natie, ook waar zij er niet van gediend is, willen opleggen. Het vijfde punt is het ambachtsonder- wijs. Van liberale zijde is daar een politiek wapen van gesmeed, hetwelk wij haar kort geleden, met releveering van feiten, uit de hand sloegen. De regeling van het ambachtsonderwijs is eigenlijk het eerst door een antirevolu- tionaren minister ter hand genomen. Hier door is op het punt van opleiding onzer toekomstige ambachtslieden veel verbeterd. En op 't oogenblik mag men veilig zeggen dat althans in de steden door man nen van allerlei richting deze opleiding met ingenomenheid begroet wordt. Daarom vertrouwen wij dat wel niemand ee .ig bezwaar heeft tegen onzen wensch om verbetering van het ambachts onderwijs in verband met het leerlingenstelsel. Dit alles nu betreft het Lager Onderwijs. Maar het program vestigt ook de aan dacht op het Middelbaar en het Hooger Onderwijs. Vestigen wij hierop in een slotartikel nog kortelijk de aandacht. Het Nederlandsche Dagblad, het orgaan van den Chr. Historischen Kiezershond, heeft thans reeds enkele saaie, weinig ge nietbare artikelen 'geschreven, „ter ver spreiding der Christelijke historische be ginselen". Iets pakkends, iets nieuws, iets pikants, of iets dat een vast uitgangspunt en een vasten tred verraadt, vonden wij in ge noemde artikelen nog riet. Maar dat kan komen. Bedenkelijker achten wij dat't blad ook doet aan verspreiding der Roomsche beginselen. En dit is te meer bedenkelijk, dewijl't immers zijn volgelingen vooral tegen Rome waarschuwen en voor de „Protestantsche" beginselen winnen wil. En toch komt 't blad nu reeds Rome zeer in 't gevlei. Immers in een artikel Clericaaltreffen wij onder nog meerderez onderlingheden de mededeeliag aan dat „de protestantsche geestelijkheid met de leeken te zamen de kerk vormt." Die „protestantsche" „geestelijken" en die „leeken" „vormende" de kerk. Is dit niet het Roomsche beginsel De redactie schijnt aan lectuur, laat staan bestudeering van de Christelijk his torische beginselen nog niet veel gedaan te hebben. Een Christelijk historisch kind onder ons weet reeds te vertellen dat de gerefor meerde kerk geen leeken en geestelij ken kent. Dat weet het van de Christelijke school of van de catechisatie, die beide elementen tot het kweeken van christelijk historischen zin. Ook dat „de Hervorming in de eerste plaats vrijmaking was uit de handen der priesterheerschappij" de „protestanten eerbied hebben voor hun geestelijken"; en het juiste midden voor den Chr. Historischen Bond ligt tusschen „clericaal en „zonder godsdienstig beginsel" heeft ins gelijks weinig Christelijk historisch. Dit kan echter „Protestantsch" zijn en daarom wenschen wij er af te blijven. Trouwens wij zouden te veel plaats ruimte noodig hebben om al het zonder linge in dit artikel „Clericaal" aan te wijzen. Om een gevleugeld woord uitdenjong- sten tijd te bezigen, dat Christelijk His torisch der heeren van den Chr. His torischen Kiezersbond schijnt ons er een van den kouden grond a De 88 jarige hekeerde Pater Chiniqni, genoemd „de Apostel van Canada", werd 30 Juli 18C9 in Canada geboren en 21 September 1835 te Quebec tot priester gewijd. In 1851 ging hij naar Illinois als geestelijke van een Eransche kolonie. Zelfs door den Paus werd hij hoog geëerd deze noemde hem den matigheidsapostel van Canada en zond hem een gouden medaille met den pauselijken zegen. In 1857 echter verliet hij de Roomsche Kerk, waarbijzijn ganscke gemeente hem volgde. Sinds heeft hij het Evangelie verkondigd, voorname lijk onder de Roomsche Fransohen van Canada, gelijk ook elders in deVereenigde Staten, Engeland en Australië. Hij schreef o. a. Vijftig jaren in de Roomsche Kerk, waarvan alleen in Amerika en Engeland honderdduizenden exemplaren verspreid zijnDe Priesterde vrouw en de biecht en twee kleinere hoekjes Waarom ik de Roomsche kerk verlieten De afgoderij van het Pausdom. De laatste drie zijn in het Nederlandsch vertaald. Hij doet nu een reis door Engeland, ons land, en Dnitschland, en trad te Amsterdam en Rotterdam op. Hij is daarbij vergezeld van zijn schoonzoon, rev. Morin, hoogleer aar aan het Fransche College van de Uni versiteit van Montreal, welke Chiniqni eershalve benoemde tot Doctor in de The ologie. Nv. d. D 14 Mei 1897. Do antirevol. kiesvereeniging te 's Gra- venhage 's Gravenhage telt 3 districten 1 heeft besloten voor een dezer districten met de antirevolutionairen groep Lobman mee te gaan mits deze in de overige 2 districten de antir. steunt. De kapt. P. Glerum van het 3e reg. infanterie te Bergen op Zoom heeft verzocht gedetacheerd te worden bij de koloniale reserve. Bij de Woensdagavond te Middelburg gehouden vergadering der lib. kiesvereeni ging Eendracht maakt machtter verkiezing van een definitieven candidaat, werden 98 stemmen uitgebracht78 leden waren aan wezig en 20 vertegenwoordigd. Gekozen werd de Heer Mr. E. Fokker, met 86 stemmen. Voorts verkregen de heeren J. H. C. Heyse 6 en H. Snijders 2 stem men er waren 1 blanco en 3 stemmen van onwaarde. Van den uitslag dezer stemming zal me- dedeeling gedaan worden aan het voorzittend bestuur der centraal liberale kiesveresni- ging in het hoofd-kiesdistrict. De gemeenteraad van Rotterdam heeft artikel 18 der verordening op de markten goedgekeurd met 24 tegen 10 stemmen. De tegenstemmers waren allen voorstan ders van afschaffing der kermis, ta weten de antirevolutionaire heeren v. Staveren, Voorhoeve, v. Vessem, Coepijn en v. d. Pols en de liberale heeren Van Raait*, Muller, Drost, de Klerk en de Lange. Door de aanneming van 't artikel 18 is beslist dat voortaan jaarljjks kermis te Rot terdam zal zijn op Maandag (velgende op den 2en Zondag) in Augustus tot Woens dag der daaropvolgende week. Men schrijft aan de J. B. uit Buiten zorg dd. 5 April: „Hedenmorgen zag ik een zeer curieus transport; een zieke inlandsche preventief gevangene moest op het bureau van den assistent resident waarschijnlijk verschijnen en daar de man in den hoogsten graad de berri-berri had, werd hij op den rug door een anderen gevangene gedragen, die ook al niet vrij van berri-berri was, want elke tien passen vlogen de twee lotgenooten tegen den tangoel op, om daar dau even uit te blazen. Een vreemdeling, die dat transport ook zag passeeren, vroeg mij om informatie en ik legde hem toen uit dat het een berri-berrilijder was. Hij ver keerde in de meening dat wij juist de berri-berrilijders hierheen zonden om ge nezing te vinden, wat ik beaamde, waarop ik hem uitlegde hoe de berri-berri waar schijnlijk ontstond door de slechte voeding der gevangenen, die, om per kop een halven cent per dag goedkooper uit te zijn, Saigourijst kregen, terwijl de berri-berri lijders, die hierheen geëvacueerd worden, goed eten krijgen. Dit was hem wat te machtig„Mais, monsieur, c'est une infamie". en toen ik hem verder veitelde dat ons gouvernement toch zeer vaderlij k voorde inlanders zorgt en dat, zoo hij bv. het probeerde er een eens een klap te geven, hij eene groote procedure aan zijn broek zou krijgen en een hoop kosten plus f25 boete kon betalen, dat daarentegen hon derden ongelukkigen somsgeheel onschuldig omkwamen aan de berri-berri, toen zei hij nog heel iets anders". Onderzoek van verlofgangers. Door den commissaris der Koningin in Zeeland is bepaald dat het in de maand Juni te houden onderzoek der ia ds pro vincie zich bevindende verlofgangers van de militie te land zal plaats hebben in de gemeenten en op de dagen en uren als hier» onder zijn aangewezen. Terneuzen, Woensdag 2 Juni vm.9 u. voor Hoek, Philippine, Terneuzen en Zaamslag. Axel, Donderdag 3 Juni vur. 9 u. voor Axel, Overslag, Sas van Gent, Westdorpe en Zuiddorpe. Brouwershave n, Woensdag 9 Juni vm. 10 u. voor Brouwershaven, Burgh, Duivendijke, Eikerzee, Ellemeet, Haamste de, Kerkwerve, Noordgonwe, Noordwelle, Renesse, Serooskerke en Zonnemaire. Zierikzee, Donderdag 10 Juni vm. 9 u. voor Bruinisse, Dreischor, Nieuwer- r

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1897 | | pagina 1