NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ho. 91. 1897,
Dinstfag 4 Ilei.
ilfifo laar gang,
VERSCHIJNT
Buitenlandsch Overzicht.
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AD VERTEN TIEN
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
De Liretteur ran het Postkantoor te
Goes, brengt ter kennis, dat de laatste
bestelling, na aankomst van den trein nit
Holland (9.4 av.) is opgehevenen dat eene
nieuwe bestelling is ingevoerd na de aan
komst van den trein uit Vlissingen
(7.11 av.).
De correspondentie, aangebraoht met
voornoemden trein van 9.4 av, zal echter
worden uitgezocht, zoodat de houders van
bnsrechtkaarten de brieven enz. zullen
knnnen afhalen.
De Directeur voornoemd:
VAN INGEN.
Christelijk historisch. Wat wordt er
van dezen naam door allerlei opponenten
der georganiseerde antirevolutionaire party
een druk gebruik gemaakt.
Een christeiyk historische party door
allerlei christelijke bonden en vereenigin-
gen aangevallen en afgevallen, schijnt een
zoiderlinge vertooning.
Links de Christeiy'k Historische Kiezers-
bond „Marnix" haar toeroepende dat 't
antirevolutionaire beginsel verloochend is.
Rechts de Christeiyk Historische Kie-
ïerebond haar zwart makende op hoog
gaande manier.
En daar tusschen nog het christeiyk
Historische Kies-Comité, aan welks hoofd
prof. v. d. Berg staat en enkele Chris
telijk Historische Kiesvereenigingen met
of zonder sympathieën voor den Christelijk
Historischen Kiezersbond, doch in elk ge
val tegen de Christelyk Historisohe of
Antirevolutionaire party.
En al deze Christeiyk Historische bon
den en menschen, tot zelfs van den chris
telijk Historischen Kiezersbond, vinden dat
de mannen van den Christeiy k Historischen
Kiezersbond Marnix meer respect verdienen
dan de Christely k Historisohe of Antire
volutionaire party.
Toor den nieuwen kiezer om van te
duizelen.
Tenminste wanneer hy niet beseft dat
?eggen en doen twee zijn en dat niet ieder
Wat hij zegt te zijn, ook al tooit hy
zich met nog zulke schoone namen.
Of ook wanneer hy de spreuk vergeet
dat als twee hetzelfde zeggen, dit nog niet
hetzelfde is. Men zal toch wel willen
gelooven dat Christelyk Historisch van
mr. Yerkouteren en Christelijk Historisch
Van ds. Engelberts uit Giessendam nog al
wat verschillen; middellij nlijk tegenover
«zander staan. En ook dat op 't Christelyk
letoriech standpunt Bronsveld en Linde-
bijjia niets op elkander gelijken.
- 1 jvij daarom den naam Christelyk
Tat zi
verwerpen
zy verre. Integendeel wij zullen
«hekenis er van trachten te verdui-
Voü ^evens wan nu af den een-
Wen !fQ n}™wen kiezer telkens waarschu-
van j z«c'1 niet door de geschriften
hte .1 Historischen Kiezershond
ten u brengen. Deze geschrif-
antir °C .ben met de beginselen der
gij ®y°lntionaire party niets te maken.
teeen^rt g6ricllt teSen Kuyper, tegen Rome,
tl,. vvchting der georganiseerde an-
lea on&ire party, met welke beginse-
bhri l' Christelijk Historisch Nieuws-
i het van harte eens zijn.
n Wa^ Marnix betreft, hierover later.
toert d vvij De Standaard niet
dat jTerataan hebben, toen zy beweerde
j Za^e y meest voorkomende houding in-
Was c 6 aanstaande verkiezingen by ons
KoetsvelT c° ^en ^eer ^an
^Standaard althans schrijft
!«n vvaant dat wy hiermee zeg-
iu (iut.o 6n' aanzoek tot samenwerking
wan onzen kant was uitgegaan
en dit bedoelden we in het minst niet.
We doelden op het bericht dat in de
pers de ronde deed dat droite en gauche
zich in Goes op de candidatuur Lohman
vereenigd hadden.
„Wie komt tegemoet? De groep die
den candidaat van eigen fractie, óf de
party die een candidaat, tot een andere
fractie behoorende verklaart te willen
steunen
„In Goes ligt in het feit dat de fractie-
Lobman voor de candidatuur-Lohman
saamwerking wil, niet het allergeringste
blijk van inschikkelijkheid. Daar geeft
de fractie-Lohman wel blyk van door in
Middelburg Mr. Lucasse te candideeren.
In Goes daarentegen kon bewijs van voor
komendheid niet door haar, maar alleen
door ons gegeven worden, indien wy de
candidatuur Lohman voorloopig steunden.
En dat is geschied"
Tot zoover de Standaardwier verdui
delijking wy ons haasten op te nemen
echter niet dan onder opmerking dat de
Standaard haar betoog op eene onjuistheid
heeft gebouwd, te weten op een nieuwtje
dat in de pers de ronde deed, als zou
ook onze kiesvereeniging plan hebben de
candidatuur-Lohman te steunen.
Dit bericht, waarvan het vader schap ge
makkelijk te vinden ware, kon niet iwaar
zyndewijl de Goesche Kiesvereeniging
„Voor Nederland en Oranje" nog niet ver
gaderd had, en by de samensprekiogen
tusschen de besturen van „Voor N. en O."
en „Groen van Prinsterer" de vraag samen
werking voor de a. s. campagne was afge
stuit op de verklaring onzerzijds dat hier
omtrent niets kon worden medegedeeld
alvorens het program van actie er was,
de deputatenvergadering had gesproken,
en de candidaat zich zou hebben verklaard.
Dit is dan ook de reden dat wy het be
doelde dwaze berichtje niet hebben over
genomen, of bestreden.
Wy geven echter de Standaard toe,
wanneer „Voor Nederland en Oranje" de
candidatuur Lolimar. steunt, dat dan de
voorkomendheid alleen aan onze zijde is.
„Voor Nederland en Oranje" besloot in
de organisatie te blijven en daarom werd
„Groen van Prinsterer" opgericht, die
zich aansloot by de Commissie van Advies.
De candidaat past dns beter by de nieuwe
dan by de oude kiesvereeniging, wat de
organisatie betreft. De kiesvereeniging
„Vreest God, eert den koning te Wemel-
dinge" die zich by geen van beide orga
nisaties aansloot, dewyl instemming met
het Program van Beginselen haar voldoen
de voorkwam, zal wat de beginselen be
treft, met dezen candidaat kunnen tevreden
zijn.
„Voor Nederland en Oranje" kan echter
geen beslissing nemen, alvorens de heer
Lohman zich zal hebben uitgesproken, wat
de resolutiën der deputatenvergadering be-
betreft. En deze bevatten by bet Program
van Beginselen, ook nog dat van Actie.
In ons no. van Donderdag noemden wy
J. L. Zwanenburg te Terwispel, geboren
1801, den oudsten kiezer van Nederland.
J. v. d. Water te Schiedam, geboren
15 Aug. 1799, is nog onder en oefent
nog steeds met lust en ijver het eerzaam
beroep van vleeschhouwer in zyn vader
stad uit.
Als die oude mensehen straks de jongere
ook in verkiezingsijver maar niet beschaamd
zetten
Op 't oogenblik schijnt hèt Atbeenscbe
volk meer belang te stellen in 't nieuwe
ministerie dan in den oorlog. Het Ver
wacht veel meer nog van den nieuwen
minister dan van den nieuwen bevelhebber.
En toch moest meer de aandacht op 't
oorlogsterrein gevestigd blijven. Van daar
moet toeb de uitkomst komen. En die moeten
de Turken brengen. Van hunne groot
UITGAVE VAN
EN
moedigheid toch hangt het af of Grieken
land veel of weinig by dezen oorlog zal
verspelen. De kamp is feitelijk reeds be
slist; ook al zyn de overwinningen, de
vorige week op de Turken behaald, niet
onbelangrijk geweest.
Weer trekken de Turken van twee zijden
met breede flanken op de Grieksehe stel
lingen aan, terwijl het Turksche centrum-
leger zyn plannen nog altyd verborgen
schynt to houden. Maar dat voorttrekken
de leus blijft, dat zeggen u de verwoede
gevechten welke geleverd zijn. De
Grieksehe rechtervleugel in Thessalië, by
Velestino, onder commando van kolonel
Smolenits, hield zich kranig en sloeg her
haaldelijk de aanvallen der Turken af;
maar op den linkervleugel, by Farsalos,
in Epirns, was bet weder oremus; daar is
men de paniek ten gevolge van do ver
overing van Delilór nog niet te boven en
neemt men een meer beverige houding
aan. Bovendien dreigt den dapperen rech
tervleugel toch nog gevaar, dewijlde Turken
Volo schijnen veroverd te hebben, op weg
waarbeen zy verscheidene zware kanonnen
en veel ammunitie hebben buitgemaakt.
Lang zal 't Grieksehe leger, groo ten-
deels bestaande uit ongeoefenden, en on-
geordenden, terwyl zy ook in getalsterkte
en kraebt van aanvoering ver achterstaan,
het tegen het Turksche niet meer uithouden.
Dit schynen ook de mogendheden in te
zien. Althans men fluistert dat zy het er
over eens werden om tusschenbeide te
komen. Het is te hopen dat da wapen
stilstand niet te lang uitblyve, en het
arme, uitgeputte Griekenland niet te zware
oorlogsschatting worde opgelegd.
Omtrent Osman-pacha, den Turkschen
bevelhebber, onder wiens verstandige leiding
de Turken bun triumfen behalen, melden
wy het volgende. Hy werd in 1837 te
Amasia in Klein-Azië geboren, hy ontving
zyn opleiding aan de militaire school te
Konstantinopel, onderscheidde zich later in
den Krimoorlog en versloeg in 1876 de
Serviërs by Saitsjar, voor welk wapenfeit
hy tot moesjir (maarschalk) werd verheven.
Toen in Juli 1877 de oorlog tusschen
Rusland en Turkije was uitgebroken, kreeg
Osman-pacha bevel tegen de Russen op te
rukken. Met 36 batterijen en44 bataljons
bezette hij aan den ingang van den Sjip-
kapas Plevna, welke plaats hij met bewon
derenswaardige snelheid in een vesting wist
te veranderen, waardoor de voortgang der
Russen gestuit werd.
Den 19 Juli werd de eerste aanval op
de geïmproviseerde vestinggedaan. den llden
September liet de opperbevelhebber der
Russische troepen, generaal Skobelew, nadat
de plaats vier dagen achtereen gebombar
deerd was, andermaal storm loopen, doch
de aanvallers werden teruggeslagen. De
Russische staf zag in, dat Plevna niet met
geweld te nemen was en op voorstel van
generaal Totleben, den verdediger van Se-
bastopol, werd besloten de bezetting uit
te hongeren.
Den 10 December 1877 deed Osman-
pacha, wiens levensmiddelen geheel |nitge-
put waren, een laatste poging. Zijn plan
was de Russische liniën door te breken.
Hij werd echter door de overmacht ver
pletterd en moest zich overgeven.
Ik wensck u geluk, zeide hem grootvorst
Nicolaas; uw gedrag zal de bewondering
van het nageslacht opwekken.
Osman, de leeuw van Plevna, de ge
vierde held van 't Tnrksche leger, wien
de sultan den titel van Ghazi schonk,
bleef tot April 1878 in Russische krijgs
gevangenschap, keerde daarna naar
Konstantinopel terug en belstte zich
met de reorganisatie van het Turksche leger.
Daarop was hij tot 1885 minister van oor
log en maarschalk van 't paleis.
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Krabbendijke. Aan het telegraafkan
toor alhier werden in de geloopen maand
April behandeld 231 telegrammen, zijnde
79 stuks verz. en 152 stuks ontv.
Kamperland. Door het telephoonkan
toor alhier werden behandeld in de maand
April 1897, 63 berichten daarvan ver
zouden 35, ontvangen 28.
Wissenkerke. Door het" telephoon-
kantoor alhier werden behandeld in de
maand April 1897, 49 berichten daarvan
verzonden 25, ontvangen 24.
Stavenisse. In de maand April 1.1.
werden door het telefoonkantoor alhier
160 berichten behandeld, n. 1. 90 ontvan-
geu en 70 verzonden. Die laatste getallen
waren in het le kwartaal van het vorige
jaar respectievelijk 213, 109 en 104.
Colijnsplaat. Aan het telephoonkan-
toor alhier werden in den loop der maand
April behandeld 108 berichten, waarvan
verzonden 38 en ontvangen 70.
Colijnsplaat. Aangesteld tot rijksveld
wachter P. Maarsman dienaar van politie
en onbezoldigd rijksveldwachter te Cats,
standplaats Colijnsplaat; en verplaatst met
8 Mei de rijksveldwachter W. N. K. van
Schalkwijk van Colijnsplaat naar 's Gra-
venhage.
Zierikzee. De heer W. C. de Crane,
het eenige Roomsche lid van den gemeen
teraad alhier, heeft ontslag genomen.
Stavenisse. Gewoonlijk wordt hoog
opgegeven van de loonen, door polder
werkers gewonnen, en is de gewone zegs
wijze, „dat polderwerkers met rijksdaalders
gooien als anderen met dubbeltjes". Vroe
ger moge dat zoo zijn geweest, maar thans
zal het zoo'n vaart wel niet meer loopen.
Althans, naar de berichten luiden van
menschen nit deze gemeente, die als pol
derwerker dienen bij de indijking van
het verdronken land van Saaftingen, moeten
zij al heel tevreden zijn, als zy een dag
loon kunnen maken van f 1,25. Als men
bedenkt, dat daarvoor zware arbeid moet
worden verricht en de gehuwde polder
werker behalve zich zelf ook zyn huisge
zin in zijne woonplaats er van moet onder
houden, zal men toegeven, dat die loonen
verre van schitterend zijn.
Stavenisse. Bij beschikking van den
minister van W. H. en N. is de jaar
wedde van den heer S. J. Paassen de heer,
brievengaarder alhier, met f 50, verhoogd
en daardoor van f450 op f500 gebracht.
Door de politie te Oud-Beierland is
tegen eenige personen proces verbaal op
gemaakt omdat zij eene vrouw, die zy
verdachten van een meisje betooverd te
hebben, in een woning hebben gelokt en
toen deerlijk mishandeld hebben.
De 71-jarige muziekdirecteur Richard
Hol deed te Nijmegen huwelijksaangifte
met een 32 jarige dame aldaar, mej. M.
Th. Koene.
Een ingezetene van Franeker huwde
Donderdag voor de tweede maal, terwyl
2 zijner dochters tegelijk in het huwelijks
bootje traden.
De keizer van Oostenrijk heeft aan
onze Koninginnen appartementen in den
Hofburg aangeboden. Deze aanbieding
is evenwel, omdat de Koninginnen incog
nito als gravinnen Yan Buren rei
zen, niet aanvaard. Wel is aangenomen
de uitnoodiging om van een hofrijtuig en
van de keizerlijke loge in de Opera ge
bruik te maken.
In Friesland treedt tegenwoordig op
verschillende plaatsen op als voorstander
van protectie de heer H. jDe Boer predi
kant bij de Herv. Gem. te "Wieringerwaard.
Vroeger was hij veehouder hij Heerenveen,
maar daarna is hij weer beroepen tot
predikant te Oosterwolde, Morra en ver
volgens te Wieringerwaard.
In de bijzondere strafgevangenis voor
meisjes te Montfoort, waaruit onlangs de
laatste veroordeelde werd ontslagen, zal
eerstdaags weer een verpleegde worden
opgenomen, die door de rechtbank te
Middelburg tot 4 maanden gevangenisstraf
is veroordeeld.
Zaterdag liep een lV2-jarig meisje
haar vader, die spoorwachter is onder
Schiedam, joa de lijn op, juist toen de
trein nabij was. Het kind dat zich tus
schen de rails bevond, werd door de
locomotief terneergeworpen, waarna verder
de trein over haar.5ging zonder haar te
deren, alleen was zij door den stoot van
de locomotief aan het achterhoofd verwond.
Waarden vroeger de heksenen, spo
ken in den wintertijd rond, als men wei
nig om handen had, thans verlaten zij
reeds hun schuilhoeken in de lente, om
onzen maagden booze parten te komen
spelen, zoo wordt uit Gennep (Limburg)
geschreven. Er werden ditmaal geen kran
sen in het hoofdkussen gevonden, doch de
heks was zelf verschenen in een gedaante
van een oude mottige vrouw. Betreuren
wij het geen duivelbanners te bezitten, om
ons het gevaarlijk goedje van het lijf te
houden, gelukkig bezitten wij daarvoor
legio practische middelen, die der heks
den toegang tot onze woning onmogelijk
maken. Althans als radicaal middel hoor
den wij der betooverde zns aanbevelen een
pekelharing met den kop naar beneden
over het sleutelgat te hangen en tegelijk
twee j klaverblaadjes van vieren op den
dorpel te leggen, waardoor het binnendrin
gen wordt belet. Is de heks eenmaal bin
nen, dan blies zij binnen tweemaal vier-
en-twintig uur den aftocht door den schoor
steen.
Zouden de menschen wel ooit wijzer
worden?
De sluwe Hongaar. Het was te
Chicago. Een landverhuizer uit Zwaben
werd aangevallen door een dronken Ier,
maar deelde dezen een paar klappen toe
van zulk een gehalte, dat de man van
het Groene Eiland weldra zielloos neerlag.
De Zwaab jwerd gevangen genomen en
voor de rechtbank gebracht. In Amerika
is voor een veroordeelend vonnis een
stemmigheid noodig van de gezworenen.
De vraag was dus voor de vrienden van
den Zwaab om iemand in de jury te
krijgen, die wilde stemmen voor doodslag,
terwyl de landslieden van den Ier talrijko
getuigen bijbrachten voor den moord.
Het gelukte den advocaat van den Duit-
seher om te elfder ure een Hongaar in
de bank der gezworenen te brengen, aan
wien duizend dollars werden beloofd, in
dien hij steeds voor „doodslag" wilde
stemmen. Laat je niet bepraten,
scherpte de advocaat hem in een geheim
onderhoud in, zeg altijd maar doodslag!
De zaak kwam voor, de advocaat deed
zyn best en de gezworenen trokken zioh
terug om te beraadslagen. Het 'eene uur
na het andere ging voorbij, de jury scheen
niet tot éénstemmigheid te kunnen komen.
Het was middernacht, toen de voorzitter
meedeeldeSchuldig aan doodslagen de
Zwaab tot twee jaren gevangenisstraf ver
oordeeld werd. Druipnat van het zweet,
kwam de Hongaar bij den advokaat, die
hem de duizend dollars gaf en hem warm
de hand drukte. Nu, ge zult er heel
wat mee te doen gehad hebben, om al de
elf anderen tot uw meening over te
halen. Dat denk ik, zei de Hongaar,
ik heb vijfduizend maal moeten zeggen
„doodslag, doodslag" al de anderen
waren nl. voor vrijspraak
Door een vernuftige vinding van
Cailletet is 't bij de laatste opstijging van
de „Aêrophile", een der ballons zonder
luchtreiziger van de bekende Fransche
vereeniging, gelukt een proefje lucht uit
een hoogte van 15,000 meter omlaag te
brengen. Bij het onderzoeken daarvan
zoo meldt de N. R. Ct. bleek het vol
gende De temperatuur der lucht was op
die hoogte60°. In het vat, van 6 liter
inhoud, bevond zich, hij reductie van de
lucht op 760 mM. kwikdruk en 0°, 1,18581
liter. Die hoeveelheid lucht bestond uit